Warunkowanie instrumentalne - Tavris PDF

Preview

Summary

Download Warunkowanie instrumentalne - Tavris PDF

Description

Warunkowanie instrumentalne - Travis Historia 2 tenisistów, jeden, który był 'niegrzecznym chłopcem' drugi spokojny i kulturalny - ich zachowania można przypisywać temperamentom, ale teoretycy uczenia mówią, że jest to podstawowa teoria uczenia, czyli: Prawdopodobieństwo określonego zachowania zależy od konsekwencji Istotą warunkowania instrumentalnego: znaczenie konsekwencji Warunkowanie klasyczne od instrumentalnego różni się typem wywoływanych reakcji. W warunkowaniu klasycznym jest ona odruchową automatyczna odpowiedzią na coś, co dzieje sie w środowisku (np. na widom jedzenia albo odgłos dzwonka) natomiast w warunkowaniu instrumentalnym nie sa odruchowe, lecz bardziej złożone i obejmują cały organizm (jazda na rowerze, wybuch wściekłości) Edward Thorndike (1898) dokonał przełomowych spostrzeżeń obserwując koty, które próbowały sie wydostać z klatki, aby zdobyć kawałek ryby, najpierw działały na ślepo za pomocą prób i bledów po paru minutach trafiały na odpowiednia czynność, ponownie umieszczone w klatce potrzebowały mniej czasu na zdobycie nagrody Prawo efektu - reakcja została wpojona przez zadowalający efekt, efekty nieprzyjemne wygaszają zachowanie Zachowanie jest kontrolowane przez jego konsekwencje! Skinner - radykalny behawioryzm - wykluczył fizjologie z opisu zachowania, twierdził ze wystarczy znać zewnętrzne przyczyny działania i jego skutki, dla Skinnera to, co zwykle nazywamy osobowością jest tak naprawdę zbiorem wzorców zachowania, interpretacji zachowania należy szukać poza jednostka niz. w niej samej. Skinner podkreślał ze zachowania prywatne możemy na podstawie własnych reakcji zmysłowych i wypowiedzi innych oraz analizy warunków, w jakich sie pojawiają się Zdarzenia prywatne sa wczesnym stadium zachowania, sa rzeczywiste maja charakter fizyczny jak zdarzenia publiczne Broni determinizmu - wolna wola jest złudzeniem SKUTKI ZACHOWANIA 1.Skutek obojętny nie zmienia rekacji

2. Wzmacnianie

Wzmocnienie - czynnik wzmacniający - bodziec lub zdarzenie - nasilał reakcje lub zwiększa prawdopodobieństwo jej wystąpienia Wzmocnieniem jest każdy bodziec, który utrwala zachowanie, nawet najbardziej przyjemny czynnik nie jest czynnikiem wzmacniającym dopóki nie zwiększa prawdopodobieństwo reakcji Niektórzy używaja czynnika wzmacniającego i nagrody jako synonimów ale ortodoksyjni badacze twierdzą ze nagradza się ziwerze ale rekacje się wzmacnia  3. Karanie - bodziec lub zdarzenie po reakcji nie osłabia ja lub zmniejsza prawdopodobieństwo jej powtórzenia, czynnikami karzącymi mogą być wszelkie przykre bodźce lub zdarzenia Pozytywne i negatywne czynniki wzmacniające i karzące 

Wzmocnienie pozytywne - smakołyk po przybiegnięciu psa do nogi



Wzmocnienie negatywne - z usunięciem czegoś nieprzyjemnego - wyłączenie nieprzyjemnej muzyki



Pozytywny czynnik karzący - pojawienie sie czegoś nieprzyjemnego



Negatywny czynnik karzący- unikniecie nieprzyjemności

Ludzie nieśmiali albo zatroskani często wypracowują sobie strategie samoograniczenia, wykorzystując wspomniane cechy, jako sposób na unikanie kompromitacji z powodu słabych osiągnięć, kiedy im sie nie udaje mówią 'jestem nieśmiały' a nie brak uzdolnień, jeśli osiągają sukces przypisują sobie większą wygrana mimo ograniczeń. Badania laboratoryjne dowiodły ze ludzie sami sobie opanuwują destrukcyjne nawyki, jeśli pomogą one uniknąć wrogości i krzywdy ze strony innych. Zachowanie, które wydaje sie szkodliwe może być traktowane, jako mniejsze zło, ponieważ jest kontynuacja czynności nagradzanych (jest wzmacniane negatywnie)

Pierwotne i wtórne czynniki wzmacniające i karzące 

Pierwotne czynniki wzmacniające - woda pożywienie głaskanie, przyjemna temperaturazaspokajają potrzeby biologiczne



Pierwotne czynniki karzące - ból i skrajne goraco i zimno - maja z natury działanie karzące



Pierwotne czynniki wzmacniające i karzące to silne narzędzie sterujące zachowaniem, ale maja wady:

Np. organizm może być w stanie nasycenia, które nie pozwala, aby bodziec zadziałał, jako pierwotny czynnik wzmacniający (szklanka wody nie jest nagroda dla kogoś, kto właśnie wypił 3) 

Wtórne czynniki wzmacniające - kasa pochwały sława uznanie dobre stopnie



Wtórne czynniki karzące - krytyka nagana wygwizdanie

Czynniki pierwotne nie sa silniejsze niż wtórne, ale czynniki wtórne trącą zdolność oddziaływania, jeśli od czasu do czasu nie występują z pierwotnymi Zasady warunkowania instrumentalnego Skrzynka Skinnera - klatka wyposażona w urządzenie zwane zasobnikiem, które automatycznie podaje pokarm lub wódę do naczynia, jeśli zwierze zareaguje w pożądany sposób Rejestrator sumujący liczy każdą reakcje i tworzy wykres pokazujący łączną liczbę reakcji w czasie Szczur nauczył sie naciskać dźwignię w celu dostania pożywienia Ulubione zwierzątka gołębie =) - uderzały dziobek w krążek Wygasanie - w warunkowaniu instrumentalnym jak i klasycznym jest procesem, w którym uprzednio wyuczona reakcja przestaje sie pojawiać się. W warunkowaniu instrumentalnym wygasanie następuje, gdy czynnik wzmacniający zostaje usunięty lub nie jest dostępny przez dłuższy czas ( wrzucasz monetę, ale jak nie dostaniesz nagrody przestajesz to robić, po kilku dniach być może wrzucisz monetę - jest to przykład samoistnego odnawiania sie reakcji Konsekwencje bezpośrednie i odroczone - im wcześniej czynnik wzmacniający lub karzący tym silniejszy jego efekt, o wszystkim decyduje synchronizacja Palenie zbyt obfita dieta sa nagradzane od razu natomiast negatywne efekty sa znacznie później... Dlatego tak ciężko sie zmobilizować:( Generalizowanie i różnicowanie bodźców Generalizowanie - zjawisko uogólnienia reakcji na bodźce niewystępujące podczas pierwotnej sytuacji uczenia lec podobne do bodzców pierwotnych gołąb reaguje nie tylko na kółko, ale na owal Różnicowanie - jeśli gołąb reaguje tylko na kółko - wzmacnianie reakacji na kółko i bez wzmocnienia reakcje na owal Bodziec różnicujący - sygnalizuje czy reakcja będzie 'opłacalna’, gdy świeci sie światło dziobanie jest nagradzane, gdy jest ciemno nie, światło sprawuje kontrolę bodźcową

Zachowanie człowieka jest kontrolowane przez wiele bodźców werbalnych (godziny otwarcia sklepów) jak i niewerbalnych (sygnalizacja uliczna, dzwonek do drzwi dźwięk telefonu - a uczenie sie reagowania jest podstawa wychowania społecznego Uczenie się zgodne z rozkładem - bodźce wzmacniające mogą być stosowane według rożnych rozkładów, czyli schematów czasowych. Procedura wzmacniania każdej reakcji jest nazywana wzmacnianiem regularnym, po utrwaleniu Bedzie ona bardziej odporna na wygaszanie, jeśli będzie nagradzana według nieregularnego lub sporadycznego wzmacniania Skinner spotkał sie z nieregularna fora wzmacniania jak zabrakło mu kulek do karmienia =)) Odmiany w sposobie stosowania wzmocnień maja ogromny wpływ na nasilenie formę i czas trwania zachowań 

Rozkład o stałych proporcjach - wzmacnianie po stałej liczbie reakcji, powoduje bardzo duże nasilenie reakcji spadek wydajności zaraz po wzmocnieniu pracownik dostaje premie po sprzedaży np. 10 produktów



Rozkłąd o zmiennych proporcjach (ZP) - wzmocnienie pojawia sie po pewnej średniej liczbie reakcji, lecz liczba ta jest zmienna ZP-5 średnio po 5 reakcjach, powoduje bardzo wysoki stały poziom reakcji, sa bardziej odporne na wygaszanie niż w SP, wypłacanie premii w automatach do gry



Rozkład o stałych odstępach czasowych (SO) - wzmocnienie reakcji następuje po upływie określonego czasu SO-10 po 10sec, wyrabia silne poczucie czasu, po wystąpieniu wzmocnienia przestają reagować, kiedy wiesz ze list miłosny przyjdzie dopołudnia nie będziesz sie interesował skrzynka popołudniu heh



Rozkład o zmiennych odstępach czasowych (ZO) - wzmocnienie pojawia sie w rożnych odstępach od czasu poprzedniego wzmocnienia ZO-10 średnio 10sec poziom reakcji niski, stały, łowienie ryb,

Jednym z najczęstszych bledów jest nieregularne wzmacnianie reakcji, które chcemy wyeliminować Kształtowanie - polega na wzmacnianiu tendencji w pożądanym kierunku i na egzekwowaniu zachowań stopniowo coraz bardziej podobnych do pożądanej reakcji - stopniowe przybliżenia Nagradzanie za zbliżenie sie potem dotkniecie potem za położenie dwóch łapek a na końcu za uchwycenie Skinner nauczył tak grac gołębie w ping ponga! i przejść przez tor przeszkód szczurom Warunkowanie instrumentalne w realnym życiu: modyfikacja zachowań Wiele programów modyfikacji zachowań opiera sie na technice zwanej gospodarka żetonowa...

Praktycznie w każdej dziedzinie życia Problem kary - natychmiastowe karanie zachowań autodestrukcyjnych skutkuje wyeliminowaniem, łagodne kary jak pryśnięcie woda sa równie skuteczne jak kary surowe np. wstrząs elektryczny a nawet bywają skuteczniejsze Skutki kary sa jednak nieprzewidywalne Problem przemocy w rodzinie - mężczyźni karani wiezieniem zadziej dopuszczali sie pobicia niż ci, co mieli tylko rozmowę z policjantem, jednak jak sie później okazało areszt przejściowo zapobiegał ponownym atakom, ale nie powstrzymywał na dłuższą metę, powstaje wiec dylemat miedzy natychmiastowa potrzeba chronienia ofiary a potrzeba całkowitego wyeliminowania przemocy Sherman i współpracownicy wykazali ze krótki pobyt w areszcie był skuteczniejszy niż ostrzeżenie, natomiast u bezrobotnych krótki, jaki dłuższy areszt zwiększał prawdopodobieństwo ponownego użycia przemocy, Naukowcy uważają ze u tych mężczyzn początkowy lek przed kolejnym aresztowaniem szybko wygasa i jest zatapiany gniewem na kobiety, które 'spowodowały' aresztowanie Wady wyciagania konsekwencji wobec dopuszczających sie wykroczęń: KIEDY KARY NIE DZIAŁAJĄ 

- wymierza sie kary nieadekwatne lub w stanie pobudzenia nie zastanawiając sie nad własnym postępowaniem



- ukarany często reaguje lekiem obawa lub złością (surowo ukarany nastolatek może nie zareagować posluszenstwem, ale oddać i uciec z domu



- skutek kary jest czasami krótkotrwały, ściśle uzależniony od karzącej osoby ( nie odważymy sie zrobić przy rodzicach, ale pod ich nieobecność tak)



Większość złych zachowań trudno ukarać od razu



- kary dostarczają niewiele informacji (mówi, czego nie robić, ale nie mówi, co robić w zamian



- działanie, które ma być kara może sie okazać wzmocnieniem, ponieważ oznacza zainteresowanie

Tak wiec kary powinny być używane, jako ostateczność powinny być połączone z informacja, jaki rodzaj zachowań byłby odpowiedni, po karze powinno nastąpić wzmocnienie pożądanego zachowania. Lepszym rozwiązaniem wygaszanie reakcji, lekceważenie pewnych zachować bywa

nieskuteczne, Rozwiązaniem jest polaczenie wygaszania działań niepożądanych ze wzmacnianiem działań alternatywnych Ważne przed podjęciem decyzji jest zrozumienie przyczyn zachowania, może ktoś przez niepożądane zachowanie chce powiedzieć ze jest mu źle cos jest za trudne albo sie nudzi (dziecko marudzące w supermarkecie)

Problem z nagroda Uwarunkowano tysiące szczurów, ale żadne nie poczuł sie manipulowany inaczej jest z ludźmi, ludzie zabiegają również o wewnętrzne czynniki wzmacniające takie jak zadowolenie z pracy i uznanie, wiec czasami stosując zewnętrzne czynniki robimy więcej szkody niż pożytku Dlaczego zewnętrzne kary osłabiają motywacje wewnterzną? Otrzymując zapłatę za jakieś zadanie zaczynamy traktować ja, jako prace po zaprzestaniu nagród odmawiamy dalej pracy, nagrody mogą tez ograniczać poczucie autonomii, behawioryści tłumaczą ze wzmocnienia sięgają powyżej optymalnego poziomu reakcji, jaki może sprawiać przyjemności hehe staruszek płacił dzieciom za hałasowanie jak przestał dzieci sie zbuntowały i powiedział ze nie będą hałasować za darmo... i po problemie :) Pieniądze i pochwały nie osłabiają przyjemności wewnętrznej, jeśli sa nagroda za osiągnięcia lub postępy a nie tylko za uczestniczenie w jakimś działaniu

ŚWIAT W OCZACH BEHAWIORYSTÓW 1913 artykuł Watsona 'Psychologia jak ja widzi behawiorysta' nazwany manifestem behawiorystów Przesady Wpływ na przesady maja przypadkowe wzmocnienia, np. jak piłkarz podrapie siew ucho przed strzeleniem gola... Potem zawsze bedzie sie drapał:P Wzmocnienia nieregularne trudno wygasić, to, że nasze rytuały czasami skutkują utwierdza nas w przekonaniu ze działają Przesady dają ludziom złudna kontrole nad tym, co niekontrolowane

Wgląd To uczenie sie jakby w mgnieniu oka Dla behawiorystów wgląd jest określeniem nagłej zmiany w zachowaniu a nie wyjaśnieniem zachowania, nie wnosi nic nowego, wgląd stanowi kombinacje wyuczonych wcześniej wzorców Nawet zwierzęta sa do tego zdolne, nauczyli gołębie dzióbać banana... Hm zostawione układały pudełko i dziobały banana Psychologowie uważają ze u ludzi wgląd powstaje z polaczenia wyuczonych reakcji w nowy sposób, dla behawiorystów wgląd jest rezultatem a nie sposobem uczenia Lęk przed rozłąką Koło 7-9m dzieci stosują reakcje leku przed nieznajomym - przywiązane do matki i płacz, kiedy zostają z obco osoba, trwa do połowy 2 r. życia Eksperyment Mary Ainsworth, matki zostawiają dzieci w pokoju z zabawkami i wchodzi obca osoba Silne przywiązanie - plączą i protestują po wyjściu matki, witają z zadowoleniem i bawią sie dalej Słabe przywiązanie - nie zwracały uwagi na wyjście rodziców osobę obca traktowały tak samo lub wzbraniały sie przed kontaktem z mama po powrocie hoc protestowały, gdy wychodziła Lek przed rozłąką traktowany jest, jako niezaspokojona potrzeba kontaktu, behawioryści twierdza jednak ze niemowlęta uczą sie poprzez warunkowanie instrumentalne płaczu i niepokoju po wyjściu rodziców, według nich lek przed rozłąka nie jest potrzebnym stadium rozwoju W innym eksperymencie udowodniono ze płacz nasila się sie, jeśli matka zatrzymuje sie waha i mówi do dziecka jak odchodzi, jeśli mama reaguje na zachowanie tylko pozytywne uśmiech dziecko przestaje okazywać zdenerwowanie Skinner był bardzo krytykowany za behawioryzm, ludzie nazywali behawiorystów za ludzi wyrachowanych i bezwzględnych, Skinner wydał książkę Walden two z wizja idealnego społeczeństwa, która została przez Krutcha nazwana utopia i skrytykowana Amerykańskie Towarzystwo Humanistyczne dało Skinnerowi tytuł 'Humanisty Roku' Według Skinnera patrząc na świat oczami behawiorysty, widzimy szaleństwo ludzkich zachowań, ale też możliwość ich naprawy...