WĘGRZY WOBEC POWSTANIA WARSZAWSKIEGO PDF

Preview

Summary

WĘGRZY WOBEC POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Maria Zima WĘGRZY WOBEC POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Książka została opublikowana w Roku Kultury Węgierskiej 2016/2017, dzięki wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Handlu Węgier, Ministerstwa Zasobów Ludzkich Węgier oraz Instytutu Balassiego Pruszków 2016 Recen...

Description

Accelerat ing t he world's research.

WĘGRZY WOBEC POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Maria Zima Oficyna Wydawnicza "Ajaks"

Cite this paper

Downloaded from Academia.edu 

Get the citation in MLA, APA, or Chicago styles

Related papers

Download a PDF Pack of t he best relat ed papers 

WĘGRZY WOBEC POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

Maria Zima

WĘGRZY WOBEC POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

Książka została opublikowana w Roku Kultury Węgierskiej 2016/2017, dzięki wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Handlu Węgier, Ministerstwa Zasobów Ludzkich Węgier oraz Instytutu Balassiego

Pruszków 2016

Recenzenci prof. dr hab. Janusz Odziemkowski prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki Projekt okładki Aleksandra Jaworowska Redakcja Teresa Włodarczyk Korekta i indeksy Zespół

Na okładce żołnierz węgierski na terenie gimnazjum w Milanówku, źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/3708, fot. R. Witkowski Mapy Wojciech Zalewski

© Copyright by Maria Zima ISBN 978-83-62046-85-0

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej pracy nie może być powielana i rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób, włącznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na nośniki elektroniczne lub przy pomocy innych mediów bez zgody wydawcy.

Wydanie II Wydawca Oficyna Wydawnicza „Ajaks” 05-803 Pruszków, ul. F. Focha 23 tel./fax. (22) 758 62 50 e-mail: [email protected]

Współwydawcy: Książnica Pruszkowska im. Henryka Sienkiewicza

Miejska Biblioteka Publiczna im. Augusta Cieszkowskiego 07-100 Węgrów, Rynek Mariacki 11 Muzeum Dulag 121 ul. 3 Maja 8a 05-800 Pruszków

MUZEUM HISTORYCZNE

Muzeum Historyczne w Legionowie ul. Adama Mickiewicza 23 05-120 LEGIONOWO

W LEGIONOWIE

Powiatowa Instytucja Kultury w Legionowie ul. Sowińskiego 15 05-120 Legionowo

Samorządowa Instytucja Kultury „Park Kulturowy Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku”

Urząd Gminy Brwinów ul. Grodziska 12 05-840 Brwinów

Urząd Gminy Leszno Al. Wojska Polskiego 21 05-084 Leszno

Urząd Gminy Stare Babice ul. Rynek 32 05-082 Stare Babice Gmina Wołomin ul. Ogrodowa 4 05-200 Wołomin Urząd Miasta Milanówka ul. Kościuszki 45 05-822 Milanówek Miasto Zielonka ul. Lipowa 5 05-220 Zielonka

Starostwo Powiatowe w Legionowie ul. gen. Wł. Sikorskiego 11 05-119 Legionowo www.powiat-legionowski.pl Starostwo Powiatowe w Piasecznie ul. Chyliczkowska 14 05-700 Piaseczno Powiat Warszawski Zachodni ul. Poznańska 129/133 05-850 Ożarów Mazowiecki Starostwo Powiatowe w Wołominie ul. Prądzyńskiego 3 05-200 Wołomin

Rodzicom i Adrianowi

WPROWADZENIE Lata II wojny światowej stanowiły okres najpoważniejszego sprawdzianu przyjaźni polsko-węgierskiej. Pomimo wciągnięcia Węgier do wojny po stronie III Rzeszy państwo to pozostawało w tradycyjnie przyjaznych kontaktach z narodem polskim i udzieliło pomocy oraz schronienia tysiącom polskich uchodźców, którzy po agresji niemiecko-sowieckiej znaleźli nad Dunajem swój drugi dom na czas wojennej zawieruchy. Największa próba braterstwa miała dopiero nadejść. Węgierscy żołnierze, którzy zostali wysłani na front wschodni, by wspierać walkę armii niemieckiej z Sowietami, pojawili się także na terenach polskich. Od początku utrzymywali kontakty z  polskimi partyzantami i  cywilami. Niemcy, w  swej perfidii postanowili złamać tradycję dobrych stosunków polsko-węgierskich i wykorzystać honwedów1 do tłumienia Powstania Warszawskiego. Węgrzy zaś nie tylko, że odmówili walki, lecz pomagali Polakom na wiele sposobów. W Państwa ręce oddajemy już drugie wydanie książki, która spotkała się z dużym zainteresowaniem czytelników i świata historycznego. II wydanie jest również związane z obchodami Roku Kultury Węgierskiej 2016–2017. Autorka uznała, że wskazane jest, by mając ku temu okazję, rozwinąć niektóre wątki, jak i  poprawić oraz doprecyzować wiele kwestii. Drugie wydanie spełnia także oczekiwania czytelników, których życzliwe sugestie, a  co najważniejsze nowe relacje pozwoliły udoskonalić tekst w  stosunku do pierwotnego wydania. Najwięcej zmian dotyczy rodziału poświęconego stacjonowaniu jednostek węgierskich na ziemiach polskich, gdzie Autorka – poza wyeliminowaniem kilku merytorycznych błędów oraz poprawieniem nomenklatury – prezentuje najnowsze ustalenia dotyczące stacjonowania armii węgierskiej na terenie Warszawy i okolic latem 1944 r. Rozbudowano także wątki lokalne. Szczególnie dużo uwagi w  tym wydaniu poświęcono dziejom kontaktów polsko-węgierskich w powiecie wołomińskim. Doceniono istotny wkład Autorki w rozwój badań nad tym regionem. Została laureatką prestiżowej nagrody „Mutka vel Zielonka” za osiągnięcia w roku 2015 1

Honwed (węg. honvéd) – dosł. obrońca ojczyzny, określenie oznaczające węgierskiego żołnierza.

9

Węgrzy wobec Powstania Warszawskiego

oraz otrzymała z  rąk władz Wołomina i  dyrekcji Instytucji Kultury „Park Kulturowy – Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku” dyplom w dowód uznania i w podziękowaniu za pogłębianie przyjaźni polsko-węgierskiej w swoich środowiskach i na niwie społecznej. Znacznie poszerzono również część dotyczącą poległych honwedów na terenie Warszawy i  okolic latem 1944 r. Zwiększono też liczbę załączników o nowe materiały, w tym przykłady węgierskich dokumentów i listy strat honwedów. Wreszcie poprawiono tekst w  niektórych miejscach, tak by był bardziej przystępny i  spójny dla czytelnika. Monografia przedstawia działania i postawę żołnierzy węgierskich podczas Powstania Warszawskiego oraz ich pomoc okazaną walczącym oraz cywilom. Praca w  dużej mierze ma charakter źródłowo-wspomnieniowy, bazujący na polskich i węgierskich, jak również niemieckich materiałach archiwalnych, wspomnieniach świadków i  bezpośrednich uczestników tamtych wydarzeń oraz opracowaniach dotyczących tej tematyki w mniej lub bardziej kompleksowy sposób. Studium zostało oparte na pracy magisterskiej Autorki oraz późniejszych badaniach, przeprowadzonych w ośrodkach naukowych w Budapeszcie, dzięki uprzejmości władz węgierskich. Do dziś zarówno w polskiej, jak i węgierskiej historiografii nie powstała monografia, która by w pełni przedstawiała historię stacjonowania żołnierzy węgierskich na polskich terytoriach. Na Węgrzech tematykę kontaktów polsko-węgierskich w okresie II wojny światowej podjęła Ágnes Godó w Magyar-lengyel kapcsolatok a második világháborúban. Niestety, książka napisana w  latach 70., pomimo niemałej bazy źródłowo-bibliograficznej, ukazuje naród węgierski w nieco fałszywym świetle, jako sfaszyzowany i całkowicie poddany niemieckiej dominacji, przez co tekst zawiera wiele wypaczeń i błędnych wniosków na temat pomocy węgierskiej dla Polaków. Wyznacznikiem polskich opracowań, w których przedstawiano kwestie postawy oraz wsparcia udzielonego przez Węgrów jest fakt, że powstały one głównie w latach 70.–80. XX w. Pomijane są istotne sprawy, przez co badacze formułowali mylne wnioski. Co więcej, nawet w poważnych publikacjach naukowych spotyka się pomyłki wynikające z nieznajomości języka węgierskiego. Niejednokrotnie, nawet w pracach poświęconych aspektom wojskowym Powstania Warszawskiego temat ten jest dość pobieżnie traktowany – vide Adam Borkiewicz (1896–1958). Ponadto w wielu książkach można znaleźć tezy nie tylko bagatelizujące pomoc Węgrów, a  wręcz ją negujące. Część badaczy oskarża bratanków o zdradę i nie dołączenie do Powstania, pomijając cały wachlarz pomocy ofiarowanej przez nich Polakom. Znikoma wiedza o  postawie Węgrów stacjonujących w  tym okresie 10

Wprowadzenie

na terenie Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej (AK) kontrastuje z powszechną znajomością braterstwa z czasów Wiosny Ludów, pomocy udzielonej polskim uchodźcom w okresie II wojny światowej czy też wsparcia dla Węgrów w 1956 r. Należy jednak wyróżnić prace, w których temat przedstawiono w  szerszym ujęciu: István Lagzi Studia z  historii postępowych i internacjonalistycznych kontaktów węgiersko-polskich, Stanisław Okęcki (1908–1991) Cudzoziemcy w polskim ruchu oporu 1939–1945, Ramię w  ramię. Wspomnienia cudzoziemców uczestniczących w  polskim ruchu oporu w  latach 1939–1945, Mieczysław Ostoja-Mitkiewicz (1925–2013) Wojna jest grzechem. Przykłady braterstwa polsko-węgierskiego w okresie II wojny światowej, monografia bitwy pod Jaktorowem Szymona Nowaka Puszcza Kampinoska – Jaktorów 1944, artykuł Macieja Piekarskiego (1932–1999) Węgrzy wobec Powstania Warszawskiego. Na uwagę zasługują węgierskie opracowania autorstwa Jánosa Bene oraz Pétera Szabó, a także książka generała wojska węgierskiego, w czasie II wojny światowej dowódcy 2. Armii – Lajosa Veressa (1889–1976) Magyarország honvédelme a II. világháború előtt és alatt (1920–1945), ponadto wiele węgierskich artykułów dotyczących postawy Węgrów względem Powstania Warszawskiego, np: György Gömöri Magyar-lengyel tárgyalások a  varsói felkelés megsegítésére, Sándor Szakály A magyar királyi II. honvéd tartalék hadtest és seregtestei a megszállt lengyel területeken (1944). Autorka pragnie podziękować za pomoc i  życzliwość podczas pisania niniejszego opracowania Departamentowi Stosunków Społecznych i Upamiętnienia Ofiar Wojen Ministerstwa Obrony Węgier (w szczególności Ministrowi Istvánowi Dankó, Dyrektorowi Departamentu płk. dr. László Töll, Naczelnikowi Wydziału mjr. Rolandowi Maruzs, Zoltánowi Zeller), Ambasadzie Węgier w Polsce, Archiwum i Bibliotece Historii Wojskowości w Budapeszcie (szczególnie Dyrektorowi dr. Attili Bonhardt i dr. Katalin Márii Kincses oraz wszystkim pomocnym archiwistom), Węgierskiemu Instytutowi Kultury w Warszawie (zwłaszcza Dyrektorowi dr. Jánosowi Tischlerowi), Muzeum im. Andrása Jósy w Nyíregyháza (ze szczególnym podziękowaniem dla Dyrektora dr. Jánosa Bene), Bibliotece Narodowej im. Széchényiego w  Budapeszcie, promotorowi pracy magisterskiej prof. Wiesławowi Janowi Wysockiemu oraz prof. Januszowi Odziemkowskiemu, Archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego (Zbigniewowi Osińskiemu, Tymoteuszowi Pruchnikowi), Archiwum Akt Nowych w  Warszawie, Polskiemu Czerwonemu Krzyżowi, Archiwum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Bibliotece Katedry Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Halinie Csúcs-Lászlóné, Jerzemu Dippel, Edit Domszky, 11

Węgrzy wobec Powstania Warszawskiego

Istvánowi Elekowi, Ákosowi i  Krystynie Engelmayer, Pawłowi Gajzlerowi, Márcie Gedeon, prof. Waldemarowi Glińskiemu, Stanisławowi Hochowi, Károly Kapronczayowi, Mariuszowi Koszucie, Oskarowi Koszutskiemu, Janinie Kowalskiej, Elżbiecie Kubek, Alicji Lipińskiej, Stanisławowi Maliszewskiemu, Stanisławowi Markowskiemu, Maciejowi Mikulskiemu, Imre Molnárowi, Péterowi Nagy, Henrykowi Ochmanowi, Dariuszowi Palczewskiemu, Marii Podlasieckiej, Joannie Prosińskiej-Giersz, Grzegorzowi Przybyszowi, Tadeuszowi Radko, Tadeuszowi Russowi, Pawłowi Sembratowi, Aleksandrze Sękowskiej, Agnieszce Stawickiej, Jarosławowi Stryjkowi, Jackowi Emilowi Szczepańskiemu, Mikołajowi Szczepkowskiemu, Szabolcsowi Szilágyi, Endre Vardze, Ryszardowi Witkowskiemu, Andrzejowi Żurawskiemu, Krzysztofowi Mickiewiczowi i Teresie Włodarczyk, a także Bliskim – za cierpliwość i  wyrozumiałość oraz wszystkim tu niewymienionym, którzy w jakikolwiek sposób przyczynili się do powstania tej książki.

W WOJENNEJ ZAWIERUSZE

Fenomen stosunków polsko-węgierskich doskonale obrazują słowa Stanisława Worcella (1799–1857): Węgry i Polska to dwa wiekuiste dęby, każdy z nich wystrzelił pniem osobnym i odrębnym, ale ich korzenie, szeroko rozłożone pod powierzchnią ziemi splątały się i zrastały niewidocznie. Stąd byt i czerstwość jednego jest drugiemu warunkiem życia i zdrowia2. Braterstwo umocniło się w XIX w., kiedy to wzajemnie ochotnicy obu krajów uczestniczyli w  powstaniach narodowych: Węgrzy wsparli powstanie listopadowe oraz brali udział w styczniowym, a Polacy w węgierskiej Wiośnie Ludów. Nieoceniona była także węgierska pomoc w  wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. Węgrzy przekazali całą swoją amunicję (głównie wyprodukowaną w fabryce Manfréda Weissa) karabinową i artyleryjską na potrzeby polskiego wojska, która przybyła transportem do Skierniewic3 . Ponadto bratankowie wydatnie przyczynili się do dostarczenia na polskie ziemie uzbrojenia z Francji i Grecji. Zaznaczyć trzeba, że węgierska pomoc miała mieć jeszcze większy rozmach. Węgierscy żołnierze mieli bowiem zasilić polskie szeregi. Rozmowy prowadzone na ten temat zakończyły się fiaskiem, bo Rumunia i Czechosłowacja nie zgodziły się na przemarsz wojsk węgierskich przez swe terytoria. Obawy państw Małej Ententy wynikały z przekonania, iż wzamian za udzieloną pomoc Węgrzy zyskają poważnego rzecznika w żądaniach rewizji postanowień pokojowych zawartych w traktacie trianońskim4. Postanowienia owego traktatu, zawartego 04.06.1920 r. w  Trianon, są kluczem do zrozumienia powodów, dla których Węgry uwikłały się w wojnę po stronie III Rzeszy. Kiedy Polska odzyskiwała niepodległość kraj bratanków utracił 2/3 swego terytorium. Wydarzenie to śmiało można nazwać S. Worcell, Polska a Węgry, Warszawa 1920, s. 10. T. Kaczor, Przyjaźń z tysiącletnim rodowodem, [w]: P. Jakóbczyk-Adamczyk, D. Rogut (red.), Przyjaźń z tysiącletnim rodowodem. Szkice z dziejów relacji polsko-węgierskich, Bełchatów 2009, s. 236; E. L. Varga, Węgry a wojna polsko-rosyjska 1919–1920, [w:] T. Kośmider, J. Ślipiec, Wojna polsko-rosyjska 1919–1920 i jej międzynarodowe odniesienia z perspektywy 90-lecia, Warszawa 2010, s. 369–376; A. Divéky, Co chcieli zrobić i co zrobili Węgrzy dla Polski w okresie wojny, Warszawa 1939, s. 26–27. 4 L. Villat, Rola Węgier w wojnie polsko-bolszewickiej w roku 1920, Warszawa 1930, s. 5. 2

3

13

Węgrzy wobec Powstania Warszawskiego

rozbiorem państwa węgierskiego. Wówczas do władzy doszedł regent Miklós Horthy (1868–1957), który prowadził politykę tzw. balansowania. Należy więc podkreślić, że w przypadku II wojny światowej sprawy polsko-węgierskie, zawsze należy rozpatrywać w  szerszym kontekście, z  uwzględnieniem postawy Rzeszy i  ZSRR, a  także Anglosasów, gdyż niektóre, z  pozoru proste rozmowy oraz prośby nie zawsze mogły przynieść pożądany efekt. W  obliczu osłabienia terytorialnego Węgry musiały szukać silnych sojuszników, którzy poprą ich postulaty odzyskania ziem węgierskich zagrabionych trianońskim postanowieniem. Na takie państwo, w latach 30., wyrastały Niemcy, a  progermańskie sympatie w  dużej mierze były pokłosiem monarchii austro-węgierskiej. Do tego doszły faszystowskie nastroje, które opanowały gros krajów europejskich. Jednocześnie władze węgierskie postawiły na umacnianie sojuszu z Polską, głównie dzięki aktywności oddanego przyjaciela Polaków – Pála Telekiego (1879–1941). Pojawił się nawet niezrealizowany, przez wrogą Węgrom postawę Rumunii i Czechosłowacji, pomysł utworzenia federacji państw Europy Środkowo-Wschodniej. Najistotniejszą sprawą do uregulowania w stosunkach bilateralnych pozostawało odzyskanie wspólnej granicy. Postulat zrealizowano i przez kilka miesięcy w 1939 r. oba państwa ze sobą graniczyły. Wspólna granica ułatwiała przyjęcie polskich uchodźców oraz ucieczki polskich żołnierzy na Zachód, na czele z 10. Brygadą Pancerno-Motorową. Węgry, po oficjalnym dołączeniu do grupy państw Osi w dniu 20.11.1940 r. stały się de iure sojusznikiem III Rzeszy. Początkowo państwo to trzymało się na uboczu wojennej zawieruchy. Ponadto, na mocy tzw. drugiego arbitrażu wiedeńskiego z  dnia 30.08.1940 r. Węgrom udało się też odzyskać Siedmiogród. Część rządzących uważała, iż premier Teleki mógł uzyskać znacznie więcej i niezadowoleni z jego poczynań politycy utworzyli Partię Węgierskiej Odnowy opowiadającą się za spełnieniem niemieckiego żądania i przystąpieniem Węgier do działań militarnych5. Rosła w siłę także opozycja, złożona ze strzałokrzyżowców i socjalistów. To wszystko pogłębiało depresję premiera Węgier, który będąc osobą niezwykle szlachetną pragnął uniknąć rozlewu krwi swych obywateli. Wielu z nich tego nie rozumiało, a kręgi polityczne krytykowały jego taktykę uników. Samobójcza śmierć Pála Telekiego potwierdza tragizm położenia Węgier w  II wojnie światowej. Premier nie mógł znieść faktu, że Węgry stały się oficjalnym sojusznikiem hitlerowskich Niemiec i napadły na Jugosławię. My zaś w nocy z 02 na 03.04.1941 r. straciliśmy wspaniałego orędownika sprawy polskiej. Kiedy na początku 1941 r. 5

14

Zob. J. Kochanowski, Węgry. Od ugody do ugody 1867–1990, Warszawa 1997, s. 101.

W wojennej zawierusze

polskie poselstwo w Budapeszcie przestało funkcjonować6, premier Teleki powiedział Leonowi Orłowskiemu (1891–1976) [Funkcję posła na Węgrzech sprawował od 1936 r. – M.Z.]: Może pan spokojnie opuszczać Węgry, od tej chwili ja będę konsulem polskim (...)7. Także regentowi Horthyemu losy uchodźców nie były obojętne, o  czym Orłowski pisze w  opublikowanych w 1952 r. na łamach „Kultury paryskiej”, wspomnieniach8. Od początku wojny Węgry pomagały Polakom. Węgierski rząd i społeczeństwo podkreślały, że z Polską – w imię wielowiekowej przyjaźni – nie będą walczyć. Propolska postawa Węgrów zawsze była solą w oku Niemców. Tuż przed wybuchem wojny, węgierski minister spraw zagranicznych w  latach 1938–1941, István Csáky miał oświadczyć, iż: Węgry w żadnym wypadku nie chwycą za broń przeciwko Polsce9. Jeszcze w marcu 1939 r. Węgry miały nadzieję, że do niemiecko-polskiego konfliktu nie dojdzie. Gdyby jednak tak się stało wiadomo było, że znajdą się w niezręcznej sytuacji względem Niemiec10, z którymi współpracują oraz Polski, z którą łączy ich wielowiekowe braterstwo. Podtrzymując propolski kurs I. Csáky miał w jednym z listów napisać: Gdybyśmy bez żadnego sprzeciwu czy nawet po ewentualnym proteście pozwolili Niemcom, aby z naszego terytorium walczyli przeciw Polsce, wybuchłaby tu rewolucja i nastąpiłby taki wstrząs moralny, że stracilibyśmy całą wiarę w siebie (...)11. Zatem władze zdawały sobie sprawę, że wyłamanie się z przyjaźni z Polską pod presją sojusznika oznaczałoby społeczne rozruchy. 27.04.1939 r. w liście do ambasadora Węgier Frigyesa Villaniego (1882–1964) we Włoszech I. Csáky napisał: W akcji zbrojnej przeciwko Polsce ani pośrednio, ani bezpośrednio nie jesteśmy skłonni uczestniczyć. Pod pojęciem «pośrednio» rozumiem każde żądanie przejścia oddziałów niemieckich pieszo czy na pojazdach mechanicznych przez nasz kraj w celu zaatakowania Polski. Żądania takie będą odrzucone. Jeżeli Niemcy odpowiedzą na to przemocą, kategorycznie odpowiadam, że na broń odpowiemy bronią. Jeśli ktoś bez pozwolenia wstąpi na terytorium Węgier, będzie traktowany jak wróg12. Minister Csáky miał stwierdzić, precyzując stanowisko Węgier na 6 L. Orłowski, Egy követ emlékei, [w:] J. R. Nowak, T. Olszański (oprac.), Barátok a bajban. Lengyel menekültek Magyarországon 1939–1945, Budapeszt 1985, s. 55. 7 Cyt. za: I. Csapláros, Bratankowie w krzywym zwierciadle. Antologia anegdot polsko-węgierskich i innych historyjek czasem wierszem pisanych, Warszawa 1986, s. 228. 8 L. Orłowski, Wspomnienia z Budapesztu, „Kultura” 1952, nr 10, s. 122–123. 9 W. Felczak, A. Fischinger, Polska – Węgry. Tysiąc lat przyjaźni, Budapeszt–Warszawa 1979, s. 71. 10 M. Koźmiński, Polska i Węgry przed drugą wojną światową (październik 1938–wrzesień 1939). Z dziejów dyplomacji i irredenty, Wrocław 1970, s. 275. 11 Za: J. R. Nowak, Węgry bliskie i nieznane, Warszawa 1980, s. 264–265. 12 Za: Á. Engelmayer, Polscy uchodźcy na Węgrzech (1939–1945), „Podkowiański Magazyn Kulturalny” 2009, nr 1, s. 19.

15

Węgrzy wobec Powstania Warszawskiego

życzenie Józefa Becka (1894–1944) z dnia 12.07.1939 r.13, że jeżeli (...) niemiecko-polski konflikt przekształci się w wojnę światową – Węgry mają całkowicie wolną rękę14. Węgierska władza postanowiła, że w razie ataku zbrojnego na Polskę będzie sabotować działania niemieckie wymierzone w Polaków. Nie zamierzano pozwolić Niemcom napaść na Polskę od strony granicy polsko-węgierskiej. Stało się to faktem, kiedy w nocy z 8 na 9 września minister spraw zagranicznych III Rzeszy, Joachim von Ribbentrop (1893–1946) wysunął takie żądania wobec węgierskiego partnera. Wówczas minister spraw zagraniczn...