Bovenbeen en onderbeen Anatomie PDF

Preview

Summary

anatomie boven en onderbeen...

Description

HT 3: Knie Bot- en bandstructuren 

Patella  Makkelijkst palpabel  met knie passief in extensie.  Basis patellae = minder goed palpabel  aanhechting M. quadriceps femoris.  Apex patellae = minder goed palpabel  aanhechting lig. patellae.  Distale apex patellae kan goed gevoeld worden  wanneer basis patellae naar dorsaal wordt geduwd.  Aanhechtingen van quadriceps = palpabel.  Pijnlijke palpatie  rekening houden met  aanwezigheid bursitis van bursa subcutanea prepatellaris.



Facies patellaris femoris  Randen van de glijgroeve = palpabel  knie passief in extensie brengen.  Mediale rand palperen  duw met de andere hand patella naar lateraal (niet max.).  Laterale rand palperen  duw met de andere hand patella naar mediaal (niet max.).  In zithouding met onderbenen afhangend  randen beter te voelen (strakke huid).



Tuberositas tibiae  Makkelijk palpabel  vanaf de apex patellae naar distaal laten glijden.  Net boven de tuberositas = bursae gelegen  kan pijnlijk zijn.



Articulatio genus mediale  Gemakkelijk palpabel  bij gebogen knie bv. in zit met hangende onderbenen.  Vanuit de basis kan de mediale gewrichtsspleet gevolgd worden naar mediaal & dorsaal.  Passieve endo- en exorotatie van tibio t.o.v. de femurcondyli  vergemakkelijken de palpatie.  Meniscotibiale ligamenten kunnen gelokaliseerd  t.h.v. de distale rand van de gewrichtsspleet (palpatie is pijnlijk als structuren zijn aangedaan).  Differentiatie met meniscus  flexie van de knie vragen: indien meniscus is aangedaan  pijnpunt verplaats zich naar dorsaal, aandoening meniscotibiale ligamenten  pijnpunt blijft ter hoogte van dezelfde plaats.



Condylus medialis femoris  Palpatie met afhangende onderbenen  palperende vinger vanuit de depressie mediaal van lig. patellae naar proximaal  rand van facies patellaris volgen langs mediale patella rand  verder naar posterieur = condylus medialis.  Vertrekkend van depressie mediaal van lig. patellae  condylus naar caudaal & posterieur volgen tot men de achterrand bereikt  mediale condylus naar proximaal

1

volgen & na korte knik terug naar ventraal  botknobbel voelen = tuberculum adductorium.



Condylus medialis tibiae  In de depressie mediaal van het lig. patellae palperen met vinger naar caudaal  bovenrand condylus & is naar dorsaal af te tasten.  Onderste begrenzing van art. genus mediale  hele antero-mediale zijde van het mediale tbiaplateau naar distaal te voelen.  Exorotatie van tibia met knie 90° flexie  condylus promineert.



Lig. collaterale mediale  Kan gepalpeerd worden als een verdikking  als men van art. genus mediale van voor naar achter volgt.  Band = 2- 2,5 cm dik.  Voorste rand  halverwege ventro-dorsale afstand van condylus medialis femoris.  Achterste rand  gewrichtsspleet verder naar achteren volgen.  In spanning brengen  zithouding met mediale voetrand op grond laten rusten (femur = inwendige geroteerd) of door passieve valgusstress op knie.



Articulatio genus laterale  Palperen begint vanuit de basis van het kuiltje lateraal van het lig. patellae.  Dorso-laterale zijde = makkelijker te voelen dan de zuiver laterale zijde.  Passieve exo- en endorotatie van de tibia  vergemakkelijken de palpatie.



Condylus lateralis femoris  Analoog medialis  maar lateraal vertrekkend vanuit depressie van lig. patellae.  = Kleiner dan de mediale  maar is verder proximaal palpabel.



Condylus lateralis tibiae  Palperen vanuit laterale gewrichtsspleet naar distaal het tibiaplateau.  Op de antero-laterale zijde van condylus  voelen van botverhevenheid = tuberculum van Gredy.  Endorotatie van tibia met knie in 90° flexie  condylus promineert.



Caput fibulae & collum fibulae  Palperende vinger vanaf de epicondylus lateralis femoris naar distaal verplaatsen  caput bevindt zich dan dorso-lateraal van het onderbeen op niveau van de tuberositas tibiae.  Ronde pees van M. biceps femoris volgen  = gehecht aan de caput.  Apex capitis fibulae palperen  verre passieve flexie & endorotatie van de knie zodat insererende eindpees van bicep femoris & lig. collaterale fibulare ontspannen zijn.  Caput ligt onderhuids  makkelijk palperen & vast nemen tussen duim & wijsvinger.  Distaal van caput = collum  best palpabel aan voor- en achterzijde. 2



Lig. collaterale laterale  Voet op andere been leggen (4-teken)  lig. is zo opgespannen & tractus iliotibialis & pees van bicep femoris ontspannen.  Met knie in 90° flexie & in 4-teken houding  lig. staat loodrecht op bicep femoris & is te herkennen als ronde streng lopende van epicondylus lateralis dorso-lateraal over gewrichtsspleet naar caput fibulae.  Bijkomende varusstress  vergemakkelijkt de palpatie.



Lig. capitis fibulae anterius  Palperen t.h.v. proximaal deel caput fibulae.  Heeft medio-craniaal verloop.

Spieren 

M. quadriceps (N. femoralis)  Bestaat uit:  M. rectus femoris  M. vastus medialis, intermedius & lateralis  Aanhechtingen:  SIAI + sulcus supra-acetabularis (femoris).  Femurdiaphyse (intermedius).  Linea asperea tot aan de linea intertrochanterica (medialis & lateralis).  Gemeenschappelijk insertie = patella.  Functie:  Strekken van het kniegewricht/ trekken van de knie.  Rectus femoris doet ook flexie van het heupgewricht.  Visualisatie:  Krachtige knie extensie tegen weerstand  3/4 spierbuiken zichtbaar: rectus femoris, vastus medialis & lateralis.  Vastus lateralis & medialis vormen 2 zichtbare spierwelvingen  proximo-lateraal & proximo-mediaal van de knie.  Vastus medialis reikt verder distaal dan de lateralis.  Centraal & proximaal van de patella bij opgespannen quadriceps  brede pees te zien.  In ruglig met knie 90° flexie of in zit zonder ondersteund bovenbeen  dorsale begrenzing van vastus lateralis te zien.  Palpatie:  Vastus medialis is te zien & te voelen  ventraal & distaal van sartorius en mediaal van rectus femoris.  Vastus lateralis palperen  lateraal van rectus femoris & aan laterale rand van bicep femoris.  Vastus lateralis palperen  dorso-laterale zijde van bovenbeen.  Pees vastus lateralis palperen  actieve extensie knie t.h.v. proximo-laterale patella. 3



M. sartorius (N. femoralis)  Aanhechtingen:  SIAS.  Pes anserinus.  Functie:  Heup  flexie, exorotatie & abductie.  Knie  flexie & endorotatie.  Visualisatie:  Niet te zien t.h.v. mediale knieholte.  Palpatie:  Onderscheiding sartorius met gracilis:  Sartorius voelt als een platte spier & gracilis als een ronde pees.  Gracilis spant op bij heupadductie.  Afwisselend onderbeen ondersteunen & niet ondersteunen  indicatie vergemakkelijken van dorso-mediale spieren t.h.v. de knie.



M. gracilis (N. obturatorius)  Aanhechtingen:  Ramus inferior ossis pubis dicht bij de symfyse.  middenste teen van de pes anserinus  aan de mediale zijde van de tibia.  Functie:  Op de heup  adductie & anteflexie en zwakke exorotatie.  Op de gestrekte knie  flexie.  De gebogen knie  endorotatie.

 Visualisatie:  T.h.v. de mediale knieholte = zelden zichtbaar.

 Palpatie:  Voorlig met knie in flexie stand  actief gebogen  gracilis, semitendinosus, semimembranosus en sartorius = opgespannen.  Ronde pees van de gracilis ligt oppervlakkig in knieholte  mediaal & anterieur van de scherpe mediale rand van semimembranosus en juist lateraal & posterieur van sartorius.  Gracilis = meer prominent  knieflexie & interne rotatie tibia.



M. semimembranosus (N. tibialis)  Aanhechtingen: 4

 Tuber ossis ischii.  Condylus medialis tibiae.  Functie:  Heup  extensie met zwakke adductie.  Gestrekte knie  flexie.  Gebogen knie  endorotatie.  Visualisatie:  Is meestal niet te zien maar bij sterk ontwikkelde  spierbuik kan dan soms als verhevenheid te zien zijn proximo-mediaal van de fossa popiltea.  Palpatie:  Lichte flexie stand  semimembranusus = mediaal & lateraal van de pees van de semitendinosus in de diepte voelbaar.  Palpatie insertie pees  = direct mediaal & dieper dan de pees van smitend.  palpatie met gestrekte been indien semimem. te diep zit t.o.v. semitend.  palperende vingeren tussen gracilis & semitend. leggen & semimem. trachten te palperen tijdens extensie van de knie.  Lange vingermethoden  groeven tussen semimem. & semitend. als tussen semimem. & gracilis proximaalwaarts gevolgd worden.  Moeilijke palpatie  lateraal van semitend. ingezet vanuit het midden van de knieholte op 2cm van de pees van semitend.  is slechts over een klein gedeelte mogelijk.



M. semitendinosus (N. tibialis)  Aanhechtingen:  Tuber ischiadicum.  Pes anserinus.  Functie:  Heup  extensie met zwakke adductie.  Gestrekte knie  flexie.  Gebogen knie  endorotatie.  Visualisatie:  Voorlig met knie actief in flexiestand  ronde dunne pees van de spier = zeer oppervlakkig gelegen & duidelijk zichtbaar in mediale knieholte.  Knieflexie & endorotatie tegen weerstand  verbeterd zichtbaarheid van pees & spierbuik.



 Palpatie:  Patiënt in voorlig & knie in lichte actieve flexiestand  pees zoeken in mediale knieholte  pees = distaal te volgen tot bijna de pes anserinus.  Pees kan ook met langevingermethode gevold worden tot orgio.  Halverwege de dij  voelen van spierbuik.  Meer proximaal dan halverwege de dij  voelen van aansluiting van semitend. op bicep femoris (groeven zijn lastiger te palperen). M. adductor magnus (N. obturatorius & N. tibialis)  Aanhechtingen: 5

 Ramus ossis ischii & tuber ossis ischii (onderzijde).  Middelste lip van de linea aspera tot aan het distale 1/3 & krachtige pees insereert op de epicondylus medialis (tuberculum adductorium).  Functie:  Hoge vezels  externe rotatie.  Lage vezels  adductie werking.  Visualisatie:  Niet mogelijk t.h.v. de knie.  Palpatie:  Aanhechtingspees volg dorsaal de mediale rand van vastus medialis  kan gevoeld worden bij dwarse palpatie.  Handelingen die palpatie vergemakkelijken:  Statische contractie quadriceps  help mediale rand te vinden.  Heupadductie en/ of heupextensie tegen weerstand  pees opspannen.  Knie flexie  meer ruimte tussen vastus medialis & naar dorsaal verplaatste sartorius  pees adductor beter bereikbaar & al in ongespannen toestand te voelen is.



M. biceps femoris (caput longum: N. tibialis; caput breve: N. fibularis communis)  Aanhechtingen:  Caput longum  tuber ischiadicum.  Caput breve  linea aspera.  Functie:  Heup  extensie, zwakke adductie.  Gestrekte knie flexie.  Gebogen knie  exorotatie.  Visualisatie:  Voorlig met knie in flexie  pees = zichtbaar.  Voorlig met knie flexie & exorotatie (tegen weerstand) in kniegewricht  pees = zichtbaar.  Spierbuik  caput longum = zichtbaar over volledig verloop & caput breve = uitzonderlijk te zien bij opspannen van de spier.  Caput breve sluit lateraal & ventraal bij caput longum aan en loopt ook uit in de pees t.h.v. laterale knieholte.  Palpatie:  Voorlig met knie in flexie.  Dikke pees in laterale knieholte = voelbaar tot aan haar insertie op caput fibulae.  Proximaal = spier te volgen tot tuber ischiadicum.  Groeven tussen vastus lateralis & bicep femoris caput longum als tussen semitend. & bicep femoris caput longum zijn te voelen.  Caput breve voelen  groeven tussen pees van bicep femoris & distale streng tractus iliotibialis en palperend in de diepte naar proximaal  waar bicep femoris caput breve aansluit bij vastus lateralis. 6



Tractus iliotibialis  Visualisatie:  Been heffen met knie max actief gestrekt  tractus = zichtbaar proximaal van art. genu laterale als prominerende streng.  Palpatie:  Palpabel  op laterale zijde van knie.  Is als stevige bindweefselplaat voelbaar op het bovenbeen als bedekking van de fascia lata M. vastus lateralis.  Palpatie is van belang  als vermoede van iliotibial band syndrome.



M. gastrocnemius  Aanhechtingen:  Caput mediale (proximaal van condylus medialis facies poplitea tot tegen het tuberc adductorium) & caput laterale (proximaal van condylus lateralis).  Tuber calcanei. oppervlakkig deel van de achillespees  Functie:  Knie  flexie.  Voet  plantair flexie & zwakke supinatie.  Visualisatie:  In fossa poplitea  beide koppen van de spier zijn bedekt door corpus adiposum.  ≠ Afzonderlijk te observeren.  Palpatie:  Beide koppen laterale & mediale  afzonderlijk te palperen in fossa poplitea.  Patiënt in voorlig met knie flexie & plantaire flexie van de enkel (tegen weerstand).  Palpatie van caput mediale start in fossa poplitea  proximaal van gewrichtsspleet & lateraal van de pees van semitend.  Palpatie caput laterale in fossa poplitea  proximaal van gewrichtsspleet & mediaal van pees van bicep femoris.  Bakercyste  t.h.v. de knie mediaal in de knieholte kan (eventueel) verhevenheid gepalpeerd worden  niet verwarren met semimem. = meer proximaal.

7...