didactisch pakket STEM les PDF

Preview

Summary

een uitgewerkte taak voor project biologie...

Description

Lesfiche Student Naam:

Amber Van Den Bossche en Robbe Rooms

Onderwijsvak: Biologie

Academiejaar: 2021-2022

Lesonderwerp

Communicatie tussen inheemse soorten

Vak: Biologie

Stageschool

Stageles

Naam:

Vakmentor: Lies Devoldere

Adres:

Klas: 4de jaar Datum: 16/12/2021

Aantal lln.: 20 Van: 8:30

Tot: 10:30

Lokaal: D0.07

Beginsituatie Beschrijving van relevante kenmerken voor deze les

Concrete acties in functie van de opgenomen kenmerken van de beginsituatie

Leerling

/

/

Klasgroep groepsdynamisch

Sterke groep leerlingen

Uitdagend werken en er kan gewerkt worden zelfstandig in groepen.

Klasgroep inhoudsgebonden

Leerlingen kennen het woord communicatie van in de taalvakken.

We kunnen starten vanuit wat weten ze al van communicatie.

Schoolse/situationele gegevens

Beamer is aanwezig

Er kan een PowerPoint geprojecteerd worden.

Bord met stiften

Stiften meenemen om eventueel dingen te noteren op het bord. Zowel magneten als papier tape voorzien om dingen op te hangen.

Amber Van Den Bossche en Robbe Rooms - Communicatie tussen inheemse soorten

1

Bronnen

Bijlagen

Leerplan/cahier:

1: werkbundel

vlaanderen, K. o. (2021). Natuurwetenschappen C2de graad D-finaliteitII-NatS-d . Brussel.

2: PowerPoint

Van Nevel, C., Nerinckx, I., & Crauwels, M. (2013). Bio voor jou 4: 2 u: werkschrift voor wetenschappelijke richtingen: leerplan 2012. Wommelgem: Van In.

3: voorbeelden aangeboren en aangeleerd gedrag

Maesen, P., Sanne, M., & van Avermaet, I. (n.d.). Bio Naturalis 4 2. Plantyn. D’Haeninck, L., Cauwenberghs, P., van Werde, K., & van Werde, K. (2013). BIOgenie 4.2 - leerboek. De Boeck. wat-betekent.nl. (2018, december 26). Opgehaald van Wat is geurmarketing: https://watbetekent.nl/geurmarketing/ schooltv.nl. (2010, januari 12). Opgehaald van Morsecode een manier om te communiceren: https://schooltv.nl/video/morsecode-een-manier-om-tecommuniceren/#q=communicatie%20

z

Leerpland oelen/eindtermen KO.V

LPD B20De leerlingen analyseren het gedrag tussen organismen van dezelfde soort en verschillende soorten om het overleven van organismen te verklaren.

4de jaar aso

LESDOELEN

LEERINHOUD

WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE

TIJD

Lesbegin De leerlingen kunnen

Voorbeelden van communicatie die terugkomen in de video;

Werkvorm: brainstorm, OLG

voorbeelden van communicatie in hun leefwereld benoemen/beschrijven/....

Communicatie via gebaren, gesproken communicatie, mix van spreken en ondersteunen, communicatie via aanraking, via sociale media, ….

Media: communicatie compulatievideo

Communicatie zoals wij het veel zien.

Probleemstelling:

Organisatie: De lln bekijken een video met daarin diverse manieren van communicatie, achteraf worden deze kort overlopen en wordt er een brainstorm gedaan over hoe je nog kan communiceren. Hierbij mogen de leerlingen hun voorbeelden op het bord schrijven.

Op welke verschillende manieren kunnen we communiceren?

Lesmidden Amber Van Den Bossche en Robbe Rooms - Communicatie tussen inheemse soorten

2

LESDOELEN

LEERINHOUD

WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE

… de functies van communicatie opsommen.

LESFASE 1: onderzoeksvraag: Wat is communicatie?

Werkvorm: OLG

… een voorbeeld geven bij elke functie van communicatie.

De functies van communicatie:

Media: brainstrom beginsituatie als ondersteuning.

… uitleggen in eigen woorden wat baltsgedrag is.

-

Alarmeren voor gevaar -> claxonneren auto Aan te geven dat er een voedselbron werd ontdekt Honger aangeven-> kleine vogels die lawaai maken Concurrenten imponeren -> grommende hond Vruchtbaarheid aangeven Bereid zijn tot paren (baltsgedrag) Taken verdelen Sociale samenhang garanderen -> vrienden die praten

TIJD

Organisatie: we stellen de lln enkele vragen omtrent communicatie. We gaan verder in op de antwoorden. Uiteindelijk komen we tot de functies van comminicatie. Belangrijke vragen OLG: Waarom communiceren mensen? Communiceren dieren ook? Op welke manier communiceren dieren dan? Communiceren dieren soms om andere redenen dan mensen?

Baltsgedrag= rituelen die voorafgaan aan de daad zodat de dieren vertrouwd raken met elkaar. Stemconcept: patronen – oorzaak en gevolg – structuur en functie

Op welke manier communiceer jij het meeste? Kan jij communiceren met je huisdier?

Stemconcept: komt aan bod doordat de functies het gevolg zijn van communicatie, doordat mensen/ dieren communiceren gaan de andere er op reageren. Er zijn ook patronen aanwezig in communicatie want het is altijd door communicatie dat er iets anders gebeurd. De functie komt letterlijk aanbod Overgang: Na de gezamenlijke brainstrom en het OLG, tonen we op de PowerPoint de volgende opdracht die ze zullen uitvoeren in duo’s. We leggen eerst alles uit vooraleer ze zich al per twee instaleren en er aan beginnen.

… uitleggen in eigen woorden wat optische signalen zijn. … voorbeelden van optische signalen herkennen. … voorbeelden van optische signalen opsommen. … samen een onderzoeksmethode bedenken.

LESFASE 2: Wat als we niet kunnen horen, maar wel willen communiceren?

Werkvorm: onderzoekende opdracht

We vertrekken vanuit het zelf aanvoelen om te communiceren terwijl verschillende delen zijn uitgeschakeld.

Media: alles wat ze bij hebben, wat er te vinden is in het lokaal.

Dieren zenden letterlijk licht uit + nemen een welbepaalde houding aan + zenden signalen uit via opvallende uiterlijke kenmerken. Dieren hebben hiervoor een goed gezichtsvermogen nodig.

(wijzen op het correct en respectvol omgaan met materiaal) Organisatie: leerlingen gaan per twee antwoorden op twee de onderzoeksvragen. Ze gaan dit samen uittesten en een methode bedenken en uitschrijven in hun werkbundel.

Voorbeelden van optische signalen Dieren: Vrouwelijke vuurvliegjes stralen lichten uit om mannetje te lokken. Gesperde bek bij een makaak om tegenstander te doen afschrikken. Amber Van Den Bossche en Robbe Rooms - Communicatie tussen inheemse soorten

3

LESDOELEN

…. uitleggen wat akoestische signalen zijn. … voorbeelden van akoestische signalen herkennen. … voorbeelden van akoestische signalen opsommen. … info schematisch weergeven.

LEERINHOUD

WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE

TIJD

Tekening en staart van de pauw Bolle rug bij een boze kat Mensen: Mimiek/expressie Wat als we niet kunnen zien, maar wel willen communiceren? Dieren veroorzaken trillingen in de lucht of onder water, dit noemen we geluid. Er kan maar 1 boodschap tegelijk worden doorgegeven. Voorbeelden van akoestische signalen: Dieren: -

Werkvorm: onderzoekende opdracht Media: alles wat ze bij hebben, wat er te vinden is in het lokaal. (wijzen op het correct en respectvol omgaan met materiaal) Organisatie: leerlingen gaan per twee antwoorden op twee de onderzoeksvragen. Ze gaan dit samen uittesten en een methode bedenken en uitschrijven in hun werkbundel.

Walvis zingt lage tonen onder water die honderden kilometers ver door de oceaan gaan. Een lijster zingt om mannetjes uit de buurt te houden. Geblaf van een hond bij het aanbellen van de postbode.

Mensen: -

… uitleggen wat tactiele signalen zijn. … voorbeelden van tactiele singalen herkennen. … voorbeelden van tactiele signalen opsommen.

Taal om te communiceren met een rijke woordenschat.

Wat als we niet kunnen zien en niet kunnen horen, maar wel willen communiceren? Via aanrakingen kan er ook een vorm van communicatie zijn. De tastzintuigen moet hier sterk voor ontwikkeld zijn. Voorbeelden van tactiele signalen: Dieren: -

Leeuwin likt haar jong, dit stelt het jong gerust. Snavelen van duiven, dit schept een band.

Mensen: -

Knuffel geven Schouderklopje

Stemconcept: oorzaak en gevolg – patronen – functie

Amber Van Den Bossche en Robbe Rooms - Communicatie tussen inheemse soorten

Werkvorm: onderzoekende opdracht Media: alles wat ze bij hebben, wat er te vinden is in het lokaal. (wijzen op het correct en respectvol omgaan met materiaal) Organisatie: leerlingen gaan per twee antwoorden op twee de onderzoeksvragen. Ze gaan dit samen uittesten en een methode bedenken en uitschrijven in hun werkbundel.

Stemconcept: Oorzaak en gevolg: leerlingen testen uit wat het gevolg is van een effectieve communicatie (ze begrijpen elkaar, kunnen een boodschap door geven). Ze merken ook op als er zintuigen wegvallen ze op een andere manier te werk moeten gaan. Patronen: in communicatie zie je patronen denk maar aan het alfabet, smog, gebarentaal. Als iedereen het patroon begrijpt en kan uitvoeren, kan er gecommuniceerd worden. 4

LESDOELEN

LEERINHOUD

WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE

TIJD

Functie: de leerlingen komen te weten waarom het nuttig is om op verschillende manieren te communiceren. Ze leren de functie van de verschillende vormen kennen. … uitleggen wat chemische signalen zijn.

Communicatie via geur, hoe kan dat?

… voorbeelden van chemische signalen herkennen.

We vertrekken vanuit geurmarketing iets wat regelmatig voorkomt in onze leefwereld (bakker) maar we ons niet bewust van zijn.

… voorbeelden van chemische signalen opsommen.

Chemische stoffen worden doorgegeven via de lucht of het water aan andere individuen.

… het begrip geurvlag uitleggen in eigen woorden.

Geurvlag: urine waarmee ze hun territorium afbakenen.

… een voorbeeld geven van dieren de feromonen gebruiken. … digitaal informatie opzoeken en gebruiken.

Feromonen: aantrekken andere sekse + beïnvloeden werking van de cellen van het ander lid. Afgegeven via klieren in de huid. (Vlinder) Voorbeelden van chemische signalen: Dieren: -

Hond doet aan een geurvlag Mieren gebruiken antennes om geuren op te sporen Bijen gaan af op de lekkere geur van bloemen

Werkvorm: opzoek opdracht Media: gsm/ pc – werkbundel Organisatie: de leerlingen zoeken op het internet op wat geurmerketing betekend, ze noteren de bronnen die ze geraadpleegd hebben in de werkbundel.

Stemconcept: Oorzaak en gevolg: de leerlingen leren dat het inzetten van goeie geuren een marketing zet is en het gevolg van die geurmarketing is dat de mensen sneller gaan kopen of geintresseerd zijn. Patronen: het gedrag van een hond heeft een bepaald patroon. Het zal regelmatig zijn territorium afbakenen, op verschillende plaatsen elke keer opnieuw.

Mens:

Stemconcepten: oorzaak en gevolg – patronen

Overgang: Na het opzoekwerk en onderzoekendwerk in de duo’s gaan we terug klassikaal verder met het samenvatten en herhalen van de geziene leerstof.

LESFASE 5: Samenvattend schema

Werkvorm: leerkracht- leerling gestuurd

Soorten communicatie:

Media: bijlage 2 uit werkbundel – filmpje morse code

-

… de verschillende soorten communicatie opsommen. … bij elke soort voorbeelden opsommen.

-

Mensen worden aangetrokken door de goeie geur van hun partner.

Optische Akoestische Chemische Tactiele

Ook de voorbeelden van uit het filmpje van het lesbegin worden in het schema aangevuld.

Organisatie: leerlingen zitten terug op de gewone plaatsen, de leerkracht overloopt samen met hun de antwoorden in de bundel en vult dan ook het schema aan. Hier wordt vooral herhaling toegepast en de rode draad wordt duidelijk gemaakt. Wanneer het schema ingevuld is, bekijken we een filmpje omtrent morse code. Overgang: we vertellen dat iedereen een eigen manier heeft van communiceren en dat die manier afhankelijk is van uw gedrag. Maar wat is gedrag nu juist?

Amber Van Den Bossche en Robbe Rooms - Communicatie tussen inheemse soorten

5

LESDOELEN

LEERINHOUD

WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE

… omschrijven wat gedrag is.

LESFASE 6: wat is het verschil tussen aangeboren en aangeleerd gedrag?

Werkvorm: OLG

… omschrijven wat aangeboren gedrag is.

We maken gebruik van voorbeelden die ze al kennen, of hun iets bij kunnen voorstellen.

Media: envelopjes met briefjes met voorbeelden van gedrag op, ‘grote’ papieren met diezelfde voorbeelden om op het bord te hangen, magneten

… omschrijven wat aangelerd gedrag is. … voorbeelden van aangeboren en aangeleerd gedrag herkennen. … zelf voorbeelden van aangeboren en aangeleerd gedrag geven.

Gedrag: Het geheel van handelingen die een dier onderneemt, en de manier waarop dat individu die handelingen uitvoert. Gedrag van het ene individu vormt dikwijls een prikkel voor een soortgenoot (/andere dieren). Aangeboren gedrag: Gedrag dat van bij de geboorte tot uiting komt en doorgegeven wordt via het erfelijk materiaal (DNA). Een ander woord hiervoor is instinct. Aangeleerd gedag: Handelingen die tijdens het leven verworven worden als reactie op wat zich afspeelt in de omgeving. Het is flexibeler dan aangeboren gedrag en is afhankelijk van individu tot individu Stemconcepten: stabiliteit en verandering – oorzaak en gevolg

TIJD

Organisatie: Er wordt aangegeven dat al die soorten communicatie vormen van gedrag zijn en dat we twee grote groepen gedrag kunnen onderscheiden. Per twee krijgen de lln strookjes papier waarop er voorbeelden van gedrag op staan en er wordt hun gevraagd deze in twee groepen te verdelen. Wie snel klaar is kan bij elke groep een extra voorbeeld verzinnen. Eén groepje hangt hun onderverdeling aan het bord Stemconcepten Stabiliteit en verandering: de leerlingen leren dat bepaald gedrag vanaf de geboorte aanwezig is, dit zal ook altijd zo blijven en weinig veranderen. Aangeleerd gedrag daarentegen zal sneller veranderenen aangezien het flexibiler is. Oorzaak en gevolg: gedrag is altijd het gevolg van een bepaalde of meerdere oorzaken. Overgang: na de uitleg en vastzetting omtrent het onderwerp gedrag gaan we over naar een korte afsluiting van de les

Lesafsluiting Er bestaan verschillende communicatie vormen; optische – akoestische – tactiele en chemische communicatie. Op deze manier kunnen mensen communiceren met elkaar. Maar ook dieren maken hier gebruik van.

Werkvorm: online herhalingsopdracht Media: Kahoot Organisatie: de leerlingen herhalen de geziene leerstof door middel van een Kahoot.

Er is een onderverdeling in gedrag. Zo heb je aangeboren en aangeleerd gedrag.

Grote kernidee: in ecosystemen concurreren om materie en energie

Amber Van Den Bossche en Robbe Rooms - Communicatie tussen inheemse soorten

6

Communicatie tussen organi nissmen Inhoud Communicatie ............................................................... 2 Wat als…?...................................................................... 3 Wat als we willen communiceren, maar blind zijn? ... 3 Wat als we willen communiceren, maar doof zijn? .... 4 Wat als we willen communiceren, maar doof en blind zijn? ............................................................................. 5 Wat als we willen communiceren en alleen onze neus kunnen gebruiken? ..................................................... 6 Communicatievormen .................................................. 7 Gedrag........................................................................... 8

1

Bekijk de inleidende video. Wat heb je allemaal waargenomen in de video? https://youtu.be/uQfa1_X_IeQ -

Gebaren taal Gevaren gebaar van TIkTOk Mimespeler Fluitsignaal voetbal Claxoneren auto

Communicatie Wat er in de video te zien (en te horen) is zijn allemaal vormen van communicatie. Dat is een proces waarbij een zender een boodschap stuurt naar een ontvanger. Communicatie heeft uiteenlopende functies:

• • • • • • • •

Wanneer een individu in gevaar is, stuurt het vaak een signaal naar soortgenoten om deze te alarmeren. Als een individu een voedselbron vindt, zal deze dit laten weten aan soortgenoten. Ook wanneer een individu honger heeft, dan zal er hier over gecommuniceerd worden. Aan de hand van uiterlijke kenmerken, gedragingen of mooie geluiden gaan individuen bekend maken dat deze vruchtbaar zijn. Nog een stapje verder is dat een individu gaat aantonen dat deze bereid is om te paren. Dit gebeurt vaak via rituelen en wordt baltsgedrag genoemd. Soms staat ook het groepsbelang bij communicatie centraal en kan er gecommuniceerd worden over een taakverdeling. Via contact met soortgenoten kan ook de groepssamenhang gegarandeerd worden. Communicatie hoeft niet altijd met voedsel, paren of de groep te maken hebben. Soms wordt het gebruikt om concurrenten te imponeren en aan te tonen wie de sterkste, mooiste, beste… is.

2

Wat als…? Wat als we willen communiceren, maar blind zijn?

Niet alle soorten of individuen kunnen (even goed) zien en het is aan jou om samen met je buur te onderzoeken hoe je dan wel nog kan communiceren. Stel een onderzoeksvraag en passende werkwijze op. Je mag hiervoor materiaal gebruiken dat je bijhebt of zich in dit lokaal bevindt.

Onderzoeksvraag:

Op welke manier kunnen we geluid gebruiken als middel om te communiceren met een blinde persoon?

Hypothese

We kunnen gewoon praten met elkaar, muziek gebruiken.

Werkwijze

1 persoon doet een blinddoek om. De andere persoon communiceert een woord/ zin naar de geblinddoekte leerling door het gebruiken van de Nederlandse taal.

Waarnemingen

Dit is een makkelijke manier om te communiceren als we beide de zelfde taal spreken.

Besluit

We kunnen via geluiden communiceren met een blind persoon.

Wanneer we communiceren via geluiden, zenden we akoestische signale signalen n uit.

Wat als we willen communiceren, maar doof zijn?

Niet alle soorten of individuen kunnen (even goed) horen en het is aan jou om samen met je buur te onderzoeken hoe je dan wel nog kan communiceren. Stel een onderzoeksvraag en passende werkwijze op. Je mag hiervoor materiaal gebruiken dat je bijhebt of zich in dit lokaal bevindt.

Onderzoeksvraag:

Op welke manier kunnen we gebaren inzetten als middel om te communiceren met een doof persoon?

Hypothese

Gebruik maken van smog gebaren, onze mimiek gebruiken.

Werkwijze

1 persoon doet een koptelefoon op. De andere persoon communiceert een woord/zin naar de leerling met de koptelefoon op. Het communiceren gebeurd via gebaren.

Waarnemingen

Dit is al iets lastiger aangezien niet iedereen standaard gebaren kent.

Besluit

Het is mogelijk om op deze manier te communiceren maar het loopt minder soepel.

Wanneer we communiceren via beelden, zenden we optische signalen uit.

Wat als we willen communiceren, maar doof en blind zijn?

Niet alle soorten of individuen kunnen (even goed) horen en zien en het is aan jou om samen met je buur te onderzoeken hoe je dan wel nog k...