DŻUMA- Albert- Camus PDF

Preview

Summary

Dobra notatka, zawiera najważniejsze informacje dotyczące lektury....

Description

DŻUMA | ALBERT CAMUS 31.03.2021 T: Dlaczego Oran dotknęła zaraza? „Dżuma” Alberta Camus’a.

Albert Camus to egzystencjalista., najważniejszy zbiór to „Mit Syzyfa”.

Geneza: Powstała zaraz po II Wojnie Światowej. Zło ideologii jest porównane do choroby, która się rozprzestrzenia

Czas akcji: lata 40 XX wieku. Miejsce akcji: Oran

Bohaterowie: Dr. Bernard Rieux (rie), Jean Tarrou, Joseph Grand, Cottard, Reymond Rambert, ojciec Paneloux (panelu).

Problematyka: epidemia dżumy w mieście Oran, walka mieszkańców z chorobą; problematyka rozprzestrzeniania się zła w świcie.

Gatunek: powieść parabola (przypowieść) Powieść - parabola (przepowiednia), o bogatej, wieloznacznej treści. Ukazała się w 1947 r. i można ją traktować jako reakcję pisarza na rozwój idei nacjonalistycznych: komunizmu i faszyzmu, II wojnę światową, a ogólnie rzecz biorąc na istnienie w świecie zła, które w każdej chwili, zupełnie nieoczekiwanie może wybuchnąć z niezwykłą siłą.

Życie mieszkańców Oranu na różnych etapach epidemii: 

Przed epidemią:

Oran to miast portowe, lecz jest usytuowane tyłem do portu. Miasto jest do miasto typowo handlowe, brzydkie ze względu na brak przyrody i życia, ludzie nie przywiązują uwagi do estetyki miasta, pracują tylko by zarobić. Orańczycy nie czują związku ani z miejscem ani ludźmi gdzie żyją. Mieszkańcy żyją obok siebie ale nie ze sobą. Panuje tam rutyna, ale nikomu ona nie przeszkadza, bo pomaga im funkcjonować w trybie zarabiania pieniędzy. Rozrywki tylko w weekendy, aby nie narażały i nie nadwyrężały budżetu. Nie są przygotowani na chorobę jednego człowieka a co dopiero na epidemię. Nie ma tam głębokich uczuć między ludźmi , wszystko jest tymczasowe.



W czasie epidemii:

Życie wywróciło się do góry nogami. Zupełna izolacja Oranu od świata, brak komunikacji, do pewnego momentu można było przesyłać telegramy, miasto było zamknięte, przy bramach stali strażnicy. Nie ma pracy, nie napływają towary do miasta. Brak miejsc w szpitalach, przejęto urzędy, aby mieć gdzie przyjmować chorych. Ludzie zaczęli częściej chodzić do kawiarni i na spacery, bo cierpią na nadmiar wolnego czasu, nie potrafią funkcjonować w nowej rzeczywistości. Częściej sięgali po alkohol. Nie byli ludźmi religijnymi. Pojawiają się patrole pilnujące porządku, bo mieszkańcy zaczynają się buntować przeciwko ograniczeniom. Ludzie stają się wrażliwsi na zmiany dotyczące przyrody (barwy nieba, zapachy, dźwięki). Gdy epidemia przybiera na sile, władze miasta wprowadzają kolejne obostrzenia: ograniczenie przemieszczania się na terenie miasta, zamknięcie sklepów, zakaz wysyłania telegramów, ograniczenia w dostawach prądu. Ludzie zaczęli żyć skromnie, szukają pocieszenia w kościele. Sprzedawcy podbijają ceny towarów. Życie mieszkańców miasta podporządkowane jest chorobie. Zmarłych chowano w grobach masowych bo brakowało miejsca na groby, a później spalano w krematoriach. Ludzie żyją w atmosferze strachu, śmierci i żyją tym co jest tu i teraz.



Po epidemii:

Bramy miasta zostały otwarte.. Ludzie zbliżyli się do siebie, nawiązali więzi. Okazują radość, nie wstydzą się sowich uczuć, Ci niegdyś powściągliwi śmieją się i obejmują. W końcu zobaczyli się z bliskimi

Wygląd miasta Oran: I        

II

Typ miasta – miasto portowe, usytuowane tyłem do portu (nie widać morza) Miasto jest brzydkie, podobne do miast handlowych; jest brzydkie, ponieważ jest to miejsce zabetonowane, a życie ludzkie jest nastawione na prace (ludzie chcą się wzbogacać) Żyje się jednym, jednostajnym trybem (jedna wielka rutyna) Orańczycy nie są przywiązani do ludzi i miejsca, w którym żyją, gdyż nie chcą przeszkadzać sobie w dążeniu do zarobienia pieniędzy W funkcjonowaniu miasta wkrada się rutyna, która nie przeszkadza im (mogą się skupić na pracy) Zaraza wybija mieszkańców z rytmu życia, rutyny (śmierć zwłaszcza) Ludzie nie byli na to przygotowani Brak uczuć i głębokich relacji między ludźmi

                       

Mieszkańcy są odcięci od bliskich Bramy miasta zostały zamknięte Zaczęli odczuwać niepokój Łącze telefoniczne Listy były zabronione Przy bramach stali strażnicy (na początku wysyłali listy, później przestali) Mieszkańcy mają dużo wolnego czasu Nie napływają towary (odcięte porty) Ludzie nie chodzą do pracy Zapełnione szpitale Zachcieli bywać częściej w kawiarniach, na spacerach Zaczęli sięgać częściej po alkohol  cierpią na nadmiar wolnego czasu, jest to próba zapełnienia dnia (próżni) Mieszkańcy nie byli ludźmi religijnymi (kościoły były puste) Strażników przy bramach wyposaża są w broń Patrole policyjne na ulicach, bo mieszkańcy zaczynają się buntować przeciw ograniczeniom Zaczęły zachodzić zmiany w przyrodzie  zmiany pół roku  mieszkańcy zaczęli to zauważać Na początku ludzie mogli wychodzić (nie czuli oni zagrożenia) w lipcu w dzień siedzą w domu, a w nocy wychodzą Ograniczenia przemieszczania się, zamknięcie sklepów, zakaz wysyłania telegramów, ograniczenia w dostawach prądu Zaczynają szukać pocieszenia w kościele (ksiądz ich nastraszył, mówiąc, że jest to kara boska) Niedostatek żywności powoduje, że ludzie biedni stali się biedni jeszcze bardziej Wrosła liczba kradzieży Życie miasta podporządkowuje się chorobie Coraz więcej ludzi umiera (masowe pogrzeby, spalanie ciał w krematoriach) Ludzie żyją w atmosferze strachu, śmierci i żyją tym co jest tu i teraz

III    

Bramy otwarte Nastąpił koniec pandemii Ludzie się cieszą, zaczęli okazywać radość, wreszcie nie wstydzą się okazywać uczuć, obejmują się Nie wszystko da się zaplanować

Jak epidemia wpłynęła na mieszkańców Oranu? Epidemia wpłynęła pozytywnie na mieszkańców Oranu. Przewartościowali swój system wartości. Wydaje się, że jest to miasto przez dżumę wybrane, by dać ludziom naukę, że nie ważna jest pogoń za pieniądzem i rozrywkami, a relacje międzyludzkie i szczęście. Dżuma była sprawdzianem społeczeństwa, sprawdzian tego „kim jestem?”. 31.03.2021 T: Paraboliczność „Dżumy” Alberta Camus ’a.

Parabola/ przypowieść –to utwór, w którym opowiedziana historia oprócz odczytania dosłownego, posiada także niedokładne, uniwersalne.

Na paraboliczność utworu wpływa:  

Data – „194.r.”, znajduje się na początku utworu i odsyła do czasów II Wojny światowej. Motto -(pochodzi z ‘dziennik … zarazy” Daniela Defoe’a) „Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje”

Znaczenie tytułu:  

Dosłowne – dżuma to choroba (utwór jest kornika dżumy) Metaforyczne

1. Dżuma to wojna, o czym świadczy: dehumanizacja (wyzwolenie się instynktów), masowa śmierć ludzi, chaos w codziennym funkcjonowaniu, strażnicy przy bramach miasta, odizolowanie miasta, rozłąka ludzi; 2. Dżuma to zło tkwiące w człowieku –każdy człowiek nosi w sobie zalążek zła, który może się ujawnić w sytuacjach ekstremalnych, sprzyjających takich jak epidemia i wojna, ale nie oznacza to, że każdy człowiek jest zły (bo eskalacja zła może nie nastąpić). Według Camus ’a moralnym obowiązkiem człowieka jest podjąć walkę ze złem.

7.04.2021 T: Różne postawy bohaterów „Dżumy” wobec zła.

Dr. Bernard Rieux Pochodzi z ubogiej rodziny robotniczej. Zdeterminowany, zawód lekarza wymagał od niego wielu wyrzeczeń. Jego żona choruje, na początku wyjedzie do sanatorium. Podczas nieobecności żony opiekuje się nim jego matka. Od samego początku był zaniepokojony widokiem szczurów, zdaje sobie sprawę z niebezpieczeństwem. Jako pierwszy dostrzegł powagę sytuacji i nazwał chorobę po imieniu (dżumą), próbuje przekonać aby podjęto odpowiednie działania minimalizujące liczbę zachorowań. Nie bał się nigdy, że sam może się zarazić, czy musi coś zjeść. Był dyspozycyjny, był blisko swoich pacjentów, gotowy na każde wezwanie. Jest wyrozumiały dla ludzkich słabości, nie ocenia innych, stara się zrozumieć motywację dziennikarza, który chciał wyjechać z miasta. jest maksymalistą etycznym, najpierw wymaga od siebie, a dopiero potem od innych. Nie idzie na ustępstwa w walce ze złem i na pierwszym miejscu stawia dobro innych ludzi. Nie zgadza się na cierpienie innych, stara się zapobiegać w miarę własnych możliwości, a to co motywuje go do działania to wykonywany zawód, który jest dla niego nie tylko profesją, ale też misją i powołaniem. Nie jest człowiekiem wierzącym. Gdyby wierzył przestałby leczyć ludzi i pozostawiłby Bogu tą troskę. Uważa, że gdyby Bóg istniał, to jego zawód nie miałby sensu. W kwestii zła doktor twierdzi, że nie można zgadzać się ze złem, trzeba się niemu przeciwstawić. Uważa, że zła nie da się ostatecznie wyeliminować, każde zwycięstwo z nim będzie tymczasowe. Dżuma jest niekończąca się klęską. W postawie Rieux dostrzegamy podobieństwo do Syzyfa, oraz do Prometeusza. Obserwując postawy ludzi wobec zagrożenia, zauważy, że więcej ludzi zasługuje na podziw niż na pogardę. Dla Rieux dżuma to wróg, przeciwnik, z którym trzeba podjąć walkę. Mimo przegranych człowiek nie powinien nigdy rezygnować w walce ze złem.

Jean Tarrou Pochodził z zamożnej rodziny, był synem prokuratora. Gdy zrozumiał, że ojciec jest złym człowiekiem (skazał człowieka na karę śmierci), zdecydował się opuścić dom. Postanowił zawsze stać po stronie ofiar. Po ucieczce pomagał osobom, które były zagrożona śmiercią, te miejsca bohatera przyciągały. Prowadził wędrowniczy tryb życia (topos homo viator). Nie chciał być zadżumiony –nie chciał być złym człowiekiem, wypowiedział walkę złu. Dochodzi do wniosku, że każdy nosi w sobie zalążek zła. Nie może zaznać spokoju, bo musi ciągle uważać, by nie pozwolić żeby zło jakie w nim uaktywniło się i było skierowane przeciwko drugiemu człowiekowi. Człowiek powinien być nieustannie ostrożny, czujny by to zło do końca życia pozostało uśpione. Będzie walczył ze złem, pracując w oddziałach sanitarnych.

Dziennikarz Rambert Przyjechał do Oranu bo pisał reportaż na temat życia Arabów, chciał tam zebrać materiały do artykułu. Po zamknięciu bram, chciał uciec z miasta; mówił, że w Paryżu jest jego ukochana. Uważał,

że jego nie dotyczą zasady Oranu, bo nie jest tutejszy, więc dżuma go nie dotyczy. Ostatecznie zrezygnował z ucieczki, rozmyślił się,

Joseph Grand Jest skromnym urzędnikiem. Przeżywa osobistą tragedię, odkąd opuściła go cudowna żona. Bardzo ją kocha ale nie może jej przy sobie zatrzymać. Marzy o napisaniu powieści, która wszystkich zachwyci. Pracował więcej niż musiał i nie upominał się o lepsze wynagrodzenie. Jest dobrym, uczynnym człowiekiem. W czasie epidemii pracował w oddziałach sanitarnych, bardzo pomagał doktorowi Rieux i Tarrou. Bezinteresownie pomagał innym (obronił Cottarda przed samobójstwem), niosąc pomoc kierował się wrodzoną dobrocią serca. Uważał, że trzeba się bronić i zwalczać dżumę. Na cierpienie innych nie potrafił patrzeć obojętnie. Zapadł na dżumę ale nie zmarł. Prowadzi statystyki ofiar. Pozostawia dżumę poza swoją świadomością. Bez sprzeciwu znosi swój los. Sprzeciwia się złu w skromnym, ale konsekwentnym wymiarze.

Paneloux Jest jezuitą, kaznodzieją. Początkowo uważa, że choroba jest karą za grzechy ludzkie. Ludzie w taki wypadku nie powinni się buntować i przyjąć w pokorze karę, jaką jest dżuma. Pomoże im ona osiągnąć nieśmiertelność. Ojciec Paneloux dystansował się od odbiorców i mówił tonem oskarżyciela. Swoje zdanie o epidemii zmienił po tym jak zobaczył śmierć – syna Filipa Othona. Po śmierci chłopca zstąpił do formacji sanitarnych aby czynnie przeciwstawiać się dżumie,

Teodycea –teologiczne uzasadnienie że Bóg jest dobry i wszechmocny, mimo faktu istnienia zła i cierpienia w świecie. Bóg jest twórcą oraz przyczyną wszelkiego dobra w świecie. Wynika z tego, że zło nie pochodzi od Boga, ale jest wynikiem działań człowieka, podejmowanych wbrew intencjom Boga.

Cottard Odpowiadała mu epidemia, bo był przestępcą a policja nie zwracała na niego uwagi. Gdyby nie epidemia trafiłby do więzienia. Przestaje się czuć bezpiecznie, gdy epidemia zaczyna wygasać, czuje, że jego wolność i swoboda zaczynają wygasać.

Interpretacja zakończenia powieści: Człowiek powinien zawsze walczyć ze złem, bez względu na to jaką przyjmie ono postać i czy istnieje szansa na zwycięstwo. Camus nakłada na ludzi obowiązek walki ze złem. Zawsze powinno się

stawać po stronie pokrzywdzonego. Trzeba mieć tą świadomość, że zło nigdy nie umiera i może powrócić. Camus zaleca nieustanną czujność i ostrożność, ze względu na momenty zagrożenia życia takie jak kataklizm, epidemia czy choroba. Zło jest ukryte w każdym człowieku i każdy musi o tym pamiętać.

WNISOKI: Człowiek zawsze bezwzględnie powinien walczyć ze złem, nawet jeśli szanse na zwycięstwo są nikłe.  

Zawsze powinno się stawać po stronie pokrzywdzonego Trzeba mieć świadomość, że zło nigdy nie umiera, zło jest i zawsze będzie obecne we wszechświecie. A zwycięstwo nad nim jest tylko doraźne (chwilowe)/

Camus nawołuje do czujności, by nie obudzić w sobie zła, która tkwi w środku każdego człowieka.

Egzystencjalizm – wieczny nurt filozoficzny, literacki i kulturowy dotyczący życia i ludzkiej egzystencji w świecie wyborów moralnych oraz ról życiowych, a także miejsca, w którym się znajdujemy

Założenia egzystencjalizmu:   

Głównym zainteresowaniem był człowiek i jego życie (egzystencja). Alienacja (samotność, wyobcowanie człowieka w świecie) Wolność człowieka (możliwość podejmowania decyzji o swoim życiu)

„człowiek jest tym czym sam siebie uczynił” Wolność = odpowiedzialność  człowiek jest zbyt słaby, by podjąć tą odpowiedzialność, dlatego los człowieka jest tragiczny, bo musi dźwigać brzemię swoich decyzji i nigdy nie ma pewności czy podejmuje dobre decyzje   

Tragizm ludzkiego losu wynikający z ciężaru odpowiedzialności Życie ludzkie jest wielkim absurdem, bo każde życie kończy się śmiercią Człowiek powinien się nieustannie buntować przeciwko alienacji i absurdom życia.

   

Egzystencjalizm zakłada, że rzeczywistość dzieli się na zakres duchowy i materialny Ludzie jako jednostki nie są uzależnieni od żadnej z ról ani grupy społecznej Ludzie są całkowicie różni, sami tworzą własne wartości i decydują o sensie swojego istnienia Jednostka sama ponosi odpowiedzialność za swoje wyboru i buduje moralność. Powoduje to często poczucie osamotnienia i zagrożenia, strachu przed śmiercią i beznadziejności istnienia

Egzystencjalizm w dżumie:









Został pokazany przez Camusa za pomocą zarazy. Ludzie zobaczyli, że ich życie jest zagrożone. Postanowili więc podjąć odpowiednie działanie by je chronić - zaczęli się buntować wobec otaczających ich rzeczywistości. Człowiek jest zagubiony w poszukiwaniu sensu swojego istnienia, sprawiedliwości, celu, do jakiego zmierza świat –Tarrou szuka na świecie świętości, zastanawia się, czy świętość może istnieć bez Boga. Człowiek nie jest bytem raz ukształtowanym, ale cały czas „stającym się”, zmiennym – Rieux jest skupiony na swoich obowiązkach, stara się zrobić wszystko, co w jego mocy, ponieważ uważa to za swój obowiązek, nie oczekuje nagrody Człowiek nie może pozwolić sobie na komfort pewności -Ojciec Paneloux traci pewność, że dżuma jest karą za grzechy ludzkie, gdy zobaczył śmierć syna Othona.

Losy, albo sytuacja, którego z bohaterów „Dżumy” najlepiej pokazuje problem wolności? Jak „wolność” została pokazana w „Dżumie” ? Najlepiej pokazuje to postać Ramberta. On na początku chciał uciec z miasta, gdzie była epidemia. Doktor Bernard Rieux chciał go zrozumieć, nie chciał zmienić zdania Ramberta. On sam musiał zdecydować, nikt nie miał wpływu na jego wybór. Sam zdecydował o tym, że ostatecznie zostanie. On zrozumiał, on mówi, że jest stąd, zmienił swoje zdanie po tym jak dowiedział się, że Dr. Rieux też ma żonę, do tego chorą, za miastem i nie próbuje szukać różnych dróg ucieczki z tego przeklętego miejsca.

Który bohater się buntuje i przeciwko czemu ? 1) Jean Tarrou – buntuje się przeciw dżumie i założył dział sanitarny; również buntuje się przeciw złu na świecie i starał się z nim walczyć, wyjeżdżając w te miejsca, gdzie działo się zło 2) Dr. Bernard Rieux – buntuje się przeciw dżumie i stara się pomóc wszystkim. Ofiarnie walczy z dżumą, podejmuje różnego rodzaju działania; próbuje opracować szczepionkę; wspiera Dr. Castela; nieustannie odwiedza swoich pacjentów, próbując ulżyć w cierpieniu – nie przejmuje się swoich zdrowiem, swoim samopoczuciem, śpi tylko 4h dziennie – angażuje się z całych sił w walce z dżumą-złem...