Estetyka PDF

Preview

Summary

Filozofia...

Description

Co to jest estetyka? ✓ Estetyka (gr. aisthetike od aisthesis — wrażenie zmysłowe) ^ to teoria piękna, nauka o pięknie, o tym, co piękne ^ o ujmowaniu i ocenianiu różnych rzeczy z punktu widzenia piękna. ^ „estetyka” wprowadził w wieku XVIII Aleksander Baumgarten (1714—1742). ^ różnorodne rozważania o pięknie są jednak dużo wcześniejsze niż sam termin. ^ problematyka charakterystyczna dla estetyki podejmowana była przez filozofów od czasów starożytnych, zaznaczyli się szczególnie: Platon, Arystoteles, Plotyn, św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu, G. E. Lessing, I. Kant, G.W.F. Hegel, B. Croce, R. Ingarden, W. Tatarkiewicz. ✓ Problematykę estetyki grupuje się w następujące działy: ^ teoria wartości estetycznych — zajmuje się różnymi postaciami i odmianami piękna, a także bada różne sposoby ich istnienia; ^ teoria dzieł sztuki — dotyczy przedmiotów, które ucieleśniają piękno. Bada sposób istnienia dzieł sztuki, sposób i warunki realizacji funkcji estetycznej, tworzy ich typologię; ^ teoria piękna natury rozważa istnienie i swoistość piękna pozaartystycznego, ^ teoria przeżycia estetycznego i oceny estetycznej — problematykę tego działu estetyki rozważa się w powiązaniu z innymi naukami. Na terenie np. psychologii bada się reakcje ludzi na piękno, na terenie socjologii — opinie estetyczne wygłaszane przez ludzi, na terenie filozofii człowieka — rolę piękna w ludzkim życiu, w obrębie teorii poznania — naturę kontaktu człowieka z pięknem; ^ teoria twórczości artystycznej obejmuje problematykę struktury i odmian procesu twórczego, bada źródła twórczości artystycznej i osobowość artysty. Wymienione wyżej działy estetyki określane są mianem działów estetyki teoretycznej (ogólnej). Obok niej wyróżnia się też estetykę stosowaną, która grupuje się w dwa działy: ^ estetyka życia i działania; ^ pedagogika i dydaktyka estetyczna zajmuje się wychowaniem do piękna i sztuki i wychowaniem przez piękno i sztukę. ✓ Najważniejszym, podstawowym działem estetyki teoretycznej jest dział pierwszy, tj. teoria wartości estetycznych. Przedmiotem bowiem rozważań w jego obrębie jest kategoria piękna, tradycyjnie uważana za najważniejszą kategorię estetyczną. ^ Pojęcia, koncepcje i teorie piękna na przestrzeni dziejów ulegały przemianom. ^ Starożytni Grecy pięknu przypisywali dwoistą naturę ^ Z jednej strony piękno związane jest u Greków z kanonami proporcji matematycznych, harmonii, doskonałości struktury, (takie piękno niedostępne jest zmysłom, poznajemy je jedynie przy pomocy rozumu), ^ z drugiej strony piękno zawarte jest w tym, co bezpośrednio na człowieka oddziaływuje (podoba mu się pociąga go), w tym, co spostrzega zmysłowo. Piękne dla Greków było jednak nie tylko to, co spostrzegali zmysłami, nie tylko harmonia i doskonałość proporcji, ale również za piękne uważali duchowe właściwości człowieka (piękne czyny, charaktery). Koncepcja piękna, utożsamiająca je z harmonią, proporcją, u podstaw których leżą określone stosunki liczbowe, pochodzi od pitagorejczyków . Twierdzili oni, że piękne i użyteczne są ład i proporcja, brzydkie i bezużyteczne bezład i brak proporcji. Piękno to harmonia, harmonia to ład, ład opiera się na proporcji, proporcja na mierze, a miara na liczbie.

✓ Przeciwieństwem piękna jako wartości estetycznej jest brzydota wraz z bliskoznacznymi jej odmianami, tj. okropnością, szpetotą, szpetnością, paskudnością, wstrętnością. Brzydota ma kilka znaczeń: ^ jako brzydkie określa się to, co nieestetyczne, lub to, co estetycznie obojętne lub nijakie;...