Estetyka i historia sztuki - Awangarda W Literaturze I Sztuce PDF

Preview

Summary

Download Estetyka i historia sztuki - Awangarda W Literaturze I Sztuce PDF

Description

Awangarda w literaturze i sztuce AWANGARDA (w sztuce pojawia się ok. 1910 r.) (z franc. avant garde - straż przednia):  tendencje i trendy w sztuce początku XX wieku programowo odrzucające dotychczasową tradycję.  Cecha charakterystyczna to poszukiwania odrębnego języka i środków wyrazu artystycznego oraz programowe odrzucenie sztuki naśladowczej - kopiowania rzeczywistości (realizmu).  Termin stosowany również współcześnie dla określenia artystycznych eksperymentów i dzieł, które nie poddają się klasyfikacjom i wykraczają poza przyjęte schematy w sztuce Pierwszy użył terminu awangarda Henri Saint-Simon w 1825 r. •

Świat zewnętrzny przestaje obchodzić twórców. Każdy wybrany temat, jest tylko pretekstem do rozwinięcia jakiegoś dyskursu artystycznego.

•

Oryginalność w sztuce staje się najwyższą, ale za to demokratyczną wartością. Dlatego w Europie pojawia się tak wielu genialnych twórców wyprzedzających swa epokę.

Nurty w awangardzie XX wieku • kubizm, • futuryzm, • konstruktywizm, • ekspresjonizm, • sztuka abstrakcyjna (nieprzedstawiająca) • dadaizm, • surrealizm. Podstawą estetyki awangardy jest HISTORYCYM – przekonanie, że historia wyznacza sens działania jednostek i grup społecznych. -deindywidualizacja dzieła sztuki i procesu twórczego; -przekonanie o postępującym rozwoju sztuki; -kult maszyny i cywilizacji przyszłości -społeczny i artystyczny radykalizm Dzieło sztuki jest posłaniem i projektem nowej organizacji świata FUTURYZM • powstał ok. 1909 r. we Włoszech jako ruch środowisk literackich (Filippo Thomaso Marinetti 20.02.1909 r. w Le Figaro ogłasza Manifest futuryzmu). Program futurystów: - Kult dynamizmu życia współczesnego; - Kult szybkości, techniki i maszyny; - Gloryfikacja wojny, siły i zniszczenia. • dołączają malarze Umberto Boccioni, Giacomo Balla, Carlo Carrà, Luigi Russolo, Gino Severini, Enrico Prampolini. • Poeci: Aldo Pallazzeschi, Ardengo Soffici • Architekt A. di Sant’Elia

Pierwsza wystawa futurystów luty 1912 w Paryżu. Konstruktywizm • powstał w r. 1913 w Rosji; • Podstawowym wyróżnikiem konstruktywizmu jest stosowanie dyscypliny formalnej ograniczonej do prostych elementów geometrycznych: koła, trójkąta i linii prostej. Z założenia wzajemne oddziaływania tych form wywołują wewnętrzne napięcie wewnątrz obrazu. • Celem konstruktywistów było poszukiwanie nowej ekspresji estetycznej, a metodą świadoma rezygnacja z prezentowania widzialnej rzeczywistości oraz odejście od skojarzeń ze światem przedmiotów. • Uważali, że estetyka nie polega na dekoracji, lecz na znalezieniu funkcji przestrzeni i przedmiotu adekwatnej do istniejącej potrzeby [maszyny do mieszkania]. • Pierwszymi konstruktywistami w sztukach plastycznych byli Kazimierz Malewicz i Aleksander Rodczenko. Bauhaus (1919-1932) • Funkcjonalność oparta nie tylko na przesłankach mechanicznych (jak np. wymiary ciała człowieka), ale także psychologicznych. Potrzeby emocjonalne są uznane za równie ważne jak pragmatyczne. • Znaczenie czynników społecznych (dobro i rozwój człowieka), uważane za ważniejsze niż wymogi czysto estetyczne, ekologiczne i techniczne. • Odkrycie, że zorganizowana przestrzeń wpływa na działania i myślenia ludzi, stąd architekt to „projektant życia społecznego". Architektura reguluje też relacje między krajobrazem, przyrodą, techniką a człowiekiem. W projektowaniu uwzględnia się biologię, socjologię, psychologię, ergonomię. • Wartość nowoczesnej architektury zależy tylko od ludzi. Społeczeństwo otrzymuje taką architekturę do jakiej dojrzało. Należy ludzi wychowywać do odpowiedniego odbioru. Idea wychowania przez sztukę. • Wprowadzanie do formy architektonicznej warunków regionalnych, klimatów, krajobrazów i zwyczajów mieszkańców. • Używanie powtarzalnych form, czyli standardowych elementów (prefabrykatów). Elementy powinny być tak wytwarzane, by umożliwiały powstanie różnych kombinacji. Starania o modularyzację. • Powstaje pojęcie „technologicznego" lub „nietechnologicznego" użycia materiałów. • Projektowanie jest nauką i sztuką. Jako nauka korzysta z metodologii socjologii i innych nauk o człowieku, określa cele funkcjonalne, stosuje metody matematyczne jako dziedzina artystyczna wprowadza pomysł formalny i właśnie sztukę. Ekspresjonizm • Ekspresja (z łac.) to wyrazistość, siła oddziaływania dzieła na odbiorcę, na emocjonalną sferę jego psychiki. • Początki: 1905 Drezno: powstałą grupa „Die Brücke”. • Cechy charakterystyczne to deformacja i ostro malowywane kontury przedmiotów. Ekspresjonizm miał na celu wyrażenie uczuć artysty. Przeciwstawiał się naturalizmowi i mieszczaństwu. Wyraźna mimika w teatrze, w kinie kontrast barw. • Konieczna jest „odnowa sztuki" (dzięki deformacji konkretnej rzeczywistości przedstawianej w dziełach uzyskuje się obraz realności „bardziej ludzkiej", co prowadzić ma do moralnej odnowy ludzkości)

•

protest przeciw naturalizmowi i impresjonizmowi (kopiowaniu rzeczywistości), także tendencjom konstruktywistycznym sztuki Cezanne'a w imię skrajnego subiektywizmu w odczuciach i sposobach ich artystycznego wyrazu. 1. CECHY: • stosowanie sugestywnego koloru, często w kontrastowych (dysonansowych) zestawieniach, użycie aktywnych faktur, eksponowanie graficznego szkieletu kompozycji, lapidarność formy, deformacja uwypuklająca brzydotę (antyestetyzm). • niekiedy ważniejsza forma niż treść obrazu. • pismo „Die Weissen Blätter": „Koncentracja, oszczędność, ogromna siła, starannie skomponowana forma, patos wyrażający wewnętrzne napięcie". • egzaltacja, deformacja, paroksyzm. Ekspresjonizm w kinie • W niemieckim kinie ekspresjonistycznym istniały dwa nurty: nurt społecznopsychologiczny i nurt fantastyczny 1. Nurt społeczno-psychologiczny określany w Niemczech mianem KAMMERSPFIELM - opowiadał o kłopotach, samotności, samobójstwach, obłędach i tragediach rodzinnych. Piętnował obojętność świata wobec ludzkich problemów. Cechowała go niewiara w człowieka. 2. Nurt fantastyczny - to najczęściej filmy grozy, spowite aurą tajemniczości, obłędu, z pojawiającymi się zjawami, koszmarami nocnymi i atmosferą opadającą na bohatera niczym sieć pajęcza. Sztuka abstrakcyjna (nieprzedstawiająca) • Dzieło abstrakcyjne stanowi całość oderwaną od świata. Niczego nie przedstawia ani nie naśladuje. • Przedstawia odrębną rzeczywistość zbudowaną z brył, linii, barw i kształtów. • Źródło inspiracji twórczej - intuicja • Sztuka taka jest wyrazem wrażliwości i inwencji twórczej, wyraża ekspresję osobowości i emocje artysty • W sztuce abstrakcyjnej zarysowały się 2 podstawowe nurty:  abstrakcja geometryczna, polegająca na operowaniu różnorodnymi formami geometrycznymi  abstrakcja organiczna, której są stosowane formy nieregularne sugerujące kształty organiczne (kubizm). • Abstrakcja geometryczna jest wynikiem indywidualnych poszukiwań artystów. Nie jest przypadkowa, ale prezentuje formy elementarne poddane rygorystycznym regułom kompozycji. DADAIZM • Dadaizm – ruch w sztuce XX w., którego głównymi hasłami były dowolność wyrazu, zerwanie z wszelką tradycją i odrzucająca jakiekolwiek kanony swoboda twórczości. • Nazwa ruchu wzięła się od słowa "dada", wybranego przez Hugo Balla na chybił trafił ze słownika Larousse'a i oznaczającego w języku francuskim drewnianą zabawkę, konika • dadaizm powstał w 1916 r., w czasie I wojny światowej, jako reakcja na jej absurd i falę nacjonalistycznego szaleństwa, które ogarniało wówczas kraje Europy Zachodniej. W latach 1919-1921 zdołał przyciągnąć pewną uwagę twórców i publiczności, zwłaszcza we Francji, Szwajcarii, Niemczech i Stanach Zjednoczonych. • W wyniku waśni między czołowymi przedstawicielami zanikł już w roku następnym.

• •

•

Ideologia dadaizmu była samounicestwiająca się – sztuka oderwana od tradycji, nie odwołująca się do wspólnoty pojęć między twórcą a jej odbiorcą, oparta na nonsensie, chaosie i zupełnej dowolności, na zdrowy rozum nie może istnieć. Dadaizm miał szokować i robił to skutecznie: dadaiści zbierali się w kawiarniach i klubach pisząc absurdalne „poezje", komponowali „muzykę hałasu", przedstawiali przedmioty codziennego użytku jako dzieła sztuki. Słynny jest obraz Marcela Duchampa będący reprodukcją Giocondy, której Duchamp dorysował wąsy i hiszpańską bródkę, po czym podpisał własnym nazwiskiem. \ Wystawa Maxa Ernsta w Kolonii przyciągała uwagę czym innym – wchodziło się do niej i wychodziło przez ustęp.

SURREALIZM • Przesłanki obrazowania surrealistycznego zawierało metafizyczne malarstwo G. de Chirico oraz twórczość dadaistów, z których wielu stało się surrealistami. • Termin ten stworzył w 1917 Guillaume Apollinaire. • W założeniach miał to być bunt przeciw klasycyzmowi, realizmowi, empiryzmowi, racjonalizmowi, utylitaryzmowi i konwencjom w sztuce. • Teoretykiem tego nurtu był filozof i poeta Andre Breton. • W malarstwie założeniem surrealizmu było „wyrażanie wizualne percepcji wewnętrznej". Artyści starali się wykreować obrazy burzące logiczny porządek rzeczywistości. Często były to wizje groteskowe, z pogranicza jawy, snu, fantazji, halucynacji, a odsunięcie od racjonalizmu. • Duże znaczenie miał dla nich także element zaskoczenia, absurdu i nonsensu. • Celem ich działania było zbadanie sfery podświadomości, uważali bowiem, że człowiekiem rządzą ukryte siły (według Junga i Freuda). Przypisywali ogromną rolę niepohamowanej wyobraźni....