Historia gospodarcza streszczenie 25 stron PDF

Preview

Summary

Historia gospodarcza streszczenie 25 stron szczegółya...

Description

Historia gospodarcza

I. Historia gospodarcza powszechna 1. Periodyzacja dziejów powszechnych -Periodyzacja - podział czasu a)ery - żydowska, biznatyjska, grecka, rzymska, dionizyjska=chrześcijańska, mahometańska b)praktyczna (typowa) starożytność, średniowiecze, czasy nowożytne, czasy najnowsze c)marksistowska (według sposobów produkcji) - przejścia ewolucyjne lub rewolucyjne - wspólnota pierwotna - niewolnictwo - feudalizm - kapitalizm - socjalizm (komunizm) d)stadia rozwoju -Walta Rostowa -społeczeństwo tradycyjne (wysokie zatrudnienie w rolnictwie 75%, hierarchia społeczna, mała wydajność) -społeczeństwo przejściowe (zmiany w technice, produkcji, polityce, wartościach) -start gospodarczy (gwałtowny bodziec - np. maszyna parowa, kolej) -społeczeństwo dojrzałości (gospodarka zdolna do produkcji niemal wszystkiego w wyniku startu gosp. ) -społeczeństwo masowej konsumpcji (produkcja i konsumpcja wszystkiego czego chce) -Andre Piettre’a -epoka tradycyjna - gospodarka uzależniona i podporządkowana polityce, tradycji i religii -epoka wolności - gospodarka niezależna (liberalizm i wyzysk) -epoka etatyzmu i techniki - gospodarka kierowana (kapitalizm kierowany, socjalizm) 2. Charakterystyka epoki wspólnoty pierwotnej. Neolityczna rewolucja rolnicza Wspólnota pierwotna przypada na epokę kamienną, która dzieli się na: -paleolit (1000 000 - 14 000 p. n. e. ) - zbieractwo i łowiectwo -mezolit (14 000 - 8 000 p. n. e. ) -neolit (8 000 - 4 000 p. n. e. ) - rewolucja rolnicza - na Bliskim Wschodzie, uprawa zbóż= tryb osiadły, w konsekwencji: społeczny podział pracy, rozkład wspólnoty pierwotnej, wzrost liczby ludności, powstają osiedla, miasta, państwa i pierwsze nierówności 3. System niewolniczy w starożytności i przyczyny jego upadku Niewolnictwo: -patriarchalne (podleganie władzy najstarszego w rodzie) w tym azjatycki sposób produkcji - ziemia własnością monarchy, ludność wiejska tylko formalnie wolna, w rzeczywistości niewolnicy posiadający ochronę prawną -klasyczne (niewolnik - narzędzie mówiące -Grecja, państwa hellnistyczne, Rzym) Epoka brązu: -radło, prywatna własność ziemi, monarchia despotyczna(Mezopotamia, Persja, Syria, Palestyna) Grecja: a)Wielka kolonizacja (VIII-VI p. n. e. ) rozwój handlu(w tym niewolnikami), , rzemiosła b)Ateny - demokracja dla ludzi wolnych, niewolnicy pracowali w warsztatach rzemieślniczych c)Sparta - 3 klasy: spartiaci (wojsko), periojkowie (ludzie wolni pracujący), helioci (niewolnicy) Rzym: -wielkie majątki ziemskie (latyfundia) w których pracowali niewolnicy pochodzący z wojen -potem maleje podaż niewolników (brak wojen), pojawiają się kolonowie(wolni dzierżawcy) -313r. edykt mediolański - równouprawnienie chrześcijaństwa (uderzenie formalne (?) w niewolnictwo) 4. Geneza i istota gospodarki feudalnej w Europie Geneza feudalizmu: regres gospodarki w V-VIIw. (cofnięcie się rozwoju cywilizacyjnego, upadek miast, zamknięty charakter gospodarowania=gospodarka naturalna ograniczająca się do

rolnictwa). Rozwinął się na Zachodzie(Francja-najpełniej), im dalej na wschód tym mniej; także w Chinach (tam niedziedziczono ziemi) Istota feudalizmu: a)ustrój społeczno-polityczny opierający się na prawnej zależności (hierarchicznej) jednostek oraz na systemie lennym b)ustrój społeczno-gospodarczy opierający się na podzielonej własności ziemi (własność zwierzchnia i użytkowa) i poddaństwie chłopów(gruntowe, osobiste, sądowe) , skutkiem czego była renta feudalna Renty feudalne: -naturalna (danina) -odrobkowa (pańszczyzna) -czynszowa (dzierżawa) Cechy feudalizmu: -dominacja gospodarki naturalnej -decentralizacja rynków towarowych -system stanowy (podległość społeczno-gospodarcza jednych grup innym=drabina społecznych zależności) Senior i wasale: -związani lennem(senior broni wasali, wasale płacą lenna, służą w armii i wykupują seniora) 5. Gospodarka europejska we wczesnym średniowieczu( V - X w. ) a)regres gospodarki (V-VIIw. patrz wyżej) b)ożywienie gospodarcze(VIII-Xw. ) -renesans karoliński - zreformowany system pieniężny, procesy osadnicze, rozwój handlu, dwupolówka -zakony - rozwój życia umysłowego i gospodarczego 6. Ekspansja gospodarcza Europy XI-XIIIw. (rolnictwo, osadnictwo, rola krucjat) a)rolnictwo i jego intensyfikacja -zagospodarowywanie puszcz i nieużytków, nowa technika(ciężki pług, zaprzęg z chomontem, nawożenie obornikiem), trójpolówka(wzrost o 1/6 w stosunku do dwupolówki) -dzięki Maurom młyny, wiatraki, ulepszono sukiennictwo i obróbkę żelaza, kamienia, drewna b)osadnictwo (głównie niemieckie) - na nowe tereny(karczowanie) i na wschód (Polska, Bałkany), aktywizacja niemieckich zakonów rycerskich i kupców - postęp w Europie środkowo-wschodniej c)krucjaty-przyczyny: -rozwój kultury, gospodarki=ekspansja polityczna(reconqiusta, powstanie Cesarstwa Łacińskiego); rozbicie feudalne (rycerze bez ziemi); odwołanie się od altruistycznych i materialistycznych postaw społeczeństwa (zbawienie=obrona miejsc św. i bogactwa wschodu) -skutki: -straty ludzkie, wzmocnienie roli papiestwa, zetknięcie się z kulturami wschodu(arabską i bizantyjską)-rolnictwo (nawadnianie, jedwab, morele, brzoskwinie, pomarańcze) -technika (wiatraki, młyny, stal, papier, proch, szkło witrażowe) -nauka(astronomia, medycyna, alchemia, geografia, starożytna literatura) -handel lewantyński miast włoskich ze wschodem. Instytucje spółki, maklerów, pieniądz złoty, kredytów=przyspieszenie rozwoju miast zachodnioeuropejskich 7. Rozwój miast europejskich w okresie średniowiecza Rozwój miast, handlu i rzemiosła - XII do pocz. XIVw. Miasto: -handel(lokalny, dalszy, tranzyt), obrona, produkcja -początek przejść od feudalizmu do kapitalizmu -wolność dla chłopa, własne sądownictwo Tworzenie się miast: -na miejscu dawnych rzymskich -ośrodek władzy feudalnej bądź kościelnej potem możliwość wykupu(1077 Cambraa) -na drodze powstań o prawa miejskie i samorząd(Flandria, Lombardia) z wójtem na czele -osadnictwo terenów niezasiedlonych Osadnictwo na prawie: -magdeburskim (niemieckim) kodyfikacja, renta czynszowa -lubeckim -chełmińskim (polskim) odmiana lubeckiego „wolnych gości”, renta odrobkowa 1257r. - prawa miejskie Krakowa 8. Organizacja i rozwój rzemiosła średniowiecznego Rzemiosło średniowieczne odsuwane przez bogatych patrycjuszy zorganizowało się w przymusowe zrzeszenia jednej specjalności zwane cechami. Funkcje cechu: -produkcyjna(kontrola ilości i jakości, pozyskanie i rozdział surowca, zbyt) -szkoleniowe(kontrola kształcenia, egzaminy dla czeladników) -religijne(udział w ceremoniach)

-militarne(obrona wyznaczonych części obwarowań miasta) -towarzysko-kulturalne(wspólne imprezy) -samopomocowe(pomoc dla wdów i sierot, akcje filantropijne) Cech zwalczał niezrzeszonych(partaczy, fuszerów, sturarzy) i pilnował tajemnicy produkcji. Statuty cechowe określały przynależność, funkcjonowanie i warunki mistrzostwa(nauka, majsterszyk, wędrówka, majątek i urodzenie) Od XIVw. pojawia się nakład(chałupnictwo) we Włoszech i we Flandrii. Nakładca skupywał surowiec, dawał do przerobu rzemieślnikom, płacąc za pracę, na następnie sam sprzedawał produkt(sukno, jedwab). Od XVw. we Florencji pojawia się manufaktura - podział pracy. 9. Handel średniowieczny - organizacja, drogi handlowe Handel: -lokalny -tranzytowy, prawo składu częściowego lub całkowitego(sprzedaż całego towaru, pozostawienie na składzie miejskim lub sprzedaż części, handel przez pewien czas), przymus drogowy(komory celne feudałów) Organizacje kupieckie: -gildie(kupcy z jednego miasta) -hanzy(kupcy z różnych miast) -faktorie(dzielnice kupców obcych w danym mieście), bez pośrednictwa maklerów Wyjątek od reguł: -jarmarki szampańskie we Flandrii, Brugii (spotkanie kupców lewantyńskich i hanzeatyckich Szlaki handlowe: a)lewantyński (M. Środziemne handel Europy z B. Wschodem)-walki Genui z Wenecją b)Hanza (M. Bałtyckie)-związek miast z Lubeką na czele zmonopolizował handel Europy Zachodniej(Holandia, Anglia) ze Wschodnią(Polska, Rosja, Niemcy)-zwalczano Duńczyków, Norwegów, Holen. c)N-S(łączenie powyższych) - jarmarki, szlak bursztynowy Handel: -potępiany przez Kościół (zajmowali się nim więc Żydzi) - doktryna kanoniczna -Tomasz z Akwinu(XIIIw. ) dopuścił zysk kupiecki z ceny godziwej -pierwszy bank - w Wenecji 1156r. weksel, kredyt, lombard -popyt na pieniądz (srebry-obrót wewnętrzny, złoty-handel międzynarodowy) 10. Stanowy podział społeczeństwa feudalnego Stany: -duchowny (otwarty, kultura, oświata, handel, krucjaty) -rycerski (zamknięty, walka, administracja, moralne ideały, ziemia=władza) -mieszczański(raczej otwarty) -patrycjat(kupcy, bankierzy) -pospólstwo(mistrzowie, czeladnicy, przekupnie) -plebs(bez praw miejskich(najemni robotnicy, ludzie luźni-wałesy, żebracy, nierządnice, przestępcy) -chłopski(wg majątku-pełnorolni, zagrodnicy, bezrolni, najemnicy, rzemieślnicy; wg prawapoddani lub wolni) 11. Istota kryzysu XIV w. Upadek ostatniej twierdzy krzyżowców Akka w 1291r. Wielka schizma zachodnia i antypapieże(1378-1417). Upadek Konstantynopola 1453r. (Bizancjum-biurokracja, korupcja, zerowy przyrost naturalny). Klęski głodu podczas nieurodzajów (1315, 1317) - zwiększano areał, a nie wydajność. 1348r. -dżuma z Bliskiego Wschodu atakuje Włochy, Francję, Anglię, Niemcy i Norwegię. ”Czarna śmierć” zabiera ok. 1/3-1/2 ludności. Kryzys polegał na spadku zaludnienia wsi(pustki), co wywoływało spadek produkcji żywności, spadek ludności w mieście, spadek produkcji w mieście, zmniejszenie się dochodów feudałów, upadek rycerstwa(raubitterzy), zahamowanie osadnictwa w Europie środkowo-wschodniej. Wojna stuletnia(1337-1453) wywoływała zaburzenia społeczne(żakeria we Francji 1358, w Anglii powstanie Wata Tylera(i lollardów) 1381, powstanie Jacka Cade’a 1450r. ), także zaburzenia w miastach. Wojny dodatkowo wyniszczały. Kryzys ten w zasadzie nie dotknął Europy środkowowschodniej - rozwój Polski, Czech, Węgier. 12. Ekonomiczne konsekwencje wielkich odkryć geograficznych(podboje kolonialne, rewolucja handlowa i cen) Przyczyny: -ekonomiczne(brak kruszców, przeludnienie Europy) -religijne(nawracanie niewiernych=ogniem i mieczem + ekspansjonizm) Przebieg: -Henryk Żeglarz-Zatoka Gwinejska -Bartłomiej Diaz(1488)-Przylądek Dobrej Nadziei -Krzysztof Kolumb(12 X 1492)-Ameryka -Vasco da Gama(1498)-Indie -Pedro Cabral(1500)-Brazylia

-Ferdynand Magellan(1519-1522)-opłynięcie świata Podboje kolonialne: -Hiszpanii do poł. XVIw. : Antyle, Kubę, Meksyk(Ferdynand Cortez niszczy Azteków), Peru(Inków wyciął Franciszek Pizarro), Filipiny, Ameryka Środkowa. Kolonizacja; Indianie ludność poddana i ewangelizowana lub eksterminowana. 1545 - pierwsza kopalnia srebra-srebrne floty. -Portugalii Faktorie na wybrzeżach Afryki(Angola, Mozambik, Zanzibar), Indiach(Goa, Kalikat), Brazylii, Molukki, Sumatra, Chiny(Makao), Japonia(Nagasaki). Handel korzenny; brak ludności do kolonizacji i podporządkowania zdobytych terenów. Konsekwencje odkryć: a)złoty wiek Hiszpanii (i połączonej z nią potem Portugalii) - dobrobyt jednak zmarnowano na wojny b)dualizm gospodarczy c)rewolucja handlowa: -globalizacja gospodarki(handel trans oceaniczny, zwiększenie przestrzeni handlu) -nowe centra handlowe(Lizbona, Kadyks, Sewilla, Antwerpia) -towary kolonialne, powiększenie się asortymentu towarów, zwiększenie się wolumenu(skali) towarów -wzrost roli kupca osiadłego; system księgowości kupieckiej i bilansowania majątku(księgowość dwustronna) -nowożytne niewolnictwo(assiento=monopol handlu Murzynami hiszpański do 1713r. ) d)rewolucja cen=inflacja monetarna=spadek wartości pieniądza przez napływ kruszców do Europy -inflacja kruszców(spadek wartości srebra) -nożyce cen(szybciej rosną ceny żywności niż art. przemysłowych) -wzrost popytu na żywność (import z Europy środkowo-wschodniej) wzrost liczby ludności 13. Zróżnicowanie rozwoju rolnictwa europejskiego w XVIw. (dualizm agrarny, refeudalizacja) Dualizm agrarny: analogicznie do dualizmu gospodarczego Europy rolnictwo rozwijało się różnie: -Europa Zachodnia: intensyfikacja rolnictwa(podniesienie wydajności), początki kapitalizmu w rolnictwie(patrz Anglia) -dzierżawa ziemi, praca najemna -komasacja gruntów -w Anglii ogradzanie-ziemie pana lub gospodarstwa farmerskie -indywidualne rozporządzanie ziemią -konwersja na opłacalną produkcje (hodowlę owiec), powiązanie z przemysłem(sukienniczym) -specjalizacja - import (zboża ze strefy bałtyckiej) -spadek siły roboczej w rolnictwie, sekularyzacja ziemi(protestantyzm) -Europa Wschodnia: refeudalizacja(powrót do feudalizmu) -uzależnienie chłopów=wtórne poddaństwo -renta odrobkowa(pańszczyzna), wymiar minimalny Polska 1520, Węgry 1548 -gospodarka folwarczno-pańszczyźniana -produkcja na eksport zboża(Polska, Rosja-potem), piwa(Czechy), bydła(Węgry), uzależnienie od Zachodu -dwa modele folwarków: na rynek zewnętrzny(Polska-handel bałtycki), na rynek wewnętrzny(Rosja-do miast) 14. Rozwój gospodarczy Anglii w XVI-XVIIw. Rządy Tudorów(Henryk VIII i Elżbieta I): likwidacja własności zakonnej, poparcie dla sukiennictwa, przyjmowanie tkaczy francuskich, popieranie ogradzania, zwalczanie i pomoc „ubogim”, rozbudowa floty morskiej. Rewolucja cromwellowska 1640-1660 i ostatecznie 1688 -odsunięcie Stuartów od władzy-wzrost znaczenia nowej szlachty(gentry) i mieszczaństwa. Początek produkcji stali - węgiel. Działania morskie: -1553 - Chancellor zakłada Kompanie Moskiewską(próba północnej drogi do Indii) -1577-1580 sir Francis Drake łupi Hiszpan(srebrna flota), opływa ziemię jako drugi -korsarze angielscy nękają Hiszpan (John Hawkins, Henry Morgan)-srebrne floty, handel Murzynami -klęska w 1588 Niezwyciężonej Armady - otwarcie dla Anglii drogi do kolonii -Walter Raleigh opanowuje 1574-1583 Nową Funlandię, 1585 Wirginię Kolonie: -Antyle(Jamajka, Barbados, Bermudy, Bahama, Trinidad)

-1607 - założenie Jamestown, 1620 purytanie z „Mayflower” Massachusetts, Maryland(katolicy), Pensylwania(kwakrowie), New Hampshire, Connecticut, Maine; 1664zdobycie Nowego Amsterdamu(New York), potem Kanada - 1763 -1600 - Kompania Wschodnioindyjska(Surat, Madras, Bombaj-faktorie) Merkantylizm angielski: -1651r. Akt Nawigacyjny - towar poza europejskie na statkach angielskich, towary europejskie na statkach angielskich bądź statkach kraju który towar wyprodukował - uderzenie w pośrednictwo Holendrów. Kompanie handlowe: Moskiewska(j. w. ), Wschodnia(1579) z Polską, Skandynawią, Lewantyńska(1581) z Turcją, Kanadyjska(1628) Handel niewolnikami (w pełni od 1713) na Antyle i do przyszłego USA z tzw. Wybrzeża Niewolniczego. Akumulacja kapitału doprowadziła w 1694 do założenia Banku Angielskiego(banknoty, depozyty, rachunki bieżące, handel kruszcami) XVIIIw: ekonomiczna kalkulacja w rolnictwie-płodozmian(z Holandii), r. pastewne, ziemniakiwzrost w rolnictwie=wzrost produkcji 15. Rozwój gospodarczy Holandii w XVIIw. Podstawa potęgi i rozwoju: kolonie, handel morski, postęp w rolnictwie i przemyśle. Handel i kolonie: a)-Cornelis de Houtman(1595) - Jawa -Indonezja, Japonia(1600), Australia(1627), Tasmania i Nowa Zelandia(1642), Fidżi i Kuryle(1643)-wyprawy -Kompania Wschodnioindyjska(1602) do handlu z koloniami: -Jawa, Molukki, Formoza, Malakka, Cejlon(1620-1660) b)-1621-Kompania Zachodnioindyjska(przejściowo część Brazylii, Manhattan i Nowy Amsterdam, trwalej Surinam(Gujana holen. ) i część Karaibów, 1652-Kraj Przylądkowy w Afryce c)-handel ze Skandynawią, Polską, Moskwą, Hiszpanią Postęp w rolnictwie: melioracje, płodozmian(dzięki nowym uprawom), sadownictwo i ogrodnictwo, rybołóstwo Postęp w przymyśle: przemysł stoczniowy, sukiennictwo, jewabnictwo i lniarstwo Holendrzy tylko handlowali, nie prowadzili działalności misyjnej, tani fracht. Handel z Japonią, Chinami(herbata od 1610), Persją - konkurencja dla Anglików. Akt Nawigacyjny i wojny zdecydowały o supremacji angielskiej na morzach. Anglia-żelazo, węgiel jako oparcie dla przemysłu. Holandia-rolnictwo, sukiennictwo. Amsterdam-banki(1609), giełda, przemysł. 16. Istota kryzysu XVII stulecia Kryzys datuje się na lata 1620-1720. Osłabienie tempa wzrostu gospodarczego=kryzys koniunktury światowej. Przyczną były skutki wojen głównie trzydziestoletniej(1618-1648)-obniżenie zaludnienia Niemiec, spadek produkcji rolnej, upadek Hanzy w 1669. Stagnacja w handlu międzynarodowymdochody pochłonęła wojna. Najsilniej kryzys był odczuwalny w Europie środkowowschodniej(Polska, Czechy, Rosja, wschodnia część Niemiec)-wojny(Polska, Rosja), spadek wydajności pańszczzny i jednoczesny spadek koniunktury na płody rolne na Zachodzie-spadek dochodów, upadek miast. Konsekwencjami kryzysu były rewolucje(Anglia-Cromwell, Niderlandypowstanie Holandii) i powstania chłopskie(Europa wschodnia). W XVIIw. rozwija się jedynie Szwecja(dobre zarządzanie, nowoczesna armia, eksport żelaza)-traci ona na znaczenie w XVIIIw. 17. Teoria i praktyka merkantylizmu w Europie zachodniej Merkantylizm nie jest systemem ekonomicznym jedynie zbiorem poglądów. Twórcy i przedstawiciele: Jean Bodin, Antoni Montchretien, Jean Colbert, Barthelemy de Laffemas(Francuzi), Tomasz Mun, Tomasz Gresham, Daniel Defoe, William Petty(Anglicy) Założenie: o bogactwie kraju decyduje zapas kruszców(bulionizm-hiszpański monetaryzm), ale nie zdaje to egzaminu ponieważ kruszce wyciekają poprzez import; dlatego celem powinien być dodatni bilans w handlu zagranicznym aby to osiągnąć należy: -stosować protekcjonizm celny i ochraniać własnych producentów -popierać produkcję krajową -dążyć do autarkii gospodarczej (samowystarczalności) -popierać kolonializm(podnoszą prestiż i potęgę państwa), wzrost potęgi gospodarczej państwa -popierać przyrost ludności=polityka pronatalistyczna(prorodzinna?) -aktywnie kształtować konsumpcję ludności(zmniejszać aby wzrosły inwestycje) -aby uzyskać powyższe niezbędna jest polityka unifikacyjna(jeden system miar, wag, podatkowy; dobra poczta, system dróg i kanałów) Merkantylizm: -przemysłowy(kolbertyzm we Francji) najpełniej -handlowy(Anglia i Holandia) w tych państwach -kameralizm(Rosja, Austria, Prusy w XVIIIw. - odmiana merktantylizmu opierająca się o dobry system podatkowy, silnego monarchę, ograniczoną konsumpcję ludności i oszczędność) Francja przez wojny i słaby system podatkowy marnotrawi zyski, Anglia natomiast przeciwnierozwija się.

18. Rozwój gospodarczy Francji w XVII-XVIIIw. a)kolonie: Jacques Cartier w 1535 dociera do Kanady, w poł. XVII Francuzi opanowują Luizjanę, na Antylach posiadają: Gwadelupę, Martynikę i Grenadę. Kompania Wschodnioindyjska(1665) forty na wybrzeżu i handel z Persją. Od poł. XVIII Francuzi zostają wyparci z Indii i Kanady przez Anglików. b)merkantylizm francuski-Ludwik XIV potrzebował pieniędzy na dwór i wojny-Jean Colbert zostaje ministrem finansów. Polityka przemysłowa-protekcjonizm celny i zakładanie manufaktur z udziałem kapitału państwowego(jedwabnictwo w Lyonie, art. luksusowe) Poparcie dla rozwoju winnic, hodowli koni, budowie dróg i kanałów(Langwedocki). Zyski były jednak marnotrawione przez Ludwika XIV na dwór i wojny o supremacje europejską. Na inwestycje potrzebne były pieniądze-John Law w 1716 zakłada Bank Emisyjny w Paryżu; brak pokrycia dla banknotów - krach w 1720. 19. Zmiany gospodarcze w Europie środkowowschodniej w XVIIIw. (Rosja, Austria, Prusy; kameralizm) Kameralizm patrz merkantylizm; stosowany przez Rosję, Austrię i Prusy przyczynił się do wzrostu znaczenia tych państw. a)Rosja-w ciągu XVIIw. opanowuje Syberię, eksport do Europy jedynie przez zamarzający port w Archangieslku. Pańszczyzna w maksymalnym wymiarze(przywiązanie chłopa do ziemi i właścicielachłop był tylko „duszą”). Reformy Piotra I (1689-1725): -konsekwentny merkantylizm: rozwój hutnictwa, sztoczni, budowa kanałów, portów, cła protekcyjne -nowy, sprawny system podatkowy(tępienie luksusu), tabela rang w wojsku i administracji -import technologii z Zachodu, rozwój przemysłu wojennego i nauki -rozwój miast(Moskwa, Petersburg), eksport na Zachód zboże, drewno, len, konopie, żelazo przez Bałtyk -uzależnienie cerkwi od państwa -dostęp do Bałtyku i założenie Petersburga po wygranej wojnie północnej ze Szwecją -wygrana wojna z Turcja dostęp do Morza Azowskiego i Czarnego; ekspansja zakaukaska -wpływy w Polsce b)Austria za Marii Teresy(1740-1780) i Józefa II (1780-1790) Reformy józefińsko-terezjańskie: -skrajny system protekcyjny, nawet prohibicyjny(zakaz importu)rozwój rodzimego przemysłu -reformy chłopskie-zniesienie poddaństwa, sądownictwa patrymonialnego -akcja kolonizacyjna(Węgry, Galicja, Bukowina) c)Prusy za rządów Fryderyka II Wielkiego (1740-1786) - kameralizm Johanna Justi’ego -roz...