Kpk przesłanki procesowe PDF

Preview

Summary

Download Kpk przesłanki procesowe PDF

Description

KPK – PRZESŁANKI PROCESOWE

1. POJĘCIE PRZESŁANEK PROCESOWYCH

Przez przesłanki procesowe rozumie się określone sytuacje, z którymi prawo karne procesowe łączy dopuszczalność lub niedopuszczalność postępowania

Wynikające z ustawy warunki, pozwalające na prowadzenie procesu i orzekanie o jego przedmiocie.

2. PRZESŁANKAMI PROCESOWYMI W ŚWIETLE ART. 17 PAR. 1 KPK SĄ STANY:  Ściśle procesowe  Uregulowane w prawie karnym materialnym, którym nadano wartość przesłanki procesowej  Stany o ch. Faktycznym przewidziane w pkt 1: a. Niepopełnienie czynu b. Brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa, co powoduje, że przesłanka ta zbiega się z podstawą wszczęcia postepowania przygotowawczego

3. PRZESŁANKI POZYTYWNE VS NEGATYWNE

PRZESŁANKI POZYTYWNE jej brak powoduje, że proces karny nie może być ani legalnie wszczęty, ani nie może się toczyć. 1. 2. 3. 4. 5.

Podsądność Właściwość sądu Istnienie stron Skarga Wniosek o ściganie

PRZESŁANKI NEGATYWNE również ich brak powoduje, że proces karny nie może być ani legalnie wszczęty, ani się toczyć. 1. 2. 3. 4. 5.

Prawomocność materialna Zawisłość sprawy Przedawnienie karalności Abolicja Art. 17 par. 1 pkt 1,2,3,4 kpk

Konsekwencją negatywnej przesłanki procesu jest jedna z następujących decyzji procesowych: 1) Odmowa wszczęcia postępowania przygotowawczego 2) Umorzenie postępowania przygotowawczego 3)Umorzenie postępowania głównego lub apelacyjnego 4) Uniewinnienie

4. PRZESŁANKI OGÓLNE VS SZCZEGÓLNE

PRZESŁANKI OGÓLNE – warunkują dopuszczalność procesu w zwykłym trybie postępowania, a więc warunkują dopuszczalność procesu odbywającego się w postępowaniu zwyczajnym.

PRZESŁANKI SZCZEGÓLNE - warunkują dopuszczalność procesu w szczególnym trybie lub szczególnym postępowaniu. Mogą to być przesłanki dodatnie lub ujemne. W postępowaniach szczególnych przesłanki są dodatkowymi warunkami dopuszczalności postępowania w trybie szczególnym, występującymi obok przesłanek ogólnych.

5. PRZESŁANKI BEZWZGLĘDNE VS WZGLĘDNE

PRZESŁANKI BEZWZGLĘDNE – TRWAŁE stanowią warunki dopuszczalności postępowania w każdym układzie procesowym. Istnienie przeszkody wynikającej z braku bezwzględnej przesłanki procesowej powoduje, że proces nie może być wszczęty, kontynuowany, ani obecnie, ani w przyszłości, gdyż niemożliwa jest taka zmiana układu procesowego, która powodowałaby dopuszczalność procesu, np. przedawnienie PRZESŁANKI MATERIALNE karalności, śmierć

6.

mają swe źródło w sferze prawa materialnego wywołują skutek w sferze prawa materialnego

PRZESŁANKI WZGLĘDNE – NIETRWAŁE – warunkują dopuszczalność procesu wyłącznie w określonym układzie procesowym. Przeszkoda wynikła z tego względu powoduje niedopuszczalność postępowania w tym istniejącym układzie procesowym. Nie wyklucza to możliwości toczenia procesu przeciw tej samej osobie, o ten sam czyn w zmienionym układzie procesowym. Np. wniesienie skargi uprawnionego oskarżyciela.

PRZESŁANKI FORMALNE PRZESŁANKI FORMALNE

skutkują niedopuszczalnością procesu z uwagi na brak naruszenia prawa materialnego (np. brak karalności czynu)

źródło tkwi w przepisach procesowych

Są one dlatego przesłankami warunkującymi dopuszczalność procesu, ponieważ warunkują jednocześnie samą odpowiedzialność karną określoną przepisami prawa karnego materialnego

nie mają nic wspólnego ze sferą karnego prawa materialnego.

negatywna przesłanka materialna przesądza o braku odpowiedzialności, wobec czego dalsze postępowanie jest bezprzedmiotowe.

negatywna przesłanka formalna powoduje niedopuszczalność procesu, a tym samym jakiekolwiek rozważanie kwestii odpowiedzialności karnej

skutek występuje bezpośrednio w sferze prawa procesowego

nie przesądzają kwestii odpowiedzialności karnej, lecz warunkują jedynie sam proces karny.

7. PRZESŁANKI MATERIALNE 1) Uniewinnienia - „przesłanka faktyczna” - brak przestępczości czynu 1) tzw. negatywna przesłanka faktyczna (art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. )

a) czynu nie popełniono zwrot "czynu nie popełniono" należy rozumieć zarówno w tym sensie, że dane zdarzenie w ogóle nie miało miejsca, jak i że czynu nie popełniła dana osoba. W literaturze podnosi się nadto, że wyrażenie normatywne "czynu nie popełniono" obejmuje także zdarzenie, które nie ma cech czynu w rozumieniu prawa karnego materialnego, np. sprawca działał pod wpływem przymusu bezwzględnego (vis absoluta) lub w wyniku odruchu 2) brakbezwarunkowego. przestępczości czynu (art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.) a) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego b)obejmuje brak jest danych uzasadniających podejrzenie jego sytuacje,dostatecznie gdy czyn wprawdzie miał miejsce, jednak niepopełnienia zawiera on wszystkich znamion określonego przestępstwa, np. znamienia "uporczywości" przy występku niealimentacji z art. §1 zaistnienie wątpliwości, których nie da się usunąć. Zgodnie zaś z zasadą in dubio pro reo209 – niedające k.k. się usunąć wątpliwości należy interpretować na korzyść oskarżonego, co skutkuje niedopuszczalnością procesu. b) ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa kontratypy czyli okoliczności wyłączające bezprawność pozaustawowe kontratypy okoliczności wyłączające winę:

2 )Umorzenia - znikomy stopień społecznej - brak karalności czynu - przedawnienie karalności - immunitety materialne

szkodliwości

1) Znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu (art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.) powoduje, że czyn zabroniony "nie stanowi przestępstwa" (art. 1 § 2 k.k.). Patrz. art. 115 § 2 k.k. 2) Brak karalności czynu (art 17 § 1 pkt 4 k p k )

4) Immunitet materialny Przeszkodą dla prowadzenia postępowania karnego jest brak podsądności polskim sądom karnym art. 17 § 1 pkt 8. Przesłanka ta związana jest z immunitetami materialnymi, które uchylają karalność przestępstwa. Do omawianej kategorii wyłączeń spod orzecznictwa sądowego zaliczyć należy te osoby, które korzystają z: 



materialnego immunitetu parlamentarnego - art. 105 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że poseł oraz, zgodnie z art. 108, senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu wąskim zakresem immunitetu materialnego objęci są:

- adwokaci (art. 8 ust. 2 pr. adw.), - radcowie prawni (art. 11 ust. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.), - radcowie i starsi radcowie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (art. 55 ust. 2 ustawy z 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, Dz. U. Nr 169, poz. 1417 z późn. zm.), - prokuratorzy (art. 66 ust. 2 u. prok.).

8. PRZESŁANKI FORMALNE ŚMIERĆ OSKARŻONEGO (art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k.)

3) Podsądność polskim sądom karnym (art. 17 § 1 pkt 8 k.p.k.)

bezwzględną przeszkodą dla prowadzenia postępowania karnego. dopuszczalne są niektóre postępowania inicjowane na korzyść oskarżonego np. śmierć oskarżonego nie stoi na przeszkodzie wniesieniu i rozpoznaniu kasacji (art. 529 k.p.k.) oraz wznowieniu postępowania na korzyść zmarłego (art. 545 § 1 k.p.k.).

 Niepodleganie sprawcy orzecznictwu sądów polskich to przeszkoda związana z kwestią jurysdykcji sądów i tzw. immunitetami zakrajowości. Zasadą jest, że jurysdykcji sądów polskich podlegają sprawcy czynów popełnionych na terytorium RP oraz na polskim statku wodnym lub powietrznym (art. 5 k.k.). Jurysdykcji tej podlegają jednak też obywatele polscy, którzy popełnili przestępstwo za granicą (art. 109, 111113 k.k.), oraz cudzoziemcy - za niektóre czyny popełnione za granicą (art. 110, 111-113 k.k.).

 Wyłączenia podmiotowe podsądności sądów polskich zarówno powszechnych, jak i wojskowych są związane z immunitetem dyplomatycznym (art. 578 k.p.k.), a także - w 2) Powaga rzeczy osądzonej (res iudicata) i zawisłość sprawy (lis pendens) - art. 17 § 1 pkt 7 zakresie określonym przez ustawę - z immunitetem k.p.k. konsularnym (art. 579 k.p.k.).  rei iudicatae, zachodzi wówczas, gdy uprzednio zakończone zostało prawomocnie postępowanie co do tego samego czynu tej samej osoby, zaś nowe postępowanie pokrywa się z przedmiotem postępowania w sprawie już zakończonej, a także gdy jego przedmiot jest częścią przedmiotu osądzonego w sprawie już zakończonej).

Prawomocność: a) formalna - decyzja nie podlega już zaskarżeniu w drodze zwykłych środków zaskarżenia. Decyzja, która stała się prawomocna formalnie kończy proces, chyba że nastąpi jej wzruszenie w drodze nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Sprawa, która została prawomocnie zakończona tworzy STAN RZECZY OSĄDZONEJ (res iudicata). Powstaje wówczas domniemanie prawdziwości ustaleń dokonanych w decyzji oraz jej zgodności z przepisami prawa (res iudicata pro veritate accipitur). Prawomocność formalną decyzja uzyskuje gdy:  wyczerpany został tok instancji, a więc zapadła decyzja organu II instancji, która utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję;  niedopuszczalne jest zaskarżanie decyzji wydanej w I instancji;  strona zrezygnowała z wniesienia środka odwoławczego w stosunku do decyzji wydanej w I instancji lub wniesiony środek cofnęła b) materialna - to sytuacja, w której nie jest dopuszczalne wszczęcie i prowadzenie od nowa postępowania już prawomocnie (formalnie zakończonego), a więc niedopuszczalne jest ponowne postępowanie przeciwko tej samej osobie o tę samą kwestię odpowiedzialności prawnej.

Brak skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.) :

jest przeszkodą procesową w sądowym postępowaniu pierwszoinstancyjnym (art. 17 § 1 pkt 9). Przesłanka ta jest ściśle związana z zasadą skargowości (art. 14 § 1)

Uprawnionym oskarżycielem w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu jest oskarżyciel publiczny (art. 10 § 1), którym przede wszystkim jest prokurator (art. 45 § 1). Inne organy państwowe mogą być oskarżycielem publicznym jedynie z mocy szczególnych przepisów ustawy określających zakres tego uprawnienia.

Uprawnionym oskarżycielem jest także subsydiarny oskarżyciel posiłkowy, który w warunkach określonych w art. 55 wnosi akt oskarżenia w sprawie z oskarżenia publicznego. W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego pokrzywdzony może jako oskarżyciel prywatny wnosić i popierać oskarżenie (art. 59 § 1). Prokurator jest jednak uprawnionym oskarżycielem w sprawach z oskarżenia prywatnego, jeżeli wszczął postępowanie ze względu na interes społeczny (art. 60 § 1). Ingerencja ta powoduje, że przestępstwo ścigane jest w trybie publicznoskargowym (art. 60 § 2).

9. PODSĄDNOŚĆ - może być ujmowana jako podleganie spraw karnych polskim sądom, bez względu na to, czy są to sądy powszechne, czy też szczególne. a. JURYSDYKCJA KRAJOWA  



Podleganie spraw karnych polskim sądom Art. 5 kk – polską ustawę karną stosuję się do sprawcy, który popełnił czyn na terytorium RP, na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której RP jest stroną stanowi inaczej. Minister Sprawiedliwości, jeśli tego wymaga interes wymiaru sprawiedliwości, zwraca się do właściwego organu państwa obcego z wnioskiem o przekazanie ścigania albo może przyjąć taki wniosek od właściwego organu państwa obcego. Przejęcie takie ścigania uważane jest za wszczęcie według kpk.

Następuje ono na podstawie art. 591 kpk – przejęcie i przekazanie ścigania niekiedy przewidują umowy międzynarodowe zawierane zwłaszcza przez państwa sąsiadujące, oparte na zasadzie wzajemności, dążące do tego, aby w sprawach o przestępstwa orzekał sąd państwa, którego obywatelem jest sprawca przestępstwa.

B. PODSĄDNOŚĆ SĄDOM KARNYM POWSZECHNYM  Rozumie się przez to zakres spraw karnych podlegających tym sądom.  Wynika to z art. 17 par. 1 pkt 8 – przepis ujmuje podsądność sądów w sposób obejmując sądy karne w ogóle – powszechne i szczególne.  Niezachowanie warunku podsądności  Orzecznictwo sądów powszechnych w sprawach karnych stanowi regułę. Art. 439 par. 1 pkt 3 kpk – orzeczenie podlega uchyleniu niezależnie od zakresu zaskarżenia lub podniesionych zarzutów, gdy sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego lub sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego. Wyjątki obejmują sprawy, które z mocy szczególnego przepisu zostały przekazane do orzecznictwa sądów wojskowych lub do rozstrzygnięcia innym organom. Istnieje domniemanie podsądności sądów powszechnych.

C. PODSĄDNOŚĆ SĄDOM KARNYM WOJSKOWYM 

Orzecznictwu sądów wojskowych podlegają sprawy ze względów podmiotowo-przedmiotowych lub przedmiotowych.

D. PODSĄDNOŚĆ TRYBUNAŁOWI STANU



  

Orzeka on o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie, określone w powołanym przepisie za naruszenie konstytucji i ustaw w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swego urzędowania. Odpowiedzialność ponoszą również posłowie i senatorowie w zakresie naruszenia zakazu określonego w art. 107 ust. 1 Konstytucji Prezydent RP za naruszenie Konstytucji lub ustaw oraz za popełnione przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności jedynie przed TS. Członkowie RM ponoszą odpowiedzialność przed TS także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.

E. OGRANICZENIA PODSĄDNOŚCI 1. SPRAWY O WYKROCZENIE Orzekanie w sprawach o wykroczenia przed sądem może się odbywać: a. W postępowaniu zwyczajnym b. W dwóch postępowaniach szczególnych – postępowanie przyspieszone i nakazowe Zasadniczym oskarżycielem jest policja, chyba że ustawa stanowi inaczej, w sprawach o wykroczenia orzeka w I instancji sąd rejonowy, chyba że właściwy jest sąd garnizonowy. W II instancji orzeka SO, gdy chodzi o rozpoznanie apelacji lub rozpoznanie zażalenia na postanowienie i zarządzenia zamykające drogę do wydania wyroku. Trzeci rodzaj postępowania szczególnego to postępowanie mandatowe, które w zasadzie nie jest postępowaniem sądowym. W tym postępowaniu policja lub inny uprawniony podmiot nakłada mandat. W razie przyjęcia mandatu staje się on prawomocny, gdyż nie można go zaskarżać zwyczajnym środkiem odwoławczym. Jeśli w postępowaniu o przestępstwo po rozpoczęciu przewodu sądowego ujawni się, że czyn zarzucany oskarżonemu stanowi wykroczenie, sąd nie przekazuje sprawy właściwemu sądowi, lecz rozpoznaje ją w tym samym składzie, stosując przepisy kpk w sprawach o wykroczenia. 2. IMMUNITETY  Stanowią one formę ochrony, przysługującym określonym osobom, ze względu na pełnienie przez nie ważnych funkcji w państwie lub w stosunkach międzynarodowych. Immunitet ma chronić te osoby przed możliwością wpływania za pomocą wszczynania postępować karnych, w szczególności o charakterze fikcyjnym, na ich oświadczenia i inne zachowania.

MATERIALNY - polega na uchyleniu karalności przestępstwa lub wprowadzeniu nieodpowiedzialności w oznaczonych zakresie.

PROCESOWY – nie pozwala na ściganie, a z reguły także na tymczasowe pozbawienie wolności. Można go podzielić na trwałe i nietrwałe.

Ma ch. bezwzględny

TRWAŁY – gdy immunitet chroni daną osobę z powodu czynu, który miał miejsce w trakcie pełnienia funkcji, ochrona ta dotyczy nie tylko okresu sprawowania tej funkcji, lecz także czasu po jej ustaniu.

NIETRWAŁY- jeśli immunitet chroni określoną osobę tylko w czasie pełnienia oznaczonej funkcji z powodu popełnionego czynu w czasie jej sprawowania.

IMMUNITET DYPLOMATYCZNY:  Art. 578 kpk – orzecznictwu sądów karnych nie podlegają:  Uwierzytelnieni w RP szefowie przedstawicielstw dyplomatycznych państw obcych  Personel dyplomatyczny tych przedstawicielstw  Personel administracyjny i techniczny  Członkowie rodzin  Inne osoby korzystające z immunitetu dypl. Na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów miedzynarodowych. BEZWZGLĘDNY –  Immunitet ten wyłącza ściganie z gdy zakaz ścigania powodu jakiegokolwiek przestępstwa, wynikający z bez względu na wagę popełnionego immunitetu nie może przestępstwa i bez względu czy być uchylony decyzją popełniono je w czasie urzędowania. uprawnionego organu  Zostaje wyłączony tylko, gdy państwo wysyłające zrzeknie się w sposób wyraźny immunitetu w stosunku do oznaczonej osoby.

IMMUNITET KONSULARNY 





Art. 579 kpk – orzecznictwu sądów karnych nie podlegają:  Kierownicy urzędów konsularnych i inni urzędnicy konsularni państw obcych  Inne osoby na podst. Umów lub WZGLĘDNY powszechnie uznanych - gdy wynikający z niego zakaz międzynarodowych zwyczajów ścigania jest ograniczony, Kierownik urzędu konsularnego oraz inni urzędnicy konsularni obcych przez może państw być uchylony podlegają zatrzymaniu lub tymczasowemu oznaczony organ pod określonymi w ustawie aresztowaniu jedynie w razie zarzutu warunkami. popełnienia zbrodni. O tym fakcie powinien być niezwłocznie poinformowany MSZ. Immunitet nie ma zastosowania do:  Obywatela polskiego lub osoby mającej w kraju stałe miejsce zamieszkania  W razie zrzeczenia się immunitetu przez państwo wysyłające

IMMUNITET PROCESOWY PARLAMENTARNY: Obejmuje immunitet poselski i senatorski Odpowiednio poseł i senator nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej bez zgody sejmu lub senatu. Przedmiotowo dotyczy on wszelkich czynów, jednak nie obejmuje tych, które wchodzą w zakres sprawowania mandatu, bo te obejmuje immunitet materialny. Ma ch. Nietrwały i obejmuje tylko okres kadencji Po upływie kadencji mogą oni zostać pociągnięci do odpowiedzialności za czyny objęte immunitetem. Nie mogą zostać zatrzymani ani aresztowani bez zgody sejmu lub senatu, chyba że ujęto ich na gorącym uczynku, jeśli ich zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu powiadamia się Marszałka sejmu lub senatu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymania

 



 



IMMUNITET PREZYDENTA RP:  



Prezydent odpowiada tylko i wyłącznie przed TS W ten sposób wyłączona jest możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej przed sądem powszechnym, wojskowym lub SN. O postawienie go w stan oskarżenia przed TS decyduje Zgromadzenie Narodowe uchwałą podjętą wiekszością min. 2/3 głosów ogólnej liczby członków zgromadzenia na wniosek min. 140członków tego zgromadzenia.

SĘDZIOWSKI  

  



Art. 181 Konstytucji – sędzia nie może być, bez uprzedniej zgody właściwego sądu dyscyplinarnego, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani zatrzymany Sędzia nie może być zatrzymany ani aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu powiadamia się prezesa sądu apelacyjnego właściwego ze względu na miejsce zatrzymania (może zwolnić z aresztu). Prezes sądu apelacyjnego niezwłocznie zawiadamia KRS I MS. Bez zgody sądu dyscyplinarnego przeciwko sędziom nie można toczyć procesu karnego. Sądem dyscyplinarnym jest sąd apelacyjny. Uchwała odmawiająca zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej może być zaskarżona zażaleniem w terminie 7 dni do sądu dyscyplinarnego drugiej instancji. Taki sam środek przysługuje sędziemu na uchwałę zezwalającą na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej sądowej. Immunitet sędziego jest immunitetem nietrwałym.

PROKURATORSKI: 





 

Nie może on być pociągnięty do odpowiedzialności karnej sądowej lub administracyjnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego, ani zatrzymany bez zgody przełożonego dyscyplinarnego, chyba że został zatrzymany na gorącym uczynku. Do czasu otrzymania zezwolenia wolno dokonać tylko czynności niecierpiących zwłoki, jednak powinien być o nich zawiadomiony prokurator przełożony. Do czasu rozpoznania wniosku o zezwolenie na ściganie sąd dyscyplinarny może pole...