Last Minute Prawo cywilne cz I PDF

Preview

Summary

.®cz. IPrawocywilne Część ogólna Własność i inne prawarzeczowe    .61070780366707zakupiono w sklepie: taniaksiazkaidentyfikator transakcji: 20447028e-mail nabywcy: a.topa26@gmailznak wodny:61070780366707Spis treści Wykaz skrótów Wstęp czĘŚĆ i. CZĘŚĆ OGÓLNa dziAł i. Zagadni...

Description

n y r. aw 19 p r 20 c an e st arz m

Prawo cywilne cz. I

 Część ogólna  Własność i inne prawa rzeczowe

od.nowa® 61070780366707

zakupionowsklepie: taniaksiazka.pl identyfikatortransakcji: 20447028 e-mailnabywcy:

[email protected]

znakwodny:

61070780366707

AutorkA: Anna Gólska AktuAlizAcjA wydAniA iV: Bogusław Gąszcz oprAcowAnie redAkcyjne ikorektA: Centrum Korekty | www.centrumkorekty.pl projekt okłAdki iukłAdu typogrAficznego: Martyna Bargiel | [email protected] skłAd iłAmAnie: Elżbieta Olma fotogrAfiA nA okłAdce: © Bartosz Lubicz-Gembalski Wydanie IV Bielsko-Biała 2019 Druk ukończono wkwietniu 2019 r. Stan prawny marzec 2019 isBn 978-83-66265-03-5 Wydawnictwo Od.NOwa 43-300 Bielsko-Biała ul. Mieszka I38 tel. 33 822 90 90 33 822 97 97 e-mail: [email protected] strona: www.wydawnictwo-odnowa.pl

61070780366707

Spis treści Wykaz skrótów Wstęp

10 11

czĘŚĆ i.

CZĘŚĆ OGÓLNa

dziAł

Zagadnienia ogólne (art. 1–7 k.C.) Pojęcie isystematyka prawa cywilnego 1. Pojęcie prawa cywilnego 2. Systematyka prawa cywilnego Źródła prawa cywilnego 1. Rodzaje źródeł prawa cywilnego 2. Rodzaje norm prawa cywilnego Zasady prawa cywilnego Prawo podmiotowe 1. Rodzaje praw podmiotowych 2. Nabycie iutrata prawa podmiotowego Pytania kontrolne nr 1

14

Podmioty prawa cywilnego (art. 8–4310 k.C.) Podstawowe pojęcia Osoby fizyczne 1. Indywidualizacja osób fizycznych 2. Miejsce zamieszkania 3. Zdolność prawna osób fizycznych 4. Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych 5. Konsument 6. Ochrona dóbr osobistych Osoby prawne 1. Rodzaje osób prawnych 2. Funkcjonowanie osób prawnych Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej Przedsiębiorcy iich oznaczenia 1. Firma przedsiębiorcy Pytania kontrolne nr 2

25

i. i.

ii.

iii. iV.

dziAł ii. i. ii.

iii.

iV. V.

13

61070780366707

14 14 15 16 16 18 19 21 22 23 24

25 26 26 26 27 29 32 32 33 35 36 41 42 42 44

dziAł iii.

Przedmioty stosunków cywilnoprawnych 45

(art. 44–554 k.C.)

i.

ii.

iii. iV.

V. dziAł iV. i.

ii.

iii.

Rzeczy 1. Rzeczy ruchome inieruchome 2. Rzeczy oznaczone co do gatunku ico do tożsamości 3. Rzeczy podzielne iniepodzielne 4. Rzeczy wobrocie (res in commercio) iwyłączone zobrotu (res extra commercium) Części składowe iprzynależności 1. Części składowe 2. Przynależności Pożytki Przedmioty niebędące rzeczami 1. Rodzaje przedmiotów niebędących rzeczami 2. Przedsiębiorstwo Mienie imajątek Pytania kontrolne nr 3 Czynności prawne (art. 56–94 iart. 110–116 k.C.) Pojęcie irodzaje czynności prawnych 1. Zdarzenie cywilnoprawne 2. Czynności prawne 3. Rodzaje czynności prawnych Zawarcie umowy 1. Pojęcie umowy 2. Oferta ijej przyjęcie 3. Aukcja iprzetarg 4. Negocjacje Forma czynności prawnych 1. Swoboda formy ijej ograniczenia 2. Rodzaje szczególnych form czynności prawnych 3. Skutki niezachowania formy szczególnej 4. Następcze czynności prawne

61070780366707

45 46 46 47 47 47 47 49 50 51 51 51 54 55 56 56 56 56 61 62 62 63 66 69 70 70 70 74 76

iV. V.

dziAł V. i.

ii.

iii.

dziAł Vi. i.

ii.

iii. iV. V.

Wady oświadczenia woli 1. Rodzaje wad oświadczeń woli Warunek itermin 1. Warunek 2. Termin Pytania kontrolne nr 4 Przedstawicielstwo (art. 95–1099 k.C.) Pojęcie izakres przedstawicielstwa 1. Zakres przedstawicielstwa 2. Rodzaje przedstawicielstwa Pełnomocnictwo 1. Rodzaje pełnomocnictw 2. Forma pełnomocnictwa 3. Udzielenie pełnomocnictwa 4. Wygaśnięcie pełnomocnictwa 5. Rzekomy pełnomocnik Prokura 1. Zakres prokury 2. Udzielenie prokury 3. Wygaśnięcie prokury Pytania kontrolne nr 5

76 77 80 80 82 84 85 85 85 86 87 87 88 88 90 91 92 92 93 94 95

Przedawnienie iterminy zawite (art. 117–125 k.C.)

96

Przedawnienie 1. Przedmiot przedawnienia 2. Zarzut przedawnienia 3. Skutki przedawnienia Terminy przedawnienia 1. Długość terminów przedawnienia 2. Początek terminu przedawnienia Zawieszenie biegu przedawnienia Przerwanie biegu przedawnienia Terminy zawite Pytania kontrolne nr 6

96

61070780366707

97 97 99 100 100 101 101 104 106 108

czĘŚĆ ii.

wŁaSNOŚĆ iiNNE Prawa rZECZOwE

109

dziAł

i.

Własność (art. 140–231 k.C.)

110

i.

Pojęcie itreść prawa własności 1. Granice prawa własności 2. Stosunki sąsiedzkie Nabycie iutrata własności 1. Cywilnoprawne sposoby nabycia iutraty własności 2. Przeniesienie własności 3. Zasiedzenie 4. Inne sposoby nabycia iutraty własności Współwłasność 1. Rodzaje współwłasności 2. Zarząd rzeczą wspólną 3. Korzystanie zrzeczy wspólnej 4. Zniesienie współwłasności Ochrona własności 1. Roszczenie windykacyjne inegatoryjne 2. Roszczenia uzupełniające 3. Rozliczenia nakładów 4. Wzniesienie budynku na cudzym gruncie Pytania kontrolne nr 7

ii.

iii.

iV.

dziAł ii. i. ii.

dziAł iii. i.

110 112 113 117 117 118 122 125 127 128 129 132 133 137 137 140 141 142 144

Użytkowanie wieczyste (art. 232–243 k.C.) Pojęcie itreść użytkowania wieczystego Powstanie iwygaśnięcie użytkowania wieczystego 1. Powstanie użytkowania wieczystego 2. Wygaśnięcie użytkowania wieczystego Pytania kontrolne nr 8

145

Ograniczone prawa rzeczowe (art. 244–335 k.C.) Zagadnienia ogólne 1. Zamknięty katalog ograniczonych praw rzeczowych 2. Powstanie ograniczonych praw rzeczowych 3. Przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego

153

61070780366707

145 149 149 150 152

153 154 154 156

ii.

iii.

iV.

V.

Vi.

4. Wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych 156 5. Zmiana treści ograniczonego prawa rzeczowego 157 6. Zasada pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych 158 7. Ochrona ograniczonych praw rzeczowych 159 Użytkowanie 159 1. Przedmiot użytkowania 160 2. Powstanie iwygaśnięcie użytkowania 161 3. Cechy użytkowania isposób jego wykonywania 161 4. Użytkowanie przez osoby fizyczne 163 5. Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne 16 6. Inne przypadki użytkowania 164 Służebności 164 1. Służebności gruntowe 165 2. Służebności osobiste 171 3. Służebność przesyłu 173 Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu 175 1. Charakter spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu 1 2. Powstanie iwygaśnięcie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu 179 3. Przekształcenie spółdzielczego własnościowego prawa 179 do lokalu Hipoteka 179 1. Istota irodzaje praw zastawniczych 180 2. Pojęcie hipoteki 181 3. Przedmiot hipoteki 183 4. Zabezpieczenie wierzytelności 185 5. Powstanie hipoteki 187 6. Hipoteka łączna 188 7. Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego znieruchomości 18 8. Wygaśnięcie hipoteki 189 Zastaw 190 1. Zastaw na rzeczach ruchomych 190 2. Zastaw na prawach 197 3. Zastaw rejestrowy 199 Pytania kontrolne nr 9 205

61070780366707

dziAł iV. i.

ii. iii. dziAł V. i.

ii.

Posiadanie (art. 336–352 k.C.) Pojęcie irodzaje posiadania 1. Pojęcie posiadania 2. Rodzaje posiadania 3. Inne rodzaje władztwa nad rzeczą 4. Domniemania związane zposiadaniem Nabycie iutrata posiadania Ochrona posiadania Pytania kontrolne nr 10

206 206

Księgi wieczyste (art. 1–58² u.k.w.h) Pojęcie ifunkcja ksiąg wieczystych 1. Regulacje prawne 2. Pojęcie ksiąg wieczystych 3. System realny 4. Jawność ksiąg wieczystych 5. Zasady ksiąg wieczystych 6. Uzgodnienie treści księgi wieczystej zrzeczywistym stanem prawnym Prowadzenie ksiąg wieczystych 1. Struktura księgi wieczystej 2. Akta księgi wieczystej 3. System informatyczny 4. Postępowanie Pytania kontrolne nr 11

217

Odpowiedzi do pytań kontrolnych

229

61070780366707

206 207 209 210 211 212 216

217 217 218 218 219 219 225 225 225 226 226 227 228

61070780366707

Wykaz skrótów k.c. – Kodeks cywilny k.p. – Kodeks pracy k.p.c. – Kodeks postępowania cywilnego k.r.o. – Kodeks rodzinny iopiekuńczy u.k.w.h. – ustawa oksięgach wieczystych ihipotece u.s.m. – ustawa ospółdzielniach mieszkaniowych u.z.r. – ustawa ozastawie rejestrowym

10

61070780366707

Wstęp Od.Nowa zdumą przedstawia już trzecie wydanie Last Minute. Prawo cywilne cz.I, uwzględniające ostatnie zmiany wKodeksie cywilnym iprze stawiające stan prawny na marzec 2019 r. Wierzymy, że na cztery dni przed nim jeszcze wszystko może się zdarzy zwłaszcza jeżeli wybierzesz opcję Last minute iwyruszysz znami wpodró po prawie cywilnym. Nasza formuła All Inclusive łączy wsobie zalety synt tycznego opracowania – zawiera tylko niezbędne informacje:

informacji; wszystko! Jesteśmy pewni, że dzięki temu wszystkie niewiadome znikną, anasza wspó na przedegzaminacyjna podróż stanie się czystą przyjemnością! redAkcjA

11

61070780366707

61070780366707

czĘŚĆ

I.

Część ogólna

61070780366707

Zagadnienia ogólne (art.1–7 k.c.)

dziAł

I.

Część ogólna prawa cywilnego reguluje podstawowe pojęcia iinstytucje prawa cywilnego. Obejmuje najistotniejsze reguły stosowania Kodeksu cywilnego, określając pojęcie prawa cywilnego, jego źródła oraz kierujące nim zasady.

rozdziAł

I.

Pojęcie isystematyka prawa cywilnego

1. Pojęcie prawa cywilnego Prawo cywilne jest gałęzią prawa prywatnego. Zawiera zespół norm prawnych regulujących stosunki majątkowe, atakże związane znimi stosunki niemajątkowe pomiędzy podmiotami prawa na zasadzie równorzędności. WKodeksie cywilnym nie zdefiniowano pojęcia prawa cywilnego, stanowiąc jedynie, że kodeks ten reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi iosobami prawnymi. [art. 1 k.C.] Podstawowym kryterium zaliczenia danego stosunku prawnego do grupy stosunków cywilnoprawnych jest metoda regulacji. Stosunki cywilnopraw ne są oparte na zasadzie równorzędności stron – żadna ze stron tego stosunku nie ma bowiem pozycji nadrzędnej wstosunku do drugiej strony iwzwiązku ztym żadnej ze stron nie przysługuje uprawnienie do władczego kształ towania pozycji drugiej strony. Nie mają przy tym znaczenia relacje faktycz ne między stronami, np.osobiste czy ekonomiczne. Aby dorobić do niewysokiej renty, Janina O. wyplata koszyki wiklinowe i maluje je w kwiaty. Koszyki są sprzedawane do największego

14

PrawO CYwiLNE

61070780366707

sklepu w okolicy na warunkach bardzo niekorzystnych dla kobiety: cena jest niska, a termin płatności wynosi 90 dni. Nie oznacza to jednak, że w tej sytuacji nie zachodzi równorzędność podmiotów. Przeciwnie – Janina O. nie ma obowiązku zawarcia umowy ze spółką prowadząca sklep: może sprzedawać koszyki na targu w miasteczku, a spółka nie jest w stanie zmusić jej do dostarczania koszyków do swojego sklepu. Na takie, a nie inne warunki umowy zgodziły się obie strony, i o ile trudno mówić w tym przypadku o równości ekonomicznej, z pewnością występuje równorzędność podmiotów w świetle prawa.

Uwaga! Stosunek podporządkowania jednej strony stosunku prawnego drugiej jest charakterystyczny dla gałęzi prawa publicznego, np. prawa administracyjnego czy prawa finansowego. 2. Systematyka prawa cywilnego Prawo cywilne dzieli się na wiele działów, opierając się na tzw. system pandektowym, wywodzącym się zprawa rzymskiego. Charakterystyc na jest rozbudowana część ogólna oraz podział na działy, który wprawd nie odpowiada wymogom podziału logicznego, ale jest bardzo praktycz dZiaŁY Prawa CYwiLNEGO

część ogólna

prawo rzeczowe

reguluje instytucje izasady wspólne dla całego prawa cywilnego

obejmuje normy wyznaczające prawa podmiotowe bezwzględnie obowiązujące (skuteczne wobec wszystkich) idotyczące rzeczy

zobowiązania

obejmuje normy wyznaczające prawa majątkowe ocharakterze wzgl nym (skuteczne wobec podmiotów indywidualnie oznaczonych)

prawo spadkowe

obejmuje normy regulujące przejście praw iobowiązków osoby zmarłej na inne podmioty

prawo rodzinne

obejmuje normy regulujące stosunki prawne między małżonkami, rodzicami idziećmi oraz innymi krewnymi, atakże opiekę ikuratelę

dZiaŁ i. | rozdziAł i. — pojĘcie isystemAt ykA prAwA cywilnego

61070780366707

15

WKodeksie cywilnym uregulowano cztery działy: część ogólną, prawo rze czowe, zobowiązania iprawo spadkowe (odpowiadają im kolejne księgi kodeksu). Zkolei normy regulujące stosunki prawnorodzinne zawarto wod rębnej ustawie– Kodeksie rodzinnym iopiekuńczym. Do prawa cywilnego zalicza się ponadto zazwyczaj prawo własności intelek tualnej. Kilka innych zespołów norm zzakresu prawa prywatnego, np. prawo pracy czy prawo handlowe, pozostaje wzwiązku zprawem cywilnym iposiada wiele jego cech. Można spotkać się zpoglądem, że są to wyspecjalizowane działy szeroko pojętego prawa cywilnego, zdarza się również, że są one traktowane jako odrębne gałęzie prawa prywatnego.

rozdziAł

II.

Źródła prawa cywilnego

1. Rodzaje źródeł prawa cywilnego A. Źródła prawa powszechnie obowiązującego wPolsce Źródła te tworzą hierarchiczny system wymieniony wyczerpująco wart.87 Konstytucji. ŹrÓdŁa Prawa POwSZEChNiE ObOwiąZująCEGO

Konstytucja

ustawy

ratyfikowane umowy międzynarodowe

rozporządzenia akty prawa miejscowego

Zgodnie zart. 8 ust. 1 Konstytucji zdnia 2 kwietnia 1997r., jest ona najwyższym prawem Rzeczpospolitej Polskiej. Powinna stanowić wzorzec oceny innych aktów prawnych, akażdy akt normatywny winien być znią zgodny. Na podstawie art. 8 ust. 2 jej przepisy stosuje się bezpośrednio– sąd lub organ administracji publicznej mogą oprzeć swoje rozstrzygnięcia bezpośrednio na przepisie Konstytucji. Zustaw najistotniejsze znaczenie wprawie cywilnym ma Kodeks cywilny zdnia 23 kwietnia 1964 r. Zzałożenia kompleksowo normuje on kwestie 16

PrawO CYwiLNE

61070780366707

cywilnoprawne, oprócz niego jednak istnieje wiele innych ustaw regu cych te stosunki. Ratyfikowane umowy międzynarodowe, po ich ogłoszeniu wDziennik Ustaw, stanowią część krajowego porządku prawnego isą bezpośrednio s sowane, chyba że ich stosowanie jest uzależnione od wcześniejszego wyda ustawy (art. 91 ust. 1 Konstytucji). Wzakresie prawa cywilnego znaczenie kilka konwencji (np. Konwencja oumowach międzynarodowej sprzedaży t warów) oraz umowy dwustronne opomocy prawnej wsprawach cywilny Wydanie rozporządzenia przez organy określone wKonstytucji jest moż na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawowego zawartego wu wie iwcelu jej wykonania (art. 92 ust. 2 Konstytucji). Przykładowo rozpo dzenie Rady Ministrów określające wysokość odsetek ustawowych jest w wane na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego wart.359 §2k.c B. Prawo Unii Europejskiej Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w2004 r. częścią obow zującego wPolsce porządku prawnego stało się prawo unijne.

ŹrÓdŁa Prawa uE mająCE NajwiĘkSZE ZNaCZENiE wZakrESiE StOSuNkÓw CYwiLNOPrawNYCh

dyrektywy

rozporządzenia

wymagają wdrożenia (implementacji) do polskiego porządku prawnego – następuje to przez uchwalenie odpowiednich ustaw

znajdują bezpośrednie zastosowanie

C. Zwyczaje Przez zwyczaje rozumie się praktykę postępowania przyjętą powszechn wdanym okresie, wdanym środowisku iwdanych stosunkach społeczny Nie są źródłami prawa, ale wprawie cywilnym mają duże znaczenie zuwag na fakt, że liczne przepisy prawne odsyłają właśnie do ustalonych czy p jętych zwyczajów (np. art. 56, art. 65 § 1, art. 69, art.354 §1, art.394 § dZiaŁ i. | rozdziAł ii. — ŹródłA prAwA cywilnego

61070780366707

17

iart.699k.c.) lub do zwyczajów miejscowych (np. art. 287, art. 298 iart.908 §1k.c.). Nie można kierować się zwyczajami sprzecznymi zbezwzględnie obowiązującymi normami prawa czy zasadami współżycia społecznego. D. Zasady współżycia społecznego Wprawie cywilnym stosunkowo często zdarza się, że ustawodawca odsyła do zasad współżycia społecznego (np. art. 5, art. 56, art. 58 § 2, art. 65 § 1, art.93 iart.140 k.c.). Klauzula zasad współżycia społecznego odwołuje się do wartośc powszechnie uznanych wnaszej kulturze, atakże do zasad poprawności iuczciwości wrelacjach zinnymi. Stosowanie tej klauzuli umożliwia indywidualizację stosowania prawa iuwzględnia zmieniający się układ stosunków społecznych 2. Rodzaje norm prawa cywilnego Normy prawa cywilnego regulują treść stosunku cywilnoprawnego, atakże przyczyny powstania, ustania lub zmiany treści tego stosunku. NOrmY Prawa CYwiLNEGO

18

bezwzględnie obowiązujące (imperatywne, ius cogens)

ich zastosowanie nie może być wyłączone ani ograniczone decyzją stron, np.: nie można wydłużyć ani skrócić terminu przedawnienia (art. 119 k.c.) nie można wyłączyć ani ograniczyć odpowiedzialności uregulowanej wart.435–436 k.c. (art. 437 k.c.)

względnie obowiązujące (dyspozytywne, ius dispositivum)

znajdują zastosowanie, gdy strony nie uregulowały wiążącego je stosunku prawnego wsposób odmienny; taki charakter ma większość norm zzakresu zobowiązań

semiimperatywne

wyznaczają minimalny poziom ochrony jednej strony; taki charakter ma szereg norm zzakresu prawa konsumentów – wyznaczają zakres ich uprawnień, których nie można ograniczyć

PrawO CYwiLNE

61070780366707

rozdziAł

III.

Zasady prawa cywilnego Są to normy prawne oszczególnej doniosłości iroli, określają bowiem tości, jakie powinny być realizowane ichronione. Zasady prawa cywilne są istotne wzakresie stosowania prawa, ponieważ wskazują kierunki int pretacji przepisów prawnych, ale mają także duże znaczenie wprocesie s nowienia prawa. zasada nieretroakcji

zakaz nadużywania praw podmiotowych

zasada ochrony osobowości każdego człowieka ZaSadY Prawa CYwiLNEGO

zasada ochrony mienia

zasada autonomii woli

zasada ochrony dobrej wiary

A. Zasada nieretroakcji Jest to jedna zpodstawowych zasad prawa wyrażana rzymską paremią lex retro non agit (prawo nie działa wstecz). Na gruncie prawa cywilnego u gulowano ją wprost, ustawodawca postanowił bowiem, że ustawa nie m mocy wstecznej, chyba że to wynika zjej brzmienia lub celu. [art. 3 k.C. Ustawodawca powinien działać wsposób budzący zaufanie, apodmiot praw musi mieć pewność, jakie normy prawne regulują jego postępowanie. Nie dopuszczalne jest więc stosowanie nowych norm prawnych do wywoła skutków prawnych wzakresie zdarzeń prawnych mających miejsce wprz szłości. Retroakcja jest dopuszczalna wsytuacjach wyjątkowych, gdy w ka to zbrzmienia lub celu ustawy, wyraźna jest jednak tendencja do mak malnego ograniczania tych sytuacji. dZiaŁ i. | rozdziAł iii. — zAsAdy prAwA cywilnego

61070780366707

19

B. Zakaz nadużywania praw podmiotowych Zasada ta wyraża się wzałożeniu, że nie można czynić ze swojego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. [art. 5 k.C.] Nadużycie prawa ma miejsce, gdy uprawniony realizuje swoje prawo sprzecznie zpowszechnie uznanymi wartościami izasadami moralnymi. Takie ...