Materiały stomatologiczne 29 PDF

Preview

Summary

Magdalena Ogórek...

Description

Materiały stomatologiczne są to organiczne i nieorganiczne związki chemiczne lub ich mieszaniny, pochodzenia naturalnego lub ( i ) syntetycznego przetworzone dla potrzeb i przydatne w praktyce profilaktycznej, leczniczej i rehabilitacyjnej w stomatologii. Materiały stomatologiczne dzielimy na: 1. MATERIAŁY CZASOWE (tymczasowe, potocznie zwane opatrunkowe) służą do zamknięcia ubytku na określony czas. Do grupy materiałów tymczasowych zaliczamy: a) cement cynkowo - siarczanowy tzw. fleczer b) cement tlenkowo - cynkowo - eugenolowy, c) gutaperka, d) materiały samotwardniejące (gotowe pakowane w tubkach, słoikach, strzykawkach). Dzielą się na: - chemoutwardzalne w warunkach jamy ustnej, - światłoutwardzalne. e) cementy prowizoryczne 2. MATERIAŁY TWAŁE (STAŁE) służącą do trwałego wypełnienia ubytku. Dzielimy je na: a) materiały podkładowe: - cementy cynkowo-fosforanowe (fosforanowe) - cementy polikarboksylowe (karboksylowe) - preparaty wodorotlenkowo - wapniowe (lecznicze) - cementy glassjonomerowe (GI) - cementy tlenkowo - cynkowo - eugenolowe b) materiały ostateczne (stałe) - cementy krzemowe - amalgamaty (ortęcia) - materiały złożone (kompozycyjne), - uszczelniacze bruzd i lakiery profilaktyczne - materiały endodontyczne (do wypełniania kanałów korzeniowych) - materiały i preparaty pomocnicze. 3. MASY WYCISKOWE

MATERIAŁY TYMCZASOWE (CZASOWE) : a) cement cynkowo - siarczanowy tzw. fleczer Produkowany jest w postaci: - proszek + woda destylowana Sposób przygotowania: - matowa powierzchnia płytki szklanej + metalowa szpatułka, - proszek porcjami należy dodawać do płynu, nigdy odwrotnie!!! Czas zarabiania: - od 15 do 25 s, Czas wiązania - od 1,5 do 3 min, w zależności od: konsystencji masy, temperatury otoczenia, ilości płynu dodanego do proszku i w pewnym stopniu też od techniki sporządzania ( mieszania ). Konsystencja: - kitu - do celów opatrunkowych, zamknięcie ubytku - zagęszczona śmietana - zamknięcie wkładki dewitalizacyjnej, do czasowego mocowania elementów protetycznych np. koron, Zastosowanie cementów cynkowo - siarczanowych - zamykanie ubytków w czasie leczenia próchnicy, - zamykanie ubytków w leczeniu chorób miazgi i ozębnej, - jako głębszy podkład, - do mocowania koron ale na krótki okres czasu. Właściwości cementu cynkowo - siarczanowego: - dobra adhezja do tkanek zęba, - neutralność dla tkanek zęba (miazgi) i stosowanych pod opatrunkiem fleczerowym leków, - dobra izolacja termiczna i chemiczna, - łatwość wiązania w obecności śliny, - działanie przeciwbakteryjne (tymol). Wady cementu cynkowo - siarczanowego: - nietrwałość mechaniczna, - kruchość, - łatwe wypłukiwanie się z ubytku. Postacie cementu cynkowo - siarczanowego: * MULTIDENTIN posiada trzy kolory (odmiany): - czerwony stosowany przy zakładaniu wkładek dewitalizacyjnych - żółty stosowany przy zakładaniu wkładek w leczeniu endodontycznym - biały stosowany w leczeniu próchnicy głębokiej tzw. wkładka czasowa

(gotowy do użycia) * THYMODENTIN antyseptyczny materiał zawierający tymol. Służy do czasowego zamknięcia ubytków z wkładami leczniczymi lub w przypadku próchnicy powierzchownej

* OXYDENTIN zawiera chinozol, służy do zamknięcia ubytku w czasie leczenia próchnicy * AOUADENTIN, FLETSCHER C, ARTIDENTIN, PROVIDENTIN są to inne postacie stosowanych cementów. Charakteryzujące się zdolnością do wiązania pod wpływem śliny i temperatury w jamie ustnej. Dzieje się to dzięki aktywatorom wrażliwym na działanie środowiska śliny * PROVIDENT, IMPROVIN, PROVIMAT, CAVIT G i M, ULTRADUR materiały te nie wymagają przygotowania, są gotowe do użycia w postaci pasty (pakowane w tubkach, słoikach) - należy jednak pamiętać , że mają krótki okres przydatności od 1 roku do 2 lat * FERMIT, FERMIT - N (światłoutwardzalne)

* CITODUR, CLIP, COLTOSOL, CIMPAT (chemoutwardzalne)

b) cement tlenkowo - cynkowo - eugenolowy tzw. tlenek cynku z eugenolem Produkowany jest w postaci: - proszku + płynu (eugenol łub olejek goździkowy ) Sposób przygotowania: - rozrabia się go na matowej stronie płytki szklanej szpatułką metalową. Do odmierzonej ilości płynu porcjami dodajemy proszek nieustannie mieszając, aż do uzyskania jednorodnej , połyskliwej masy. Czas zarabiania: - w zależności od ilości materiału od 60 do 90 s Czas wiązania: - do 30 min w ubytku Czas plastyczności: - do 3 godzin, a nawet dłużej gdy będziemy przechowywać go w szczelnie zamkniętym słoiczku. Konsystencja: - plastelinowa

Zastosowanie: - wypełnienie czasowe (może być w ubytku nawet dwa lub trzy miesiące), - można go stosować jako podkład w głębokich ubytkach, ale nie może być stosowany jako podkład pod wypełnienia z cementu krzemowego i materiałów złożonych. Eugenol ma korzystny wpływ na próchnicowe zmienione twarde tkanki zęba. Zalety tlenku cynku z eugenolem: - materiał trwalszy niż fleczer i może być dłużej w ubytku. - działanie lecznicze (przeciwbólowe i wysuszające), - działanie bakteriobójcze (eugenol), - dobra adhezja do ścian ubytku, zapewniająca hermetyczność, - homogenność masy, - wiązanie w obecności śliny, - duża trwałość w jamie ustnej (sięgająca kilku tygodni), - długi czas plastyczności poza jamą ustną (jednorazowe zarobienie większej ilości materiału) - pobudza demineralizację i odkładanie się wtórnej zębiny. Wady tlenku cynku z eugenolem: - aktywność chemiczna z innymi materiałami np. kompozytami - możliwość uszkodzenia miazgi przy niewłaściwym zarobieniu, - utrzymujące się zaburzenia smaku w jamie ustnej (smak goździkowy)

Do cementów tlenkowo - cynkowo - eugenolowych zaliczamy: - Caryosan (szybko - i wolnowiążący), stosowany jest do: czasowe wypełnienie kanałów korzeniowych, jako cement podkładowy, i do czasowego mocowania elementów protetycznych. Składa się z proszku i płynu, a rozrabia się tak jak tlenek cynku z eugenolem. - Oxyzinc jest to materiał, który cechuje duża trwałość w warunkach jamy ustnej, odporność na działanie śliny. - Vival może być wykorzystywany jako materiał czasowy np w leczeniu pedodontycznym lub jako materiał podkładowy. - Super EBA jest on zmodyfikowany polimerami i żywicami syntetycznymi dzięki temu jest bardzo trwały. c) gutaperka jest to żywica kauczukopodobna zmieszana z tlenkiem cynku. Łatwo rozpuszcza się w chloroformie, eterze i benzynie. Jest doskonałym opatrunkiem w ubytkach drążących pod dziąsło, ponieważ można nią odepchnąć z ubytku rozrośnięte dziąsło. Nie nadaje się do pokrywania założonych do ubytku leków. Z gutaperki wyrabia się różnej długości i grubości ćwieki do wypełniania kanałów korzeniowych. Występuje w postaci laseczek zabarwionych na biało, szaro lub różowo. Przechowuje się ją w szczelnych naczyniach i w przegotowanej wodzie, ponieważ przy dostępie powietrza staje się krucha. Sposób przygotowania: - uplastycznienie gutaperki następuje nad palnikiem, rozgrzanym instrumentem lub w łaźni wodnej w temperaturze 60 ºC. Staje się wtedy plastyczna, wprowadza się ją do ubytku, a wypełnienie należy wygładzić chloroformem lub eterem. W temp. 100ºC traci swoje właściwości. Zalety gutaperki: - dobra plastyczność i łatwość nakładania, modelowania oraz usuwania z ubytku - nie podrażnia tkanek miękkich przyzębia - nie przewodzi bodźców termicznych ani chemicznych Wady gutaperki: - słaba szczelność z powodu braku adhezji do ścian ubytku - wrażliwość na ślinę i czynniki mechaniczne jamy ustnej - szybkie porowacenie wskutek rozpadu chemicznego d) materiały prowizoryczne oparte są na mieszaninie tlenków cynku i krzemu, termicznie spreparowanych, zarabianych roztworem kwasu fosforowego techniką analogiczną do techniki przygotowywania cementów fosforanowych czy krzemowych. Zastosowanie tych materiałów jest rozległe, od długoterminowych opatrunków do przejściowych czasowych wypełnień. Wskazania do stosowania tych materiałów: - konieczność założenia opatrunku leczniczego na pośrednie lub bezpośrednie przykrycie miazgi preparatami wodorotlenku wapnia, - konieczność założenia szczelnego, długoterminowego opatrunku w leczeniu endodontycznym, - w trudnych warunkach dla retencji materiału typu fleczer lub podobnego, - w przypadku przewidywanych długich przerw w leczeniu (urlop, choroba), - w razie klinicznej potrzeby odroczenia ostatecznego wypełnienia.

Przykładowe nazwy materiałów: MULTIPLEN, PLERODONT, HARVARD VERSCHLUSS - cement, SEPTO -PACK, TEM - PACK, VONDER - PACK, ULTRAPHOS TEMPORARY - PACK. e) materiały samotwardniejące (chemoutwardzalne i światłoutwardzalne) Zwykle są to materiały gotowe nie wymagające przygotowywania. Są bardzo szczelne co jest ważne w przypadku leczenia endodontycznego. Nie przepuszczają płynów leków i bakterii w obie strony. Pakowane są w: - strzykawkach - tubkach - słoikach Przykładowe materiały: - Clip (pakowany w strzykawkach) jest to materiał chemoutwardzalny. - Citodur (pakowny w tubkach i słoikach) jest to materiał chemoutwardzalny. - Coltosol (pakowany w słoikach i strzykawkach). Może pozostawać w ubytku na kilka tygodni. Doskonale dopasowuje się do ścian ubytku, posiada dużą przylepność do ścian ubytku. Jest to materiał chemoutwardzalny - Fermit jest to materiał światłoutwardzalny. Jest przydatny do zamknięcia ubytku przygotowanego pod wkład.

Temat: Materiały podkładowe

MATERIAŁY TRWAŁE (STAŁE): 1. MATERIAŁ PODKŁADOWE to grupa materiałów, która zabezpiecza tkanki zęba (szczególnie miazgę) przed szkodliwym, toksycznym działaniem materiałów używanych do wypełnień ostatecznych. Dlatego też można je nazwać materiałem izolującym. Mogą być używane do mocowania elementów protetycznych np. korony, wkłady. Są również stosowane jako materiały do wypełnień zębów mlecznych. Właściwości materiałów podkładowych: - neutralność dla miazgi - wysoka wytrzymałość i odporność mechaniczna po związania - odporność na działanie wilgoci, odporność na wypłukiwanie - minimalny skurcz podczas wiązania polimeryzacji - kontrast w obrazie rtg - zdolność pobudzania miazgi do wytwarzania zębiny wtórnej - działanie przeciwbakteryjne, profilaktyczne, - neutralność wobec materiałów trwałych, wypełnieniowych - łatwa procedura stosowania Do materiałów podkładowych zalicza się:

- cementy cynkowo - fosforanowe (fosforanowe) - cementy polikarboksylowe (karboksylowe) - preparaty wodorotlenkowe - wapniowe (lecznicze) - cementy glass - jonomerowe (GI) - cementy tlenkowo - cynkowo - eugenolowe (tlenek cynku z eugenolem) a) cementy cynkowo - fosforanowe (fosforanowe) Produkowany jest w postaci: - proszek + płyn Sposób przygotowania: - matowa powierzchnia płytki szklanej + metalowa szpatułka (chromowana, nierdzewna) idealnie czyste płytki i szpatułki - proszek porcjami należy dodawać do płynu, nigdy odwrotnie!!! Czas zarabiania: - 30 - 45 s. Cementy fosforanowe charakteryzują się tym, że występują dwie fazy w procesie twardnienia: - faza twardnienia pierwotnego - bezpośrednio po zmieszaniu (zachodzi w czasie od 4 do 8 godzin) - faza twardnienia wtórnego (kamienienie) - zachodzi w jamie ustnej pacjenta i kończy się po około 72 godzinach. Konsystencja: - pasty Zastosowanie cementów fosforanowych: - jako podkład - do mocowanie elementów protetycznych - do wypełnienia zębów mlecznych (np. Erytros) Zalety cementów fosforanowych: - dobra izolacja chemiczna, termiczna i elektryczna - neutralność dla tkanek zęba - łatwość zarabiania do postaci użytkowej i zadowalający czas plastyczności około 1,5-2 min - zadowalająca adhezja do zębiny (przyczepność) Wady cementów fosforanowych: - znaczna kruchość i porowatość, przez co brak wytrzymałości na ucisk - duża wrażliwość na wilgoć - podatność na działanie śliny (wypłukiwanie się z ubytku) - duża ścieralność - zła kosmetyka, co ma znaczenie w przypadku zębów przednich Przechowywanie cementów fosforanowych: - w szczelnie zamkniętych słoiczkach, w suchym i chłodnym miejscu, z dala od aktywnych środków chemicznych np. eteru. - po pierwszym otwarciu opakowań proszku i płynu należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne zamykanie opakowań po pobraniu kolejnych porcji materiału, aby nie pogorszyć parametrów jakościowych wyrobu. Fabryczne postacie cementów fosforanowych:

- AGATOS „W” wolnowiążący

- AGATOS „S” szybkowiążący

- AGATOS z hydroksyapatytami

- HARVARD CEMENT - ADHESOR - DE TREY - są też cementy, które w swoim składzie mają opiłki srebra lub miedzi (opiłki miedzi ERYTROS stosowany w zębach mlecznych). b) cementy polikarboksylowe (karboksylowe)

Produkowany jest w postaci: - proszek + płyn Sposób przygotowania: - na matowej powierzchni płytki szklanej szpatułką metalową lub na bloczku papierowym szpatułką metalową lub plastikową - proszek porcjami należy dodawać do płynu, nigdy odwrotnie!!! Czas zarabiania: - nie dłuższy niż 30 s. Czas wiązania Konsystencja: - do uzyskania masy połyskującej Zalecane jest dokładne mycie szpatułki i instrumentów pod bieżącą wodą (nakładacz, upychadło) póki materiał jest jeszcze plastyczny. Zastosowanie cementów polikarboksylowych: - jako podkład - cementy o dużej lepkości - do cementowania koron protetycznych - cementy o małej lepkości tzw. lutujące Zalety cementów polikarboksylowych: - bardzo silna adhezja do zębiny (5 razy większa niż cementów fosforanowych) - odporność na wilgoć podczas zakładania - odporność na działanie śliny - dobra tolerancja miazgi na cementy polikarboksylowe Wady cementów polikarboksylowych: - bardzo duża kurczliwość podczas wiązania - duża porowatość i mała odporność na ucisk, kondensację (pękanie) - silna adhezja do instrumentów Przechowywanie cementów polikarboksylowy: - należy pamiętać o każdorazowym, po użyciu, szczelnym zamykaniu buteleczek z płynem i proszkiem, ze względu na dużą wrażliwość na czynniki otoczenia, głównie wilgotność, zanieczyszczenia powietrza, światło, np. reflektor. lamp polimeryzacyjnych (samopolimeryzacja). Najczęściej stosowane materiały to: - BONDAL,

- ADHESOR POLIKARBOKSYLOWY c) cementy lecznicze (preparaty wodorotlenkowo - wapniowe)

Cementy te produkowane są w postaci: - dwuskładnikowej - dwie pasty (bazowa i katalizująca) np Life Kerr - proszek zarabiany z płynem, którym jest woda destylowana lub sól fizjologiczna np. Biopulp - pasta jednoskładnikowa, samoutwardzalna w warunkach jamy ustnej Zastosowanie: Stosuje się je jako podkład pierwotny tam, gdzie założenia podkładu ostatecznego mogłoby grozić powikłaniami np. - próchnica głęboka bez obnażenia miazgi - próchnica głęboka z obnażeniem miazgi - przypadkowe obnażenie lub skaleczenie miazgi - leczenie niektórych chorób tkanek okołowierzchołkowych Zalety preparatów wodorotlenkowo - wapniowych: - silna alkalizacja środowiska - działanie przeciwbakteryjne - nie działają drażniąco na miazgę - wystarczająca wytrzymałość mechaniczna Wady preparatów wodorotlenkowo - wapniowych: - słaba odporność na działanie śliny - łatwo wypłukuje się z ubytku Preparaty wodorotlenkowe - wapniowe dzieli się na: - cementy twardniejące zwane inaczej linerami, a stosowane są jako materiały podkładowe i pasty endodontyczne: mogą być chemoutwardzalne i światłoutwardzalne. - cementy nietwardniejące zwane inaczej mleczkami, stosowane są bezpośrednio na miazgę. Najczęściej stosowane preparaty wodorotlenkowo - wapniowe:

- BIOPULP preparat w postaci proszku rozrabianego z woda destylowaną. Stosowany jest do: →leczenie biologiczne próchnicy głębokiej niepowikłanej zębów →leczenie chorób miazgi →leczenie pourazowych powikłań ze strony miazgi (złamanie korony zęba) →leczenie endodontyczne zębów mlecznych - CALCIPULPE samotwardniejąca pasta (pakowna w strzykawce) - DYCAL preparat składający się z past (bazy i katalizatora) mieszanych bezpośrednio przed użyciem

- LIFE - KERR preparat składający się z dwu past, zawierający w swoim składzie salicylaty - REOGAN preparat w postaci proszku - CALXYL preparat w postaci proszku, występuje też w postaci zawiesiny - CALCIMOL preparat w postaci dwuskładnikowej pasty - SEPTOCALCINE szybko twardniejąca pasta dwuskładnikowa. Stosowana jako podkład pierwotny w metodzie podwójnego podkładu - ALKALIN ER preparat w postaci pasty dwuskładnikowej - REOCAP - E preparat pakowany w kapsułkach, typu liner, do zarabiania we wstrząsarce Sposób przygotowania: - wymagają ręcznego zarabiania, przygotowuje się je do użytku z zachowaniem zasad aseptyki, czyli przy użyciu jałowej metalowej szpatułki i na jałowej płytce szklanej bądź płytkach z papieru. Ostatnio coraz częściej i coraz więcej są stosowane materiały światłoutwardzalne zwane linerami oznaczone symbolem L - C (light curring) d) cementy glassjonomerowe GI: Produkowany jest w postaci: - proszek + płyn Sposób przygotowania: - na bloczku papierowym szpatułką plastikową, najlepiej jednorazową - należy przestrzegać suchości narzędzi - właściwe dozowanie składników: proszek + płyn Czas zarabiania: - 10 - 15 s. Konsystencja: - gęsta - jako podkład w głębokich ubytkach - płynna - jako podkład w płytkich ubytkach Cementy te mogą być chemoutwardzalne i światłoutwardzalne. Glassjonomery uwalniają fluor, który sprzyja reminarelizacji szkliwa. Zastosowanie cementów glassjonomerowych: - jako podkład w głęfookich ubytkach, stosuje się dla bezpieczeństwa cement chemoutwardzałny. Zalecane jest wytrawienie podkładu przed założeniem wypełnienia ostatecznego. Stosuje się do tego 37 % kwas fosforanowy, który powoduje wystąpienie porowatości powierzchni cementu już po 10 sek (gęsta konsystencja) - cienkie ale szczelnie i szybko twardniejące podkłady w płytkich ubytkach. W tym celu zarabia się cement o konsystencji płynnej. Kroplę tego cementu opuszcza się na dno ubytku. Cement rozpływa się szczelnie pokrywając dno ubytku. Taki podkład określa się nazwą linera. Podział cementów glassjonomerowych:

- lutujące (zastosowanie wyściełające) - wypełnieniowe i rekonstrukcyjne (zastosowanie zachowawczo - protetyczne) - uszczelniacze bruzd (zastosowanie profilaktyczne) - mogą być stosowane jako laki Zalety cementów glassjonomerowych: - przylepność do zębiny i szkliwa najlepsza ze wszystkich materiałów, oraz dobra przyczepność do kompozytów i amalgamatów - szczelność, która jest bardzo ważna w przypadku cienkich podkładów i wypełnień - dobra styczność brzeżna - trwałe działanie kariostatyczne wskutek wydzielania fluoru - nieszkodliwość dla tkanek zęba i przyzębia - słaba rozpuszczalność po stwardnieniu - stosunkowo duża wytrzymałość mechaniczna - niewielka ekspansja termiczna (nie przewodzą ciepła) - kontrast na zdjęciach rtg preparatów stosowanych jako podkłady Wady cementów glassjonomerowych: - ubytek objętości wypełnienia około 10 % po 3 latach, prawdopodobnie wskutek wypłukiwania się materiału - porowatość powierzchni (w najnowszych materiałach wada ta została zmniejszona) - niedoskonałość barwy i brak przezierności materiału, a niekiedy zmiana zabarwienia powierzchni wypełnienia - wrażliwość na wilgoć w pierwszych 10 minutach, utrzymująca się nawet do 24 godzin Przechowywanie cementów glassjonomerowych: - przechowywanie składników w warunkach zalecanych przez producenta (temperatura, suchość) - zabezpieczenie materiałów gotowych przed dostępem światła i eliminowanie zbędnego, szkodliwego naświetlenia - po pierwszym otwarciu opakowań proszku i płynu należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne zamykanie opakowań po pobraniu kolejnych porcji materiału, aby nie pogorszyć parametrów jakościowych wyrobu Modyfikacją cementów glassjonomerowych są tak zwane CEMENTY CERMETOWE jest to mieszanina w równych częściach proszków szkła i metali srebra, a nawet złota. Przykłady cementów glassjonomerowych: - Fuji IX

- Fuji I

- Ketac Molar

e) cementy tlenkowo - cynkowo - eugenolowe (patrz cementy tymczasowe)

MATERIAŁY TRWAŁE (STAŁE) 2. MATERIAŁY DO WYPEŁNIEN STAŁYCH (trwałych, ostateczne) są to materiały, które służą do trwałego wypełnienia ubytku. Materiały do wypełnień stałych: - powinny być mocne, twarde jednak niezbyt łamliwe, poza tym powinny mieć małą ścieralność - powinny mieć dużą przylepność do ściany ubytku (zarówno w stanie plastycznym jak i później po związaniu) - powinny być odporne na płyny w jamie ustnej - nie powinny być szkodliwe dla tkanek zęba z miazgą włącznie - powinny zachowywać stałość formy - nie powinny przewodzić ciepła - powinny być łatwe w obróbce i przygotowaniu - powinny mieć odpowiedni połysk, barwę i wygląd zbliżony do szkliwa zębów Do materiałów (stałych) ostatecznych zaliczamy: - cementy krzemowe - amalgamaty (ortęcia) - materiały złoż...