Metody badań jakościowych PDF

Preview

Summary

Kunat...

Description

Ćwiczenia I (projekt na ostatnie ćwiczenia) Zaliczenie: ostatnie ćwiczenia 16 marca - projekt; na następne ćwiczenia: temat, przedmiot, cel, problem główny i szczegółowe

Wykład 02.02 Dział I Tematyka wykładów: 1. Poznanie założeń i specyfiki badań jakościowych. 2. Poznanie głównych strategii i metod badań jakościowych. 3. Poznanie mapy stanowisk i podejść metodologicznych współczesnych pedagogicznych badań jakościowych. 4. Kształtowanie umiejętności badawczych w zakresie projektowania, prowadzenia, analizy, interpretacji i prezentacji danych jakościowych. 5. Przygotowanie do podejmowania indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych w zakresie planowania i realizacji projektów badawczych. Zaliczenie: pisemne - pytania zamknięte i otwarte (po zaliczeniu ćwiczeń) Treści merytoryczne: 1. Dział I - specyfika i projektowanie badań jakościowych 2. Dział II - przegląd głównych szkół, orientacji badawczych, strategii i metod badań jakościowych 3. Dział III - Metodyka jakościowych badań pedagogicznych ● Gromadzenie badań jakościowych ● Analiza i interpretacja danych jakościowych ● Raportowanie danych jakościowych #D. Kubinowski, R  ozwój badań jakościowych w pedagogice polskiej na przełomie XX i XXI wieku.  akmed, Lublin 2013. Idiomatyczność. Synergia. Emergencja, M #D. Kubinowski, Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia-Metodyka-Ewaluacja,UMCS, Lublin 2011.

-

-

Etymologia pojęcia badania jakościowe Anselm L. Straus, Barney G. Glaser - socjologowie, 1967 r. teorie ugruntowane; prowadzili badania nad umieraniem (wywiady w hospicjach) po transformacji ustrojowej - pedagodzy w Polsce zaczęli otwierać się na badania jakościowe; jednakże ciągle dominuje paradygmat pozytywistycznym czyli badania ilościowe wcześniej wykorzystywane były w terminologii naukowej pojęcia: myślenie jakościowe, analiza jakościowa, dane jakościowe (B.K. Malinowski - antropolog) Rozumienie słowa “jakościowe”: koncentracja na cechach obiektów oraz na procesach i znaczeniach, które nie są weryfikowalne eksperymentalnie; M. Van Manen poszukuje sensu pojęcia “jakość” w łacińskim zapytaniu - “qualis” - jaki jakie?, jakie coś jest?, jaki jest dany fenomen? badania ilościowe - badacza interesuje pomiar zewnętrzny; relacje ilościowe między zmiennymi

-

-

-

-

Badania jakościowe (Kubinowski) akademicki ruch reformatorski - początek lat 70 tych XX w. - rozkwit badań jakościowych, kształtowanie się nowego paradygmatu epistemologiczna, metodologiczna i etyczna krytyka społecznych badań naukowych faworyzujących metody ilościowe, eksperymentalne, sondażowe rozwijał i ugruntował alternatywny „Nowy Paradygmat Badań” Różne ujęcia definicyjne badań jakościowych Ujęcie tradycyjne: opozycja do badań ilościowych; definiowane przez negację; badania jakościowe nie są tożsame z badania nie-ilościowymi; zadania jakościowe nie są tożsame z badaniami nie-standaryzowanymi. Ujęcie współczesne: zespół cech istotnych - tekst zamiast liczby jako materiał empiryczny; skupiają się na indywidualnych punktach widzenia na codziennych praktykach (Flick, 2012) ; Nacisk na społecznie konstruowaną naturę rzeczywistości. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o to JAK jest tworzone społeczne doświadczenie i nadawane mu znaczenie (Deniz, Lincoln, 2009).

“Dociekanie “badania (Marriam, 1998) Inaczej określane jako : hermeneutyczne, rekonstrukcyjne, interpretatywne, etnograficzne, fenomenologiczne, naturalistyczne, terenowe, narracyjne, indukcyjne, uczestniczące, interakcyjne, komunikacyjne, uczestniczące; paradygmat partycypacyjny. Badania jakościowe termin “parasolowy” Obejmują różne orientacje, tradycje, metody, techniki badawcze i stanowiący połączoną rodzinę pojęć, koncepcji, założeń, o wspólnych cechach (N. K. Denzin, Y.S. Lincoln, U. Flick).

Założenia i cechy badań jakościowych Paradygmat badań jakościowych - radykalna zmiana - zmiana świadomości - subiektywizm (nominalizm, woluntaryzm); może być humanizm; zdarza się interpretatywizm; równowaga kultury - zmiana struktury - obiektywizm (realizm, determinizm); musi być strukturalizm, powinien być funkcjonalizm; równowaga społeczeństwa Podstawy teoretyczne badań jakościowych Wynikają z fenomenologii (związana jest ze skupieniem się na doświadczeniach - fenomenach; Husserl), hermeneutyki (interpretacja i rozumienie; Gadamer), interakcjonizmu symbolicznego (nadawanie znaczeń, symboli; Blumer).

-

Cele badań jakościowych poznanie, opis, interpretacja i zrozumienie: zjawisk społecznych z „perspektywy wewnętrznej” analiza: doświadczeń jednostek i grup, interakcji i aktów komunikacji w czasie ich trwania, dokumentów (teksty, obrazy, filmy, muzyka) jako śladów doświadczeń

Założenia konstytutywne w perspektywie metodologicznej 1. Problemy badawcze - formułowane w kategoriach ogólnych, nie zawierają precyzyjnych zależności; otwarte, doskonalone w trakcie badań (zamiana przedmiotu badań w pytanie np. jakie są doświadczenia związane z łączeniem pracy ze studiami? - problem główny; pytania szczegółowe - rozkład na czynniki pierwsze problemu głównego np. jakie są motywy łączenia pracy ze studiami?, jakie są korzyści?; jakie są utrudnienia?; jakie są sposoby łączenia pracy ze studiowaniem?; nie zaczynamy od “czy?”) 2. Hipotezy - rezygnacja z hipotez przed badaniem, mogą pojawić się w trakcie badania, w formie przypuszczeń, refleksji. 3. Metody badań - metody badań i teorie dobierane pod względem celu i przedmiotu badania; dokładne definicje przedmiotu i problemy badawcze wypracowane w trakcie badań. (klasyfikacja Kubinowskiego; wywiad często traktowany jest jako technika a nie metoda pamiętać, żeby podać rodzaj wywiadu np. narracyjny) 4. Dobór próby - nie kładzie się nacisku na dużą liczbę badanych; dobór celowy, uzasadniony problemem, sygnał do zakończenia doboru, stan teoretycznego nasycenia - informacje się powtarzają i badacz uzasadnia, że np. grupa 10 osób wyczerpała temat. 5. Metodyka badań - emergentna metodyka realizacji projektów badawczych; badania w naturalnych miejscach występowania zjawiska czy procesu; opierają się głównie na pisaniu tekstów. Kiedy stosujemy badania jakościowe? 1. Pozwalają na podejmowanie problematyki: wykraczającej poza to co obiektywne i mierzalne; związanej z ocenami, wartościami, przeżyciami; zjawisk złożonych treściowo i znaczeniowo, zmiennych “stających się”, o charakterze procesu społecznego. 2. Stosujemy wówczas, gdy: chcemy przyjrzeć się zjawiskom osadzonym w ich naturalnym środowisku; badane zjawisko jest „drażliwe społecznie”, intymne prywatnie; chcemy poznać losy pojedynczych osób, dotrzeć „w głąb” interesujących nas zjawisk. Relacja badacz - badany ->język ->wyobraźnia ->intuicja ->kontekst -> relacja badacz - badany 1. relacja badacz - badany - dwupodmiotowa 2. język - potoczny i naukowy 3. intuicja, wyobraźnia - myślenie metaforyczne 4. kontekst - szeroki

-

Projekt badań jakościowych Koncepcja U. Flicka - interaktywny model projektu badawczego Projekt - elementy, które wnoszą ład.

Etyka badań jakościowych Zasady etyczne: - świadoma zgoda na udział w badaniach - unikanie wprowadzania badanych w błąd - zagwarantowanie poufności - podmiotowe traktowanie badanego - nie szkodzenie badanym - przygotowanie się na kontakt z terenem

Dodatkowo: szacunek, szczerość, uczciwość, odpowiedzialność, autentyczność. Etyka badań jakościowych jest istotna na każdym etapie badań. Wykład 2 10.03 Różnorodność orientacji, strategii badawczych, podejść teoretyczno-metodologicznych badań jakościowych Sala 2.19 31 marca egzamin o 8:30 Mapa stanowisk i podejść metodologicznych współczesnych pedagogicznych badań jakościowych Tradycje badawcze: badania biograficzne i narracyjne, etnografia, studium przypadku, analiza dyskursu, badania w działaniu, fenomenologia, badania fokusowe, badania wizualne, interpretacja dokumentarna, teoria ugruntowana, badania internetowe, autoetnografia, badania przez sztukę, badania performatywne, analiza ramowa, analiza konwersacyjna, obiektywna hermeneutyka.

Badania auto/biograficzne i narracyjne Ogólne założenia metody: METODA BIOGRAFICZNA - analiza przebiegu życia jednostki, ujmowana z określonego punktu widzenia - indywidualnego, społecznego, zawodowego. Klasyfikacja biografii (Lalak) - autobiografia (biografia podmiotowa) - opis własnego życia, dotyczy „relacji z życia”, rezultat wspomnień, opowiadanie życia jednostki przez nią samą - biografia - biografia przedmiotowa, opis cudzego życia, dotyczy historii życia, rezultat odtwarzania czyjegoś życiorysu Typy auto/biografii (DENZIN) - kompletna - kompleksowy przebieg życia człowieka - tematyczna - historie życiowe zgrupowane wokół wspólnych tematów (no. Biografia okresu dziecięcego) Pozyskiwanie materiałów biograficznych (Lalak, 2010): dyskusja grupowa, stenogramy dyskusji, zogniskowane wywiady narracyjne, wywiady biograficzne, pamiętniki, dzienniki, listy, wspomnienia.

STUDIUM PRZYPADKÓW - najstarsza metoda badań nad człowiekiem prekursor Z. Freud - Przypadkiem może być jednostka, program, miejsce - Przypadek - splot relacji między różnymi czynnikami odzwierciedlony w doświadczeniach osoby lub osób, funkcjonowaniu instytucji, czy elementach sytuacji, zdarzeń, zachowań. - Cel metody - dokładny opis (osoby, osób, obiektu) z możliwie różnych stron i z uwzględnieniem różnych kontekstów - Sposób gromadzenia danych - wywiad, obserwacja uczestnicząca, analiza dokumentów - Rodzaje Przypadków R. E. Stake:

1. Autoteliczne - analiza przypadku, który interesuje nas sam w sobie,a nie z zamiarem konstruowania teorii, czy poznawania jakiegoś zjawiska 2. Instrumentalne - cel: konstruowanie teorii i rozpoznanie zjawiska za pośrednictwem przypadku, który ma znaczenie drugorzędne 3. Zbiorowe - studium instrumentalne rozciągnięte na kilka przypadków - Np. Ireneusz Kawecki projekt badawczy poświęcony zgłębianiu swoistości wiedzy praktycznej polskiego nauczyciela matematyki ( celowe dobranie nauczycielki) Etnografia - jest kulturą studiowania kultur (Spredley) - Centralna kategoria jest kwestia kultury. Badacz prowadząc prace terenowa angażuje się w badana kulturę - Etnografia Edukacyjna zajmuje się opisywaniem i interpretacja zdarzeń zachodzących w formalnych i nieformalnych miejscach edukacyjnych - Etnograf edukacji (antropolog, socjolog) poszukuje odpowiedzi na pytanie co oznacza edukacja dla członków danej grupy - Etnograf w edukacji (ktoś wewnątrz, np. Nauczyciel) - skupia się na kulturowej i społecznej dynamice danej szkoły czy klasy. - Zadania etnografa - uczestniczenie w codziennym życiu ludzi przez dłuższy okres, obserwowanie biegu zdarzeń, słuchanie rozmów i zadawanie pytań - „Opis gęsty” antropolog C. Geertz - analizy zorientowane na szczegóły i detale, symbole kierują działaniem - U. Markowska - Manista - badania kulturowych uwarunkowań rozwoju dziecka ( wokół problemów życia codziennego łowców-zbieraczy w Republice Środkowoafrykańskiej)

Etnografia wizualna - badania wizualne - bazowanie na obrazach - etnografia wizualna jako przykład „czerpania wiedzy z obrazu” - Swoista metodologia scalająca, różne procedury pozyskiwania, analizowania i interpretowania danych wizualnych (Pink, 2008)....