Notities colleges geschiedenis van het M-O na WOI PDF

Preview

Summary

Alle notities van de colleges van geschiedenis van het midden-oosten na WOI...

Description

Notities colleges geschiedenis van het M-O na WOI College 1: 23/9 

Een breed overzicht van de periode die we gaan behandelen  WOI  Interbellum  WOII  Situatie na WOII

   

M.-O. tov Europa, eurocentrisch. Interactie M-O, europa en N-Afrika Vluchtelingenproblematiek. M-O: achterban van Europa



Voorgeschiedenis: Belangrijkste rijk: Ottomaanse Turkse rijk! Allergrootste rijk dat de islam gekend heeft, 500+ jaar geleefd, geografisch zeer uitgestrekt, dreiging voor Europa, Wenen was bijna gevallen. aan het hoofd sultan (politieke leider) /khalief: (religieuze leider). Ottomanen = soennieten. Ottomaanse sultan staat aan het hoofd van alle instellingen. Belangrijk: islam heeft een pluriform karakter d.w.z. de islam andere religies erkent, geeft plaats. In de islam wordt jodendom en christendom erkend als religies. Monotheisme. Christenen, joden: betalen beschermtaks om hun religie uit te oefenen. Europese mogendheden misbruik gemaakt via de minderheden om van binnenuit het Ottomaanse rijk uit te hollen.



19e eeuw: enorme schulden bij de Europese mogendheden. Ottomaanse Rijk = “zieke man van Europa” vanwege de enorme schulden



einde 19e eeuw: schulden zeer groot, Duitsland, G-Br, Fr., Rusland. Ottomanen niet in staat om de rente te betalen bij de Europese mogendheden. Uitbuiting zeer groot. belangrijk: kennis uit het Westen om het O.R. sterk te maken.



1914: khalief ontnomen van z’n macht. Vooravond van de WOI 3 militairen aan de macht: Enver Pasha had grote waardering voor de discipline van de Duitsers. -> voornaamste reden om de kant van de Duitsers te kiezen tegen G.-Br., Fr. en Rusland. De grootste schuldeisers waren de G.Br., Fr., R. Enver Pasha dacht dat binnen enkele maanden de Duitsers de oorlog zouden winnen. Grote fout: Duitsers niet gewonnen. De Ottomanen de oorlog ook verloren. Geallieerden wilden het O.R. doen verdwijnen, Anatolië wilden ze aan Griekenland geven. Atatürk kwam in opstand, sticht republiek, is gelukt om te vechten tegen de geallieerden.



Begrippen:  Religie Islam/moslim: 20% van alle moslims is Arabier.  Etniciteit: 10% van de Arabieren is niet-moslim. Arabier = iemand die de Arabische taal spreekt. Iraniërs = geen Arabieren, Perzische taal= Indo-Europese taal.  Palestijn, moslim, zionist

1



Arabische landen maakten deel uit van het O.R. Tijdens de WOI allerlei beloftes gedaan om ervoor te zorgen dat de oorlog gewonnen werd. Arabische landen slachtoffer van. Tijdens de oorlog afspraken gemaakt tussen verschillende landen.



McMahon: high commencioner van de Britten en Egypte, 1916: Britten situatie gecreëerd dat zij het mogelijk maakte om de leider van de Arabieren in Mekka, Sharif Hussayn (sharif: afstammeling van de profeet), dat hij in overleg met de Britten, dat als de Arabiren o.l.v. Sharif Hussayn in opstand zouden komen tegen de Ottomanen, de Arabieren zouden onafhankelijkheid krijgen. McMahon, Hussayn besprekingen. Sharif Hussayn is erop ingegaan. 10 juni 1916 roept Sharif Hussayn de opstand uit tegen het O.R. en Arabische onafhankelijkheid uit. McMahon belofte aan Sharif Hussayn: 1) onafhankelijkheid als ze meevechten met de Britten 2) Sykes-Picot afspraken: Engelse en Franse onderhandelaar samen met de Russische tsaar in het geheim afspraken maken over de verdeling van het Ottomaanse rijk. Bedoeling: O.R. verdwijnen. Afspraken: Engel., Fr., Rusl invloedssferen => ‘kolonies’ Engel.: …. Fr.: Syrie, Libanon gekregen R.: Palestina



Oktober 1917: Russische revolutie breekt uit. Lenin anti-imperialist neemt macht over, ontdekt in de archieven de geheime afspraken. Oorlog van de bourgoisie. Lenin heeft direct de geheime afspraken bekendgemaakt.



Weizmann: manier gevonden om buskruit sneller te doen branden, was jood, zionist (iemand die denkt dat alle joden terug moeten naar het heilige land. Pas als alle joden terug zijn hebben ze hun plaats gevonden), iets doen om de joden samen te brengen, hij was bereid om zijn uitvinding aan de Engelsen te geven in ruil voor de erkenning van de zionistische zaak. 2 november 1917: Engelse minister Balfour een verklaring die hij richt aan Rottschild, de leider van de zionistische wereldorganisatie, waarin hij zegt dat de Engelse regering bereid is om mee te werken aan een joods tehuis in Palestina mits de rechten van de toenmalige inwoners niet geschonden worden. = BALFOUR DECLARATION





=> Verschillende beloftes:  Sherif Hussayn, McMahon belofte om onafhankelijkheid (als ze de kant van de geallieerden kiezen)  Sykes-Picot: Geheime afspraken verdeling (Gr.Br., Fr., Rusl. Verdeeld onder hen, speelden dubbelspel)  Russische revolutie: Verklaring geheime afspraken door Lenin  Balfour declaration: Engelse regering belooft aan joden Palestina zouden krijgen



Amerikaanse president Wilson: einde moet komen aan de kolonies van de E., Fr. 14 punten van Wilson in Volkerenbond: elk volk heeft recht op zelfbestuur. Engelse, Fr. mogen geen kolonies maken van het O.R., enkel mandaatgebieden: landen ‘op te voeden’ zodat zij een plaats konden innemen.

Fr. kreeg mandaatgebieden: Syrië en Libanon Engel. Kreeg Palestina als mandaatgebied, Jordanië Mandaatgebied: verwaterde vorm van kolonialisme

2

College 2: 30/9 

Globaal overzicht van de geschiedenis vanaf WOI. Daarna pas diepte.



Juni 1916: Arabieren oorlog verklaard aan het O.R., Lawrence of Arabia heeft de Arabieren geholpen in hun strijd. Een deel beloofd aan de zionisten.



Voormalig generaal Atatürk komt op, sticht republiek in 1923. Kemalisme diende als voorbeeld voor anderen. Sjah van Iran beïnvloed. Mullahs = godsdienstige leiders waren fel tegen het idee van republiek. 6 punten van het kemalisme: allerbelangrijkste: strikte scheiding tussen politiek en religie. Kemal Ataturk dacht: “religie is achterlijk, religie is niet goed, houdt vooruitgang tegen. Enige manier om vooruit te komen: religie = persoonlijk houden.” Republicanisme: republiek Secularisme: strikte scheiding politiek en religie, religie = privé Populisme: O.R. was enorm hiërarchisch, top: sultan. = reactie tegen de hiërarchische structuur. Alle Turken zijn gelijk  Nationalisme: mensen moeten trots zijn op Turks-zijn  Statisme: staat staat centraal, aandrijfmotor om maatschappij vooruit te helpen.  Reformisme: Atatürk: niet blijven zitten, altijd kijken wat er gaande is, telkens kijken of het niet beter kan. => Turkije werd eigen onafhankelijk republiek, voorbeeld voor andere landen Arabieren kijken op naar Atatürk omdat Atatürk geen toestemming vroeg, maar forceerde.   



Iran: mullahs zagen het secularisme niet zitten. Pahlavi’s zijn voortgekomen uit voormalig dynastie. Hij wou het voorbeeld volgen van Atatürk. Hij heeft geprobeerd om Iran een republiek te maken, maar de mullahs zagen dat niet zitten dus is hij sjah geworden. Pahlawi sjah geworden van Iran. Hij heeft geprobeerd Iran te moderniseren via top-bottom (van bovenaf gezegd om te moderniseren) enorme infrastructuur, leger hervormd, … Mullahs verzetten tegen de modernisering. Onderwijssysteem was volledig in handen van de mullahs. De sjah van Iran wilde hij een ander soort onderwijs dat mensen meekonden doen met de modernisering van Iran. REDEN WAAROM DE MODERNISERING NIET GELUKT IS. De mullahs verzet hadden tegen de modernisering van de sjah. Alles in snelle tempo, de Iraniërs werden niet getraind om te moderniseren. Sjah wou kemalisme invoeren maar niet gelukt, werd steeds meer een dictator. Wat zou leiden tot de Iraanse revolutie in 1979.



Interbellum: Arabische landen belofte gekregen voor onafhankelijkheid. In de geheime SykesPicot besprekingen, Arabische landen grotendeels verdeeld. Amerikaanse president Wilson: einde aan kolonies, we moeten naar moderne tijd. Elk volk heeft recht op autonomie. Arabieren te primitief om onafhankelijk te worden. 1919: Volkenbond gesticht, bedoeling: vrede tussen de naties. Arabische landen onder mandaat. Mandaathouders: Engeland en Frankrijk toezicht houden aan hun mandaatgebieden opvoeden totdat hun onafhankelijkheid zelf te dragen.  Engel.: Trans-Jordanië (incl. Palestina)  FR.: Libanon en Syrië uit elkaar d.m.v. verdeel en heerspolitiek.  Engelse invloedgebieden: Iran en Golfstaten 3



Franse invloedgebieden: N.-Afr.



1933: Hitler aan de macht, anti-joods, emigratie naar Heilig Land



Engels kolonialisme: veel pragmatischer dan de Fransen, probeerden de inheemse bevolking te trainen om als ambtenaars te werken voor de Britten in de kolonie. Als ze dat deden, en goed geregeerd dan konden ze economisch uitbuiten. Trans-Jordanie: Palestina + Jordanie. Jordanie: Sharif Hussayn & zonen Faisal om met zijn leger naar Damascus te trekken waar hij het Arabisch Koninkrijk uitriep. Sykes-Picot! -> Syrie -> Fr. -> tegen Engelsen gezegd: Zorg dat hij weg is Winston Churchill: opdracht om probleem op te lossen. Op dat moment Abdullah onderweg naar Damascus om broer Faisal te ondersteunen. -> Churchill richt zich tegen Abdullah, blijf waar je bent en je krijgt een koninkrijk. Amman. Sharif: afstammeling van de profeet Hasjemitisch Koninkrijk van Jordanie, Irak





Fr. kolonialisme: ‘mission civilatrice’ = beschavende opdracht, Franse taal en cultuur aan de ‘primitievelingen’ overdragen. Ze wilden dat iedereen Frans praatte. 

WOII: Hitler verrassingsaanval tegen voormalig bondsgenoot S.U., wordt vijand van nazi-D. De geallieerden Iran ingenomen omdat het een doorvoerkanaal was om S.U. te bevoorraden. Na 6 maanden belofte om Iran te verlaten. Iran is dus bezet geweest. Al Alemien: keerpunt in het M.O., oorlog tussen Gr. Br. en nazi-D. die in Egypte uitgevochten werd. Niet oorlog van het MO. Belofte: ieder land die oorlog voert tegen nazi-D., krijgt plaats in Volkenbond.



Na WOII: landen onafhankelijk krijgen. Egypte 1952: monarchie afgeschaft, revolutie van de vrije officieren o.l.v. Nasser (militair in Egyptisch leger) republiek uitgeroepen van Egypte, koning afgezet (monarchie afgeschaft) (ballingschap) Egypte: grootste Arabisch land, beroemde filmindustrie,… leidinggevend land. Nasser keek ook naar het voorbeeld van Atatürk, bedacht iets nieuws: pan-arabisch socialisme. Alle Arabieren samen. QAWMIYYA = qawm= natie => pan-arabisch nationalisme  WATANIYYA = lokaal nationalisme, vb. Marokkaans nationalist. Nasser: socialisme zit al in de islam (zakaat geven); communisme, socialisme van het westen hebben we niet nodig. Was populair tot de 6-Daagse Oorlog.

4

College 3: 7/10  





Voor 1948: in Palestina multiculturele, pluriforme samenleving met joden, moslims, christenen. 1948: stichting staat Israël, politieke zionisten Arabisch-Palestijns perspectief: etniciteit (Arabisch) Israëlisch-zionistisch perspectief: wereld gedeeld in religies Einde WOII: concentratiekampen, slachtoffers: Europese joden -> zorgde voor sympathie in interbellum: Gr.Br. mandaat gekregen in Palestina Iran doorvoerkanaal S.U. Turken les geleerd uit WOI

1) Begin 1e Arabisch-Israëlische Oorlog: 1948-1949 Meteen na de verklaring van de staat Israël. Arabische leger binnengetrokken in Gaza. Wapenstilstand. Nasser: hoe hebben jullie de Engelsen weg gekregen? -> Egypte: protectoraat Gr.Br., Suezkanaal erg belangrijk voor de Britten. Koning Abdellah en Goldenmayer (?) Staat Israël erkend door grootmachten. Gaza-strook onder Egypte, Westelijke Jordaanover -> Jordanie. -> in 1988: Kleinzoon koning Hussayn opgegeven 2) 2e Arabisch-Israëlische Oorlog: de Suezcrisis in 1956: Nasser nationalisatie Suezkanaal (vijand van Israël) Alliantie Engeland, Fr. en Israël om Egypte aan te vallen S.U. en VS tegen  Symbolisch belangrijk: voor de 1e keer SU en VS de grootmachten van de wereld, en niet meer Engeland en Fr. SU en VS: stop met gewelddadigheden! Nasser: - werd gezien als grote vechter tegen de koloniale machten - had invloed in Arabische wereld - was een pan-Arabische nationalist -> vereniging van alle Arabische landen 3) 3e Arabisch-Israëlische Oorlog: de Zesdaagse Oorlog in 1967 vernietigend voor de Arabische wereld In 6 dagen zijn de Arabische landen volledig verslagen door Israëlisch leger ingenomen/ veroverd - De Westelijke Jordaanoever (Jordanië)  Gaza-strook  Sinaï (Egypte)  de Golanhoogte (Syrie) => onder Israëlische controle, enkel Sinaï teruggegeven. Ramp voor Arabische wereld en Nasser. Heeft nederlaag op zich genomen, ontslag ingediend, niet geaccepteerd maar geen glorie meer. Bel.: 1970: gevechten tussen het Jordaans leger en Palestijns verzet na de 6-Daagse Oorlog: beste manier om Palestina terug te krijgen zelf iets doen! 1968: Palestijns bevrijdingsorganisatie o.l.v. Yasser Arafat: paraplu voor verschillende organisaties 5

1970: Israëlische regering eiste van de Jordaanse koning (kleinzoon Abdullah, Hussayn) halt roepen aan de aanvallen van Palestijnse verzetsgroepen om Palestina te bevrijden. Koning Hussayn zorgde ervoor dat de Palestijnse organisaties zouden stoppen -> september 1970: Jordaanse Burgeroorlog uitbreken = Zwarte september: Palestijnen Jordaniërs Nasser: bemiddeld tussen Arafat en koning Hussayn -> PLO stoppen met aanvallen vanuit Jordanie -> PLO gaat vanuit Jordanie naar Libanon 1970: Nasser sterft, einde nasserisme, pan-arabisch nationalisme

4) 1973: Oktoberoorlog /Jom Kippoeroorlog Egyptisch leger met Syrie een verrassingsaanval op Israel  grote overwinning van Anwar Sadat aan Suez-kanaal Suez-kanaal hadden ingegaven; Bar lev-linie: front opgesteld door Israel aan het Suez-kanaal waarbij de Israeliers zeiden dat het onmogelijk was om in te nemen Egyptisch leger is Suez-kanaal overgetrokken, marcheerde richting Tel Aviv -> VS komt tussen, tanks gedropt achter Israelische leger -> Egyptisch leger omsingeld  1979: Camp David-akkoorden



Oversteek van de Suez-kanaal = grote overwinning van Sadat, drijft meer naar lokale nationalisme. Sadat: oké om vrede te sluiten met Israel. Egypte = 1e land die vrede sloot met Israel. -> Egypte: Sinai teruggekregen Grootste Arabische land vrede gesloten, werd gezien als verraad door de andere Arabische landen Sadat: infitah ingeroepen = liberalisering/ de opening van de economie. Sadat in de richting van de Amerikanen die alles beloofden als ze vrede sloten met Israel. Plan van Amerikanen: buffer voor veiligheid Israel Egypte: uit Arabische Liga gegooid Sadat: vermoord omdat hij verrader is, Hoesni Moebarak komt in z’n plaats

5) 1982: Arabisch-Israelische Oorlog: oorlog zonder Egypte (omdat Egypte vrede gesloten) Israëlisch leger noorderlijke grens veilig stellen, daarom Libanon binnenvallen. 1982: doel om Palestijns verzet stil te leggen in Libanon. Zuiden Libanon: Palestijnen, sjiitische Libanezen waren tegen Palestijnen omdat ze staat binnen staat hadden gesticht. Libanese sjiieten = pro-Israelisch. militair bereid om op te komen voor Palestina: sjiietische organisatie Hezbollah, anti-Israëlisch. Israelisch leger: ontzettend moeilijk om verzetsgroepen te verslaan.S Syrisch leger uit Libanon teruggetrokken. Syrische regering aangekondigd niet wilde dat Israëlische regering dicteerde wanneer er gevochten wordt, daarom massaal terugtrokken vanuit zuiden van het land dicht bij Syrie. => gevolg: Palestijnse verzetsorganisaties ook terugtrokken uit het zuiden nadat ze

6

maandenlang fel hadden gevochten, teruggetrokken in de Libanese hoofdstad Beiroet. Israël: stoken Overeenkomst: PLO Libanon verlaten met behoud van wapens. Overwinning voor Palestijnse groepen. Amerikanen en Fransen bemiddelaars hebben dit gegund. 1982-83: Palestijnse verzetsgroepen verplaatst naar Arabische landen  Libanon-Oorlog om einde te maken aan Palestijnse aanvallen op de noordelijke delen van Israël.

2006: Israëlisch-Libanees Oorlog door Hamas 1990: Saddam Hoesseyn (pan-arabisch nationalist) valt Koeweit in. Was provincie van Irak maar de Engelsen hebben een koninkrijk van willen maken met verdeel-en-heers-politiek. Grote kans om uit te buiten voor olie,… Saddam Hoessayn trok zich niets aan, had in 80-88 oorlog gevoerd met Iran (zeer bel.) George Bush (senior) maakte dat er een alliantie kwam met Egyptische legers. Met als belofte dat er daarna vredesonderhandelingen zouden komen met Arabische landen. -> duurzamer vrede In 1993: Leidde tot Oslo-akkoorden

College 4: 14/10 

Oslo-akkoorden 93: aanleiding oproep George Bush (senior), nadat Saddam Hoessayn Koeweit heeft geannexeerd, George Bush heeft steun gezocht bij de Arabieren, beloofd dat Irak uit Koeweit zouden gaan, vredesonderhandelingen tussen Palestina en Israël.



Voor 1979: bondgenoten van V.S. Israel + sjah van Iran. Tijdens Koude Oorlog Iran aan de kant van V.S., Iraans leger = Amerikaanse wapens



1979: Iraanse revolutie geleid door ayatollah Khomeini. Volledige ommekeer verhouding M.-O.



Bel. Februari 1979: Khomeini uit ballingschap en de sjah uit het land verdreef. Komst van ayatollah hele oppositie (uiterst links+rechts) werd verenigd onder ayatollah uiterst makkelijk om de sjah te verdrijven. Iraanse revolutie stond symbool voor de islam, “religieuze ontwaking” = reveille want Khomeini zag islam een emancipatorische beweging, via de islam = weg van de bevrijding, anti-westers beleid. Pro-Amerikaans veranderde naar anti-Amerikaans, anti-koloniaal, anti-imperialist Nadruk op religie, religie centraal om onafhankelijkheid te krijgen 

Golfoorlog/ Oorlog tussen Iran en Irak ’80-’88: Eilanden Perzische Golf: olie. Wie is eigenaar van die olievoorraden?  Omdat Iraanse revolutie plaatsvond en  omdat Iraanse leger Amerikaanse wapens gebruikte, financiering (was afhankelijk),

7

=> Saddam Hoesseyn dacht dat het juiste moment was om het dispuut over de eilanden te beëindigen en wou de eilanden annexeren. => 8-jarig durende oorlog: 80-88 Saddam Hoesseyn werd gesteund door V.S. want V.S. had bondgenoot (sjah) verloren, …, Saddam valt aan en annexeert eilanden. Heeft de situatie onderschat, had steun van V.S. Iraniërs de vliegtuigen, tanks, machinegeweren, … zelf maken. Gelukt om in heel snelle tempo na te maken. Ayatollah was een grote inspiratiebron voor de Iraniërs. ’89 sterft Khomeini, mensen dachten dat hij de verborgen imam was. 

Voor 1979: religie speelde geen rol in de Arabische landen, nationalisme was een belangrijk aspect. Revolutie was geïnspireerd door religie, was succesvol. Ayatollah: islam = de weg, overwinning in onafhankelijkheid Toename prijs oorlog: populair hijab dragen. Door succes revolutie, ipv pan-arabisch islamisme, steeds meer de islam als oplossing gezien => islamisering in het gebied, ervoor seculier Tot ‘67: nationalisme en socialisme, kolonialisme waren succesvol Na ‘79: islamisering van de maatschappij in het M.O. (steeds meer hoofddoeken) -> politieke islam: islam als oplossing voor politieke problemen

 

‘91: George Bush dacht er moet iets gebeuren Israëlisch-Palestijns conflict. George Bush vredesonderhandelingen opzetten tussen Arabische landen en Israël. ’91: Vredesconferentie in Mardrid. 1 partij niet uitgenodigd: PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie) “terroristische” partij volgens Israël. Wie spreken namens Palestina? -> Palestina niet erkend! Notabele Palestijnen uitgenodigd om te spreken namens Palestina



’93: In Oslo geheime onderhandelingen tussen PLO en Israël. => wederzijdse erkenning van de staat Israël, en PLO als vertegenwoordiger van het Palestijnse volk  Geen enkel akkoord over hoe vrede?



Resolutie 242: na ’67 aangenomen waarin staat dat Israël in ruil voor vrede bezette gebieden moet teruggeven en oplossing komen voor Palestina Israëlisch: geen “de” bezette gebieden (Franse vertaling), dus onderhandeld kan worden ove...