Parandowski - Niebo w płomieniach PDF

Preview

Summary

Filolofia polska...

Description

Niebo w płomieniach – Jan Parandowski Wstęp: 1. Dzieje tej książki były dość burzliwe. 2. Drukowano ją w odcinkach. 3. Dopiero K.H. Rostworowski przyczynił się do rozładowania naelektryzowanej atmosfery. Odczuł on obowiązek, aby wystąpić w obronie dzieła, któremu groziło uwikłanie w dokuczliwe i krzywdzące pomyłki. 4. Od pierwszej chwili odczytywano w Teofilu Grodzickim postać Jana Parandowskiego. 5. Książka zawiera sporo wspomnień osobistych. 6. Spłonęły również gotowe rozdziały, które miałby być drugą częścią ,,Nieba w płomieniach”, ukazywały one dalsze życie młodego bohatera. I  Głównym bohaterem ksiązki jest Teofil Grodzicki. Ma ,,małe wakacje”, gdyż jest po rozdaniu świadectw za pierwsze półrocze. Miał same trójki, groziła mu jedna dwója z łaciny  Ojciec chłopca (radca Albin Grodzicki) jest na niego wściekły, gdyż on miał same bardzo dobre oceny II  Profesor Rojek uczył w szkole Teofila. Bał się uczniów, widział w nich samą zuchwałość, poza tym drażniła go młodość, która w każdym mogła się obrócić na lepsze, niż to się stało z jego własną. Przed 20-stu laty ożenił się z panną, która wyglądała jak bóstwo i którą marna egzystencja zamieniła w jędze. W trzecim roku ich małżeństwa przyszło na świat dziecko, które żyło parę dni  Rojek nie lubił Teofila, gdyż był synem jego dawnego kolegi. 8 lat siedział w ławce z jego ojcem. Ze zgryzotą myślał, że znowu go spotka. Gdy w dzienniku VI-A zobaczył nazwisko: Grodzicki, był gotów prosić dyrektora, żeby dał mu inną klasę. Omijał Teofila jak tylko mógł, w ogóle go nie pytał, bo bał się, że jak chłopiec dostanie złą ocenę, to przyjdzie do szkoły jego ojciec III  Teofil wyszedłszy z kościoła Marii Magdaleny zobaczył dwie młode dziewczyny i zaczął za nimi iść. Wiedział, że nie posiada żadnych pozorów elegancji i bardzo nad tym ubolewał  Wspomnienie profesora Majewskiego, który był ugrzecznionym pedagogiem. Na ukłony uczniów odpowiadał szerokim ruchem kapelusza, bardzo umiejętnie unikał zaimka ,,ty”. Był to nieskazitelny urzędnik nauki. Każda lekcja była odrobiona starannie, wszyscy mieli w głowach dobrze ułożone epoki, okresy. Dla świętego spokoju Teofil stał się jednym z jego najlepszych uczniów IV  Imieniny ojca Teofila były obchodzone bardzo hucznie, zaproszona mnóstwo gości (gdyż był radcą)  Teofil często tęskni za swoim dzieciństwem  Teofil nie miał pojęcia o surowym mięsie miłości i nigdy go nie łaknął  Na imieninach Teofil całuje się z Aliną  V  W szkole Teofila mają się odbyć rekolekcje  Ksiądz Skromny został wezwany do dyrektora. Ksiądz był małego wzrostu, tłusty. Los powołał go na orędownika wszystkich, którym groziła dwója, i na przemycanie pytań dla maturzystów . swój własny przedmiot całkowicie wyłączył z zasadzek klasyfikacji; pisał każdemu najwyższą notę, głęboko przekonany, że skrzywdziłby katolickie dziecko, posądzając je o niedoskonałość w religii. Z anielskim spokojem kładł ocenę bardzo dobrą na czele świadectwa, w którym wszystko inne było niedostateczne  Dyrektor zleca księdzu Skromnemu prowadzenie rekolekcji, gdyż ksiądz Grozd jest chory  Ksiądz Skromny jest w rozpaczy  Teofil stracił naiwność wiary z postępem nauki religii



Teofil spowiada się w konfesjonale księdza Skromnego, że pocałował Alinę i że chyba ją kocha



Teofil czyta ,,Starą baśń”. Mógł znów korzystać z wypożyczalni, gdyż na ostatniej konferencji okazał wyraźną poprawę Udał się na rezurekcję do kościoła św. Elżbiety Do domu Grodzickich przychodzi ksiądz Marcinkowski, aby poświęcić im stół wielkanocny

VI

  VII  VIII   

 IX

      

 

  X

Teofil popadł w stan, kiedy szedł spać z rozpaczą, że zapomniał o jakimś grzechu, i trwożył się, że jutro nie starczy mu czasu na dodatkową spowiedź i że nie przystąpi do komunii Alina modli się o spotkanie z Teofilem Teofil wypożycza ,,Dzieje jednego z synów bożych” Radlińskiego W antykwariacie nawiązuje rozmowę z nieznajomym, który mówi Teofilowi, że ma wątpliwości co do wiary, gdyż oprócz ewangelii, żadne inne źródło nie potwierdza wiary chrześcijańskiej. Uważa, że to niemożliwe, że Noe pomieścił w swej arce, 300 łokci długiej, 50 łokci szerokiej, a 30 łokci wysokiej, po parze ze wszystkich zwierząt ziemi Alina odważyła się podejść pod okna Grodzickich. Stanęła pod oknem Teofila i rzuciła na gzyms bukiecik fiołków Dr Kos nie wierzy, że człowiek inteligentny mógł być wierzącym Matka Teofila martwi się o syna, ma wrażenie, że dzieje się z nim coś złego Syn mówi jej, że stracił wiarę Kobieta uważa, że jest to skutek nauki, myśli, że każdy musi przez to przejść, mimo to jest zaniepokojona, gdy syn zawołał, że nie spodziewa się do niej wrócić Teofil nie chciał, żeby o wszystkim dowiedział się ojciec; przynosi do domu lepsze świadectwo Teofil co dzień doświadczał, jak kruchy jest ten jego nowy świat, sklecony z paru książek i ze strzępów rozmowy w antykwariacie, która wciąż trwała w nim jak wielka przygoda Teofil jest świadom tego, że to kościół go wychował i że nie przestał go kochać. Mimo tego nie spełniał żadnych czynności religijnych, zachowywał tylko pozory. Aby się nie zdradzić, brał do kościoła kieszonkowe wydanie ,,Boskiej komedii”, która przypominała książeczkę do nabożeństwa Podczas spowiedzi wyznał księdzu Skromnemu swą niewiarę Chłopca zaczęły nurtować różne niejasności: ,,Znamy tylko 3 lata z życia Chrystusa. Cała jego młodość, do 30 roku jest nieznana”, ,,Jeśli od razu nie przyznać, że ewangelie są objawione, jakąż wartość mogą mieć książki mówiące o rzeczach, które się odbyły bez świadków?” Teofil nabrał wielkiej sympatii dla Piłata W swym grubym kajecie notował najskrzętniej poglądy ojców Kościoła różniące się między sobą lub nie dające się pogodzić z obecną wiarą; snuł domysły o tym, w jaki sposób została zapłodniona Maria



Teofil szanował narzuconą sobie tajemnicę, aż do najdalszych ustępstw. Co niedziela towarzyszył rodzicom w kościele



Albin Grodzicki zostaje mianowany radcą dworu (pierwszy stopień generalski). Dzięki temu jego rodzina może pozwolić sobie na lepsze życie Matka Teofila chce wyznać Albinowi tajemnicę syna, ale jednak się powstrzymuje

XI

XII

 

Teofil spotykał się potajemnie z kilkoma kolegami. Siwak był jego najwierniejszym ,,uczniem”. Teofil podbił go od pierwszej poważnej rozmowy. W niespełna godzinę Siwak był tak wolny od wiary, jakby jej nigdy nie posiadał, co ubodło Teofila; oczekiwał korzeni, pni, konarów nabrzmiałych sokami, a tu już było próchno. Najbardziej nieoczekiwany w towarzystwie był Kościuk. Przyszedł na pierwsze spotkanie, słuchał, wzdychał i milczał.

 

  

 XIII  XIV 



Lewicki, najdawniejszy z kolegów Teofila, okazał mu bezgraniczne uwielbienie. Wajda zaś wprosił się zwietrzywszy ich sekret. Teofil go nie lubił Teofil zdawał sobie sprawę z tego, jak bliski jest śmieszności siedemnastoletni chłopak, który kolegom zamierza wykładać rzeczy poważne. Aby tego uniknąć przyjął ton niedbały ,,Weźcie na przykład ewangelię Łukasza. Pisał ją Grek, który nie miał pojęcia o Palestynie. Zdawało mu się, że z Kafarnaum do Jerozolimy droga prowadzi między Samarią a Galileą. To jest tak, jakby ktoś mówił, że ze Lwowa do Wiednia podróżuje się między Austrią a Szwajcarią. Rozumie się, jeśli ktoś przypuszcza, że ewangelia Łukasza jest księgą objawioną, trudno mu wytłumaczyć, że Duch Święty nie zna geografii” ,,Ze świętym Janem Kościół miał największy kłopot. Długo trwało, zanim go uznano za księgę kanoniczną. Niektóre ustępy jego ewangelii jeszcze św. Augustyn uważał za apokryfy” ,,Już Dupuis powiedział, że Jezus stanie się dla nas niebawem tym, czym Herkules, Ozyrys, Bachus” ,,Nic nas nie upoważnia do patrzenia na chrześcijaństwo jako na coś jedynego, wyjątkowego. Było to takie samo zjawisko historyczne jak każde inne. Chrystus, jeśli istniał, był potężną jednostką, która tworzy nowe siły historyczne. Przecenia się jednak ich wielkość. Pomimo dwudziestu wieków świat bynajmniej nie stał się chrześcijański. Dzisiaj ten wielki prąd wysycha, to, w cośmy wierzyli, staje się tylko ciekawym mitem” Ksiądz Grozd usłyszał głosy chłopców, schował się za krzakami i podsłuchiwał ich rozmowy. Ksiądz był iście zaskoczony i zmieszany tym, co usłyszał Teofil widzi Alinę spacerującą z jakimś chłopakiem. ,,Mała strata, krotki żal” – myśli Profesor Rojek odwiedza Albina Grodzickiego. Nauczyciel informuje go, że na konferencji w szkole mówiono o Teofilu. Rojek nie mówi jasno o co chodzi, robi różne insynuacje, daje Albinowi do zrozumienia, że jego syn może zostać wyrzucony ze szkoły. W końcu ujawnia prawdę Pani Grodzicka płacze, gdyż nie miała odwagi powiedzieć o wszystkim mężowi, myślała, że ta niewiara syna przeminie

XV    



XVI   

Albin Grodzicki udaje się do dyrektora szkoły Dyrektor informuje go, że Teofil popełnił czyn naganny i zmusił nauczyciela do myślenia o karze, jakiej wymagają ustawy szkolne Grodzicki oburza się, uważa, że to był wybryk dojrzewającego młodzieńca i nie należy tego traktować poważnie Do pokoju dyrektora zostaje wezwany katecheta. ,,Czy zdaje pan sobie sprawę, że kto sprzeciwia się władzy Kościoła pod niesłusznym pretekstem, że wdziera się ona w kompetencje państwa, ten ogranicza władzę prawdy? Nie, nie pomyślał pan o tym. Szkoła jest dziś przeżarta duchem rozkładu. Wydano ją w ręce ludzi, którzy nie są obowiązani służyć prawdzie. Wszystko, czego się od nich wymaga mieści się w książkach potępionych przez Kościół albo takich, które tylko przez nieuwagę uniknęły tego wyroku” Ksiądz Grozd mówi: ,,Jest pan ojcem chłopca, który tuż przed pańskim okiem przeżywa okropną tragedię, i nic pan o tym nie wie. Wreszcie ten chłopiec nie poprzestaje na tym, że gubi własną duszę, sięga po cudze, aby je oddać na zatracenie. I wszystko spada na pana jak grom. Czy można twierdzić, że zna pan swojego syna?” ojciec rozmawia z Teofilem. Albin mówi mu, że coś takiego już nie może się powtórzyć Teofil przyrzekł mu to z czystym sumieniem, od owego popołudnia na Wysokim Zamku stracił ochot ę do następnych zebrań. Był przecież o krok wyrzucenia z gimnazjum Ksiądz Grozd, który z początku podejrzewał dyrektora, że ten, oszołomiony wizytą radcy dworu, sam ,,się wygadał”, prędko porzucił to przypuszczenie i razem z nim debatował, w jaki sposób wiadomość o konferencji doszła do Grodzickiego w kilkanaście godzin później.

 

Zastanawiali się po kolei nad każdym profesorem, ale żaden z nich nawet nie pomyślał o Rojku Katecheta drżał o to, co by było, gdyby o postępku Teofila dowiedziały się wyższe władze szkolne. Wiedział, że władze szkolne mają w swym gronie gorliwych obrońców wiary, ale nie takich znowu fanatyków, aby chcieli ścigać syna radcy dworu Dr Kos unika Teofila, bo bał się, że chłopiec przypadkiem może wymienić jego nazwisko i że szkoła dowie się, że prowadził z Teofilem wiele rozmów odnośnie ułomności wiary

XVII  Profesor Kalina rozmawia z Teofilem i mówi mu, ze poza Kościołem nie ma zbawienia, na co chłopiec odpowiedział, że dla każdego jego wiara jest święta i należy to uszanować  Albin rozmawia z synem: ,,Wygląda na to, ze straciłeś wiarę przez ksiązki, których prawdomówności nie potrafisz ocenić. Musiałeś chyba zadać sobie pytanie: czy te książki nie znalazły odpowiedzi, czy nie zostały odarte i jak się to dzieje, że są ludzie jeszcze, którym one nie odbierają spokoju?”; ,,Bo religia jest czymś zupełnie innym niż zawartością kilku ksiąg, które można zaczepić z tej lub owej strony. Ludzie nie SA wrażliwi na dokumenty i mają rację”  Ojciec odmawia synowi pieniędzy na kupowanie książek  Pani Zofia zabiera medalik syna, który leży w szufladzie, płacze, że syn go zdjął. ,,Co warci są rodzice, którzy umieli wydobyć dziecko ze wszystkich bied i niebezpieczeństw, jakie groziło jego ciału, a stoją z założonymi rękami, gdy dusza dziecka bliska jest zguby?” XVIII  Teofil powiedział profesorowi Kalinie, że jest gotów porzucić świat pojęć, w którym się wychował, zrozumiał, że jest on bezużyteczny jak stare żeliwo XIX 



Albin Grodzicki wypożycza ,,Obronę religii katolickiej”. Dzięki tej książce zdobywał dowody na istnienie Boga. Grodzicki nie chciał się wyrzec nadziei, ze odzyska syna. Był gotów walczyć o niego, pragnął go zdobyć, narzucić się jego myślom jakąś wątpliwością, obudzić w nim odruchy słabości Ksiądz Grozd zauważył wychodzącego profesora Rojka z kamienicy Grodzickiego. Już wie, że to on doniósł o wszystkim radcy

XX   XXI 

W szkole Teofila uczniowie mają wystawiać ,,Pana Tadeusza” Jurkin jest zachwycony odczytem Teofila Teofil zatraca się w naukowych książkach

XXII  Grodziccy przeprowadzają się na ulicę Pańską  Gdy pani Zofia zobaczyła to mieszkanie, załamała ręce, wiedziała, że remont pochłonie mnóstwo pieniędzy  Grodzicka nie mieszała się do spraw mieszkania. Albin rządził w nim sam i rządził źle XXIII  Zmieniwszy wiarę Teofil pragnął w nowej znaleźć to wszystko, co utracił w starej  Umiera kolega Teofila – Kościuk. Przed śmiercią mówi do Teofila: ,,Jakżebym miał iść do ziemi bez Boga? Ateizm jest wiara żywych, zdrowych, silnych, wiarą ludzi, którzy w jakiejś cząstce duszy ukrywają przekonanie, że nigdy nie umrą  Pogrzeb prowadził ksiądz Skromny XXIV  Teofil spotyka Alinę; nie widzieli się od roku



Ku zmartwieniu Teofila jego podział godzin nie zgadzał się z podziałem godzin Aliny. Ani jeden dzień w tygodniu nie dawał im sposobności do spotkań

XXV  Starszy brat Aliny mówi matce, że Alina spotyka się z Teofilem  Alina ciągle myśli o Teofilu XXVI  Albin Grodzicki wraz z żoną i synem wyrusza do Abacji...