Title | Resumen de gramática (morfología básica) Latín |
---|---|
Author | Nil Trilla Fernández |
Course | Latín II |
Institution | Bachillerato (España) |
Pages | 16 |
File Size | 954 KB |
File Type | |
Total Downloads | 24 |
Total Views | 140 |
Gramática morfologia básica latín...
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)
LOS SUSTANTIVOS PRIMERA DECLINACIÓN (Temas en –a):
Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo
-
a a am ae ae a
plural
singular
Desinencias: Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo
ae ae as arum is is
-
SING. N. rosa V. rosa Ac. rosam G. rosae D. rosae Abl. rosa
PLURAL N. rosae V. rosae Ac. rosas G. rosarum D. rosis Abl. rosis
GÉNERO: las palabras de la 1ª declinación son por lo general femeninas, pero son masculinas las que designan: -
Algunos nombres de oficio: Agricola, -ae; nauta, -ae; poeta, -ae. Algunos nombres propios de varón: Catilina, -ae; Numa –ae. Los compuestos con los sufijos –cola y –gena: incola, -ae; alienigena, -ae.
SEGUNDA DECLINACIÓN:
plural
singular
Desinencias:
Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo
Masculino y femenino - us / -er / -ir - e / -er / -ir - um - i - o - o - i - i - os - orum - is - is
Neutro um um um i o o a a a orum is is
-
Género: la inmensa mayoría de las palabras que hacen el nominativo en -us son masculinas, excepto: los nombres de árboles y plantas o los de países, islas y ciudades, que son femeninos. Las palabras pelagus, virus, vulgus, que son neutras. La palabra humus, que es femenina.
1
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)
N. V. Ac. G. D. Abl
dominus (m.) dominus domine dominum domini domino domino
N. domini V. domini Ac. dominos G. dominorum D. dominis Abl. dominis
puer (m.) N. puer V. puer Ac. puerum G. pueri D. puero Abl. puero
magister (m.) N. magister V. magister Ac. magistrum G. magistri D. magistro Abl. magistro
vir (m.) N. vir V. vir Ac. virum G. viri D. viro Abl. viro
templum (n.) N. templum V. templum Ac. templum G. templi D. templo Abl. templo
N. pueri V. pueri Ac. pueros G. puerorum D. pueris Abl. pueris
N. magistri V. magistri Ac. magistros G. magistrorum D. magistris Abl. magistris
N. viri V. viri Ac. viros G. virorum D. viris Abl. viris
N. templa V. templa Ac. templa G. templorum D. templis Abl. templis
TERCERA DECLINACIÓN
plural
singular
Desinencias:
Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo
Masculino y femenino - s / t.p. - s/ t.p. - em (im) - is - i - e/ -i
Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo
-
es es es um/ -ium ibus ibus
-
Neutro t.p. t.p. t.p. is i e/ -i
- a / -ia - a / -ia - a / -ia - um / -ium - ibus - ibus
2
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) TEMAS EN CONSONANTE TEMAS EN OCLUSIVA Labial + s > bs, ps Gutural + s > x Dental + s > (se asimila y desaparece) -s Princep- (m.)
virtut- (f.)
Reg- (m.)
caput- (n.)
N. princep-s V. princep-s Ac. princip-em G. princip-is D. princip-i Abl. princip-e
N. virtus V. virtus Ac. virtut-em G. virtut-is D. virtut-i Abl. virtut-e
N. rex V. rex Ac. reg-em G. reg-is D. reg-i Abl. reg-e
N. caput V. caput Ac. caput G. capit-is D. capit-i Abl. capit-e
N. princip-es V. princip-es Ac. princip-es G. princip-um D. princip-ibus Abl. princip-ibus
N. virtut-es V. virtut-es Ac. virtut-es G. virtut-um D. virtut-ibus Abl. virtut-ibus
N. reg-es V. reg-es Ac. reg-es G. reg-um D. reg-ibus Abl. reg-ibus
N. capita V. capita Ac. capita G. capit-um D. capit-ibus Abl. capit-ibus
TEMAS EN LÍQUIDA (l,r) consul- (m.)
amor- (m.)
pater- (m.)
N. consul V. consul Ac. consul-em G. consul-is D. consul-i Abl. consul-e
N. amor V. amor Ac. amor-em G. amor-is D. amor-i Abl. amor-e
N. pater V. pater Ac. patr-em G. patr-is D. patr-i Abl. patr-e
N. consul-es V. consul-es Ac. consul-es G. consul-um D. consul-ibus Abl. consul-ibus
N. amor-es V. amor-es Ac. amor-es G. amor-um D. amor-ibus Abl. amor-ibus
N. patr-es V. patr-es Ac. patr-es G. patr-um D. patr-ibus Abl. patr-ibus
3
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) TEMAS EN NASAL (m, n) Los sustantivos masculinos y femeninos terminados en –on pierden la –n final en el nominativo y vocativo de singular. Los neutros acabados en –men conservan la –m final (son todos apofónicos e/i) Homo(n)- (m.)
Carmen- (n.)
N. homo V. homo Ac. homin-em G. homin-is D. homin-i Abl. homin-e
N. carmen V. carmen Ac. carmen G. carmin-is D. carmin-i Abl. carmin-e
N. homin-es V. homin-es Ac. homin-es G. homin-um D. homin-ibus Abl. homin-ibus
N. carmin-a V. carmin-a Ac. carmin-a G. carmin-um D. carmin-ibus Abl. carmin-ibus
TEMAS EN SILBANTE (s) La consonante –s no aparece más que en el nominativo y vocativo de singular. En los demás casos, al hallarse en medio de vocales se convierte en –r- (rotacismo). Ejemplo: pulvis-is > pulviris> pulveris. pulvis-
tempus-
N. pulvis V. pulvis Ac. pulver-em G. pulver-is D. pulver-i Abl. pulver-e
N. tempus V. tempus Ac. tempus G. tempor-is D. tempor-i Abl. tempor-e
N. pulver-es V. pulver-es Ac. pulver-es G. pulver-um D. pulver-ibus Abl. pulver-ibus
N. tempor-a V. tempor-a Ac. tempor-a G. tempor-um D. tempor-ibus Abl. tempor-ibus 4
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) TEMAS EN –i
Presentan distintas variantes pero todos ellos tienen en común el genitivo de plural en –ium. Los neutros cuyo nominativo de singular terminaba originalmente en –i, -ali, -ari pasan a terminar en –e, -al, -ar. civis- (m.) N. civis V. civis Ac. civem G. civis D. civi Abl cive
caedes- (f.) N. caedes V. caedes Ac. caedem G. caedis D. caedi Abl. caede
imber- (f.) N. imber V. imber Ac. imbrem G. imbris D. imbri Abl. imbre (i)
mare- (n.) N. mare V. mare Ac. mare G. maris D. mari Abl. mari
N. cives V. cives Ac. cives G. civium D. civibus Abl. civibus
N. caedes V. caedes Ac. caedes G. caedium D. caedibus Abl. caedibus
N. imbres V. imbres Ac. imbres G. imbrium D. imbribus Abl. imbribus
N. maria V. maria Ac. maria G. marium D. maribus Abl. maribus
TEMAS MIXTOS Pertenecen a este tipo de declinación monosílabos masculinos o femeninos cuyo nominativo de singular termina en un grupo de las siguientes dos consonantes: -ns (mens, mentis), -rs (pars, partis), -lx (falx, falcis), -bs (plebs, plebis), -ps (stirps, stirpis), -rx (arx, arcis). En singular son como los temas en consonante y en plural como los temas en –i, es decir presentan un genitivo de singular en –ium.
5
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)
LOS ADJETIVOS CLASES: Primera Clase: Se declinan por la 2ª (masc.)/ 1ª (fem.)/ 2ª (neutro) magnus, magna, magnum liber, libera, liberum (como puer, pueri) piger, pigra, pigrum (como magister, magistri) Segunda Clase: Se declinan por la 3ª declinación. Al igual que los sustantivos pueden ser En consonante: vetus, veteris. - de dos terminaciones: fortis, forte. En –i*: - de tres terminaciones: acer, acris, acre. Mixtos: Terminan en –ns o en –x: prudens, prudentis / felix, felicis IMPORTANTE: Los adjetivos en consonante y los mixtos se enuncian con el nominativo y el genitivo. * El ablativo singular de estos adjetivos termina en todos los géneros en -i GRADOS: Comparativo Superlativo
6
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)
EL SISTEMA PRONOMINAL NOTA: utilizar para esta sección los apuntes del sistema pronominal CLASES: Personales Demostrativos Demostrativos anafóricos Relativo 7
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)
NUMERALES CARDINALES DECLINABLES
8
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)
LOS INTERROGATIVOS E INDEFINIDOS El pronombre - adjetivo interrogativo - indefinido El pronombre-adjetivo interrogativo y el indefinido son idénticos en su forma y se diferenciaban sólo por la entonación. Con entonación interrogativa servía para preguntar «¿quién?» o «¿qué?». Con entonación enunciativa servía para indicar «alguien» o «algo». Ambos poseen, a su vez, exactamente la misma forma del pronombre del relativo, del que sólo se diferencian en el nominativo singular y en el acusativo singular neutro.
Caso
Singular Masculino Femenino
Plural Neutro
Masculino Femenino Neutro
Nominativo quis / qui quae / qua quid / quod qui
quae
quae
Acusativo
quem
quas
quae
Genitivo
cuius
quorum
quarum
quorum
Dativo Ablativo
cui quo
quibus quibus
quam
qua
quid / quod quos
quo
Las formas del nominativo quis y quid tienen valor pronominal y sustituyen a un sustantivo. Quis venit?: «¿quién viene?» Quid agam?: «¿qué haré?» En cambio, las formas qui y quod funcionan como adjetivos y acompañan a un sustantivo. Qui homo venit?: «¿qué hombre ha venido?» Quod oppidum?: «¿qué ciudad?» La forma qua del nominativo singular femenino es propia del indefinido, en tanto que quae se usa para el interrogativo.
Otros indefinidos:
Compuestos de quis: aliquis, aliqua, aliquid (-od): alguien, algo. quidam, quaedam, quiddam (quoddam): cierto, uno, alguno. quisque, quaeque, quidque (quodque): cada uno. quivis, quaevis, quidvis (quodvis): cualquiera. quilibet, quaelibet, quidlibet (quodlibet): cualquiera. quisquam (masc. y fem.), quicquam (quidquam): alguien, algo (aparece sobre todo en frases negativas o dubitativas).
9
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)
Otros: alius, alia, aliud: otro (cuando se trata de más de dos). alter, altera, alterum: el otro, el segundo (tratándose de dos). totus, -a, -um: todo, entero. solus, -a, -um: solo. ullus, -a, -um: alguno. nullus, -a, -um: ninguno. uterque, utraque, utrumque: uno y otro, ambos. neuter, neutra, neutrum: ninguno de los dos. nemo: nadie (sólo aparece usado en nominativo -nemo-, acusativo -neminem-, y dativo -nemini-). nihil: nada (forma de género neutro sólo usada en nominativo y acusativo).
Uter, utram -utrum (¿quién de los dos?)
EL ADVERBIO DE MODO
10
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)
EL VERBO LAS CONJUGACIONES REGULARES Conjugación
1ª
2ª
3ª
Tema
a
e
Cons-/ -u
4ª
mixta
larga
breve
EL ENUNCIADO DE LOS VERBOS
Tema de presente
1ª
1ª pers. sing. pres. indic. activo amo
2ª pers. sing. pres. indic. activo ama-s
Tema de perfecto
Tema de supino
ama-re
amav-i
amat-um
Infinitivo
2ª
mone-o
mone-s
mone-re
monu-i
monit-um
3ª
leg-o
leg-i-s
leg-e-re
leg-i
lect-um
4ª
audi-o
audi-s
audi-re
audiv-i
audit-um
mixta
capi-o
capi-s
cape-re
cep-i
capt-um
DESINENCIAS Y SUFIJOS TEMPORALES-MODALES DE LOS VERBOS I. A)
TEMA DE PRESENTE (TIEMPOS SIMPLES)
Modos Personales:
1. DESINENCIAS: Indicativo y subjuntivo Activa Pasiva 1. –o/ -m -r 2. –s -ris/ -re 3. –t -tur 1. –mus -mur 2. –tis -mini 3. -nt -ntur
Imperativo activa Presente
futuro
2.-0, -e1 -to 3. -to 2.-te 3.-
-tote -nto
1
Pasiva presente
Futuro
-re -
-tor -tor
-mini -
-ntor
.- 3ª conjugación (pero algunos verbos de la tercera también desinencia cero.)
11
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) 2. SUFIJOS MODALES-TEMPORALES: Indicativo Presente 1ª y (3ª) y 2ª 4ª conjug conjug Ø
(-i-) (-i-) (-i-) (-i-) -uB)
Pretérito Imperfecto
Subjuntivo Futuro imperfecto
1ª y 2ª conjug
3ª y 4ª conjug
1ª y 2ª conjug
3ª y 4ª conjug
-ba-
-e-ba-
para todas las personas
para todas las personas
-b-bi-bi-bi-bi-bu-
-a-e-e-e-e-e-
Presente 1ª conjug
-e-
Imperfecto
Demás conjug
-a-
para todas para todas las las personas personas
(infinitivo pres. act.) para todas las personas
Modos no personales:
Infinitivo de presente activo -(e) - re
Participio de presente -(e) – ns -(e) - ntis
Infinitivo de presente pasivo - ri - /-i- (3ª y M)
Participio de futuro pasivo (gerundivo) - (e) ndus,-a,-um
12
Infinitivo de futuro pasivo - (e) ndum esse
Gerundio Acus: - (e) ndum Genit: - (e) ndi Dat: - (e) ndo Abl: - (e) ndo
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) II.
TEMA DE PERFECTO
A) Modos personales 1. DESINENCIAS Pretérito perfecto de indicativo -i -isti -it -imus -istis -erunt/-ere 2.
Todos los demás tiempos -o/ -m -s -t -mus -tis -nt
SUFIJOS MODALES TEMPORALES Indicativo
Subjuntivo
Pretérito Pluscuamperfecto
Futuro Perfecto
-era-
-er-eri-eri-eri-eri-eri-
para todas las personas
Pretérito Perfecto
Pretérito Pluscuamperfecto
-eri-
-isse-
para todas las personas
para todas las personas
B) Modos no personales: Infinitivo de perfecto activo -isse-
III.
TEMA DE SUPINO
Modos no personales: Participio Perfecto
Futuro
-us, -a, -um
-urus, -ura, urum
(se usa sobre todo para los tiempos compuestos de la voz pasiva)
Infinitivo de futuro activo pasivo -urum, -uram, -urum esse o fuisse
13
-um iri
Supino Dos tipos: a) -um b) -u
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) LA CONJUGACIÓN IRREGULAR
sum, esse, fui
prosum, prodes, prodesse , profui
(por ser muy básico no lo incluyo aquí)
“ser útil, aprovechar”
compuestos de sum possum, potes, posse, potui “poder”
PRES.IND.
P.I. IND.
FUT.S.IND
possum potes potest possumus potestis possunt
poteram poteras poterat poteramus poteratis poterant
potero poteris poterit poterimus poteritis poterunt
PRES.IND.
P.I. IND.
FUT.S.IND
prosum prodes prodest prosumus prodestis prosunt
proderam proderas proderat etc.
prodero proderis proderit etc.
P.P. IND.
P.PL. IND.
FUT.C.IND
profui profuisti profuit etc.
profueram profueras profuerat etc.
profuero profueris profuerit etc.
P.P. IND.
P.PL. IND.
FUT.C.IND
PRES.SUB.
P.I.SUBJ.
potui potuisti potuit potuimus potuistis potuerunt
potueram potueras potuerat potueramus potueratis potuerant
potuero potueris potuerit potuerimus potueritis potuerint
prosim prosis prosit etc.
prodessem prodesses prodesset etc.
PRES.SUB.
P.I.SUBJ.
possim possis possit possimus possitis possint
possem posses posset possemus possetis possent
P.P. SUB.
P.PL.SUB.
potuerim potueris potuerit potuerimus potueritis potuerint
potuissem potuisses potuisset potuissemus potuissetis potuissent
14
P.P. SUB.
P.PL.SUB.
profuerim profueris profuerit etc.
profuissem profuisses profuisset etc.
insum, inesse, infui: “estar dentro”
adsum, adesse, adfui/affui: “estar presente”
absum, abesse, afui: “estar ausente”
praesum, praeesse, praefui: “presidir
Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) fero ferre, tuli, lat um “llevar”
eo, ire, ivi/ii, itum “ir”
PRES.IND.
P.I. IND.
FUT.S.IND
eo is it imus itis eunt
ibam ibas ibat etc.
ibo ibis ibit etc.
P.P. IND.
P.PL. IND.
FUT.C.IND
ivi ivisti ivit etc.
iveram iveras iverat etc.
ivero iveris iverit etc.
PRES.SUB.
P.P. SUB.
P.I.SUBJ. irem ires iret etc. P.PL.SUB.
iverim iveris iverit etc.
ivissem ivisses ivisset etc.
eam eas eat etc.
Imperat. i
ite
F. no P. ire ivisse iturum esse iens, euntis
itus,-a,-um iturus,a,um
PRES.IND.
P.I. IND.
FUT.S.IND
fero fers fert ferimus fertis ferunt
ferebam ferebas ferebat etc.
feram feres feret etc.
P.P. IND.
P.PL. IND.
FUT.C.IND
tuli tulisti tulit etc.
tuleram tuleras tulerat etc.
tulero tuleris tulerit etc.
PRES.SUB.
P.I.SUBJ.
Imperat.
feram feras ferat etc.
ferrem ferres ferret etc.
fer
P.P. SUB.
P.PL.SUB.
tulerim tuleris tulerit etc.
tulissem tulisses tulisset etc.
ferte
F. no P. ferre tulisse laturum esse ferens,-entis laturus,a,um
adeo, adire, adivi/adii, aditum: “acercarse”
abeo, abire, abivi/abii, abitum: “alejarse”
exeo, exire, exivi/exii, exitum: “salir”
PRES.IND.
P.I. IND.
FUT.S.IND
ineo, inire, inivi/inii, initum: “entrar”
pereo, perire, perivi/perii, peritum: “perecer,
feror ferris fertur ferimur ferimini feruntur
ferebar ferebaris ferebatur etc.
ferar fereris feretur etc.
P.P. IND.
P.PL. IND.
FUT.C.IND
latus sum latus es latus est etc.
latus eram latus erat latus erat etc.
latus ero latus eris latus erit etc.
morir”
transeo, trasire, transivi/transii, transitum: “pasar
al otro lado”
affero, afferre, attuli, allatum: “aportar, llevar
cerca”...