Resumen de gramática (morfología básica) Latín PDF

Title Resumen de gramática (morfología básica) Latín
Author Nil Trilla Fernández
Course Latín II
Institution Bachillerato (España)
Pages 16
File Size 954 KB
File Type PDF
Total Downloads 24
Total Views 140

Summary

Gramática morfologia básica latín...


Description

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)

LOS SUSTANTIVOS PRIMERA DECLINACIÓN (Temas en –a):

Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

-

a a am ae ae a

plural

singular

Desinencias: Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

ae ae as arum is is

-

SING. N. rosa V. rosa Ac. rosam G. rosae D. rosae Abl. rosa

PLURAL N. rosae V. rosae Ac. rosas G. rosarum D. rosis Abl. rosis

GÉNERO: las palabras de la 1ª declinación son por lo general femeninas, pero son masculinas las que designan: -

Algunos nombres de oficio: Agricola, -ae; nauta, -ae; poeta, -ae. Algunos nombres propios de varón: Catilina, -ae; Numa –ae. Los compuestos con los sufijos –cola y –gena: incola, -ae; alienigena, -ae.

SEGUNDA DECLINACIÓN:

plural

singular

Desinencias:

Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

Masculino y femenino - us / -er / -ir - e / -er / -ir - um - i - o - o - i - i - os - orum - is - is

Neutro um um um i o o a a a orum is is

-

Género: la inmensa mayoría de las palabras que hacen el nominativo en -us son masculinas, excepto:  los nombres de árboles y plantas o los de países, islas y ciudades, que son femeninos.  Las palabras pelagus, virus, vulgus, que son neutras.  La palabra humus, que es femenina.

1

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)

N. V. Ac. G. D. Abl

dominus (m.) dominus domine dominum domini domino domino

N. domini V. domini Ac. dominos G. dominorum D. dominis Abl. dominis

puer (m.) N. puer V. puer Ac. puerum G. pueri D. puero Abl. puero

magister (m.) N. magister V. magister Ac. magistrum G. magistri D. magistro Abl. magistro

vir (m.) N. vir V. vir Ac. virum G. viri D. viro Abl. viro

templum (n.) N. templum V. templum Ac. templum G. templi D. templo Abl. templo

N. pueri V. pueri Ac. pueros G. puerorum D. pueris Abl. pueris

N. magistri V. magistri Ac. magistros G. magistrorum D. magistris Abl. magistris

N. viri V. viri Ac. viros G. virorum D. viris Abl. viris

N. templa V. templa Ac. templa G. templorum D. templis Abl. templis

TERCERA DECLINACIÓN

plural

singular

Desinencias:

Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

Masculino y femenino - s / t.p. - s/ t.p. - em (im) - is - i - e/ -i

Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

-

es es es um/ -ium ibus ibus

-

Neutro t.p. t.p. t.p. is i e/ -i

- a / -ia - a / -ia - a / -ia - um / -ium - ibus - ibus

2

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) TEMAS EN CONSONANTE TEMAS EN OCLUSIVA Labial + s > bs, ps Gutural + s > x Dental + s > (se asimila y desaparece) -s Princep- (m.)

virtut- (f.)

Reg- (m.)

caput- (n.)

N. princep-s V. princep-s Ac. princip-em G. princip-is D. princip-i Abl. princip-e

N. virtus V. virtus Ac. virtut-em G. virtut-is D. virtut-i Abl. virtut-e

N. rex V. rex Ac. reg-em G. reg-is D. reg-i Abl. reg-e

N. caput V. caput Ac. caput G. capit-is D. capit-i Abl. capit-e

N. princip-es V. princip-es Ac. princip-es G. princip-um D. princip-ibus Abl. princip-ibus

N. virtut-es V. virtut-es Ac. virtut-es G. virtut-um D. virtut-ibus Abl. virtut-ibus

N. reg-es V. reg-es Ac. reg-es G. reg-um D. reg-ibus Abl. reg-ibus

N. capita V. capita Ac. capita G. capit-um D. capit-ibus Abl. capit-ibus

TEMAS EN LÍQUIDA (l,r) consul- (m.)

amor- (m.)

pater- (m.)

N. consul V. consul Ac. consul-em G. consul-is D. consul-i Abl. consul-e

N. amor V. amor Ac. amor-em G. amor-is D. amor-i Abl. amor-e

N. pater V. pater Ac. patr-em G. patr-is D. patr-i Abl. patr-e

N. consul-es V. consul-es Ac. consul-es G. consul-um D. consul-ibus Abl. consul-ibus

N. amor-es V. amor-es Ac. amor-es G. amor-um D. amor-ibus Abl. amor-ibus

N. patr-es V. patr-es Ac. patr-es G. patr-um D. patr-ibus Abl. patr-ibus

3

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) TEMAS EN NASAL (m, n)  Los sustantivos masculinos y femeninos terminados en –on pierden la –n final en el nominativo y vocativo de singular.  Los neutros acabados en –men conservan la –m final (son todos apofónicos e/i) Homo(n)- (m.)

Carmen- (n.)

N. homo V. homo Ac. homin-em G. homin-is D. homin-i Abl. homin-e

N. carmen V. carmen Ac. carmen G. carmin-is D. carmin-i Abl. carmin-e

N. homin-es V. homin-es Ac. homin-es G. homin-um D. homin-ibus Abl. homin-ibus

N. carmin-a V. carmin-a Ac. carmin-a G. carmin-um D. carmin-ibus Abl. carmin-ibus

TEMAS EN SILBANTE (s)  La consonante –s no aparece más que en el nominativo y vocativo de singular. En los demás casos, al hallarse en medio de vocales se convierte en –r- (rotacismo). Ejemplo: pulvis-is > pulviris> pulveris. pulvis-

tempus-

N. pulvis V. pulvis Ac. pulver-em G. pulver-is D. pulver-i Abl. pulver-e

N. tempus V. tempus Ac. tempus G. tempor-is D. tempor-i Abl. tempor-e

N. pulver-es V. pulver-es Ac. pulver-es G. pulver-um D. pulver-ibus Abl. pulver-ibus

N. tempor-a V. tempor-a Ac. tempor-a G. tempor-um D. tempor-ibus Abl. tempor-ibus 4

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) TEMAS EN –i

 Presentan distintas variantes pero todos ellos tienen en común el genitivo de plural en –ium.  Los neutros cuyo nominativo de singular terminaba originalmente en –i, -ali, -ari pasan a terminar en –e, -al, -ar. civis- (m.) N. civis V. civis Ac. civem G. civis D. civi Abl cive

caedes- (f.) N. caedes V. caedes Ac. caedem G. caedis D. caedi Abl. caede

imber- (f.) N. imber V. imber Ac. imbrem G. imbris D. imbri Abl. imbre (i)

mare- (n.) N. mare V. mare Ac. mare G. maris D. mari Abl. mari

N. cives V. cives Ac. cives G. civium D. civibus Abl. civibus

N. caedes V. caedes Ac. caedes G. caedium D. caedibus Abl. caedibus

N. imbres V. imbres Ac. imbres G. imbrium D. imbribus Abl. imbribus

N. maria V. maria Ac. maria G. marium D. maribus Abl. maribus

TEMAS MIXTOS Pertenecen a este tipo de declinación monosílabos masculinos o femeninos cuyo nominativo de singular termina en un grupo de las siguientes dos consonantes: -ns (mens, mentis), -rs (pars, partis), -lx (falx, falcis), -bs (plebs, plebis), -ps (stirps, stirpis), -rx (arx, arcis). En singular son como los temas en consonante y en plural como los temas en –i, es decir presentan un genitivo de singular en –ium.

5

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)

LOS ADJETIVOS CLASES: Primera Clase: Se declinan por la 2ª (masc.)/ 1ª (fem.)/ 2ª (neutro)  magnus, magna, magnum  liber, libera, liberum (como puer, pueri)  piger, pigra, pigrum (como magister, magistri) Segunda Clase: Se declinan por la 3ª declinación. Al igual que los sustantivos pueden ser  En consonante: vetus, veteris. - de dos terminaciones: fortis, forte.  En –i*: - de tres terminaciones: acer, acris, acre.  Mixtos: Terminan en –ns o en –x: prudens, prudentis / felix, felicis IMPORTANTE: Los adjetivos en consonante y los mixtos se enuncian con el nominativo y el genitivo. * El ablativo singular de estos adjetivos termina en todos los géneros en -i GRADOS:  Comparativo  Superlativo

6

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)

EL SISTEMA PRONOMINAL NOTA: utilizar para esta sección los apuntes del sistema pronominal CLASES:  Personales  Demostrativos  Demostrativos anafóricos  Relativo 7

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)

NUMERALES CARDINALES DECLINABLES

8

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)

LOS INTERROGATIVOS E INDEFINIDOS El pronombre - adjetivo interrogativo - indefinido El pronombre-adjetivo interrogativo y el indefinido son idénticos en su forma y se diferenciaban sólo por la entonación. Con entonación interrogativa servía para preguntar «¿quién?» o «¿qué?». Con entonación enunciativa servía para indicar «alguien» o «algo». Ambos poseen, a su vez, exactamente la misma forma del pronombre del relativo, del que sólo se diferencian en el nominativo singular y en el acusativo singular neutro.

Caso

Singular Masculino Femenino

Plural Neutro

Masculino Femenino Neutro

Nominativo quis / qui quae / qua quid / quod qui

quae

quae

Acusativo

quem

quas

quae

Genitivo

cuius

quorum

quarum

quorum

Dativo Ablativo

cui quo

quibus quibus

quam

qua

quid / quod quos

quo

Las formas del nominativo quis y quid tienen valor pronominal y sustituyen a un sustantivo. Quis venit?: «¿quién viene?» Quid agam?: «¿qué haré?» En cambio, las formas qui y quod funcionan como adjetivos y acompañan a un sustantivo. Qui homo venit?: «¿qué hombre ha venido?» Quod oppidum?: «¿qué ciudad?» La forma qua del nominativo singular femenino es propia del indefinido, en tanto que quae se usa para el interrogativo.

Otros indefinidos: 

Compuestos de quis: aliquis, aliqua, aliquid (-od): alguien, algo. quidam, quaedam, quiddam (quoddam): cierto, uno, alguno. quisque, quaeque, quidque (quodque): cada uno. quivis, quaevis, quidvis (quodvis): cualquiera. quilibet, quaelibet, quidlibet (quodlibet): cualquiera. quisquam (masc. y fem.), quicquam (quidquam): alguien, algo (aparece sobre todo en frases negativas o dubitativas).

9

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) 

Otros: alius, alia, aliud: otro (cuando se trata de más de dos). alter, altera, alterum: el otro, el segundo (tratándose de dos). totus, -a, -um: todo, entero. solus, -a, -um: solo. ullus, -a, -um: alguno. nullus, -a, -um: ninguno. uterque, utraque, utrumque: uno y otro, ambos. neuter, neutra, neutrum: ninguno de los dos. nemo: nadie (sólo aparece usado en nominativo -nemo-, acusativo -neminem-, y dativo -nemini-). nihil: nada (forma de género neutro sólo usada en nominativo y acusativo).

Uter, utram -utrum (¿quién de los dos?)

EL ADVERBIO DE MODO

10

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica)

EL VERBO LAS CONJUGACIONES REGULARES Conjugación







Tema

a

e

Cons-/ -u



mixta

larga

breve

EL ENUNCIADO DE LOS VERBOS

Tema de presente



1ª pers. sing. pres. indic. activo amo

2ª pers. sing. pres. indic. activo ama-s

Tema de perfecto

Tema de supino

ama-re

amav-i

amat-um

Infinitivo



mone-o

mone-s

mone-re

monu-i

monit-um



leg-o

leg-i-s

leg-e-re

leg-i

lect-um



audi-o

audi-s

audi-re

audiv-i

audit-um

mixta

capi-o

capi-s

cape-re

cep-i

capt-um

DESINENCIAS Y SUFIJOS TEMPORALES-MODALES DE LOS VERBOS I. A)

TEMA DE PRESENTE (TIEMPOS SIMPLES)

Modos Personales:

1. DESINENCIAS: Indicativo y subjuntivo Activa Pasiva 1. –o/ -m -r 2. –s -ris/ -re 3. –t -tur 1. –mus -mur 2. –tis -mini 3. -nt -ntur

Imperativo activa Presente

futuro

2.-0, -e1 -to 3. -to 2.-te 3.-

-tote -nto

1

Pasiva presente

Futuro

-re -

-tor -tor

-mini -

-ntor

.- 3ª conjugación (pero algunos verbos de la tercera también desinencia cero.)

11

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) 2. SUFIJOS MODALES-TEMPORALES: Indicativo Presente 1ª y (3ª) y 2ª 4ª conjug conjug Ø

(-i-) (-i-) (-i-) (-i-) -uB)

Pretérito Imperfecto

Subjuntivo Futuro imperfecto

1ª y 2ª conjug

3ª y 4ª conjug

1ª y 2ª conjug

3ª y 4ª conjug

-ba-

-e-ba-

para todas las personas

para todas las personas

-b-bi-bi-bi-bi-bu-

-a-e-e-e-e-e-

Presente 1ª conjug

-e-

Imperfecto

Demás conjug

-a-

para todas para todas las las personas personas

(infinitivo pres. act.) para todas las personas

Modos no personales:

Infinitivo de presente activo -(e) - re

Participio de presente -(e) – ns -(e) - ntis

Infinitivo de presente pasivo - ri - /-i- (3ª y M)

Participio de futuro pasivo (gerundivo) - (e) ndus,-a,-um

12

Infinitivo de futuro pasivo - (e) ndum esse

Gerundio Acus: - (e) ndum Genit: - (e) ndi Dat: - (e) ndo Abl: - (e) ndo

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) II.

TEMA DE PERFECTO

A) Modos personales 1. DESINENCIAS Pretérito perfecto de indicativo -i -isti -it -imus -istis -erunt/-ere 2.

Todos los demás tiempos -o/ -m -s -t -mus -tis -nt

SUFIJOS MODALES TEMPORALES Indicativo

Subjuntivo

Pretérito Pluscuamperfecto

Futuro Perfecto

-era-

-er-eri-eri-eri-eri-eri-

para todas las personas

Pretérito Perfecto

Pretérito Pluscuamperfecto

-eri-

-isse-

para todas las personas

para todas las personas

B) Modos no personales: Infinitivo de perfecto activo -isse-

III.

TEMA DE SUPINO

Modos no personales: Participio Perfecto

Futuro

-us, -a, -um

-urus, -ura, urum

(se usa sobre todo para los tiempos compuestos de la voz pasiva)

Infinitivo de futuro activo pasivo -urum, -uram, -urum esse o fuisse

13

-um iri

Supino Dos tipos: a) -um b) -u

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) LA CONJUGACIÓN IRREGULAR

sum, esse, fui

prosum, prodes, prodesse , profui

(por ser muy básico no lo incluyo aquí)

“ser útil, aprovechar”

compuestos de sum possum, potes, posse, potui “poder”

PRES.IND.

P.I. IND.

FUT.S.IND

possum potes potest possumus potestis possunt

poteram poteras poterat poteramus poteratis poterant

potero poteris poterit poterimus poteritis poterunt

PRES.IND.

P.I. IND.

FUT.S.IND

prosum prodes prodest prosumus prodestis prosunt

proderam proderas proderat etc.

prodero proderis proderit etc.

P.P. IND.

P.PL. IND.

FUT.C.IND

profui profuisti profuit etc.

profueram profueras profuerat etc.

profuero profueris profuerit etc.

P.P. IND.

P.PL. IND.

FUT.C.IND

PRES.SUB.

P.I.SUBJ.

potui potuisti potuit potuimus potuistis potuerunt

potueram potueras potuerat potueramus potueratis potuerant

potuero potueris potuerit potuerimus potueritis potuerint

prosim prosis prosit etc.

prodessem prodesses prodesset etc.

PRES.SUB.

P.I.SUBJ.

possim possis possit possimus possitis possint

possem posses posset possemus possetis possent

P.P. SUB.

P.PL.SUB.

potuerim potueris potuerit potuerimus potueritis potuerint

potuissem potuisses potuisset potuissemus potuissetis potuissent

14

P.P. SUB.

P.PL.SUB.

profuerim profueris profuerit etc.

profuissem profuisses profuisset etc.



insum, inesse, infui: “estar dentro”



adsum, adesse, adfui/affui: “estar presente”



absum, abesse, afui: “estar ausente”



praesum, praeesse, praefui: “presidir

Resumen de gramática latina (morfología nominal y verbal básica) fero ferre, tuli, lat um “llevar”

eo, ire, ivi/ii, itum “ir”

PRES.IND.

P.I. IND.

FUT.S.IND

eo is it imus itis eunt

ibam ibas ibat etc.

ibo ibis ibit etc.

P.P. IND.

P.PL. IND.

FUT.C.IND

ivi ivisti ivit etc.

iveram iveras iverat etc.

ivero iveris iverit etc.

PRES.SUB.

P.P. SUB.

P.I.SUBJ. irem ires iret etc. P.PL.SUB.

iverim iveris iverit etc.

ivissem ivisses ivisset etc.

eam eas eat etc.

Imperat. i

ite

F. no P. ire ivisse iturum esse iens, euntis

itus,-a,-um iturus,a,um

PRES.IND.

P.I. IND.

FUT.S.IND

fero fers fert ferimus fertis ferunt

ferebam ferebas ferebat etc.

feram feres feret etc.

P.P. IND.

P.PL. IND.

FUT.C.IND

tuli tulisti tulit etc.

tuleram tuleras tulerat etc.

tulero tuleris tulerit etc.

PRES.SUB.

P.I.SUBJ.

Imperat.

feram feras ferat etc.

ferrem ferres ferret etc.

fer

P.P. SUB.

P.PL.SUB.

tulerim tuleris tulerit etc.

tulissem tulisses tulisset etc.

ferte

F. no P. ferre tulisse laturum esse ferens,-entis laturus,a,um



adeo, adire, adivi/adii, aditum: “acercarse”



abeo, abire, abivi/abii, abitum: “alejarse”



exeo, exire, exivi/exii, exitum: “salir”

PRES.IND.

P.I. IND.

FUT.S.IND



ineo, inire, inivi/inii, initum: “entrar”



pereo, perire, perivi/perii, peritum: “perecer,

feror ferris fertur ferimur ferimini feruntur

ferebar ferebaris ferebatur etc.

ferar fereris feretur etc.

P.P. IND.

P.PL. IND.

FUT.C.IND

latus sum latus es latus est etc.

latus eram latus erat latus erat etc.

latus ero latus eris latus erit etc.

morir” 

transeo, trasire, transivi/transii, transitum: “pasar

al otro lado”



affero, afferre, attuli, allatum: “aportar, llevar

cerca”...


Similar Free PDFs