Rodzaje subst toksycznych PDF

Preview

Summary

Download Rodzaje subst toksycznych PDF

Description

1. Rodzaje substancji toksycznych:       

Glikozydy cyjanogenne Hemogluteniny Glikozydy nasercowe Saponiny Substancje goitrogenne Inhibitory enzymów trawiennych Alkaloidy

Glikozydy cyjanogenne: 

Część glukozowa+ cyjanek



Wiele pochodnych np. amigdalina (zawiera glukozę i część związaną z grupą cyjanową); owoce pestkowe- gorzkie migały, morele, śliwki, wiśnie, pigwa, jarzębina, jabłka( w pestkach);migdałowy smak,



Amygdalina pod wpływem enzymów rozpada się na glukozę, kwas benzoesowy, cyjanowodór



Toksyczność wynika z tworzenia cyjanowodoru. Spożycie pestek może grozić zatruciem.



Największe stężenie- gorzkie migdały.



Długotrwałe narażenie na male dawki HCN – uszkodzenie nerwu wzrokowego, ślepota



HCN- blokuje układ enzymatyczny cytochromów, LD50: 1,5mg/kg mc



Zaburzenia w oddychaniu tkankowym, uczucie niepokoju, stany lękowe, bóle głowy, drętwienie błony śluzowej jamy ustnej, zaczerwienienie powłok skórnych, śpiączka, śmierć



Pierwsza pomoc: 1% NaNO2 -> 30% Na2S2O3(wiąże HCN)



Inne rośliny z glikozydami cyjanogennymi: sorgo, fasola lima, bez czarny, wyka, maniok jadalny

Glikozydy nasercowe: 

nazwa od kierunku działania , lata 60. Wyst. w roślinach złożonych, w roślinach o działaniu leczniczym



działają na mięsień sercowy; około 60 substancji



Naparstnica purpurowa – związki kardenolidowe



W większych dawkach kumulują się w mięśniu sercowym, zmieniają pracę, arytmia, migotanie komór, śmierć



Konwalia majowa-cała roślina- konwalotoksyna (śmierć dziecka po wypiciu wody z wazonu), konwalozyd; wszystkie części rośliny są silnie trujące; działanie: nasercowe, smierć

Saponiny: 

Kąkol- chwast zbożowy,torebki nasienne- nasiona (podobne do maku)



podostre- objawy żołądkowo-jelitowe



zatrucia ostre – gwałtowne drgawki konwulsje uszkodzenia komórek nerwowych, hemoliza erytrocytów, obniżają napięcie powierzchniowe na granicy faz



po spożyciu mąki zanieszczyszczonej kąkolem; zatrucie zwierząt i udzi; spożycie nasion przez dzieci

Glikozydy obniżające napięcie powierzchniowe: wystepują w wielu roślinach (soja, strączkowe, szpinak) obniżają poziom cholesterolu ->nierozpuszczalne kompleksy uszkodzenia wątroby, hemoliza krwinek, niewydolność układu oddechowego, śpiączka działanie biologiczne: hemoliza, zahamowanie wzrostu, ubytek masy ciała u zwierząt, rozmiękczenie kości (osteomalacja) – antagonizm witaminy D3

Hemoglutyniny: (lektyny) 

Nasiona strączkowe-groch, soczewica



Substancje białkowe, fazyna- działanie: aglutynacja krwinek czerwonych, zaburzenia krążenia, zatory, problemy z oddychaniem, bardzo termolabilne, w czasie gotowania inaktywacja, zahamowanie wzrostu u zwierząt, przypadki zatruć przy niedogotowaniu soi i fasoli



Produkcja toksyn- obrona przed szkodnikami

Substancje goitrogenne: 

Powodują przerost gruczołu tarczowego( zaburzenia funkcji tarczycy)



Tioglikozydy= glukozynolany



Kapustne- brukselka, kalafior, brokuł, kalarepa, chrzan, jarmuż



Nieprzyjemny smak i zapach



Ulegają w znacznym stopniu rozkładowi i są usuwane z parą wodną



Powoduja podrażnienie przewodu pokarmowego



Właściwości rakotwórcze

GOITRYNA: - blokuje wbudowanie jodu w pierścień tyrozyny lub tyroniny - uniemożliwiają powstanie tyroksyny - wole - zdolność hamowania procesów nowotworowych FOWIZM (anemia hemolityczna)- syndrom związany ze spożywaniem surowego lub niedogotowanego bobu



Występuje na obszarach, gdzie są spożywane strączkowe pochodne pirymidyny



Wicyna, konwi cyna- pierścienie z azotem



Zmęczenie, niewydolność nerek, bladość, nudności, płytki oddech; objawy 24h-2dni po spożyciu



Podatni na fowizm mają obniżony poziom glutationu i dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej

2. Efekt spozywania strączkowych: Latyryzm 

Choroba związana ze spożywaniem surowego groszku



Basen morza śródziemnego



Objawy-u zwierząt ze strony układu kostnego, nerwowego, sztywność kończyn dolnych, paraliż, porażenia



2 postacie choroby: Osteolatyryzm- u zwierząt chwiejny chód, Neurolatyryzm- paraliż kończyn dolnych, sztywność

Inhibitory enzymów trawiennych: Inhibitory trypsyny 

(trawienie białka, trzustka)- substancje antyodżywcze- prowadzą do niedożywienia



Hamuje aktywność trypsyny i chymotrypsyny



Tworzenie kompleksu enzym-inhibitor



Powodują niedobór aa



Strączkowe – soja, fasola, bób, soczewica, pszenica, ziemniaki, kukurydza ( surowe)



Pokarm nie może być strawiony



Gotowanie- unieczynnienie

Inhibitory amylaz: 

Strączkowe



Białka wrażliwe na obróbkę termiczną

Alkaloidy: 

obecność azotu (wspólna cecha)- charakter zasadowy



Ponad 5 tysięcy alkaloidów (większość alkaloidów = silne działanie toksyczne)



Substancje bioaktywne



Wytwarzane przez rośliny i niektóre zwierzęta do obrony



Działanie biologiczne

Grupy alkaloidów: 

Alkaloidy tropanowe



Purynowe (kofeina, teobromina, teofilina)



Pirydynowe i Piperydynowe (nikotyna)



Chinolinowe (chinina)



Izochinolinowe (narkotyna->opium, morfina)



Indolowe



Steroidowe

Alkaloidy Troponowe: Atropina Triocyjanina Skopolaminy Beladonina Apoatropina Występowanie: psiankowate: ziemniak, pomidor, oberżyna Atropina Zastosowanie lecznicze, okulistyka, badanie dna oka, działa na mięśnie gałki ocznej- rozszerzenie Występowanie- pokrzyw wilcza jagoda- ciemne jagody 4 dawka śmiertelna dla dziecka, dorosły 20 Objawy: utrata świadomości, przyspieszenie tętna, podwyższona temp, zaczerwienienie powłok skórnych, suchość błon śluzowych, rozszerzenie źrenicy, zaparcia, omamy wzrokowe i słuchowe Alkaloidy Indolowe: Występowanie Sporysz- pasożyt zbóż i traw, ciemnobrązowe rosliny, pasożyt wytwarzający alkaloidy pochodne kwasu lizergowego ( LSD)- ergometryna, ergo toksyna, ergokryptyna Objawy zatrucia: wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, drgawki, sinica, ślinotok, porażenie kończyn, otępienie umysłowe Objawy tox: skurcze macicy, poronienia, skurcze mięśni gładkich naczyń krwionośnych Alkaloidy Izochinolinowe:

Morfina, kodeiny, narkotyna, gsawelina??? Mak lekarski-  opium Uśmierza ból , działanie uzależniające

Alkaloidy Steroidowe: Solanina( w ziemniakach) Psianki Ciemiężyca biała Ziemniaki : Kilka mg ( w 100 g świeżej masy) Kiełkowanie, obszary zazielenione, pędy Mdłości, wymioty, kolki, biegunki, bóle głowy, niepokój, zaburzenia krążenia, oddechu, rozszerzenie źrenic, otępienie, brak odruchów Alkaloidy pirydynowe, piperydynowe: 

Nikotyna

Małe dawki- stymulacja układu nerwowego, skurcz naczyń krwionośnych, wzrost ciśnienia, hamuje działanie trzustki, spowalnia opróżnianie żołądka 

Koniny, konhydryna, koniceina: szczwuł plamisty( chwast zawierający olejki eteryczne); lotny alkaloid, wchłania się przez skórę i błony śluzowe; objawy zatrucia: nawet wąchanie rośliny

Strychnina:  kulczyba wronie oko  drzewa z rejonów tropikalnych strychnina, brucyna  najsilniej działające alkaloidy - skurcz mięśni - drgawki - porażenie ośrodka oddechowego - śmierć Kurara: Mieszanina ok. 40 alkaloidów: - działa porażająco na mięśnie szkieletowe - paraliż mięśni twarzy i szyi - następnie porażone są mięśnie brzucha i przepony - paraliż płuc

- śmierć przez uduszenie Dawka śmiertelna  100mg/kg drogą pokarmową Alkaloidy dwuterpenowe:  życica odurzająca Temulina, lolina, perlolina - chwast pól uprawnych i ugorów - w ziarniakach- Templina - zatrucia w wyniku spożycia chleba sporządzonego z mąki zanieczyszczonej tym chwastem Objawy: - porażenie ośrodkowego układu nerwowego - odurzenie - działanie narkotyczne - zawroty głowy - wymioty - senność - porażenie oddechu  cis pospolity alkaloid- taksyna - dawniej wyciąg z cisu- przerywanie ciąży - bardzo niebezpieczny dla ludzi i zwierząt - padnięcie konia 5 min. po zjedzeniu igieł i gałązek - porażenie ośrodka  szalej jadowity cykuta, cykutotoksyna, cykutol; - pospolita bylina na łąkach - podobna do selera, pietruszki - zagrożenie dla dzieci  LD – 3g kłącza Objawy: - nudności - zawroty głowy - omdlenia - drgawki

- utrata przytomności - śpiączka - śmierć  rącznik pospolity nasiona: rycyna (olej rycynowy) najsilniej działająca fitotoksyna rejon Śródziemnomorski roślina ozdobna nasiona 1-5% rycyny

rycyna: - substancja białkowa z gruby lektyn - największe stężenie (1 – 5%) w nasionach - blokuje wewnątrzkomórkową syntezę białek w aparacie Golgiego - aglutynacja krwinek i wytrącanie włókna fibryny do krwi - olej rycynowy  po obróbce nie zawiera rycyny

Zatrucia: - wymioty - kolka - biegunka - powiększenie wątroby i nerek - śmierć

Dawka śmiertelna dla człowieka: pozajelitowa  10μg/ kg m.c. Per os  mniej toksyczna Dzieci- 1 nasiono Dorośli- kilka nasion...