Rozwój terytorialny Polski od Mieszka I do Mieszka III PDF

Preview

Summary

Download Rozwój terytorialny Polski od Mieszka I do Mieszka III PDF

Description

ROZWÓJ TERYTORIALNY POLSKI OD MIESZKA I DO MIESZKA III Na początku, w IX w. na terenach państwa polskiego rozwijały się państewka plemienne. O tych terytoriach wspomina np. Geograf bawarski1, czyli „Opis grodów i terytoriów z północnej strony Dunaju”. O wielu z nich można jedynie przypuszczać, jako najważniejsze można wymienić plemię Wiślan, Lędzian i Polan (było też plemię Goplan czy plemiona śląskie jak Opolanie, Bobrzanie, Dziadoszycy) tórego kontynuacją jest państwo Mieszka I. Według kroniki Anonima zwanego Gallem Mieszko I był już czwartym władcą tego państwa. Mieszko I Panowanie Mieszka I niemal całe wypełnione jest walką o rozszerzenie podstaw terytorialnych. To etap tworzenia się polskiej wspólnoty polityczno-kulturalnej. Jeśli kolebką państwa była Wielkopolska (lub tylko jej część z ośrodkiem w Gnieźnie) to do pierwszych zdobyczy terytorialnych muszą należeć pozostałe obszary Wielkopolski i Kujawy. Wbrew opiniom państwo nie sąsiadowało z królestwem niemieckim, ponieważ rozdzielały je plemiona Słowian połabskich (Obodrzyci, Wieleci, Słowianie serbo-łużyccy). Od wschodu natomiast sąsiadem była Ruś, co oznacza, że Mazowsze także znajdowało się w granicach państwa Mieszka I. W latach 967 – 972 władca dokonał podboju Pomorza Zachodniego. W pierwszej kolejności przyłączono Pomorze Gdańskie. W latach 80 X w. nastąpiło sfinalizowanie kompletowania terenów państwa – przyłączono Śląsk i Małoposkę. Kraków będący ważnym punktem na drodze handlowej z Rusi Kijowskiej do Pragi Ibrahim ibn Jakub zaliczył do władztwa księcia Czech Bolesława. Jeśli chodzi o Małopolskę to istnieje taki pogląd, że została przyłączona do państwa polskiego dopiero za panowania Bolesława Chrobrego, gdyż Kosmas pisał o tym wydarzeniu, że zrobił to co prawda Mieszko I, ale pod datą 999 r., która odpowiada już jego synowi i następcy. Kronika Thietmara podaje, że w 990 r. Mieszko I zabrał „królestwo” Czechom. Prawdopodobnie chodziło o Śląsk. Granice państwa Mieszka I zostały opisane w Dagome iudex, który znany jest tylko ze streszczenia. W obrębie granic znalazły się tereny: od morza do Prus, od Prus do Rusi, od Rusi do Krakowa, od Krakowa do Odry i od Odry do ziemi Milczan. Bolesław Chrobry Mieszko I zmarł w 992 r. W dokumencie Dagome iudex Bolesław Chrobry został pominięty. Istnieją dwie hipotezy dlaczego się tak stało. Jedna mówi o tym, że jego ojciec, Mieszko I zrobił to celowo. Druga mówi o tym, że władca Polski wydzielił synowi Kraków, a państwo gnieźnieńskie miało być dane Odzie i jej synom. Bolesław aby samemu panować wygonił macochę i przyrodnich braci. Zyskał państwo mające dobre stosunki z cesarstwem, Skandynawią (wydanie córki Mieszka I Świętosławy za Swena Widłobrodego) i Węgrami (wydanie siostry Mieszka I Adelajdy za Gejzę), które miało także zapoczątkowane starania o własną prowincję kościelną. W maju 1002 r. Bolesław wyprawił się na Milsko i Łużyce, zdobył także Miśnię. Był to akt wrogi przeciwko cesarstwu niemieckiemu, co rozwiązano 1 Geograf bawarski czyli „Opis grodów i terytoriów od północnej strony Dunaju” sporządzony został w IV w. w klasztorze św. Emmerama w Ratyzbonie (dziś. tereny Bawarii). W tym źródle po raz pierwszy wspomniano o polskich terytoriach.

pokojowymi rozmowami w Merseburgu, ale nie na długo – orszak Bolesława został zaatakowany przez nieznanego sprawcę, co uznano jako zerwanie umowy. W 1003 r. nastąpiła eskalacja konfliktu. Henryk I zawarł sojusz z Wieletami. Na skutek wojny upadło biskupstwo w Kołobrzegu i Polska utraciła zwierzchnictwo nad Pomorzem Zachodnim. Kwestię tą zakończono pokojem W Merseburgu w 1013 r., na mocy którego Milsko i Łużyce zostały lennem polski. W 1014 r. Henryk I wybrał się do Rzymu po koronę cesarską, a Bolesław Chrobry nie wypełnił obowiązku obecności w wyprawie rycerskiej. Poskutkowało to wybuchem wojny w 1015 r., która trwała dwa lata z przerwami. Na mocy pokoju w Budziszynie zawiązanego 30 stycznia 1018 r. Polska otrzymała Milsko i Łużyce jako tereny suwerenne. 1018 r. Bolesław wyprawił się też na Kijów i przyłączył Grody Czerwieńskie do Polski. Mieszko II Chrobry koronowany na króla Polski w 1025 r. zmarł dwa miesiące później, 17 czerwca. Jego następcą został Mieszko II, a jego starszy brat Bezprym został osadzony w klasztorze kamedułów koło Rawenny. Nieustanne wojny, które zmuszały do utrzymania drużyny spowodowały kryzys państwa, ale pozostawały przy nim tereny nabyte przez Chrobrego. W 1028 r. jednak utracono Morawy, a w dwa lata później Jarosław Mądry zajął gród Bełz. W 1031 r. w Polsce pojawił się Bezprym, który wszczął wojnę domową. Za jego namową jesienią Jarosław Mądry wkroczył na tereny Grodów Czerwieńskich, zaś Konrad II zajął Milsko i Łużyce. W ten sposób Mieszko II utracił to, co zdobył jego ojciec. Co więcej uciekł do Czech, a rządy przejął Bezprym, który odesłał koronę do Niemiec. Trwały one do 1032 r., kiedy wrócił Mieszko II. Uznał zwierzchnictwo Konrada II, który podzielił Polskę na trzy części: księstwo Mieszka II, księstwo Ottona (trzeciego brata) i księstwo Dytryka. Kazimierz Odnowiciel Syn Mieszka II, Kazimierz [Odnowiciel] musiał odbudować państwo. Pewne jest, że na początku skupiał w swoim ręku tylko Małopolske i Wielkopolskę i prawdopodobnie łączącą je ziemie łęczycko – sieradzką. Gniezno i Poznań upadły, więc punkt ciężkości odradzającego się państwa przesunął się, skutkiem czego na znaczeniu jako stolica zyskał Kraków. Podjął się dwóch akcji rewindykacyjnych, które dotyczyły Mazowsza, które opanowane było przez Miecława i Śląsk, który zagarnął czeski książę Brzetysław. Kazimierz uzyskał sprzymierzeńca w postaci Rusi biorąc za żonę przyrodnią siostrę księcia ruskiego Jarosława Mądrego – Dobroniegę. Pomógł mu w opanowaniu Mazowsza, czego ostatecznie dokonał w 1047 r. po kilku latach starań. Prawdopodobnym jest, że potem inkorporował Pomorze. Śląsk cesarz Henryk III uznał za ziemię czeską, ale Kazimierz wymógł na zjeździe w Kwedlinburgu w 1054 r. aby uznać tereny za nabytek Polski. Bolesław Szczodry Książę prowadził odważną, czasami nawet awanturniczą, politykę zagraniczną, zdecydowanie antyniemiecką. Rozpoczął rządy od nieudanego najazdu na Morawy, co wywołało chwilowe osłabienie państwa i utratę kontroli nad Pomorzem Gdańskim. Bolesław kilkakrotnie uczestniczył w walkach dynastycznych na Węgrzech i na Rusi Kijowskiej.

W 1069 roku Bolesława Śmiały podjął interwencje na Rusi. Na tronie kijowskim osadził Izjasława i zajął Grody Czerwieńskie. W latach 70 kilkakrotnie atakował związane z cesarstwem Czechy, zaprzestał płacenia daniny ze Śląska. W 1072 roku zerwał zależność trybutarną od cesarza, rok później poparł saskich wielmożnych w walce z Henrykiem IV. W 1081/1082 r. zmarł bezpotomnie, a wtedy do panowania doszła boczna linia – jego brat Władysław Herman.

Władysław Herman Jego działania ukształtowały mapę Polski na wiele lat. Nie dość, że wpływy miał Sieciech, to kiedy urodził się jego drugi syn Bolesław [Krzywousty] pojawiła się kwestia podziału państwa: starszy Zbigniew otrzymał Mazowsze i Kujawy (prawdopodobnie miał też Wielkopolskę), a Bolesław główne stolice królestwa: Kraków, Wrocław i Sandomierz. Bolesław Krzywousty Był władcą ambitnym, ważna była dla niego kwestia podboju Pomorza. Rozpoczął te starania jeszcze za życia Zbigniewa – kiedy w 1106 r. zajął główne grody Wielkopolski otworzył sobie drogę na Pomorze. W 1116 r. zajął Pomorze Gdańskie, a w 1123 r. Pomorze Zachodnie. Zmienił zasady dziedziczenia – wprowadził zasadę senioratu, według której władzę i wyodrębnioną dzielnicę senioralną (być może obejmowała wschodnią część Wielkopolski z Gnieznem i Kujawy) dziedziczył najstarszy z rodu. Według niej: - Władysław [Wygnaniec] otrzymał dzielnicę w Krakowie - Bolesław [Kędzierzawy] na Mazowszu - Mieszko [Stary] w Poznaniu - W 1146 r. zaczął się liczyć kolejny syn Krzywoustego Henryk, który otrzymał Sandomierz dożywotnio Ustawa okazała się trudna do realizacji, pojawiły się konflikty. Władysław jako syn Zbysławy walczył z młodszymi przyrodnimi braćmi i ich matką Salomeą, która dodatkowo miała wyznaczoną oprawę wdowią. Władysław poniósł klęskę i w 1146 r. został wypędzony z kraju. Po tym wydarzeniu rządy sprawowali Bolesław Kędzierzawy i Mieszko III, ponieważ pozostali bracia (Henryk i Kazimierz) nie osiągnęli jeszcze wówczas wieku sprawnego (12 lat). W 1163 r. powrócili z wygnania synowie Władysława – Bolesław Wysoki, Mieszko Plątonogi i Konrad Garbaty. Śląsk był pierwszą dzielnicą, jaka uległa podziałowi – Bolesław Wysoki otrzymał rządy we Wrocławiu (czyli panował nad Dolnym Śląskiem i ziemią opolską), a Mieszko Plątonogi otrzymał księstwo raciborskie. Bolesław Kędzierzawy zmarł 5 stycznia 1173 r. Wtedy władzę w Krakowie objął Mieszko III. On rządził praktycznie cztery razy, rywalizował z Kazimierzem Sprawiedliwym. Kwestią sporną było Mazowsze, nad którym panował Lestek Bolesławowic (syn Bolesława Kędzierzawego). Mieszko podjął środki, aby zawiązać z nim sojusz i faktycznie Lestek zapisał

mu Mazowsze, ale potem zmienił zdanie i przepisał je Kazimierzowi. W 1183 r. Mieszko zwrócił się o pomoc niemiecką aby odzyskać władzę w Krakowie. Henryk Kietlicz wraz z ludźmi Mieszka opanował miasto, ale Kazimierz zaczął grozić sprowadzeniem ruskich wojen. Zorganizowano wiec, który miał rozstrzygnąć spór o Kraków. Odwołano się do synodu łęczyckiego i przyznano władzę Leszkowi Białemu (syn Kazimierza Sprawiedliwego). Po zignorowanych groźbach Mieszko wyruszył zbrojnie na możnych krakowskich. W 1198 r. wybuchł bunt przeciwko niemu i wygnano go z Krakowa. Rok później powrócił, było to jego czwarte panowanie. Zmarł 13 marca 1202 r. - Leszek Biały (syn Kazimierza Sprawiedliwego) (1202 – 1227 r.) rządził w ziemi krakowskiej i sandomierskiej. W 1207 roku aby zachować władzę w Krakowie uznał się lennikiem papieża.

- Konrad (brat Leszka Białego) na Mazowszu i w Łęczycy. - Władysław Laskonogi (syn Mieszka III) w części Wielkopolski. - Henryk Brodaty uzyskał silną pozycję na Śląsku (rządził we Wrocławiu)....