Wybór orzecznictwa - art. 5 KC PDF

Preview

Summary

Download Wybór orzecznictwa - art. 5 KC PDF

Description

Wybór orzecznictwa – nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 KC) 1. Przepis art. 5 KC nie może wpływać na wykładnię normy prawa materialnego, określającej treść prawa podmiotowego (Wyrok SN z dnia 31 marca 2000 r., II CKN 749/98, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 135). 2. Należy się opowiedzieć za szerokim ujęciem instytucji nadużycia prawa podmiotowego, którą należy traktować jako normę legitymującą sędziego do dokonywania korekty obowiązujących przepisów w konkretnym stanie faktycznym, gdy wynik zastosowania tych przepis ów okazałby się niesłuszny i niesprawiedliwy (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2018 r., III CZP 110/17, LEX nr 2457344). 3. "Zasady współżycia społecznego" w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania tego przepisu konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego rozpatrywanego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. Z tej też przyczyny w świetle art. 5 k.c. na podstawie zasad współżycia społecznego nie można formułować dyrektyw o charakterze ogólnym. Zasady współżycia społecznego mogą stanowić podstawę dokonania korektury w ocenie nietypowego przypadku, nie służą jednak do uogólnień w sytuacjach uznawanych za typowe (Wyrok SN z dnia 28 listopada 1967 r., I PR 415/67, OSP 1968, z. 10, poz. 210). 4. Wymogiem zastosowania przez sąd orzekający art. 5 KC nie jest sprecyzowanie i oznaczenie naruszonej zasady współżycia społecznego (Wyrok SN z dnia 8 maja 2014 r., V CSK 322/13, LEX nr 1491263) 5. Treść zasad współżycia społecznego nie jest zdefiniowana. Przy uwzględnieniu, iż Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.), należy przyjąć, że odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza odwołanie się do idei słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych wartości w kulturze naszego społeczeństwa. Ujmując rzecz ogólnie, można przyjąć, że przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania (Wyrok SN z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 1756/00, LEX nr 80259) 6. Artykuł 5 KC nie może stanowić skutecznej podstawy trwałego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności (Wyrok SN z dnia 27 stycznia 1999 r., II CKN 151/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 134) 7. Stosowanie art. 5 KC do żądania zniesienia współwłasności nieruchomości nie jest wyłączone (Uchwała SN z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 117/06, OSNC 2007, nr 11, poz. 165)

8. Dochodzenie stwierdzenia przez sąd nieważności czynności prawnej nie podlega ocenie na podstawie art. 5 (Wyrok SN z dnia 10 października 2002 r., V CK 370/02, OSNC 2004, nr 2, poz. 21) 9. Niedopuszczalne jest zmniejszenie kary umownej na podstawie art. 5 KC (Wyrok SN z dnia 22 maja 2002 r., I CKN 1567/99, OSNC 2003, nr 7-8, poz. 109) 10. Żądanie męża matki zaprzeczenia ojcostwa co do dziecka poczętego w wyniku dokonanego za zgodą tego męża sztucznego zapłodnienia nasieniem innego mężczyzny może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (Uchwała składu 7 sędziów SN - zasada prawna z dnia 27 października 1983 r., III CZP 35/83, OSNC 1984, nr 6, poz. 86) 11. Sąd wyjątkowo może nie uwzględnić zarzutu upływu terminu przedawnienia roszczenia - także wynikającego ze stosunku pomiędzy przedsiębiorcami - jeżeli jego podniesienie przez pozwanego jest nadużyciem prawa (Wyrok SN z dnia 27 czerwca 2001 r., II CKN 604/00, OSNC 2002, nr 3, poz. 32) 12. Podniesienie zarzutu przedawnienia może być uznane za nadużycie prawa także w razie opóźnienia w dochodzeniu roszczenia spowodowanego przyczynami niezależnymi od obu stron (Wyrok SN z dnia 25 listopada 2010 r., III CSK 16/10, OSNC-ZD 2011, nr 3, poz. 51) 13. Zgłoszenie zarzutu przedawnienia może zostać uznane za nadużycie prawa podmiotowego również w wypadku, gdy do przedawnienia doszło z przyczyny obciążającej wyłącznie wierzyciela (Wyrok SN z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 386/08, OSNC-ZD 2009, nr 4, poz. 109) 14. Zasady współżycia społecznego jedynie w wyjątkowych wypadkach mogą być podstawą odmowy ochrony dóbr osobistych poszkodowanego (Wyrok SN z 2 czerwca 1999 r., I CKN 58/98, Legalis) 15. Dopuszczalne jest stosowanie art. 5 KC w sprawach o eksmisję z lokalu (Wyrok SN z 21 grudnia 1973 r., II CR 837/73, Legalis; Wyrok SN z 22 marca 1974 r., III CRN 25/74, Legalis; Wyrok SN z 13 listopada 1978 r., III CRN 210/78, niepubl.; Uchwała SN z 27 listopada 1980 r., III CZP 59/80, OSNCP 1981, Nr 5, poz. 76; Wyrok SN z 13 maja 1997 r., III CKN 27/96, niepubl.) 16. Art. 5 KC nie może być podstawą odmowy stwierdzenia nabycia własności przez zasiedzenie (Uchwała SN z 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, Nr 5, poz. 43). 17. Nie jest dopuszczalne oddalenie powództwa o zachowek na podstawie art. 5 KC (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2018 r., V CSK 428/17, LEX nr 2519624). 18. Nie jest wyłączone obniżenie należności z tytułu zachowku na podstawie art. 5 k.c. z powodu sprzecznego z zasadami współżycia społecznego zachowania uprawnionego w stosunku do spadkodawcy (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2016 r. V CSK 625/15, LEX nr 2073929)....