07. Gruźlica, nowotwory PDF

Preview

Summary

Download 07. Gruźlica, nowotwory PDF

Description

Patomorfologia – wykład 7 GRUŹLICA Gruźlica: - ostre lub przewlekłe zapalenie wywołane przez Mycobacterium tuberculosis - najczęściej dotyczy płuc (ale pojawia się też w innych narządach) Budowa gruzełka gruźliczego utworzonego z - M>K (osoby zakażone HIV mają wielokrotnie wyższe ryzyko ziarniny gruźliczej: zachorowania na gruźlicę) - komórki nabłonkowate - histologicznie  ziarniniaki nabłonkowatokomórkowe z komórki olbrzymie wielojądrowe Langhansa martwicą serowatą - limfocyty - jest jednym z najpoważniejszych problemów społecznych i - martwica skrzepowa (serowata lub koagulacyjna) zdrowotnych w skali globalnej - w 2012  8,6 mln chorych, zmarło 1,3 mln (w Polsce 21/105 osób) - czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu gruźlicy  bieda, niedożywienie, złe warunki sanitarne, wojny, migracje ludności, bezdomnośd, alkoholizm, narkomania, HIV/AIDS, trudny dostęp do służby zdrowia - główne regiony zachorowao  Azja i Afryka  najwięcej w Indiach > Chiny - w Polsce najwięcej zachorowao  woj. Mazowieckie, Śląskie, Lubelskie, Łódzkie - współczynnik zapadalności na gruźlicę rośnie z wiekiem

MDR-TB  prątki oporne na izoniazyd i rifampicynę

XDR-TB  prątki MDR-TB oporne dodatkowo na leki z drugiej linii leczenia

XXDR  prątki oporne na wszystkie leki z pierwszej i drugiej linii leczenia

Etiopatogeneza: - Mycobacterium tuberculosis  płuca (przenoszone drogą kropelkową od człowieka do człowieka; jest to najczęstsza droga zakażenia) - Mycobacterium bovis  układ pokarmowy (migdałki lub jelito) bakteria ta jest w niepasteryzowanym zainfekowanym mleku - Mycobacterium avis oraz M. intracellulare  u chorych z AIDS lub u ludzi z immunosupresją (występują w wodzie, glebie, u zwierząt domowych) (u ludzi z prawidłową odpornością nie wywołują gruźlicy) * zapalenia wywołane przez obie bakterie są bardzo podobne dlatego zapalenia te są określane jako MAI (M. avium intracellulare) lub MAC (M. avium intracellulare complex) * ryzyko wystąpienia objawów klinicznych jest odwrotnie proporcjonalne do liczby lim. CD4 (duże ryzyko gdy liczba CD4 < 50/mm3; małe ryzyko gdy liczba CD4 > 50mm3)

Gruźlica pierwotna: - rozwija się przy pierwszym kontakcie z patogenem - wywołana jest przez egzogenne zakażenie prątkiem - najczęściej rozwija się w płucach (miejsce wniknięcia prątków) - rozwija się reakcja nadwrażliwości typu IV - ogniska zapalne (nieswoiste zapalenie wysiękowe) * są w nich: neutrofile, makrofagi płucne ze sfagocytowanymi prątkami * powstają zwykle pod opłucną w miejscu dobrze upowietrznionym w okolicy szczeliny między płatem górnym i dolnym * z ogniska pierwotnego prątki przez naczynia limfatyczne dostają się do regionalnych węzłów chłonnych i wywołują w nich zapalenie wywołując pierwotny zespół gruźliczy / zespół Ghona - na pierwotny zespół Ghona składa się:

* pierwotne ognisko zapalne * powiększone węzły chłonne z martwicą serowatą * naczynia limfatyczne z zakażoną chłonką, która spływa z ogniska pierwotnego do węzłów chłonnych - pierwotny zespół Ghona (gruźliczy) a) najczęściej ulega włóknieniu i zwapnieniu  wtedy przebiega bezobjawowo

b) rzadko dochodzi do progresji i rozwoju martwicy serowatej, która prowadzi do: * gruźliczego zapalenia płuc * gruźlicy jamistej (jam gruźliczych) * gruźlicy prosowatej

- inne miejsca występowania gruźlicy pierwotnej !!!!!! * błona śluzowa jamy ustnej, migdałki, gardło  powiększeniu i serowaceniu ulegają wtedy węzły podżuchwowe tworząc pakiety (tzw. ZOŁZY) * jelita  powiększone węzły krezkowe z rozległą martwicą serowatą (tzw. SUCHOTY KREZKOWE) * skóra  powstający odczyn zapalny w uszkodzonej skórze powoduje zgrubienie (tzw. TUBERCULUM ANATOMICUM) Już po 30 min od zakażenia można wykryd prątki we krwi. Drogą krwi przenoszą się do różnych narządów  głównie do szczytów płuc, gdzie ulegają fiksacji bez wywoływania objawów klinicznych (utajone zakażenie). Zakażenie utajone może w wyniku reaktywacji lub reinfekcji byd punktem wyjścia wtórnej gruźlicy narządowej.

Gruźlica prosowata (tuberculosis miliaris): - inaczej gruźlica uogólniona  może do niej dojśd w wyniku rozsiewu prątków przez naczynia krwionośne - krwiopochodna - prątki dostają się do krwi: * w wyniku uszkodzenia ściany naczynia przez martwicę serowatą * z naczyo chłonnych  ductus thoracicus  prawy przedsionek  tętnice płucne  tylko tkanka płucna  tuberculosis miliaris pulmonum * czasem z płuc do żył płucnych (przez anastomozy między naczyniami chłonnymi i krwionośnymi płuc)  lewy przedsionek  krążenie duże  gruźlica prosowata systemowa - występuje bardzo rzadko  głównie u: * osób starych z nieleczoną, zaniedbaną, nierozpoznaną gruźlicą * osób z immunosupresją (wywołaną przez leczenie lub inną chorobę podstawową) - najczęściej występuje w: płucach, oponach mózgu, wątrobie, śledzionie, szpiku kostnym, siatkówce oka, nerkach,

nadnerczach, otrzewnej - makroskopowo  bardzo liczne ziarenka, wzmożona konsystencja, średnica 1-kilka mm, szarobiaławe, dobrze odraniczone (z czasem w wyniku serowacenia stają się szarożółtawe) (płuco w dotyku sprawia wrażenie „worka z kaszą”)

Gruźlica wtórna / popierwotna: - u organizmu uczulonego (który miał już wcześniej kontakt z prątkami) * zakażenie endogenne  gdy jest reaktywacja utajonych zmian gruźliczych w płucach po zakażeniu pierwotnym * zakażenie egzogenne (egzogenna reinfekcja) # gdy osoba uczulona (z dodatnim odczynem tuberkulinowym) zostanie dodatkowo zakażona z zewnątrz # gdy osoba starsza była wiele lat wcześniej zakażona gruźlicą, ale ma już próby tuberkulinowe ujemne - na reinfekcję są narażone osoby z obniżoną odpornością (długie leczenie immunosupresyjne, kortykosteroidami, w cukrzycy, chłoniakach, AIDS, pylicy płuc, alkoholicy, osoby starsze i niedożywione) - najczęściej występuje w płucach

- wczesny naciek Assmana: * powstaje w wyniku reaktywacji zmian gruźliczych w szczytach płucach * jest to nieregularne ognisko o średnicy 1-3cm w szczycie płuca (pod lub nad obojczykiem) * może ulec martwicy serowatej i zwłóknieniu lub dostad się do krwi i wywoład gruźlicę prosowatą innych narządów

- gruźlica odosobniona płuc: * postępuje powoli, ale w sposób stały * w szczytach płuc widad serowate zmiany (tuberculosis caseosa) * szerzy się drogą oskrzeli (od szczytu ku podstawie płuca) nadżarcie ściany oskrzela  masy serowate trafiają do oskrzela  możliwośd zakażenia innych części tego samego lub drugiego płuca lub rozsiewu drogą kropelkową na zewnątrz

* po masie serowatej, która wydostała się do oskrzeli pozostaje jama gruźlicza (caverna tuberculosa recens) # z czasem jama oczyszcza się z resztek martwicy serowatej, a ściana wewnętrzna pokrywa się nabłonkiem

metaplastycznym WW płaskim, który może następnie rozwinąd się w raka płaskonabłonkowego # oczyszczanie jamy może byd razem z krwiopluciem (haemoptysis) # przez światło jamy mogą przebiegad sznury tkankowe (pozostałości oskrzeli i naczyo)  z drożnych, niezarośniętych naczyo mogą powstad tętniaki, których pęknięcie powoduje krwotok płucny (pneumorrhagia) # rozwój tkanki łącznej włóknistej wokół jamy gruźliczej może powodowad rozstrzeo oskrzeli z pociągania # materiał z jam gruźliczych rozrasta się wieloogniskowo w płucach w postaci ziarniny gruźliczej  gruźlica groniasta (tuberculosis acinosa)  zmiany w gronkach płucnych, widoczne makroskopowo  gruźlica guzkowa (tuberculosis nodosa)  większe zmiany i wyczuwalne palpacyjnie

- gruźlica prosowata (omówiona wcześniej) - ostra gruźlica płuc: * u osób ze znacznie obniżoną odpornością * występuje w dwóch postaciach: # bronchopneumonia (odoskrzelowe zapalenie płuc)  pęcherzyki wypełnione płynem z dużą ilością białka; płyn ulega szybko serowaceniu # pleuropneumonia (płatowe zapalenie płuc i opłucnej) = „suchoty galopujące”

Miejsca występowania gruźlicy narządowej odosobnionej: - nerki, nadnercza - jajowody - jądro, najądrze - prostata

- kości, kręgosłup  choroba Potta - opony mózgu  wodogłowie  gruźliczak - gruczoł piersiowy

Miejsca rzadkiego występowania gruźlicy: !!!!!! - mięśnie szkieletowe - serce

- trzustka - tarczyca

Gruźlica u chorych z AIDS: - najczęściej w dolnym lub środkowym płacie płuca Wirus HIV zakaża lim. T i makrofagi  - rzadko powstają jamy gruźlicze upośledzone niszczenie prątków - prątki są obecne w plwocinie 30-80% chorych - tylko u ok. 1/3 pacjentów (33%) jest odczyn tuberkulinowy dodatni - często występuje: gruźlica prosowata, gruźlica pozapłucna (w OUN, w węzłach chłonnych) - wywoływana jest często przez lekooporne szczepy prątków (są to zakażenia oportunistyczne wywołane najczęściej przez M. avium-intracellulare) - progresja gruźlicy od postaci utajonej do aktywnej jest w ciągu kilku tygodni-miesięcy (u zdrowych osób bez HIV trwa to kilka-kilkanaście lat) - obraz gruźlicy zależy od stopnia upośledzenia odporności:

* chorzy z dużą immunosupresją ( 2mm - Mikroprzerzuty  0,2mm - 2mm - Izolowane komórki rakowe < 0,2mm

Nowotwory gleju gwiaździstego: a) glioblastoma (glejak zarodkowy, IV0) - najczęstszy nowotwór mózgu (stanowi 12-15% nowotworów śródczaszkowych; 50% nowotworów gleju gwiaździstego) - u dorosłych rozwija się w 5-6 dekadzie życia - rozwija się w półkulach mózgu (głównie w płatach skroniowych) - charakterystyczne cechy: * anaplazja (niski stopieo zróżnicowania) * bardzo szybki wzrost z ogniskami martwicy i zmianami krwotocznymi * częściej powstaje de novo, rzadziej na drodze progresji - wygląd mikroskopowy: * nisko zróżnicowane komórki o dużym polimorfizmie Anaplazja  jest to brak zróżnicowania * liczne mitozy w tym mitozy patologiczne (MIB1 ok. 15%) komórek; zachodzi proliferacja bez dojrzewania * proliferacja ścian mikronaczyo komórek nowotworu * ogniska martwicy - rokowanie  średni czas przeżycia nie przekracza 1 roku

Klasyfikacja raka płuca: a) rak płaskonabłonkowy b) rak gruczołowy c) rak drobnokomórkowy d) rak wielkokomórkowy...