ABXS1103 Pengantar Sains Sosial PDF

Preview

Summary

Fakulti Sains Sosial Gunaan ABXS1103 Pengantar Sains Sosial Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM) ABXS1103 PENGANTAR SAINS SOSIAL Dr Zahid Emby Dr Sarjit Singh Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM) Pengarah Projek: Prof Dato’ Dr Mansor Fadzil Prof Madya Dr Mohd Yusuf Ahmad Open University ...

Description

Accelerat ing t he world's research.

ABXS1103 Pengantar Sains Sosial Ahmad Tarmizi

Related papers

Download a PDF Pack of t he best relat ed papers 

ABXM1103 Manusia Masyarakat dan Budaya20200120 64095 6kzwam mahmad aji Ilm al-Umrān dalam Wacana Islamisasi Ilmu Kont emporari Wan Fariza Alyat i Wan Zakaria MPU3123 Tamadun Islam dan Tamadun Asia CHRIS TAN

Fakulti Sains Sosial Gunaan

ABXS1103 Pengantar Sains Sosial

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

ABXS1103 PENGANTAR SAINS SOSIAL Dr Zahid Emby Dr Sarjit Singh

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

Pengarah Projek:

Prof Dato’ Dr Mansor Fadzil Prof Madya Dr Mohd Yusuf Ahmad Open University Malaysia

Penulis Modul:

Dr Zahid Emby Dr Sarjit Singh Universiti Putra Malaysia

Disemak oleh:

Prof Dr Mohamed Yusoff Ismail Open University Malaysia

Dibangunkan oleh:

Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi Open University Malaysia

Edisi Pertama, September 2009 Edisi Kedua, Disember 2012 Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM), Disember 2012, ABXS1103 Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada bahan ini boleh disalin semula dalam mana-mana cara tanpa kebenaran secara bertulis daripada Presiden Open University Malaysia (OUM)

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

Isi Kandungan ix ă xiii

Panduan Kursus

Topik 1

Pengenalan kepada Sains Sosial 1.1 Kepelbagaian Bidang 1.2 Asas Sains Sosial 1.3 Falsafah Sains Sosial 1.4 Erti Pengetahuan dan Sifat Pengetahuan 1.5 Perolehan Ilmu Pengetahuan 1.6 Sumber Pengetahuan Rumusan Kata Kunci Rujukan

1 2 3 4 4 7 9 11 12 12

Topik 2

Permulaan Ilmu Sains Sosial di Barat 2.1 Permulaan Ilmu Sains Sosial di Barat 2.1.1 Zaman Pertengahan (The Middle Ages, The Medieval Period) (476 ă 1453) 2.1.2 Zaman Kebangkitan Semula (Renaissance Period) (1450 ă 1650) 2.1.3 Zaman Pencerahan (1650 ă 1800) Rumusan Kata Kunci Rujukan

13 14 14

Pemikiran Sosial Klasik 3.1 Isu Sosial Klasik Abad ke-19 3.1.1 Ekonomi 3.1.2 Politik 3.1.3 Keluarga dan Persanakan 3.1.4 Nilai dan Kepercayaan 3.1.5 Agama (Gereja) 3.2 Aliran Pemikiran Sosial Klasik 3.2.1 Aliran Romantisisme 3.2.2 Aliran Positivisme 3.2.3 Aliran Historical Materialism

23 24 24 25 26 27 28 29 30 30 31

Topik 3

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

14 16 21 21 22

iv  ISI KANDUNGAN

Rumusan Kata Kunci Rujukan

32 33 33

Topik 4

Pemikiran Kontemporari Sains Sosial di Barat 4.1 Sifat dan Tradisi Sains Sosial Masa Kini 4.2 Tokoh-tokoh Pemikiran Sains Sosial Moden di Barat 4.2.1 Tokoh-tokoh Perspektif Fungsionalis 4.2.2 Tokoh-tokoh Perspektif Konflik 4.2.3 Tokoh-tokoh Perspektif Interaksionis Rumusan Kata Kunci Rujukan

34 35 37 38 39 40 42 43 43

Topik 5

Pemikiran Sains Sosial Islam 5.1 Bentuk Pemikiran Sains Sosial Islam 5.2 Sejarah Pemikiran Sosial Islam 5.2.1 Zaman Klasik 5.2.2 Zaman Pertengahan 5.2.3 Zaman Moden Rumusan Kata Kunci Rujukan

44 45 46 47 48 51 53 54 54

Topik 6

Bahan Kajian Sains Sosial 6.1 Kehidupan Sosial dan Hubung Kait antara Manusia dan Masyarakat 6.2 Kesejahteraan Manusia dan Masyarakat 6.3 Etika Sosial dan Falsafah Kemanusiaan Rumusan Kata Kunci Rujukan

55 55 56 58 60 60 60

Konsep-konsep Asas Sains Sosial 7.1 Institusi Sosial 7.2 Struktur Sosial 7.3 Organisasi Sosial 7.4 Budaya

61 62 62 63 63

Topik 7

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

ISI KANDUNGAN



v

7.4.1 Integrasi Budaya 7.4.2 Variasi Budaya 7.5 Nilai Sosial 7.5.1 Nilai Khusus 7.5.2 Nilai Umum 7.5.3 Konflik Nilai 7.6 Interaksi Sosial Rumusan Kata Kunci Rujukan

64 64 65 65 66 66 66 67 68 69

Metodologi Sains Sosial 8.1 Falsafah Penyelidikan Sains Sosial 8.1.1 Maksud Kajian Saintifik 8.2 Kaedah-kaedah Penyelidikan dan Pengumpulan Data dalam Bidang Sains Sosial 8.2.1 Proses Penyelidikan Sains Sosial 8.2.2 Kaedah-kaedah Penyelidikan Sains Sosial 8.3 Pendekatan Kualitatif 8.3.1 Kaedah Etnografi 8.3.2 Isu Semasa Menjalankan Kerja Lapangan 8.3.3 Kajian Kes 8.4 Pendekatan Kuantitatif 8.4.1 Kaedah Eksperimen Rumusan Kata Kunci Rujukan

70 71 72 72 73 73 73 74 75 76 77 77 79 80 80

Topik 9

Disiplin-disiplin dalam Sains Sosial 9.1 Disiplin Utama dalam Sains Sosial 9.2 Persamaan dan Perbezaan antara Disiplin 9.3 Kaedah dan Matlamat Pelbagai Disiplin Rumusan Kata Kunci Rujukan

81 82 84 86 88 88 88

Topik 10

Sejarah Perkembangan Sains Sosial di Malaysia 10.1 Kemunculan Awal Sains Sosial di Malaysia 10.1.1 Sejarah dan Perkembangan Sains Sosial di Malaysia 10.2 Sumbangan Sarjana Tempatan dalam Penyebaran dan Pembinaan Ilmu Sains Sosial

89 90 90 91

Topik 8

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

vi  ISI KANDUNGAN

10.2.1 Peranan, Orientasi dan Sumbangan Sarjana Sains Sosial Tempatan 10.3 Kerelevanan Ilmu Sains Sosial dalam Konteks Pembinaan Negara Bangsa Rumusan Kata Kunci Rujukan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

92 94 95 96 96

PANDUAN KURSUS

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

DESKRIPSI PANDUAN KURSUS Anda perlu membaca Panduan Kursus dengan berhati-hati dari awal sehingga akhir. Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan membantu anda memahami kandungan kursus. Ia juga mencadangkan jumlah tempoh masa untuk anda habiskan bagi melengkapkan kursus ini dengan sepenuhnya. Sentiasalah rujuk Panduan Kursus secara berterusan semasa anda membaca kandungan kursus kerana ia dapat membantu di dalam menjelaskan komponen-komponen pembelajaran penting yang mungkin anda terlepas pandang.

PENGENALAN ABXS1103 Pengantar Sains Sosial adalah salah satu kursus yang ditawarkan oleh Fakulti Sains Sosial Gunaan di Open University Malaysia (OUM). Kursus ini melibatkan 3 jam kredit dan harus dijalankan dalam tempoh masa 8 hingga 15 minggu.

KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN Kursus ini ditawarkan kepada semua pelajar yang mengambil program Ijazah Sarjana Muda Psikologi dengan Kepujian. Kursus ini memperkenalkan pelajar kepada ciri-ciri ilmu sains sosial, tokoh-tokoh utamanya, perkembangannya di Barat serta bagaimana ilmu sains sosial dibentuk menjadi satu bidang ilmu yang sistematis dan saintifik. Bidang-bidang utama sains sosial akan dibincangkan serta bagaimana bidang-bidang tersebut saling berkaitan antara satu sama lain. Selain itu pelajar akan didedahkan kepada kerelevanan ilmu sains sosial dalam membentuk kehidupan sosial yang mempunyai nilai-nilai murni yang sejagat dan beretika mulia. Sebagai pelajar jarak jauh, anda seharusnya fasih dengan keperluan pembelajaran kendiri dan mampu mengoptimakan kaedah pembelajaran dan persekitaran yang sedia ada. Sebelum anda memulakan kursus ini, sila pastikan anda maklum dengan bahan kursus, kelayakan kursus dan bagaimana kursus tersebut dikendalikan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

x  PANDUAN KURSUS

PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN Berdasarkan piawaian OUM, seseorang pelajar itu perlu memperuntukkan 40 jam pembelajaran bagi setiap jam kredit. Selaras dengan piawaian ini, kursus yang bernilai tiga jam kredit memerlukan masa selama 120 jam pembelajaran. Anggaran masa pembelajaran ialah seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 1. Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran Aktiviti Pembelajaran

Jam Pembelajaran

Membaca kandungan kursus dan bahagian dalam perbincangan awal

mengambil

3

Membaca modul

60

Menghadiri 3 hingga 5 sesi tutorial

10

Perbincangan atas talian

12

Ulang kaji

15

Menyiapkan tugasan, Ujian dan Peperiksaan

20

Jumlah Masa Pembelajaran

120

OBJEKTIF KURSUS Setelah mengikuti kursus ini, anda seharusnya dapat: 1.

Mendedahkan pelajar kepada falsafah sains sosial dan asal usul pemikiran dalam bidang sains sosial;

2.

Menghuraikan tentang perkembangan ilmu sains sosial dari abad ke-18 hingga masa kini;

3.

Memupuk kefahaman pelajar tentang kepelbagaian disiplin dalam sains sosial serta keberkaitan antara disiplin; dan

4.

Membincangkan kerelevanan kontemporari dan global.

ilmu

sains

sosial

dalam

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

masalah

PANDUAN KURSUS

 xi

SINOPSIS KURSUS Kursus ini terbahagi kepada 10 topik. Sinopsis untuk setiap topik adalah seperti yang disenaraikan berikut: Topik 1 memulakan perbincangan ke atas ilmu dan sumber ilmu, mendapatkan maklumat secara biasa serta pencarian ilmu secara saintifik dan sifat ilmu sosial. Topik 2 membincangkan sejarah pemikiran rasional di Barat dan tahap pemikiran sosial di Barat dari Zaman Pertengahan hingga ke Zaman Pencerahan. Topik 3 menghuraikan isu-isu sosial klasik abad ke-19 dan aliran-aliran Romantisisme, positivisme dan historical materialism. Topik 4 membincangkan sifat dan tradisi sains sosial di Barat masa kini serta tokoh-tokoh pemikiran sains sosial moden di Barat. Topik 5 mengenal pasti tokoh-tokoh pemikiran sains sosial Islam dan bentuk pemikiran sains sosial Islam. Topik 6 membincangkan tentang kehidupan sosial, hubung kait antara manusia dan masyarakat, kesejahteraan manusia dan masyarakat serta menghuraikan etika sosial dan falsafah kemanusiaan. Topik 7 mengenal pasti konsep-konsep asas sains sosial dalam institusi sosial, organisasi sosial, struktur sosial, budaya dan nilai sosial serta interaksi sosial. Topik 8 mengenal pasti falsafah pendidikan sains sosial, menghuraikan kaedahkaedah penyelidikan dan pengumpulan data dalam bidang sains sosial, menyatakan pedekatan kualitatif dan kuantitatif serta menghuraikan teknikteknik analisis data dalam sains sosial. Topik 9 menghuraikan disiplin-disiplin dalam sains sosial dari segi persamaan dan pebezaan, kaedah dan matlamat serta membincangkan disiplin utama dari sudut sejarah, sains politik, ekonomi, antropologi, sosiologi, psikologi, linguistik, geografi dan komunikasi. Topik 10 membincangkan sejarah perkembangan sains sosial di Malaysia.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

xii  PANDUAN KURSUS

PANDUAN SUSUN ATUR TEKS Sebelum anda membaca modul ini, adalah penting sekiranya anda ambil tahu akan susun atur teks modul. Memahami susun atur teks akan membantu anda untuk merencana pembelajaran kursus supaya lebih objektif dan berkesan. Amnya, susun atur teks bagi setiap topik adalah seperti berikut: Hasil Pembelajaran: Ia merupakan apa yang anda harus dapat lakukan atau capai setelah selesai membaca sesuatu topik. Setelah selesai membaca setiap topik anda digalakkan merujuk kepada senarai hasil pembelajaran berkenaan untuk memastikan sama ada anda dapat atau tidak mencapainya. Amalan seperti ini akan dapat mengukur dan mempertingkatkan penguasaan kandungan sesuatu topik. Semak Kendiri : Soalan-soalan diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam sesuatu topik. Soalan-soalan ini menguji kefahaman tentang maklumat yang anda telah baca. Jawapan untuk soalan-soalan ini biasanya terdapat dalam perenggan-perenggan yang sebelumnya. Anda digalakkan menjawab soalansoalan semak kendiri ini untuk menguji dan memastikan sama ada anda telah memahami kandungan sesuatu topik dan seterusnya menyediakan anda menghadapi ujian dan peperiksaan kelak. Kebanyakan jawapan kepada soalansoalan yang ditanya terdapat di dalam modul itu sendiri. Aktiviti (Activity): Aktiviti-aktiviti juga diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam sesuatu topik dengan tujuan menggalakkan anda mengaplikasi konsep dan prinsip yang anda telah pelajari kepada situasi sebenar. Aktivitiaktiviti ini juga memperluaskan kefahaman kandungan yang dipelajari dengan menggalakkan anda melakukan sesuatu seperti berfikir secara mendalam, memberi pendapat, berbincang bersama rakan dalam kelas, merujuk kepada laman web, membaca artikel jurnal dan seumpamanya. Rumusan: Di akhir sesuatu topik, isi-isi penting topik tersebut disenaraikan. Komponen ini membantu anda untuk mengingat dan mengimbas semula keseluruhan topik. Anda haruslah memastikan bahawa anda memahami setiap pernyataan yang disenaraikan. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan. Perkataan Penting: Di akhir topik disenaraikan beberapa perkataan dan frasa penting yang digunakan di dalam topik berkenaan. Anda mesti dapat menjelaskan setiap perkataan dan frasa ini. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

PANDUAN KURSUS

 xiii

Rujukan: Rujukan adalah bahagian di mana senarai buku teks, jurnal, artikel, kandungan elektronik atau sumber-sumber yang boleh ditemui yang berkaitan dan berguna dalam melalui modul atau kursus. Senarai ini boleh dilihat di dalam beberapa bahagian seperti di dalam Panduan Kursus (di bahagian Rujukan), di akhir setiap topik atau di akhir modul. Anda digalakkan membaca bahagianbahagian yang berkaitan dalam senarai rujukan tersebut untuk mendapatkan maklumat lanjut dan memperkukuhkan kefahaman anda.

PENGETAHUAN ASAS Tidak ada prasyarat yang khusus bagi kursus ini.

KAEDAH PENILAIAN Sila rujuk myINSPIRE.

RUJUKAN Sekolah Pembangunan Sosial Universiti Utara Malaysia (1998). Pengenalan kepada sains sosial. Kuala Lumpur: Utusan Publications. Hunt, E. F. & Colander, D. C. (1996) Social science: an introduction to the study of society. Massachusetts: Allyn and Bacon. Babbie, E. (2001) The practice of social research. Belmont: Wadsworth.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)



Topik 

1

Pengenalan kepada Sains Sosial

HASIL PEMBELAJARAN Di akhir topik ini, anda seharusnya dapat:



1.

Menghuraikan apa itu pengetahuan;

2.

Menghuraikan bagaimana pengetahuan diperoleh dan dikumpul secara saintifik; dan

3.

Membincangkan sifat-sifat ilmu pengetahuan sains sosial.

PENGENALAN

Istilah „sains sosial‰ mengikut A New Dictionary of Sociology (Mitchell, 1979) secara umumnya digunakan untuk sebarang bentuk pengajian yang berkaitan dengan manusia dan masyarakat. Secara khususnya, istilah tersebut memberi penekanan kepada penggunaan kaedah yang ilmiah atau scientific method dalam penelitian terhadap hubungan yang rumit dan kompleks antara manusia. Ini bermakna bahawa setiap penelitian yang dilakukan ke atas hubungan kemanusiaan dan kemasyarakatan itu mestilah dilakukan dengan cara yang saintifik, mengikut kaedah-kaedah yang telah ditetapkan serta teruji oleh masa dan tempat. Di Britain, sains sosial pada mulanya dikaitkan dengan kerja sosial atau social work yang merangkumi kursus-kursus akademik yang bertujuan melatih pekerja dalam bidang kebajikan masyarakat (social workers). Ini memberikan gambaran yang agak sempit berhubung dengan apa itu bidang lingkup sains sosial yang sebenar. Di Amerika Syarikat pula, istilah sains sosial digunakan dalam konteks yang lebih umum (generic), iaitu yang meliputi bidang seperti ekonomi, psikologi dan sosiologi. Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

2

 TOPIK 1

PENGENALAN KEPADA SAINS SOSIAL

SEMAK KENDIRI 1.1 Kita telahpun membaca definisi sains sosial. Sekarang, bolehkah anda menjelaskan maksud sains sosial dengan menggunakan perkataan anda sendiri?

1.1

KEPELBAGAIAN BIDANG

Pada satu ketika dahulu, disiplin akademik seperti ekonomi, politik dan sejarah dianggap sebagai bidang yang terpisah dan berkembangan secara bebas dan berasingan; namun dalam konteks sekarang semua bidang ini dianggap sebagai saling genap menggenapi antara satu sama lain. Bukan itu sahaja, setiap disiplin yang mengkaji hubungan antara manusia dan sebarang organisasi kompleks yang melibatkan manusia dan masyarakat mestilah diletakkan di bawah payung yang lebih besar, iaitu sains sosial (social sciences) yang merangkumi bidang yang dahulunya dipisahkan kepada kesusasteraan (arts) dan kemanusiaan (humanities). Perkembangan sains sosial menjadi bertambah canggih apabila cabang-cabang baru mula diperkenalkan selain daripada cabang konvensional seperti sejarah, politik dan ekonomi. Misalnya, pada penghujung kurun ke-19 dan ke-20 bidang sains sosial melihat cabang lain yang lebih khusus dengan wujudnya bidang baru seperti antropologi, sosiologi dan psikologi. Walau apa pun perdebatan tentang kepelbagaian dalam disiplin sains sosial, ramai yang bersetuju dengan dua perkara. Pertama, tumpuan utama sains sosial adalah berkenaan dengan manusia dalam kerangka kehidupan sosialnya, iaitu sebagai insan sosial (social beings) iaitu ahli sesebuah masyarakat. Kedua, sains sosial mengkaji apakah institusi dan organisasi sosial yang menentukan tingkah laku manusia sebagai ahli masyarakat. Ini bermakna bahawa sebagai ahli masyarakat perlakuan manusia tidaklah sebebas seperti yang dikehendaki oleh semua orang, kerana perlakuan tersebut akan dikawal dan dihadkan oleh pelbagai peraturan yang ditetapkan oleh masyarakat melalui organisasi dan institusi sosial. Pandangan di atas telah dirumuskan oleh Hunt dan Colander yang menyatakan bahawa social science adalah „the scientific study of social, cultural, psychological, economic, and political forces that guide individuals in their actions.‰ (Hunt & Colander, 2005). Apa yang ditekankan oleh dua orang penulis ini ialah inti pati sains sosial ialah pemerhatian tentang perlakuan manusia sebagai ahli masyarakat sama ada perlakuan secara berkelompok atau secara individu. Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

TOPIK 1

PENGENALAN KEPADA SAINS SOSIAL 

3

Keduanya, pemerhatian itu mempunyai kaedah yang dikatakan „saintifik,‰ iaitu kaedah yang digunakan itu mestilah kukuh dan sistematis. Mengikut Hunt dan Colander lagi, pengetahuan yang saintifik merupakan pengetahuan yang telah dikumpul secara sistematis, disusun mengikut kategori dan dikupas secara teratur mengikut kaedah yang ilmiah. Sudah ternyata bahawa dalam sains sosial terdapat pelbagai bidang atau cabang ilmu. Biarpun semuanya menjurus kepada manusia sebagai bahan kajian, tetapi setiap cabang sains sosial itu memberikan penekanan yang berlainan. Misalnya, dalam pendekatan yang diambil oleh disiplin ekonomi, manusia pada umumnya dilihat dalam konteks daya berbelanja di pasaran, sementara bagi ahli geografi pula, manusia itu dilihat dalam konteks ruang dan persekitaran di muka bumi. Bagi ahli sains politik pula, manusia dikaji dari aspek pengagihan kuasa dan membuat keputusan. Biarpun demikian, tumpuan utama semua disiplin-disiplin sains sosial yang disebut di atas menjurus kepada manusia dan masyarakat. Yang membezakan antara satu disiplin dengan yang lain ialah perspektif yang berlainan dan tujahan yang eksklusif yang diambil oleh setiap cabang ilmu itu. Perspektif inilah yang memberikan setiap disiplin itu ciri-cirinya yang tersendiri dan keunikan masingmasing.

1.2

ASAS SAINS SOSIAL

Sebagai satu bidang ilmiah, sains sosial, seperti juga bidang sains tulen, mempunyai asas yang logikal dalam menghuraikan sesuatu fenomena sosial. Pertama, sebarang kenyataan dalam sains sosial mestilah boleh diterima oleh akal dan pemikiran manusia, ianya mestilah logikal dan munasabah. Kedua, kenyataan itu mestilah selari atau tidak bercanggah dengan apa yang kita perhatikan di alam nyata. Sila rujuk rajah 1.1. Ini bermakna bahawa setiap kenyataan yang dibua...