Akwizycja - kolokwium PDF

Preview

Summary

2020/21...

Description

Psycholingwistyka - procesy psychiczne umożliwiające człowiekowi nabywanie i posługiwanie się językiem, a także przetwarzanie informacji językowych. 1. Psycholingwistyka to interdyscyplinarna dziedzina językoznawstwa i psychologii (1953). 2. Przedmiotem psychologii jest analiza zjawisk psychologicznych i fizjologicznych zachodzących w trakcie komunikacji werbalnej a także badanie i opis zależności między fizjologicznym, psychicznym i poznawczym aspektem w procesach uczenia się, nauczania oraz używania języka 3. Psycholingwistyka zajmuje się badaniami nad zależnością mowy i myślenia, odbioru i przetwarzania informacji językowych w aspekcie psychologicznym. 4. Celem psycholingwistyki jest odkrywanie procesów psychicznych, dzięki którym ludzie przyswajają język i go używają. Procesy: rozumienie (percepcja mowy, dostęp leksykalny, przetwarzanie zdań, dyskurs); wytwarzanie mowy (błędy popełniane przez mówiących, przerwy występujące w rytmie ciągłej wypowiedzi); przyswajanie języka (nabywanie przez dzieci języka ojczystego psycholingwistyka rozwojowa, przyswajanie kolejnych języków) Język człowieka ma strukturę hierarchiczną, jest arbitralnym systemem komunikacji i jest rządzony przez reguły. Przekazy mówione nie mają nieskończonej produktywności. Słowa należące do danego języka są symbolami. Gramatyki i słownictwo języków to arbitralne konwencje. Wspólne wartości wszystkich języków są nazywane uniwersaliami językowymi. Językoznawstwo zajmuje się odkrywaniem struktury konkretnego języka – reguły tworzenia wypowiedzi. Językoznawstwo jako dziedzina ma charakter opisowy ( deskryptywny). Przetwarzanie zdania: rozpoznanie dźwięków przekazu, identyfikacja słów, analiza struktury gramatycznej, interpretacja. Leksykon = słownik. Semantyka to nauka zajmująca się badaniem znaczenia słów. Dwie klasy słów: treściowe i funkcjonalne. Składnia to zbiór zasad dot. łączenia słów w zdaniach. Noam Chomsky – człowiek uczy się zasad tworzenia wzorców wypowiedzi. Właściwości wrodzone: 1. Dziecko testuje wypowiedzi i odgaduje reguły. 2. Wiedza o uniwersaliach językowych (materialne i formalne). 3. Wiedza o dwóch poziomach składni (głęboki i powierzchowny). 4. Wewnętrzna struktura głęboka, zewnętrzna jawna powierzchniowa – transformacje gramatyczne. Slobin: uniwersalne zasady operacyjne, zwracanie uwagi na znaczenie słów. Mózg: sto miliardów neutronów, każdy z nich tworzy połączenia. Neurony utrzymują między sobą kontakt poprzez złącza elektrochemiczne w każdej synapsie. Neurony nadzorują zachowania ludzkiego organizmu. Mózgowie: mózg, móżdżek (ruch) i pień mózgu . Kora mózgowa: 3 warstwy komórek, ale 95% 6 warstw – „nowa kora”. Dwie półkule: lewa (interpretator) i prawa (obraz całościowy) – mają 4 płaty: czołowy (ruch), skroniowy (pamięć, słuch), ciemieniowy (czucie, orientacja przestrzenna) i potyliczny (wzrok). Prawa półkula (wspomnienia przestrzenne) kontroluje lewą część ciała (wspomnienia werbalne), lewa prawą. Układ limbiczny (prawa półkula) ma 2 kluczowe struktury: ciało migdałowe i hipokamp (przesuwanie z pamięci krótko- do długotrwałej, pamięć przestrzenna). Półkule łączą włókna zwane ciałem modzelowatym. Płaty skroniowe – słuch, posługiwanie się językiem. Rozumienie słów – płat Wernicki, górna część lewego płata. Płaty czołowe – inicjowanie ruchu, poczucie tożsamości, dojrzewa jako ostatni. Ośrodek Brocca – odnalezienie słów potrzebnych podczas mówienia. Im więcej kory mózgowej u zwierzęcia, tym większa szansa na wysoką inteligencję. 500 mln lat temu – mózg gadzi (pień i móżdżek), tyłomózgowie. 250 mln lat temu – mózg ssaczy, układ limbiczny (jądra, . 200 mln lat temu – kora mózgowa. 200 tyś lat temu – mózgowie. Mózg: istota szara (komórki nerwowe i synapsy), istota biała (przebieganie tych impulsów). Mielina – impulsy nerwowe w niej płyną szybciej. Homo habilis (prasiekiery) > homo erectus (ogień) > homo sapiens. Mózg: 1500 gramów, bilion komórek mózgowych, na każdej komórce może rozwinąć się do 20 000 gałązek. Zaczarowany splot – odgałęzienia komórek, które się ze sobą łączą. Roman Jakobson – opanowywanie przez dziecko języka i mowy odbywa się stadialnie – podobnie u wszystkich. Przyczyna mówienia: dorastanie, rozwój sprawności ruchowych w tym ruchowych mowy, nastawienie psychiczne dziecka. Okres rozwoju mowy dziecka: prelingwalny (niemowlęcy, symptomy, sygnały) i lingwalny (krzyk, płacz – do 3 msc; głużenie- oparte na samogłoskach, 3-6 msc; gaworzenie 6-9 msc). Stabilizacja znaczeń jest związana z rozwojem pamięci długotrwałej. Dźwięki mowy – fonemy,

pozostają w systemie relacji, głównie opozycji: dźwięczność-bezdźwięczność, miejsce artykulacji (wargowe, przednio, tylko, środkowojęzykowe), bliskość narządów mowy, pozycja języka, spółgłoskisamogłoski, głoski twarde-miękkie. M.A.K Halliday – dziecko łączy przypadkowe dźwięki ze znaczeniami. 9 msc – okres wypowiedzi jednowyrazowej (stadium holofazy), praktyczne odkrycie znaku językowego. Wypowiedzi dziecka są globalne, nierozczłonkowane. 18 msc – wypowiedź dwuwyrazowa. 18-24 msc formy przypadków i liczb. 24 msc – trzywyrazowa+. Do 36 msc – okres zdania, po – okres mowy. Ośrodek Borki – artykulacja mowy. Częściej sylaby otwarte niż zamknięte, najczęściej „o”. Błyskawiczne odwzorowywanie – rozumienie zdania używanego przez dorosłych, przypisywanie znaczenia do nowego słowa. Nadmierne rozszerzenie znaczeń – nadmierne przypisanie znaczenia do słowa. Mylenie znaczeń, zawężenie znaczeń. Pojęcie relacyjne – zmienne w zależności od kontekstu. 8-10 lat – słowa wieloznaczne. Paradygmaty – podawanie synonimów, antonimów przez dorosłych. Syntagmatycznymi – odpowiadanie przez dzieci na synonim psa – szczeka. Świadomość metajęzykowa to zdolność do refleksji nad naturą i użyciem języka....