Apuntamentos Tema 1 Lingua Galega 1 - Cilha PDF

Preview

Summary

Download Apuntamentos Tema 1 Lingua Galega 1 - Cilha PDF

Description

Tema 1. A caracterización da lingua galega. 1. Posición do sistema lingüístico galego – portugués no conxunto dos idiomas románicos. DEFINICIÓN: lingua romance ou neolatina (familia románica) < latín vulgar do noroeste da Península Ibérica. Para as autoridades lingüísticas oficiais, romance autónomo emparentado co portugués (lingua por elaboración). Para o reintegracionismo, variante co – dialectal do sistema lingüístico galego – portugués (lingua por distancia). É unha lingua minorizada con maior uso porcentual dentro do Estado Español. EXTENSIÓN: ●

Galiza.

●

Comarca Eo – Navia (Oeste de Asturias).

●

Comarca do Bierzo e A Portela (Castela e León).

●

Comarca caceñesa do Val do Xálima.

A FALA: fálase en 3 municipios ●

San Martín de Trebello (Mañego).

●

As Ellas (Lagarteiro).

●

Valverde do Fresno (Valverdeiro).

●

Comunidades de emigrantes en Europa (PT, AL, Suíza,…) e de América (Arxentina, Uruguay, México, Cuba, EEUU,…)

ESTATUTO LEGAL: 1. Estatuto de Autonomía (81): ●

Recoñece o galego como a lingua propia de Galiza e co – oficial na comunidade.

●

Responsabiliza os poderes públicos da normalización do galego en todos os ámbitos.

2. Lei de normalización lingüística (83): ●

A administración local e a autonómica están obrigadas a redactar todos os seus documentos oficiais en galego.

●

Establécese a presenza do galego en todo o sistema educativo.

●

Garántese a promoción lingüística nos países con comunidades galegas emigrantes e nas áreas limítrofes con Galiza en que se fale galego.

3. Lei de Normativización Lingüística.

2. Por qué falamos dun sistema lingüístico? , /fonema/, [son] DIASISTEMA LINGÜÍSTICO: conxunto de variedades lingüísticas moi próximas (dialectos) que partillan un bo número de estruturas e que conforman un gran sistema unitario.

NO PLANO FONÉTICO – FONOLÓXICO (VOCALISMO). ●

Ausencia de ditongación de /E, O/ PEDE > pé NOCTES > noite

●

Abertura de con pertinencia fonolóxica. Pé (parte do corpo) – Pe (letra) Mollo (verbo) – Mollo (substantivo)

●

Conservación dos ditongos iberorromances [ow,ej] AURU > ouro; FACTU > feito.

●

Metafonía: cambio na pronuncia dunhas vogais por influxo doutras. LUPU(M) > l[o]bo; LUPO(S) > l[o]bos.

●

Encerramento das vogais átonas. OCTU > oito; AMICU > amig[o].

NO PLANO FONÉTICO – FONOLÓXICO (CONSONANTISMO). ●

Simplificación sen palatalización das consoantes xeminadas CAVALLU > cabalo: ANNU > ano.

●

Caída de DOLORE > dor; LANA > la; LUNA > lúa.

●

Palatalización dos grupos de oclusiva máis líquida en posición inicial e intervogálica ([KL, GL, PL, BL,…]) CLAMARE > chamar; PLUVIA > chuvia.

●

Mudanza do punto de articulación da líquida nos grupos tardíos (que non se daban no latín normal, senón que se daba no latín que aínda se utiliza) CLAVO > cravo; REGLA > regra; PLAZER > pracer; OBLIGAR > obrigar.

●

Conservación do [λ] protorromance (xurdido do latín medieval). OCULU > ollo; FICIU > fillo.

●

Transformación de + en fricativas palatais sonoras (dial) e xordas (estándar). JACERE > jazer > xacer. GELARE > gear > xear.

●

Palatalización de implosivos (a nivel dialectal). Cadeiras, vista, Lisboa,…

●

Conservación do fonema fricativo palatal xordo iberorromance. Deixar.

●

Desaafricación das africadas predosordentais xorda e sonora protorromances. CELU > ceo: DICERE > dizer > dicir.

●

Palatalización do primeiro elemento do grupo latino NOCTE > noite; PECTU > peito.

●

Conservación do FILIU > fillo.

●

Desenvolvemento dun espentético entre ditongo e vogal. AU(D)IRE > ouvir; LU(D)ARE > louvar.

NO PLANO MORFOSINTÁCTICO. ●

Persistencia de complexos pronominais. MO (me + o); Llas (lle + as).

●

Articulación frecuente do adxectivo posesivo e formas comúns para adxectivos e pronomes posesivos. O meu computador está aí. Ese computador é o meu.

●

Carácter conservador do pretérito forte. Fixen; Fixo.

●

Persistencia da énclise tras unha forma verbal. Díxome; Ouviunos.

●

Existencia do infinitivo persoal. Para tomarmos unha decisión firme teriamos que estar todos presentes.

●

Mantemento da diferenza de usos do pluscuamperfecto do indicativo e do pretérito do subxuntivo. Cando chegamos el xa comera. Se comese mellor sería máis feliz.

●

Extensión do verbo ter como auxiliar nas formas perifrásticas (tempos compostos) do pretérito. Xoán tiña caído moitas veces....