czaszka ćwiczenia 34 PDF

Preview

Summary

czaszka - anatomia rok 1...

Description

Ćwiczenia 34

trzewioczaszka Tworzy naturalną ochronę dla narządów układu pokarmowego (jama ustna) i oddechowego (jama nosowa), jak również narządów zmysłów (narządu wzroku i słuchu) Składa się z 14 kości: ●

2 kości łzowe

●

2 kości nosowe

●

2 kości podniebienne

●

2 małżowiny nosowe dolne

●

2 szczęki

●

2 kości jarzmowe

●

lemiesz

●

żuchwa

●

kość gnykowa

Ad.1 kości łzowe ❏ Parzysta Leżąca w ścianie przyśrodkowe oczodołu za wyrostkiem czołowym szczęki ❏ Powierzchnia boczna posiada: Bruzdę łzową- razem z bruzdą wyrostka czołowego szczęki tworzą dół woreczka łzowego

Ad. 2 kości nosowe ❏

Kość nosowa jest to kość parzysta

❏

Krawędź przyśrodkowa kości nosowej łączy się z jednoimienną krawędzią drugiej kości nosowej. Przebiega ona gładko. Obie krawędzie łączą się razem w szew międzyrasowy

❏

Łączy się z kolcem nosowym i blaszką pionową kości sitowej

Ad.3 kości podniebienne ❏ Cienka, parzysta kość, składająca się z 2 blaszek i 3 wyrostków ❏ Blaszka pozioma- tworzy podniebienie twarde: • Powierzchnia nosowa i podniebienna • Grzebień nosowy • Otwór podniebienny większy dla nerwów i naczyń podniebiennych ❏ Blaszka pionowa- łączy się z powierzchnią nosową szczęki: • Powierzchnia nosowa i szczękowa • Bruzda podniebienna większarazem z bruzdą szczęki tworzy kanał podniebienny większy ➔ Wyrostek piramidowy- pomiędzy blaszką poziomą i pionową, zamykający wcięcie skrzydłowe kości klinowej ➔ Wyrostek oczodołowy- skierowany ku przodowi z brzegu górnego blaszki pionowej ➔ Wyrostek klinowy- skierowany ku tyłowi z brzegu górnego blaszki pionowej

Ad.4 małżowiny nosowe dolne ❏ Parzysta ❏ Brzeg górny łączy się z grzebieniem małżowinowym szczęki i kości podniebiennej Posiada 3 wyrostki: ➔ Szczękowy ➔ Łzowy ➔

Sitowy

Ad.5 szczęki Trzon szczęki: ❏ Powierzchnia podskroniowa (guz szczęki) ❏ Powierzchnia nosowa - bruzda łzowa - współtworzy kanał nosowołzowy, który tworzy połączenie pomiędzy oczodołem i jamą nosową ❏ Powierzchnia oczodołowabruzda podoczodołowa przekształca się ku przodowi w kanał podoczodołowy ❏ Powierzchnia przednia • Dół nadkłowy- zagłębienie leżące ponad i bocznie od kła • Brzeg podoczodołowy • Otwór podoczodołowy • Wcięcie nosowe Posiada 4 wyrostki: ➔ Wyrostek czołowy ➔ Wyrostek zębodołowy • Łuk zębodołowy • Zębodół (przegroda międzykorzeniowa) • Przegroda międzyzębodołowa • Łęki zebodołowe ➔ Wyrostek jarzmowy ➔ Wyrostek podniebienny • Kanał przysieczny

Ad. 6 kość jarzmowa ❏ Najmocniejsza kość czaszki ❏ Łączy się z kością czołową, kością skroniową i szczęką ❏ Posiada 2 wyrostki: ➔ Wyrostek czołowy- łączy się z wyrostkiem jarzmowym kości czołowej i skrzydłęm większym kości klinowej ➔ Wyrostek skroniowy- łączy się z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej tworząc łuk jarzmowy

❏ Posiada trzy powierzchnie: ➔ Boczną ➔ Skroniową ➔ Oczodołową ❏ Posiada trzy otwory: ➔ Otwór jarzmowooczodołowy ➔ Otwór jarzmowoskroniowy ➔ Otwór jarzmowotwarzowy

Ad.7 lemiesz ❏ Kość nieparzysta ❏ Pionowo leżąca i współtworząca tylną część przegrody nosa ❏ Brzeg górny dzieli się na dwa skrzydła lemiesza, łączy się z dziobem kości klinowej ❏ Brzeg tylny- brzeg nozdrzy tylnych

Ad.8 żuchowa ❏ Kość nieparzysta ❏ Trzon żuchwy jest częścią kości ustawioną w płaszczyźnie czołowej i dźwiga łuk zębodołowy Zawiera: • Łuk zębodołowy • Zębodół (przegrody międzykorzeniowe) • Przegrody międzyzębodołowe • Łęki zębodołowe • Trójkąt zatrzonowy (za trzecim zębem trzonowym ❏ Trzon posiada 2 powierzchnie: ➔ Powierzchnia zewnętrzna • Guzowatość bródkowa (guzki bródkowe) • Otwór bródkowy (otwór końcowy kanału żuchwowego) • Kresa skośna Powierzchnia wewnętrzna • Kolec bródkowy • Dół dwubrzuśćcowy • Kresa żuchwowo-gnykowa • Dołek podżuchwowy ❏ Gałąź żuchwy: ➔ Powierzchnia zewnętrzna • Guzowatość żwaczowa ➔ Powierzchnia wewnętrzna • Guzowatość skrzydłowa

• Otwór żuchwy • Języczek żuchwy • Kanał żuchwy • Bruzda żuchwowognykowa ➔ Wyrostek kłykciowy • Głowa żuchwy • Szyjka żuchwy • Dołek skrzydłowy ➔ Wyrostek dziobiasty • Wcięcie żuchwy Ad. 9 kość gnykowa ❏ nieparzysta kość trzewioczaszki niemająca połączenia z innymi kośćmi. ❏ Leży topograficznie w obrębie szyi, pomimo tego jest jednak zaliczana do kości czaszki. ❏ Ma kształt podkowy, zawieszona jest poniżej żuchwy. ❏ Prawie całkowicie zbudowana jest z istoty zbitej. ❏ Bierze ona udział w ruchach krtani dzięki połączeniu z chrząstką tarczowatą za pomocą wzmocnionej więzadłowo błony tarczowo-gnykowej. Kość gnykowa powstaje z II i III pary łuków skrzelowych. Z II pary powstają rogi mniejsze oraz górna część trzonu kości, a z III pary - rogi większe oraz dolna część trzonu. Budowa Trzon Trzon, wypukły ku przodowi. Na jego przedniej powierzchni występuje szereg bruzd, do których przyczepiają się mięśnie nad- i podgnykowe. Rogi większe Rogi większe zakończone niewielkim zgrubieniem, odchodzą ku tyłowi i nieco na zewnątrz od końców trzonu. Połączone są z nim chrząstkozrostem, który z wiekiem kostnieje. Są one dłuższe od trzonu. Ich tylne końce znajdują się w bliskim sąsiedztwie tętnicy szyjnej zewnętrznej tuż poniżej odejścia tętnicy językowej. Rogi mniejsze Rogi mniejsze odchodzą ku tyłowi i ku górze od trzonu w miejscu odejścia rogów większych. Są niewielkimi stożkowatymi wyniosłościami zbudowanymi z chrząstki, która z wiekiem kostnieje. Łączą się z trzonem za pomocą więzozrostu lub za pomocą niewielkiego stawu.

podstawa czaszki kostna struktura będąca dolną ścianą czaszki. Budują ją kości: potyliczna, skroniowe, klinowa, czołowa i sitowa. Inaczej zwana jest ścianą dolną czaszki Podstawa czaszki ma 2 powierzchnie: ❏ wewnętrzną, zwróconą do jamy czaszki ❏ zewnętrzną Powierzchnia zewnętrzna podstawy czaszki ❏ Najbardziej do przodu znajduje się podniebienie kostne, zbudowane z wyrostków podniebiennych szczęki i blaszki poziomej kości podniebiennych. Bocznie podniebienie kostne ograniczony jest wyrostkiem zębodołowym szczęki ze znajdującymi się w nich zębami. ❏

Do tyłu od podniebienia kostnego znajduje się duży otwór zwany nozdrzami tylnymi , podzielony na dwie połowy lemieszem.

❏ Od trzonu kości klinowej odchodzą wyrostki skrzydłowate, składające się z 2 blaszek, pomiędzy którymi znajduje się dół skrzydłowy, natomiast dalej ku tyłowi i bocznie znajduje się dół żuchwowy. ❏ Na pograniczu kości klinowej i skroniowej biegnie bruzda, w której przebiega chrzęstna część trąbki słuchowej. ❏ Część skalista kości skroniowej biegnie ku tyłowi i bocznie, przechodząc w wyrostek sutkowaty, do przodu którego znajduje się otwór słuchowy zewnętrzny. Znajdują się tam też otwory, tożsame z otworami występujące w dole środkowym czaszki na powierzchni wewnętrznej podstawy czaszki oraz dół szyjny. Najbardziej tylną część zewnętrznej powierzchni podstawy czaszki tworzy kość potyliczna ze znajdującym się pośrodku otworem wielkim. Bocznie od otworu wielkiego znajdują się kłykcie potyliczne.

ŚCIANA PRZEDNIA CZASZKI tworzy właściwy kościec twarzy ●

jej górną granicę stanowią łuki brwiowe, boczne kości jarzmowe i gałęzie żuchwy, a dolną trzon żuchwy

●

łączące się na stronie bocznej wyrostki szczęki i kości jarzmowej, tworzą kostne podłoże policzka

●

centralną część ściany przedniej zajmują trzy duże otwory - wejścia do oczodołu, a pomiędzy nimi i poniżej otwór gruszkowaty prowadzący do części kostnej jamy nosowej.

Ku bokowi od otworu, a poniżej wejścia do oczodołu na kości szczękowej leży dół nadkłowy. ●

oczodół ma kształt czworościennej piramidy, której szczyt jest skierowany do wnętrza czaszki, do kanału wzrokowego. W głębi oczodołu znajdują się dwie szczeliny przeznaczone do przejścia naczyń krwionośnych i nerwów.

●

jama nosowa jest podzielona pionową przegrodą kostną nosa na dwie oddzielne jamy. Z jamą nosową łączą się cztery zatoki przynosowe: zatoka czołowa, szczękowa, klinowa i komórki sitowe.

ściana boczna czaszki symetryczna wzdłuż płaszczyzny strzałkowej ściana czaszki. Jest jedną z pięciu jej ścian Kości ściany bocznej: 1.

czołowa

2.

ciemieniowa

3.

potyliczna

4.

skroniowa

5.

skrzydło większe kości klinowej

Szwy łączące ściany bocznej czaszki: ●

skroniowo-jarzmowy – znajduje się pomiędzy wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej i wyrostkiem skroniowym kości jarzmowej,

●

czołowo-jarzmowy – łączy kość jarzmową oraz wyrostek jarzmowy kości czołowej,

●

klinowo-jarzmowy – łączy kość jarzmową ze skrzydłem większym kości klinowym,

●

klinowo-czołowy – łączy skrzydło większe kości klinowej i kość czołową,

●

klinowo-ciemieniowy – łączy skrzydło większe kości klinowej i kość ciemieniową,

●

klinowo-łuskowy – łączy skrzydło większe kości klinowej z częścią łuskową kości skroniowej

Szew klinowo-ciemieniowy jest bardzo zróżnicowany pod względem długości i może być nawet nieobecny, w tym wypadku kość czołowa łączy się bezpośrednio z kością skroniową poprzez część łuskową tej kości. Okolica ta nazywa się pterion.

Nierówności ściany bocznej czaszki: ●

łuk brwiowy – znajduje się powyżej górnego brzegu oczodołu na kości czołowej,

●

guz czołowy – ku tyłowi i górze od poprzedniego,

●

guz ciemieniowy – w okolicy środka kości ciemieniowej,

●

guzowatość potyliczna zewnętrzna – z tyłu, na kości potylicznej

●

kresy karkowe górne – biegną obustronnie od guzowatości potylicznej zewnętrznej

●

kresa skroniowa – wzdłuż bocznej części ściany czaszki mózgowej, biegnie od wyrostka jarzmowego kości czołowej ku górze i tyłowi na powierzchni zewnętrznej kości czołowej, odgraniczając w tym miejscu czoło od skroni, następnie przechodzi łukowato na kość ciemieniową, zstępując na końcu ku dołowi i kończąc się na części łuskowej kości skroniowej. W części środkowej występuje w postaci kresy skroniowej górnej i kresy skroniowej dolnej. Kresa skroniowa ogranicza dół skroniowy, który ku dołowi na brzegu łuku jarzmowego przechodzi w dół podskroniowy.

●

wyrostek rylcowaty – ku dołowi i przyśrodkowo od otworu słuchowego zewnętrznego

●

wyrostek sutkowaty – ku tyłowi i do dołu od otworu słuchowego zewnętrznego

Łuk jarzmowy: Zaczyna się dwiema odnogami. Przednią, ograniczającą dół żuchwowy i tworzącą do przodu od niego znajdujący się guzek stawowy, odnoga tylna leży natomiast powyżej otworu słuchowego zewnętrznego. Jest on otoczony od przodu, dołu i tyłu częścią bębenkową kości skroniowej. Pomiędzy odnogami znajduje się dół żuchwowy. Utworzony jest przez wyrostek jarzmowy kości skroniowej, a także przez wyrostek skroniowy kości jarzmowej, połączonych szwem skroniowo-jarzmowym. STAW SKORNIOWO- ŻUCHWOWY Ten zasadniczy element, zlokalizowany u podstawy czaszki, tuż przed strukturami ucha, łączy dolną szczękę (żuchwę) z górną. W porównaniu z większością stawów w ciele człowieka ma on niepowtarzalną budowę i składa się z zaokrąglonej wypukłości żuchwy, która osadzona jest we wgłębieniu czaszki, oraz z krążkowatej struktury zbudowanej z tkanki miękkiej (chrząstki), mieszczącej się między dwiema kośćmi (krążek stawowy). Te trzy elementy stawu skroniowo-żuchwowego utrzymywane są razem dzięki wiązadłom wyrastającym z różnych okolic głowy i szyi, które wspierają szczękę i kierują jej ruchami. Do wiązadeł przyczepionych jest kilka grup mięśni; wiele z nich odpowiada za ruchy szczęki. MECHANIKA: Staw skroniowo-żuchwowy otwiera szczękę, wykorzystując dwa mechanizmy. Pierwszy wykorzystuje zasadę zawiasu w drzwiach, otwierając i zamykając usta w podobny sposób. Drugi wykorzystuje ruch ślizgowy, dolna szczęka porusza się wtedy w dół i do przodu, oraz na boki. Ten mechanizm sprawia, że podczas spożywania posiłków, ziewania czy śpiewania staw skroniowo-żuchwowy przesuwa się wstecz i do przodu oraz z boku na bok.

OGÓLNA BUDOWA ZĘBÓW Zęby człowieka zbudowane są z 3 części: ●

korony zęba

●

szyjki zęba

●

korzenia zęba

W zależności od przyjętego podziału korona i korzeń są różnie definiowane. Według podziału zwanego anatomicznym, korona jest częścią zęba pokrytą szkliwem, z kolei korzeń anatomiczny jest to część zęba pokryta cementem. Według podziału klinicznego korona kliniczna to ta część korony anatomicznej, która znajduje się ponad dziąsłem, podczas gdy korzeń kliniczny to część zęba znajdująca się poniżej brzegu dziąsłowego. Szyjka jest częścią zęba łącząca koronę anatomiczną i korzeń anatomiczny – w tym miejscu występuje charakterystyczne przewężenie zęba. Korona

Korona stanowi tę część zęba, która najbardziej odróżnia zęby jednej grupy od innych, gdyż ma bardzo zróżnicowaną powierzchnię w poszczególnych grupach. Korona pokryta jest szkliwem, które jest najtwardszą tkanką w organizmie (5 w skali Mohsa). Początkowo zaraz po wyrznięciu dodatkową osłonkę stanowi oszkliwie, które jednak szybko się ściera. Równik zęba jest to największy obwód korony zęba. Przebiega zwykle na różnej wysokości z każdej strony zęba. Rozdrobniony pokarm ześlizguje się z niego nie wnikając do kieszonki dziąsłowej i nie drażniąc brodawki zęba. Szyjka

Szyjka jest miejscem styku szkliwa korony zęba z cementem korzeniowym. Może występować w 4 wariantach (z czego dwa pierwsze są najczęstsze): ●

szkliwo ścieniając się pokrywa zaczynający się w tym miejscu cement,

●

szkliwo i cement stykają się ale się nie pokrywają,

●

cement pokrywa szkliwo,

●

szkliwo i cement nie stykają się ani się nie pokrywają a między nimi jest pas nieosłoniętej zębiny.

Do szyjki zęba przyczepia się przyczep nabłonkowy, który jest połączeniem pomiędzy szkliwem a dziąsłem. W ciągu upływu wieku następuje fizjologiczne obniżanie się przyczepu nabłonkowego, co powoduje obnażanie korzeni. Korzeń

Korzeń tkwi mocno umocowany w zębodole za pomocą włókien ozębnej wnikających do cementu, który pokrywa powierzchnię korzenia. Na szczycie korzenia znajduje się otwór wierzchołkowy , przez który przechodzą do i z zęba naczynia krwionośne, naczynia chłonne oraz nerwy, biegnąc w zębie w kanale korzeniowym aż do komory zęba. Wewnątrz korzenia znajduje się jeden (zazwyczaj) bądź więcej kanałów o wspólnym lub oddzielnym ujściu. Kanały te mogą oddawać

kanały boczne, a przy samym ujściu najczęściej dzielą się na 3 gałęzie tworząc deltę korzeniową inaczej zwaną ramifikacjami Preisswerka-Fishera. Zęby mają różną ilość korzeni i tak najczęściej (są wyjątki): siekacze, kły, przedtrzonowce (z wyłączeniem pierwszych górnych przedtrzonowców) mają po 1 korzeniu, pierwsze górne przedtrzonowce i zęby trzonowe żuchwy mają 2 korzenie (przedtrzonowce podniebienny i przedsionkowy, trzonowce mezjalny i dystalny), trzonowce szczęki po 3 korzenie (podniebienny oraz dwa przedsionkowe – mezjalny i dystalny). Pomiędzy korzeniami znajduje się rozwidlenie zwane bi- lub trifurkacją, w zależności od ilości korzeni. W przypadku chorób przyzębia w wyniku recesji dziąseł odsłania się korzeń anatomiczny, a więc korzeń kliniczny może być bardzo skrócony. Próg kanału korzeniowego jest to wystająca w obrębie kanału korzeniowego, blisko komory, część zębiny (np. na środkowym górnym siekaczu wystaje na ścianie dystalnej i mezalnej). Może stanowić przeszkodę przy zgłębnikowaniu i oczyszczaniu kanału.

Dorosły człowiek przy pełnym uzębieniu stałym ma 32 zęby (16 w żuchwie i 16 w szczęce) – 8 siekaczy, 4 kły, 8 zębów przedtrzonowych i 12 trzonowych. Jego wzór zębowy można więc przedstawić następująco:

Wzór zębowy

32

=

I

C

P

M

2

1

2

3

1

2

3

2

Dziecko o pełnym uzębieniu mlecznym ma 20 zębów (10 w żuchwie i 10 w szczęce) – 8 siekaczy, 4 kły i 8 trzonowców. Jego wzór zębowy można więc przedstawić następująco:

Wzór zębowy

20

=

I

C

P

M

2

1

0

2

2

1

0

2...