Doktryny - pdf PDF

Preview

Summary

Scypt Doktryny Polityczno Prawne ...

Description

Doktryny 1.

-

Postmodernizm

Schyłek XIX w." Kwestionowanie wiary w możliwość pełnego poznania i opisania świata Krytycyzm oświecenia Wiara w «pluralizm równoległych narracji»

2. Bicefalizm/monocefalizm - modele władzy wykonawczej w państwie 1) Monocefalizm : a) władza wykonawcza skupiona w rękach 1 podmiotu b) Właściwy dla rządów prezydenckich USA" c) Brak RM" 2) Bicefalizm: a) dualistyczna władza wykonawcza b) 2 podmioty: głowa państwa + rząd"

3. Etatyzm dominacja władzy publicznej nad jednostką - państwo jako nadrzędna wartość" - Podporządkowanie interesowi państwa " - Silna kontrolna społeczna i gospodarcza Przedstawiciel : John Keynes

3.1 Państwo policyjne - możliwość dowolnej ingerencji w życie jednostki • Oddzielenie moralności od polityki, np. «Racja stanu» - Niccolo Machiavelli - XV/XVII w."

3.2 Etatyzm twardy = Statolitaria - państwo jako obiekt czci"

3.3. Antyetatyzm - występuje w USA" - New Public Management"

3.4 Odrodzenie etatyzmu 1. w XIX w.: Marksizm" 2. Socjalizm utopijny - Claude Saint Simon"

4. Państwo prawne - jest przeciwieństwem państwa policyjnego" - Państwo nie powinno się interesować sferą prywatną, lecz w niewielkim zakresie sferą gospodarczą i społeczną, które powinny zostać pozostawione społeczeństwu obywatelskiemu —> Społ-wo obywat. występuje jako pośrednik między państwem a rodziną, ale i państwo i społ-wo są potrzebne"

5.Republikanizm —> Wywodzi się ze starożytności, np. Arystoteles, Cyceron - republikanizm klasyczny - Naczelna wartość to —> wspólnota obywateli i dobro wspólne - Wolność - brak zależności od czyjejś woli - Istnieje próba połączenia instytucji niemonarchicznych z katalogiem cnót obywateli - Dopuszcza odchodzenie od demokracji w imię dobra wspólnego( nie każdy ma cnoty)" Ważny twórca: Jan Jakub Rousseau"

6. Komunitaryzm ——> Kontynuacja republikanizmu - Współczesny nurt anglosaskiej myśli politycznej" - Odrzuca liberalne postrzeganie jednostki i uprzywilejowanie wobec wspólnoty" - Doceniana jest rola kapitału społecznego - Robert Putnam (+ «Samotna gra w kręgle») - Idea społ-wa obywat., postulaty demokracji partycypacyjnej - konsensusu i dialogu

7. Liberalizm —> Druga połowa XVII w. —> John Locke, Monteskiusz, Wolter 1. Racjonalizm" 2. Indywidualizm" 3. Egalitaryzm" 4. Wolność " 5. Własność " 6. Państwo " Wolność jako wartość nadrzędna, indywidualizm i prymat jednostki nad państwem 5 Wolności: 3) Polityczna" 4) Gospodarcza" 5) Sumienia i wyznania" 6) Intelektualna " 7) Obyczajów " Klasyczna def-ja wolności : możliwość czynienia wszystkiego, co nie szkodzi drugiemu (Dekl.Praw.Czł.)" John Locke - umowa społeczna( połączenie się ludzi) w celu zachowania swych naturalnych, wrodzonych praw" Podział władzy na: 7. Prawodawczą 8. Wykonawczą - król " 9. Federatywną - polityka zagraniczna i obronność" Zakres działania władzy : ochrona życia, wolności i mienia

7.1 Liberalizm integralny —> Beniamin Constant = uważał, że nie można mówić o liberalizmie w znaczeniu cząsteczkowym, sam liberalizm polityczny czy sam gospodarczy"

7.2 Liberalizm sceptyczny —> Alexis de Tocqueville —> XIX w. - Wolność jest wartością najwyższą dla nielicznych, ale każdy ma potrzebę równości - Konflikt między demokracją a wolnością - «O demokracji w Ameryce»

7.3 Liberalizm demokratyczny —> John Stewart Mill —> XIX w. - udział w życiu publicznym winien być powszechny" - Zniósł sprzeczność między liberalizmem a demokracją - John Stewart Mill —> jedynym celem ograniczenia swobody działania jednostki może być zapobieżenie krzywdzie innych —> ludzie mają prawo do samoobrony przed niekorzystnymi skutkami działania jednostki

7.4 Liberalizm socjalny —> XIX-XX w. —> Leonard Trelawny Hobhouse, John Rawls - Zastąpienie negatywnej def-ji wolności def-ją pozytywną (wolnością do np.zgromadzeń)" - Obok wolności ważna jest wzajemna pomoc społeczna i solidarność oraz równość"

7.4.1 John Rawls - XX w. - teoria sprawiedliwości: Zasady sprawiedliwości - takie, które ludzi wolni i rozumni przyjęliby w wyjściowej sytuacji za warunki stowarzyszenia 1) Prawo do jak największej wolności nie ingerującej w wolności innych(klas.liberalizm)" 2) Dystrybucja dóbr z jak największą korzyścią dla najbardziej upośledzonych (zasada zróżnicowania) "

7.5 Liberalizm progresywistyczny USA —> Woodrow Wilson, Franklin Roosevelt —> Przeciwieństwo amerykańskiego konserwatyzmowi Cecha : umiarkowany etatyzm"

8. Wolność od(negatywna) i wolność do(pozytywna) Wolność od(negatywna) —> klasyczna definicja wolności, «można to, co nie jest zabronione»" Wolność do(pozytywna) —> np. zgromadzeń"

9. Wolność starożytnych i nowożytnych —> Beniamin Constant - XVIII/XIX w. —> skrajny indywidualizm" —> jednostka suweren 1. Wolność starożytnych Wolność partycypacyjna" Jednostka może decydować o sprawach publicznych, ale jest ogranicz. i obserwowana w życiu prywatnym 2. Wolność nowożytnych Wolność w życiu prywatnym Jedynie pozorna możliwość sprawowania władzy publicznej"

10. Ordoliberalizm —> Alexander Rustow, Ludwik Erhard —> połow. XX w. - podstawa niemieckiej wersji neoliberalizmu" - Państwo winno przyczyniać się do kształtowania porządku ekonomicznego, lecz nie powinno ingerować w sam proces gospodarczy " Ordo - wolny rynek jako boski porządek, który człowiek zastał i powinien się podporządkować"

11. Szkoła chicagowska, neoliberalizm —> lata 30-50 XX w. —> Friedrich von Hayek: dowodził wyższości społ-wa spontanicznego, wolnorynkowego nad planowanym" Poszanowanie wolności" Kierowanie z góry założonym celem —> Ludwig von Mises : wiara w skuteczność wolnego rynku Minimalizowanie działalności państwa w gospodarce" Niemożliwość przetwarzania wolnego rynku Państwo ma tworzyć warunki do sprawnego funkcjonowania wolnej konkurencji sprzeciw wobec interwencjonizmu, monetaryzm"

12. Paleoliberalizm —> Russel Kirk (umysł konserwatywny) —> szersza kategoria konserwat, amerykańskiego —> konserwat. indywidualistyczny

13. Libertarianizm (ultraliberalizm) —> lata 70 XX w. —> Robert Nozick - radykalne przeciwstawienie się etatyzmowi" - Absolutyzowanie własności" - Obrona wolnego rynku, wolność w sferze obyczajowej - Polemika Rawls’a - sprawiedliwość dystrybutywna= otrzymanie tyle samo"

14. Współczesny liberalizm —> jednostka jako istota racjonalna z wrodzonymi prawami —> indywidualizm

15. Postliberalizm —> John Gray - XX w. —> od XXI w. - ewolucja poglądów - krytyka ideologii tego, że liberalna demokracja jest ostateczną formą rządów"

16. Społeczna gospodarka rynkowa —> Alfred Muller Armack —> od Ordoliberalizmu - Założenia gospodarki wolnorynkowej" - Utrzymanie rozwoju gospodarczego" - Ochrona socjalna najuboższych

16.1 Państwo dobrobytu —> John Keynes, William Beveridge —> lata 70-80 - Państwo stawiało za cel —> zabezpieczenie obywateli przed ryzykiem wynikającym z gospodarki rynkowej, np. utrata pracy, choroba, starość" - Dążenie do powszechnego dobrobytu"

17. Konserwatyzm —> korzenie antyczne - Arystoteles, Cyceron —> Francois Rene de Chateubriand - XVIII/XIX —> Edmund Burke - XVIII w. —> Joseph de Maistre - XVIII/XIX Edmund Burke: «Rozważania o rewolucji we Francji» 1) Zasada zachowania i naprawy = «należy zmieniać to, co należy zmieniać»" 2) Państwo = społeczeństwo 3) Nie umowa społeczna tworzy wspólnotę, a umowa z Bogiem" 4) Najwyższa wartość - tradycja" - Prawo jest dorobkiem wielowiekowej tradycji 5) Droga naprawy ustroju - powolne reformy, kon-ja"

17.1 Konserwatyzm na przestrzeni wieków: 1. Ograniczona wizja społ-wa, uformowanego przez tradycję" 2. Przywiązanie do porządku moralnego i społecznego 3. Orientacja na ustalone autorytety"

17.2 Konserwatyzm tradycjonalistyczny —> Louis de Bonald —> Joseph de Maistre - XIX w.

-

prawdziwy konserwatyzm Tradycjonalizm o charakt. teokratycznym = wiara jest ważniejsza dla człowieka niż rozum" Społ-wo jest tworem Boga, który nadaje ustrój i hierarchię" Postulat rządów twardej ręki = «kara zawsze musi grozić»

17.3 Konserwatyzm rewolucyjny —> Charles Maurras —> XIX/XX w.

- Zakłada użycie siły w celu przeprowadzenia rewolucji dla przywrócenia tradycyjnych autorytetów i zasad"

- Sciśle zw. z nacjonalizmem —> Friedrich Nitzsche: - Jego antypozytywistyczne i antychrześcijańskie hasła = podbudowa dla konserwatyzmu rewol. w Niemczech i Włoszech" - Idea, że państwo potrzebuje przywódcy i religii" - Pojęcie «nadczłowieka»

17.4 Konserwatyzm radykalny - sprzeciw wobec rozpadu zachodniej cywilizacji, a tym samym upadku świata

17.5 Decyzjonizm —> Carl Schmitt - Potrzeba wprowadzenia dyktatury w celu obrony zagrożonego ładu" - Dyktator ma prawo podejmowania wszelkich decyzji, bez skrępowania prawem"

17.6 Konserwatyzm rewolucyjny a radykalny: Wspólna cecha: -wrogość wobec demokracji i myśli liberalistycznej " -Wrogość wobec liberalizmu demokratycznego Johna Stuarta Milla"

18. Konserwatyzm współcześnie —> Otto von Bismarck —> Charles de Gaulle 1. Ewolucyjna wizja społ-wa, państwa i prawa (dopuszcza nawet głębokie reformy, jeśli są konieczne) 2. Odrzucenie konstruktywizmu (przekonania o możliwości zaprojektowania idealnego społ-wa i państwa) 3. Wrażliwość społeczna - umożliwia przeprowadzenie kolejnych reform społecznych

19. Socjalizm —> początki XIX w. - własność prywatna i dystrybucja dochodu podlegają kontroli społecznej" - kolektywizm, równość" - Człowiek jako istota społeczna" - Koncepcja «człowieka abstrakcyjnego»" - Zasada spraw-ści społecznej

19.1 Socjalizm utopijny —> Robert Owen —> Charles Fourier - Kolektywizm" - Wiara w samoorganizację producentów i możliwość zmiany systemu społ-gosp. poprzez wykazanie wyższości org-ji gospód. opartych na wspólnej własności —> wpływ na powstanie spółdzielczości" - Krytyka rodziny"

19.2 Socjalizm fabiański —> George Bernard Shaw —> 1844 r. = stopniowe przechodzenie od kapitalizmu do socjalizmu przez reformy mające na celu poprawę życia klas pracujących

19.3 Socjalizm industrialny —> Claude de Saint-Simon - był kształtowany odgórnie, technokratycznie (władza powinna być w ręku specjalistów)" - Zakładał ograniczenie, a nie zniesienie własności prywatnej

19.4 Socjalizm naukowy (komunizm, marksizm) —> Karol Marks —> Fryderyk Engels —> połowa XIX w. - «Manifest komunistyczny» — Naukowość polegała na identyfikacji praw rządzących światem i społ-wem oraz wiara w możliwość jego zaprojektowania — ludzkość przechodzi przez kolejne farmacje społ-ekonomiczne, w których toczy się walka między właścicielami a wykorzystywaną władzą panującą — dążenie do zniesienia podziału klasowego —> poprzez obalenie władzy kapitalistów — charakter rewolucyjny — nawiązanie do dialektyki Hegla — odrzucanie religii, jako opium dla ludu, ścieranie się materii Scjentyzm - wiara w nieograniczone możliwości poznania Determinizm - przekonanie o braku przypadkowości i możliwości przewidzenia przyszłych zdarzeń Podział: 1) Socjaldemokracja - Eduard Bernstein (rewizjonizm), Karol Katusky (centryzm) 2) Komunizm - rewolucyjna orientacja marksistowska - Włodzimierz Lenin:" a) Kolektywizm" b) Antyliberalizm" c) Skrajny etatyzm" * Eurokomunizm - odrzucał teorię dyktatury proletariatu i zakładał demokrację o gospodarce mieszanej

19.4.1 Szkoła frankfurcka —> lata 1920’ —> Erich Fromm —> Theodor Adorno —> Jurgen Habermas — Ostra krytyka kapitalizmu — zacieranie granic między dyscyplinami

Człowiek jednowymiarowy: —> Herbert Marcuse - krytyka współczesnego społ-wa kapitalistycznego" - potrzebne jest wyzwolenie w sferze społecznej, aby móc stworzyć pełnię szczęścia

20. Socjaldemokratyzm - nawiązywał do korzeni marksistowskich" - Partie demokratyczne dążyły do systemu społeczno-gospodarczego opartego na planowanej gosp.mieszanej (eurokomunizm) oraz państwowej własności podstawowych środków produkcji Socjalizacja - proces wprowadzania ideałów socjalizmu demokratycznego

21. Doktryna «trzeciej drogi» —> Anthony Giddens —> Tony Blair - podkreślała potrzebę odnowy socjaldemokracji Anthony Giddens : nowoczesna socjaldemokracja odnosi się pozytywnie do prywatyzacji, kierując się zasadami równowagi budżetowej i dyscypliny finansowej" Socjalizm rynkowy - popieranie prywatyzacji, kierowanie się równowagą budżetu i dyscypliną finansową

22. Anarchizm —> Pierre Joseph Proudhon - 1-szy —> Georges Sorel Podstawowa wartość : Wolność + równość społeczna" Podstawa programu: Stworzenie samoorganizująqego się społ-wa, niepotrzebującego nad sobą zewn. władzy

22.1 Anarchosyndykalizm Podstawa ustroju społ-wa: Syndykaty - zw.zawodowe, będące jednocześnie organami władzy"

22.2 Anarchizm kolektywistyczny —> Michaił Bakunin Podstawa ustroju: Społ-wo podzielone na mniejsze samorządowe wspólnoty wolnych ludzi

23. Społeczne nauczanie Kościoła —> początek : przełom XIX/XX w.

1) Pius IX - 1864 - encyklika «Quanta cura» —-> lista potępianych błędów + Sylabus errorum: • Kościół oddzielony od państwa " • Kościół nie ma prawa używać siły" • Każdy człowiek ma swobodę wyboru religii" —> liberalne i socjalne ruchy katolików

2) Leon XIII —> Dokonał zasadniczej zmiany stanowiska kościoła" 1. Encyklika «Aeterni Patris» - 1879 —> Za właściwy sposób tłumaczenia świata uznał filozofię św. Tomasza z Akwinu" Podstawa: - Godność osoby ludzkiej" 2. Encyklika «Immortale Dei» - 1885 Podstawa: - Dotyczyła ustroju państwa chrześcijańskiego" - Brak akceptacji suwerenności ludu oraz rozdziału kościoła od państwa 3. Encyklika «Libertas praestantissimum»- 1888 Podstawa: - Przeciwstawienie 2 koncepcji wolności : liberalnej i chrześcijańskiej 4. «Rerum novarum» - 1891 —> O kwestii robotniczej Podstawa: - Miała duże znaczenie dla kształtowania Katolickiej nauki społecznej" - Socjalizm jest fałszywym rozwiązaniem, więc "

3) 4) 5) 6) 7)

Prawdziwe rozwiązanie: Solidaryzm społeczny (klasy nie są wrogami)" Własność prywatna (należy naturalnie do każdego człowieka) Potrzeba państwa (państwo potrzebuje władzy do, np. zakazu pracy dzieci, zapewnienia minimalnej pracy)" Interwencja państwa (tylko wtedy, gdy jest niezbędne)" Rozwijanie organizacji zawodowych

5. Encyklika o «demokracji chrześcijańskiej» Podstawa: Wskazał, że jest ona nie formą rządów, a treścią działania politycznego, mogąca wystąpić w każdej formie rządzenia" Czerpano z 2 źródeł : społeczna nauka Kościoła katolickiego + kierunek filozoficzny(personalizm)"

3) Pius XI - 1931 - Encyklika «Quadragesimo Anno» —> Nawiązywała do Rerum novarum (wydano 40 lat wcześniej) —> o odnowieniu systemu społecznego i udoskonaleniu go według Ewangelii Kwestie: 1. Opozycja wobec socjalizmu i liberalizmu 2. Rozwinięcie teorii o społecznej f-ji własności (przy korzystaniu ze swego prawa należy mieć na uwadze i dobro innych)" 3. Sformułowanie zasady pomocniczości, o wymiarze antyetatystycznym («co jednostka może sama, nie wolno robić państwu»)"

4) Jan XXIII - Encykliki «Mater et Magistra» - 1961, «Pacem in terris» - 1963" 1. Aggiornamento - dostos. się kościoła do nowych warunków i wyzwań" 2. Uznanie pluralizmu światopoglądowego" 3. Rozwinięcie zasady dobra wspólnego:" - kwestie praw człowieka" - stosunków między narodami " - spraw-ści w gospodarce"

5) Paweł VI - Encyklika «Popularum progressio» - 1967 —> obow. wzajemnej solidarności w stos. międzynarodowych"

6) Jan Paweł II - Encykliki «Laborem exercens» - 1981, «Solicitudo rei sociallis» 1987, «Centesimus annus» - 1991 —> podkreślał znaczenie godności ludzkiej osoby oraz: - rola pracy dla rozwoju człowieka i sprawiedliwego społ-wa" - Krytyka konsumpcjonizmu" - Poszanowanie przyrody - Przestrzeganie przed fundamentalizmem" - Pozytywny stos. do demokracji" - Humanistyczna wizja człowieka

7) Benedykt XVI - Encyklika «Caritas in varitate» - 2009 —> próba dostos. nauki kościoła do kryzysu gospodarczego

24. Chrześcijańska demokracja —> Pierwotnie u Leona XIII Później: - stała się ruchem politycznym rozwijającym się w okresie międzywojennym" Ruch chadecki : zw. jest z kościołem" - zmiany wynikały ze zmian życia politycznego"

25. Totalitaryzm —> całkowite podporządkowanie państwu wszelkich przejawów życia Cechy: 1. Utopijny zamysł 2. Ideologiczna wyłączność" 3. Monopartyjna władza 4. Terror 5. Demagogia i wiara mesjanistyczna" 6. Skrajny etatyzm 7. Elementy heglowskiej wizji narodu

26. Nacjonalizm —> druga połowa XIX w. —> Maurice Barres —> przeciwnik do kosmopolityzmu (opierał się na konstrukc.modelu jednostki, oderw. od warunków miejsca i czasu) —> przeciwnik liberalizmu Założenia: Doktryna uznająca więź narodową za podstawę prawidłowego rozwoju jednostki i społeczeństwa Naród zajmuje pozycję uprzywilejowaną wobec innych państw " Naród rozumiany jako: wspólnota obywateli / wspólnota etniczna

26.1 Nacjonalizm integralny —> XIX/XX w. —> Roman Dmowski —> Charles Maurras Założenia: Naród jako wspólnota duchowa, a nie obywatelska (Hegl)" Swoista sakralizacja narodu" Łączenie neoromantyzmu z darwinizmem społecznym (walka o byt pomiędzy gorzej i lepiej przystosowanymi do danych warunków narodami)" Nie musi być rasistowski, ale jest niechętny obcym

26.2 Nacjonalizm polski —> Roman Dmowski - współtwórca Narodowej Demokracji, ideowy przeciwnik J.Piłsudskiego" - odrzuca rozumienie narodu jako «zbiorowość jednostek, mówiących jednym językiem i zamieszkujących pewien obszar» A przeciwstawia naród jako : «nierozłączna część społeczna, ograniczenie spójna, łącząca jednostkę ludzką niezliczonymi więziami»

27. Faszyzm —> początek XX w. Cechy = cechy totalitaryzmu : • Skrajny antydemokratyzm, antyliberalizm" • Skrajny etatyzm, terror" • Władza monopartyjna, skupiona w osobie wodza" • Demagogia" • Wykorzystanie Heglowskiej koncepcji narodu (wspólnota duchowa) oraz koncepcji Nietzschego (pojęcie nadczłowieka)"

28. Faszyzm włoski a nazizm Faszyzm

Nazizm

Giovanni Gentile, Mussolini

Alfred Rosenberg, Adolf Hitler

Brak rasizmu

Rasizm jako podstawa ideologii

Brak projektu unicestwienia ludów

Program eliminacji żydów i sprowadzenia Słowian do roli podludzi

Ideologia spirytualistyczna

Darwinizm społeczny : walka lepiej przystosowanych z jednostkami słabszymi

Kultura włoska, łacińskość. " Akceptowanie uniwersalizmu

Germanizm:" - antyracjonalizm, antyempiryzm" - Krytyka kosmopolitanizmu, liberalizmu

Oparcie się na statolatrii - państwo jest absolutem, wobec którego jednostki i grupy nie

Oparcie się na narodzie w znacz.biologicznym" Państwo tylko wyrażało naród, a nie nadawało mu

mają znaczenia

formę

29. Nowa Lewica —> lata 60-70 XX w. —> Martin Luther King Założenia: Ruch polityczny, skupiony wokół wielkich środków akademickich w USA i UK" 2 pojęcia: 1) Ruch studencko-intelektualny : dążący do demokracji partycypacyjnej (obywatele mogą zabrać głos w ważnej dla nich sprawie lub uczestniczyć w ważnej dla nich sprawie)" 2) «Ruch ruchów» : pobudzenie wielu ideologii, które albo stały u podstaw NL albo wprost się od niej wywodziły Podstawa ideologii: Teoria szkoły frankfurckiej —> Herbert Marcus - Krytykował współczesne społ-wo kapitalistyczne" Zakładała komunitaryzm" Akceptowała równość i wolność osobistą"

Dążyła do «społ-wa być» zamiast «mieć» Społ-wo wielokulturowe Dążyła do demokracji partycypacyjnej (decyzja grupy zainteresowanej, a nie wszystkich)" Ideologia politycznej poprawności Walka o prawa Afroamerykanów i walka z dyskryminacją społeczną

30. Critical Legal Studies —> koniec lat 70 —> «Krytyczne studia nad prawem» —> Roberto Unger Cel: - wyrażały idee Nowej Lewicy" - Prawo jest instrumentem polityki i opiera się na ideologiach

31. Polityczna poprawność (political correctness) Przekonanie, że nieodpowiednie słownictwo używane w debacie publicznej sprzyja dyskryminacji, dominacji i nietol...