Epopeja (epos bohaterski) PDF

Preview

Summary

opracowanie, streszczenie, informacje o epoce lub o utworze...

Description

Kinga Gawlik II r. I st. fil. pol. n.

Epopeja (epos bohaterski) Homer i Wergiliusz jako znani twórcy epopei antycznych w okresie oświecenia byli bardzo cenionymi twórcami. Ich utwory stały się wzorami dla późniejszych autorów. Dzięki nim epos kojarzył się z dziełem wybitnym, wzbudzającym podziw, opisującym dokonania wielkich bohaterów. Jednakże w dobie oświeceniowej, mimo wysokiej rangi Iliady, Odysei czy Eneidy zaczęto modyfikować niektóre ich elementy. Epopeja klasycystyczna musiała bardzo odznaczać się na tle innych utworów stylem i kompozycją, żeby móc zyskać takie miano. Jej celem było wzbudzenie podziwu, utrzymanie jedności między boskością a naturalnością. Pojawił się także zupełnie inny, nowy rodzaj heroizmu, a także inny sposób przedstawienia bitwy. Wysokie wymagania wobec epopei, które ustanowiły czasy nowożytne bardzo ograniczały możliwości klasyfikacji dzieł w tej kategorii. Nie oznacza to jednak, że twórcy doby oświecenia nie próbowali podjąć się stworzenia utworu, który zasługiwałby na to miano, a nawet uważali to za swoją misję. Na gruncie literatury międzynarodowej powstała epopeja Woltera Henriada, z kolei do ważniejszych polskich epopei można zaliczyć: ● Wojnę chocimską (1780) Ignacego Krasickiego ● Pułtawę (1803), Nikodema Muśnickiego ● Jagiellonidę,

czyli

Zjednoczenie

Litwy

z

Polską

(1817),

Tomaszewskiego ● Józefadę (1818), Jędrzeja Świderskiego ● Zdobycie Kijowa (1818), Tymona Zaborowskiego ● Stefana Czarnieckiego (1858), Kajetana Koźmiana oraz inne utwory o cechach epopei: ● Stanislaidę (1831), Marcina Molskiego ● Galicję oswobodzoną (1801), Jędrzeja Świderskiego ● Świątynię Sybilli (1810) i Lecha (1807), Jana Pawła Woronicza

Wolter, Henriada (1728)

Dyzmy

Bończy

Poemat epicki w 10 pieśniach, pisanych 12-zgłoskowym wierszem sylabicznym ze średniówką po 6 sylabie. Patronat nad wydaniem utworu w Londynie obrała królowa angielska Elżbieta. Zawiera apologię francuskiego króla Henryka IV, przedstawiając go jako wzór dobrego władcy. Król ten pełnił rządy przez ponad 20 lat w czasie sporów i starć zachodzących między hugenotami a katolikami. Akcja utworu rozgrywa się w 1589 roku podczas oblężenia Paryża ze strony Henryka III Walezego. Głównym tematem utworu jest fanatyzm religijny, wojna, tolerancja, a także aktualna sytuacja polityczna we Francji. Każdą z 10 pieśni eposu rozpoczyna wstęp, wychwalający cnoty króla oraz będący streszczeniem dalszej wierszowanej części.

Ignacy Krasicki, Wojna chocimska 11-zgłoskowy utwór pisany oktawą stanowi opis walki Jana Karola Chodkiewicza podczas wojny polsko-tureckiej trwającej w latach 1620-1621. Krasicki podjął się próby stworzenia epopei, jednakże nie opierał się na wzorach antycznych, większą wagę przywiązywał do stosowania wzorców nowożytnych, wprowadzając motywy chrześcijańskie. Ponadto motywy z poematu heroikomicznego jak Myszeida czy Monachomachia wywołały niezamierzony efekt komiczny. Dzieło jest interesujące przede wszystkim ze względu na próbę heroizacji przeszłości. Dyzma Bończa Tomaszewski, Jegiellonida, czyli Zjednoczenie Litwy z Polską Utwór

napisany został 13-zgłoskowcem o strofach ośmiowersowych (oktawa).

Opowiada o początkach unii polsko - litewskiej, która została zawiązana wraz z węzłem małżeńskim królowej Jadwigi i księcia Jagiełły. Jędrzej Świderski, Józefada Bohaterem utworu, jak wskazuje tytuł, jest Józef Poniatowski, przedstawiony na równi z dawnymi herosami. Poemat epicki ukształtowany został na wzór dzieł antycznych, pisany 13- zgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie.

Tymon Zaborowski, Zdobycie Kijowa Utwór opowiadający o wyprawie Bolesława Chrobrego z 1018 roku. Poemat rycerski składa się 26 pieśni, nie zachował się jednak w całości (prawdopodobnie zniszczył go sam autor). 7 znanych pieśni to: 1. Dobremir i Aniela

2. Aniela i Dymitr 3. Jamedyk Blud czarnoksiężnik ruski 4. Chrobry pod Kijowem 5. Jamedyk Blud w głębi ziemi 6. Dobremir i Aniela w Łucku 7. Grób świętego Wojciecha.

Kajetan Koźmian, Stefan Czarniecki Utwór składa się z 12 pieśni, co stanowi nawiązanie do twórczości Wergiliusza. Napisany został 13-zgłoskowcem z heksametrem daktylicznym. Można w nim odnaleźć zarówno nawiązania do filozofii chrześcijańskiej, jak i do mitologii antycznej. Głównym tematem powieści jest obrona Jasnej Góry, na tle której widać wyraźne nawiązania do religii w utworze, czyli walkę polskich rycerzy - chrześcijan z Szwedami - heretykami. Kluczową cechą bohaterów jest więc ich pobożność. A Czarniecki został wyróżniony ze względu na swą honorową i cnotliwą postawę, przyjętą w obliczu walki o ojczyznę. Jędrzej Świderski, Galicja oswobodzona Utwór składa się z 6 pieśni, w 1810 roku opublikowany został anonimowo. Pisany 13- zgłoskowcem. Fabuła utworu opiera się na doświadczeniach bitewnych samego autora, dzięki czemu zamiast dumy i poczucia wielkości spowodowanego heroizmem i zwycięstwem w boju, przedstawiony został strach, który nie opuszczał żołnierzy w trakcie walki. Jan Paweł Woronicz, Świątynia Sybilli Utwór rozpoczyna się cytatem zaczerpniętym z Eneidy, składa się z 4 pieśni. Pieśń I opisuje park puławski, a pozostałe pieśni stanowią opis historii Polski. Postaci wyeksponowane w utworze to przede wszystkim Kazimierz Wielki - wzór władcy oświeceniowego, Jan Kazimierz (w pieśni III obdarzony proroczą wizją lat schyłku Rzeczypospolitej) oraz Sybilla, która przyczyny klęski upatruje w zwątpieniu w miłosierdzie Boże i przepowiada szczęśliwy dla Polski obrót spraw “Nie zagrzebie waszego rodu ta mogiła: Troja na to upadła, aby Rzym zrodziła”. Akcja rozgrywa się w epoce Jagiellonów i zwiastuje rozbiór Rzeczypospolitej. Właściwości stylu: porównania homeryckie, złożone epitety, okresy retoryczne – rozbudowane zdanie, w którym poszczególne elementy mające własną intonacje są tak ułożone, by utrzymać linię melodyczną całej wypowiedzi....