Farmaceutische technologie PDF

Preview

Summary

Download Farmaceutische technologie PDF

Description

Farmaceutische technologie Algemene begrippen: 1. Farmaceutische technologie: De kennis (weten) en de kunst (kunnen) om geneesmiddelen te bereiden in een aangepaste vorm, nauwkeurig gedoseerd en maximaal werkzaam. 2. Actieve stof en hulpstof: Grondstoffen voor farmaceutische preparaten zijn te verdelen in therapeutisch werkzame verbindingen (actieve stoffen, geneeskrachtige stoffen, farmaca) en hulpstoffen (excipientia). Actieve stoffen zijn de ingrediënten die verantwoordelijk zijn voor de werking van een geneesmiddel. De stoffen die je bij het bereiden toevoegt aan de actieve stoffen noemt men hulpstoffen. Hulpstoffen moeten fysisch en chemisch stabiel zijn en de therapeutische werking van de farmaca niet nadelig beïnvloeden. Zij moeten microbiologisch voldoende zuiver en zo mogelijk van een constante en in elk geval van bekende samenstelling zijn. Zij mogen in de gebruikte hoeveelheden en concentraties niet irriteren of toxische verschijnselen veroorzaken. In feite gelden voor de toelating van nieuwe hulpstoffen dezelfde eisen als die aan nieuwe geneesmiddelen worden gesteld. Voorbeelden van hulpstoffen: vulstoffen (om meer volume te geven), kleurstoffen en smaakstoffen, bindmiddelen (stoffen om het poedermengsel tot een tablet te kunnen persen), glijmiddelen (gladmakende stoffen om de tabletten uit de vorm te kunnen lossen en om de tabletten makkelijk in de verpakking te kunnen laten glijden), granuleermiddelen (stoffen die invloed hebben op de snelheid waarmee een tablet in de maag uiteenvalt), coating (laagje dat ervoor zorgt dat een pil pas in de darm uiteenvalt en niet in de maag (maagbeschermend of voor colon-targetting), etc 3. Soorten bereidingen: Naargelang de schaalgrootte worden bereidingen onderverdeeld in drie groepen: - Magistrale bereidingen: Dit is een bereiding die de apotheker zelf klaarmaakt volgens het geneeskundig voorschrift. Op dit voorschrift verzoekt de arts de apotheker om één of meer stoffen te verwerken tot een galenische vorm, bv een siroop. een zalf.... De samenstelling kan aangepast worden aan de behoefte van een bepaalde patiënt. Vbn: een aangepaste dosis voor kinderen, een lagere dosis voor patiënten met nierfalen, allergieën, lactose-intolerantie,… -Officinale bereidingen of huisbereidingen: Een bereiding die in de apotheek gemaakt wordt, meestal in relatief grote hoeveelheden. Het zijn meestal vrij eenvoudige bereidingen. De formule is terug te vinden in de Farmacopee of een Formularium of het gaat om een kopie van bestaande specialiteiten. Veel mensen waarderen het feit dat de apotheker zelf iets voor hen heeft bereid en ze betalen meestal ook minder dan wanneer ze een specialiteit zouden gebruiken.

- Specialiteiten of industriële bereidingen: Dit is een geneesmiddel met een vaste samenstelling dat in de handel wordt gebracht door een erkende firma. Deze geneesmiddelen krijgen een bijzondere benaming: de specialiteitsnaam. Ze hebben een specifieke verpakking waarin zich een bijsluiter bevindt. Specialiteiten zijn beschermd door een patent (15 jaar). Het is verboden om gedurende deze periode het geneesmiddel na te maken. Na het verloop van het patent mogen andere firma's het geneesmiddel namaken en het op de markt brengen als zogenaamd generisch geneesmiddel. Ze moeten een naam krijgen waarin (een deel van) de naam van het actief product verwerkt zit (bv: Doccetiri = Cetirizine EG < Zyrtec® met als actief product cetirizine). Deze geneesmiddelen zijn goedkoper voor de patiënt en zouden dezelfde werking moeten hebben als de specialiteit

Gebruik van naslagwerken en databanken: Sommige boeken zijn zo noodzakelijk in de apotheek dat ze verplicht zijn door de wetgever via een KB of Koninklijk Besluit: deze boeken moeten in elke apotheek aanwezig zijn. Andere boeken zijn even noodzakelijk, maar niet verplicht door de wet. * Verplichte werken: a. De Belgische Farmacopee - BF VI: De farmacopee is het "lijfboek van de apotheker". In iedere apotheek moet een exemplaar van de BF VI aanwezig zijn. Deze zesde uitgave omvat zowel Belgische als Europese teksten (Europese Farmacopee). Een eerste uitgave van dit naslagwerk verscheen in 1823; het spreekt vanzelf dat er intussen veel veranderd is aan de inhoud! Sommige zaken worden niet meer vermeld in uitgave VI. In dat geval moeten we gaan kijken wat de vijfde uitgave over het onderwerp vertelt. Het werk bestaat uit drie delen: •Deel I bevat de algemene eisen en technische gegevens, bv: de samenstelling van voedingsbodems voor het kweken van bacteriën •Deel II beschrijft alfabetisch de eisen waaraan scheikundige geneesmiddelen en hulpstoffen moeten voldoen (in de zogenaamde 'monografieën') •Deel III geeft de eisen weer waaraan geneesmiddelen en hulpstoffen van plantaardige en dierlijke oorsprong moeten voldoen (bv: plantenextracten). Dit deel bevat ook een aantal bereidingen. Tegenwoordig bevat de Europese Farmacopee geen gedetailleerde bereidingsvoorschriften meer. De belangrijkste toepassing van de farmacopee betreft nu de kwaliteit van industrieel geproduceerde en nationaal of internationaal verhandelde producten. Er is vastgesteld dat de componenten van een geneesmiddel en het verpakkingsmateriaal moeten voldoen aan de aan de monografieën van de Europese Farmacopee. Zo zie je op de verpakking van farmaceutische grondstoffen vaak de afkorting Ph. Eur. staan, dit betekent dat de grondstof voldoet aan de eisen van de Europese Farmacopee.

b. Het Therapeutisch Magistraal Formularium - TMF: Een formularium is een boek waarin bereidingen worden besproken. Door de voorschriften uit een formularium te gebruiken zijn de bereidingswijze en samenstelling van geneesmiddelen steeds dezelfde. Als we het maken van magistrale bereidingen nog eens met koken vergelijken, dan is een formularium het kookboek. De bereidingen opgenomen in dit formularium werden gekozen in functie van hun therapeutische doeltreffendheid (d.w.z. dat ze enkel in het boek komen als ze hun werking bewezen hebben) en werden in verschillende labo's onderzocht op hun stabiliteit. Ook onderzocht men hoe de bereidingen het best gemaakt worden. De eerste editie van het TMF bevat enkel formules dermatologie en is vanaf 1 december 2003 verplicht in elke apotheek aanwezig. Het tweede deel, onder constructie, wordt gewijd aan de niet-dermatologische preparaten. * Niet verplichte werken: a. Nationaal Formularium - NF: Het is een boek met standaardvoorschriften waarin samenstelling en bereidingswijze van een preparaat beschreven zijn. Het is de bedoeling dat dit in de loop van de tijd vervangen wordt door het TMF, maar dan is er nog veel werk aan de winkel... Bv: Pasta tegen aften NF VI, Hoeststillende en decongestieve siroop NF VI, mentholtalk 2% NF VI. Zoals je ziet moet de arts op zijn voorschrift vermelden dat de bereiding uit het NF VI komt. Van veel huisbereidingen komt de formule uit dit boek. b. Martindale - 'The Extra Pharmacopoeia': Dit boek bevat een zeer volledige beschrijving van alle grondstoffen. Je kan hierin terecht voor: -eigenschappen van het product (bv: oplosbaarheden), -gebruik, -bijwerkingen, -absorptie, -gebruikelijk dosissen (niet de wettelijke maximale dosissen). c. Merck-Index: Dit boek vermeldt de eigenschappen van de producten (bv. de structuurformules). d. Het qeneesmiddelenrepertorium – ‘Het groene boekje’: Geeft een overzicht van alle specialiteiten in België gerangschikt volgens farmacologische klasse.

Afkortingen en symbolen:

Afkorting

Naam Latijn

Betekenis

a

ante

voor

aa of ana

ana partes

van elk (gelijke delen)

ad

ad

tot (bv. een bepaald volume)

add

addere

toevoegen

adhib

adhibendum

toe te passen

ad lib.

ad libitum

naar wens

a.u.e.

ad usum externum

voor uitwendig gebruik

ad us. prop. ad usum proprium (a.u.p.)

voor eigen gebruik

ad us. vet.

ad usum veterinarium

voor veeartsenijkundig gebruik

ac

ante coenam

vóór de maaltijd

a.n.

ante noctem

voor de nacht

appl.

applicandum

moet aangewend worden

apt.

aptus

geschikt

aq. bidest.

aqua bidestillata

tweemaal gedistilleerd water

aq.

aqua

water

aq.dest.

aqua destillata

gedistilleerd water

b.d.d. of b.i.d

bis de die of bis in die

tweemaal per dag

c.

capsula

capsule

c.

cochlear

lepel - eetlepel (15 ml)

c.

coena

maaltijd

c.

cum

met

caps. amyl. capsula amylacea

ouwelcapsule

caps. gel. op.

capsula gelatinosa operculata

gelatinecapsule

c.c.

centimetrum cubicum

kubieke centimeter

cit.

cito

spoedig

clysm.

clysma

lavement

c.inf.

cochlear infantium

kinderlepel

c.o.v.

cochlear ovorum

eierlepel

c.p.

cochlear parvum

dessertlepel (8 ml)

c. th

cochlear theae

theelepel (3 ml)

c.c.

cochlear cafeti

koffielepel (5 ml)

c.j.

cochlear juculi

soeplepel (15 ml)

collut. (or.)

collutio (oris)

mondspoeling

collyr.

collyrium

oogwassing

comp. of cps.

compositus

samengesteld

conc.

concentratus

geconcentreerd

cont.

continens

bevattende

d.

da

geef

d.c. prohib. da cum prohibitione

geeft met verbod (autorijden)

d.c. form.

da cum formula

geef met het voorschrift

d.c. mon.

da cum monitione

geef met waarschuwing

d.c.

durante coena

gedurende de maaltijd

d.d.

de die

per dag

dep.

depuratus

gezuiverd

d.i.d.

da in dimidio

geef de halve hoeveelheid

dil.

dilutus

verdund

div. i.p.

divide in partes

verdeel in gelijke delen

d. in dim. quant.

da in dimidia quantitate

geef in halve hoeveelheid

d. in dim.

da in dimidio

geef in halve hoeveelheid

d. i. m.m.

da in manum medici

gaaf in handen van de arts

disp.

dispensa

lever af

dos.

dosis

een dosis

d.s.

da signa

geef, schrijf op het etiket

d.s. monit.

da sine monitione

geef zonder waarschuwing (autorijden)

d.t.

dentur tales

geef een een aantal

d.t.d.

da tales doses

geef zodanige dosis

ed. VI, VII, VIII

edito VI, VII, VIII

6°, 7°, 8° uitgave vd Nederlandse Farmacopee

empl.

emplastrum

pleister

emuls.

emulsum

emulsie

exsicc.

exsiccatus

uitgedroogd

ext.

externus

uitwendig

extr. aq.

extractum aquosum

waterig extract

extr. liq.

extractum liquidum

vloeibaar extract

extr. sicc.

extractum siccum

droog extract

extr. spir.

extractum spirituosum

spiritueus extract

extr. spiss.

extractum spissum

dik extract

f.

fac

Maak

f.l.a.

fac lege artis

maak volgens de regelen der kunst Formularium der Nederlandse Apothekers

FNA f.s.a.

fac secundum artem

bereid volgens de kunst

ft.

fiat

dat er bereid wordt

garg.

gargarisma

gorgeldrank

gtt. aur.

guttae auriculares

oordruppels

gtt. nas.

guttae nasales

neusdruppels

gtt. ophth.

guttae ophthalmicea

oogdruppels

½ h.a.c.

dimidia hora ante coenam

een half uur voor de maaltijd

i.m.m.

in manum medici

in de hand van de arts

i.m.

injectio intramuscularia

intramusculaire inspuiting

i.v.

injectio intravenosa

intraveneuze inspuiting

i.s.c.

injectio subcutanea

onderhuidse inspuiting

int.

internus

inwendig

iter.

itera

herhaal

iter.

iteratio

herhaling

lin.

linimentum

smeersel

liq.

liquidus

vloeibaar

l.

loco

in plaats van

lev.(iss)

lev(issim)us

(zeer) licht

lot.

lotio

wassing

m. et v.

mane et vespere

's morgens en ’s avonds

m.i.

mihi ipse

voor mijzelf

m.

misce

Meng

m.d.s.

misce, da, signa

meng, geef, schrijf op etiket

muc.

mucilago

slijm

n.

nocte

‘s avonds

n.i. of ne reit of non rep.

ne iteretur of ne reiteretur of non repetatur

niet hernieuwen / niet herhalen

oculogutt.

oculoguttae

oogdruppels

o.b.h.

omni bihorio

elke twee uur

o.d.

oculus dexter

rechter oog

o.s.

oculus sinister

linker oog

o.h.

omnia hora

ieder uur

o.b.h.

omnia bihorio

iedere twee uur

o.4.h.

omnia quaternis horis

iedere vier uur

o.m.

omnie mane

elke morgend

p.

post

na

p.c.

post coenam

na de maaltijd

per os

per os

langs de mond

P.I.M.

perculum in mora

gevaar bij uitstel

p.o.

per os

oraal

pond.

ponderosus

zwaar

pot.

potio

srank

pro die

pro die

per dag

pro inf.

pro infantum

voor kinderen

pro rect.

pro recto

rectaal

q.l.

quantum libet

zoveel u verlangt

q.pl.

quantum placet

zoveel het u behaagt

q.s.

quantum sufficit

zoveel als nodig

q.v.

quantum vis

zoveel u wil

4 d.d.

quarter de die

viermaal daags

R.

recipe

Neem

rec. par.

recenter paratus

vers bereid

reit. of rep. reiteretur of repetatur

dat het nog eens herhaald wordt

S.

scribere

opschrijven, vermelden

s.a.

secundum artem

volgens de regels van de kunst

sc.

sub cutane

subcutaan, onderhuids

sec. CMN

secundum Codicem Medicamentorum Nederlandicum

volgens de Codex Medicamentorum Neerlandicus

s.d.d. of sem.d.

semel de die

éénmaal daags

6.d.d.

sexies de die

zesmaal daags

sicc.

siccus

droog

sig. of s.

signa

teken (= schrijf op etiket)

s.(ine) ch. of s.c.i.

sine charta

zonder bijsluiter

s.l.

sine littera

zonder bijsluiter

sine conf. of sine confectione s.c.

zonder (fabrieks)verpakking

si nec. sit

si necesse sit

indien nodig is

sir.

sirupus

stroop

sol.

solutio

oplossing

solv.

solve

los op

steril.

sterilisa

steriliseer

steril.

sterilis

steriel

subling.

sublingualis

onder de tong

supp.

suppositorium

zetpil

tab.

tabula

tablet

tab. vag.

tabula vaginalis

vaginaal tablet

tal.

talis of tales

gelijkaardig

t.d.d.

ter de die

driemaal daags

t.i.d.

ter in die

driemaal daags

u.c. of us. cogn.

usus cognitus

gebruik bekend

u.e. of us. ext.

usus externus

uitwendig gebruik

u.i. of us. int.

usus internus

inwendig bekend

u.n. of us. not.

usus notus

gebruik bekend

ung.

unguentum

zalf

ust

ustus

gebrand

vesp.

vespere

’s avonds

Medisch voorschrift:

Administratieve gegevens Een voorschrift moet de volgende administratieve gegevens bevatten: 

naam, voornaam en adres van de voorschrijver



naam en voornaam van de patiënt, indien van toepassing: aanduiding ‘kind’ of ‘zuigeling’



handtekening van de voorschrijver



datum van het voorschrift



eventueel een einddatum voor de uitvoering van het voorschrift, indien de voorschrijver meent dat een langere of kortere geldigheidsduur dan de ‘standaardduur’ van 3 maanden noodzakelijk is (met een maximale geldigheid van 1 jaar) (zie de hieronder vermelde specifieke regels voor een voorschrift voor vergoedbare farmaceutische specialiteiten)



eventueel een aanvangsdatum van de behandeling, indien de voorschrijver dit noodzakelijk acht omwille van veiligheidsredenen voor de patiënt en/of in het belang van hun behandeling

Geneesmiddelengegevens Een voorschrift moet de volgende geneesmiddelengegevens bevatten: 

de merknaam van het geneesmiddel of de algemene benaming (voorschrift op stofnaam: VOS)



de toedieningsvorm



de sterkte



de posologie



de therapieduur in weken en/of dagen (zie de hieronder vermelde specifieke regels voor een voorschrift voor vergoedbare fa...