Hoa Dai Cuong PDF

Preview

Summary

Hóa ñ i cương Page 1 of 251 B YT HÓA ð I CƯƠNG (DÙNG CHO ðÀO T O BÁC SĨ ðA KHOA) Mà S : ð.01.X.06 NHÀ XU T B N GIÁO D C HÀ N I – 2007 Ch ñ o biên so n: V KHOA H C VÀ ðÀO T O – B Y T Ch biên: PGS.TSKH. PHAN AN Tham gia biên so n: PGS.TSKH. PHAN AN TS. NGUY N SĨ ð C DS. LÊ H U TRÍ Thư ký biên so n: Th...

Description

Accelerat ing t he world's research.

Hoa Dai Cuong Holy Fish

Related papers

Download a PDF Pack of t he best relat ed papers 

Hóa ñ i cương

Page 1 of 251

B

YT

HÓA ð I CƯƠNG (DÙNG CHO ðÀO T O BÁC SĨ ðA KHOA) Mà S : ð.01.X.06

NHÀ XU T B N GIÁO D C HÀ N I – 2007

Ch ñ o biên so n:

V KHOA H C VÀ ðÀO T O – B Y T Ch biên:

PGS.TSKH. PHAN AN Tham gia biên so n:

PGS.TSKH. PHAN AN TS. NGUY N SĨ ð C DS. LÊ H U TRÍ Thư ký biên so n:

ThS. NGUY N TH NGUY T Tham gia t ch c b n th o:

PHÍ VĂN THÂM TS. NGUY N M NH PHA

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 2 of 251

 B n quy n thu c B Y t (V Khoa h c và ðào t o) 770–2007/CXB/2–1676/GD

Mã s : 7K720M7 – DAI

L I GI I THI U Th c hi n m t s ñi u c a Lu t Giáo d c, B Giáo d c và ðào t o và B Y t ñã ban hành chương trình khung ñào t o bác sĩ ña khoa. B Y t t ch c biên so n tài li u d y – h c các môn cơ s và chuyên môn theo chương trình trên nh m t ng bư!c xây d ng b sách ñ t chu"n chuyên môn trong công tác ñào t o nhân l c y t . Sách Hoá ñ i cương ñư#c biên so n d a trên chương trình giáo d c c a Trư$ng Trư$ng ð i h c Y Hà N i trên cơ s chương trình khung ñã ñư#c phê duy t. Sách ñư#c PGS.TSKH. Phan An (Ch biên), TS. Nguy%n Sĩ ð'c và DS. Lê H(u Trí biên so n theo phương châm: Ki n th c cơ b)n, h th ng; n i dung chính xác, khoa h c; c p nh t các ti n b khoa h c, k* thu t hi n ñ i và th c ti%n Vi t Nam. Sách Hoá ñ i cương ñã ñư#c H i ñ+ng chuyên môn th"m ñ,nh sách và tài li u d y – h c chuyên ngành bác sĩ ña khoa c a B Y t th"m ñ,nh năm 2007. B Y t quy t ñ,nh ban hành tài li u d y – h c ñ t chu"n chuyên môn c a ngành trong giai ño n hi n nay. Trong th$i gian t 3 ñ n 5 năm, sách ph)i ñư#c ch.nh lý, b sung và c p nh t. B Y t chân thành c)m ơn các tác gi), ThS. Nguy%n Th, Nguy t và H i ñ+ng chuyên môn th"m ñ,nh ñã giúp hoàn thành cu n sách; C)m ơn PGS.TS. ð/ng Văn Tình, TS. ð/ng Văn Hoài ñã ñ c và ph)n bi n ñ0 cu n sách s!m hoàn thành k,p th$i ph c v cho công tác ñào t o nhân l c y t . L1n ñ1u xu2t b)n, chúng tôi mong nh n ñư#c ý ki n ñóng góp c a ñ+ng nghi p, các b n sinh viên và các ñ c gi) ñ0 l1n xu2t b)n sau sách ñư#c hoàn thi n hơn. V KHOA H C VÀ ðÀO T O – B Y T

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 3 of 251

L I NÓI ð U Giáo trình Hoá h c dùng cho sinh viên năm th nh2t h ñào t o bác sĩ ña khoa c a Trư$ng ð i h c Y Hà N i ñư#c biên so n theo khung chương trình ñào t o bác sĩ ña khoa ban hành theo quy t ñ,nh s 12/2001/Qð – BGD & ðT ngày 26 tháng 4 năm 2001 c a B Giáo d c và ðào t o và ñã ñư#c thông qua t i H i ñ+ng Chuyên môn Th"m ñ,nh SGK và TLDH chuyên ngành BSðK (B Y t ). Giáo trình ñư#c in thành 2 t p:

HOÁ ð I CƯƠNG HOÁ VÔ CƠ VÀ H U CƠ

V!i th$i lư#ng 90 ti t lý thuy t, trong giáo trình này chúng tôi ch. trình bày nh(ng ki n th c cơ b)n và c1n thi t ñ0 sinh viên có th0 theo h c ti p nh(ng môn h c cơ s c a Y h c có liên quan ñ n hoá h c như: Hoá sinh, Dư#c lý h c, V sinh và Môi trư$ng,... Ph1n ñư#c in ch( nghiêng nh3 là ph1n m r ng thêm ñ0 tham kh)o. Cu i m4i bài có các câu h3i t lư#ng giá giúp sinh viên v n d ng và n'm ch'c ñư#c lý thuy t. Sách do m t s cán b gi)ng d y b môn Hoá biên so n v!i s phân công như sau: Ph n ð i cương và Vô cơ: Ph n H u cơ: Ch biên: Thư ký c a ban biên so n:

PGS. TSKH. Phan An TS. Nguy%n Sĩ ð'c và DS. Lê H(u Trí PGS.TSKH. Phan An. ThS. Nguy%n Th, Nguy t

Chúng tôi mong nh n ñư#c ý ki n ñóng góp c a các b n ñ+ng nghi p và sinh viên ñ0 l1n tái b)n sách s5 hoàn thi n hơn.

Thay m t nhóm biên so n PGS.TSKH. PHAN AN

Bài 1

C U T O NGUYÊN T M C TIÊU 1. Phân tích ñư c nh ng ưu ñi m và như c ñi m c a các m u nguyên t c ñi n c a Rutherford và Bohr.

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 4 of 251

2. Trình bày ñư c nh ng lu n ñi m cơ b n c a thuy t cơ h c lư ng t trong vi c nghiên c u nguyên t . 3. Mô t ñư c nh ng ñ c trưng c a các orbital (mây electron) nguyên t . 4. V n d ng ñư c nh ng quy lu t phân b electron trong nguyên t , ñ bi u di n c u hình electron c a nguyên t m t nguyên t . 5. Mô t ñư c c u trúc c a b ng tu n hoàn các nguyên t hoá h c và quy lu t bi n thiên tính ch t c a các nguyên t trong b ng tu n hoàn. M

ð U Khái ni m nguyên t6 "ατοµοσ " (không th0 phân chia) ñã ñư#c các nhà tri t h c c Hy L p ñưa ra cách ñây hơn hai ngàn năm. Năm1807 Dalton, trên cơ s các ñ,nh lu t cơ b)n c a hoá h c, ñã ñưa ra gi) thuy t nguyên t6, th a nh n nguyên t6 là h t nh3 nh2t c2u t o nên các ch2t, không th0 chia nh3 hơn b ng phương pháp hoá h c. Năm 1811 Avogadro, trên cơ s gi) thuy t nguyên t6 c a Dalton ñã ñưa ra gi) thuy t phân t6, th a nh n phân t6 ñư#c t o thành t các nguyên t6, là h t nh3 nh2t c a m t ch2t, mang ñ1y ñ tính ch2t c a ch2t ñó. Năm 1861 thuy t nguyên t6, phân t6 chính th c ñư#c th a nh n trong h i ngh, hoá h c th gi!i h p t i Thu7 Sĩ. Ch. ñ n cu i th k8 XIX và ñ1u th k8 XX v!i nh(ng thành t u c a v t lý, các thành ph1n c2u t o nên nguyên t6 l1n lư#t ñư#c phát hi n.

1. THÀNH PH N C U T O C A NGUYÊN T V m/t v t lý, nguyên t6 không ph)i là h t nh3 nh2t mà có c2u t o ph c t p, g+m ít nh2t là h t nhân và các electron. Trong h t nhân nguyên t6 có hai h t cơ b)n: proton và nơtron. H t

Kh i lư ng (g)

ði n tích (culong)

9,1.10–28

– 1,6.10–19

proton(p)

1,673.10–24

+1,6.10–19

nơtron(n)

1,675.10–24

0

electron (e)

– Kh i lư#ng c a

kh i lư#ng p.

– ði n tích c a e là ñi n tích nh3 nh2t và ñư#c l2y làm ñơn v, ñi n tích, ta nói electron mang 1ñv ñi n tích âm (–e) còn proton mang 1ñv ñi n tích dương (+e).

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 5 of 251

– N u trong h t nhân nguyên t6 c a m t nguyên t nào ñó có Z proton thì ñi n tích h t nhân là +Ze và nguyên t6 ñó ph)i có Z electron, vì nguyên t6 trung hoà ñi n. – Trong b)ng tu1n hoàn, s th t c a các nguyên t cũng là s ch. ñi n tích h t nhân hay s proton trong h t nhân nguyên t6 c a nguyên t ñó. 2. NH NG M U NGUYÊN T

C

ðI N

2.1. M u Rutherford (Rơzơfo – Anh) 1911 T thí nghi m b'n các h t α qua m t lá vàng m3ng, Rutherford ñã ñưa ra m:u nguyên t6 hành tinh (hình 1.1). – Nguyên t6 g+m m t h t nhân quay xung quanh m/t tr$i.

gi(a và các electron quay xung quanh gi ng như các hành tinh

– H t nhân mang ñi n tích dương, có kích thư!c r2t nh3 so v!i kích thư!c c a nguyên t6 nhưng l i t p trung h1u như toàn b kh i lư#ng nguyên t6. M:u Rutherford ñã gi)i thích ñư#c k t qu) thí nghi m trên và cho phép hình dung m t cách ñơn gi)n c2u t o nguyên t6. Tuy nhiên không gi)i thích ñư#c s t+n t i c a nguyên t6 và hi n tư#ng quang ph v ch c a nguyên t6.

Hình 1.1. Sơ ñ thí nghi m c a Rutherford và m u nguyên t

hành tinh

2.2. M u Bohr (Bo – ðan M ch) 1913 D a trên thuy t lư#ng t6 c a Planck (Plăng) Bohr ñã ñưa ra hai ñ,nh ñ : – Trong nguyên t6 electron ch. có th0 quay trên nh(ng qu* ñ o xác ñ,nh g i là các qu* ñ o lư#ng t6, m4i qu* ñ o ng v!i m t m c năng lư#ng xác ñ,nh. Qu* ñ o lư#ng t6 ph)i tho) mãn ñi u ki n sau: (1.1) h: h ng s Planck 6,62.10–27 erg.s m: kh i lư ng electron

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 6 of 251

v: t c ñ chuy n ñ ng c a electron r: bán kính qu ñ o n: s nguyên t 1, 2, 3... n ñư c g i là s lư ng t Tích mvr g i là momen ñ ng lư ng – Khi quay trên nh(ng qu* ñ o lư#ng t6 electron không phát hay thu năng lư#ng. Nó ch. phát hay thu năng lư#ng khi chuy0n t m t qu* ñ o này sang m t qu* ñ o khác.

Hình 1.2. Các qu ñ o lư ng t theo thuy t nguyên t c a Bohr và s t o thành các dãy quang ph v ch c a nguyên t hydro

D a vào nh(ng ñ,nh lu t c a cơ h c c ñi0n Bohr ñã tính ñư#c bán kính rn c a các qu* ñ o electron trong nguyên t6 hydro và giá tr, năng lư#ng En c a electron tương ng trên các qu* ñ o ñó: (1.2) e: giá tr tuy t ñ i c a ñi n tích electron Electron chuy n ñ ng ñư c trên qu ñ o nh s cân b ng gi a l c ly tâm và l c hút culong:

hay

mv2r = e2

K t h p v i ñi u ki n qu ñ o Bohr (1.1) ta ñư c bi u th c tính rn (1.2) N u thay các giá tr c a h ng s (H ñơn v CGS):

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 7 of 251

h = 6,62.10–27 ec.s m = 9,1.10–28 g e = 4,8.10–10 ñvtñ vào phương trình (1.2) ta ñư c: r = n2.0,53. 10–8 cm = n2. 0,53Å. (1Å = 10–8 cm) n T ñó:

r1 = 12. 0,53Å = 0,53Å r2 = 22. 0,53Å = 4r1 r3 = 32. 0,53Å = 9r1 ..... rn = n2. 0,53Å = n2 r1 (1.3)

Năng lư ng toàn ph n c a electron b ng t ng ñ ng năng và th năng:

thay mv2 b ng

ta có:

Thay giá tr c a r t (1.2) ta ñư c (1.3) N u thay các giá tr, c a h ng s vào (1.3) ta ñư#c:

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 8 of 251

T các công th c (1.2) và (1.3) ta th2y s n làm gián ño n (như ngư$i ta nói n ñã lư#ng t6 hoá) bán kính qu* ñ o electron và năng lư#ng c a electron trong nguyên t6. Vì v y n ñư#c g i là s lư#ng t6. Thuy t Bohr ñã cho phép gi)i thích c2u t o quang ph v ch c a nguyên t6 hydro và tính ñư#c bán kính c a nguyên t6 hydro tr ng thái cơ b)n. Bình thư$ng nguyên t6 tr ng thái có năng lư#ng th2p nh2t (tr ng thái cơ b)n). Khi b, kích thích các electron chuy0n t tr ng thái cơ b)n (qu* ñ o g1n nhân nh2t) sang tr ng thái có năng lư#ng cao (qu* ñ o xa nhân hơn). Tr ng thái kích thích là tr ng thái không b n nên ngay l p t c electron l i tr v tr ng thái cơ b)n (có th0 qua m t s tr ng thái trung gian). M4i bư!c nh)y phát ra m t lư#ng t6 tương ng v!i m t v ch trên quang ph c a nguyên t6. Tuy nhiên thuy t Bohr không gi)i thích ñư#c quang ph c a các nguyên t6 ph c t p cũng như s tách v ch quang ph dư!i tác d ng c a t trư$ng. ði u ñó cho th2y r ng ñ i v!i nh(ng h t hay h h t vi mô như electron, nguyên t6 thì không th0 áp d ng nh(ng ñ,nh lu t c a cơ h c c ñi0n. Các h này có nh(ng ñ/c tính khác v!i h vĩ mô và ph)i ñư#c nghiên c u b ng cơ h c lư#ng t6. 3. NH NG TI N ð C A CƠ H C LƯ NG T 3.1. Thuy t lư ng t Planck (Plăng – ð!c) 1900 – Ánh sáng hay b c x nói chung không ph)i là liên t c mà g+m nh(ng lư#ng nh3 riêng bi t g i là nh(ng lư#ng t6. – M4i lư#ng t6 mang m t năng lư#ng tính b ng bi0u th c: (1.4)

E = hν ν:t ns c ab cx . 3.2. Thuy t sóng – h t c"a ánh sáng

Thuy t sóng v ánh sáng ñư#c Maxwell (Macxuen) ñưa ra năm 1865 ñã gi)i thích ñư#c hi n tư#ng nhi%u x , giao thoa c a ánh sáng nhưng không gi)i thích ñư#c hi u ng quang ñi n. Theo thuy t lư#ng t6 thì ánh sáng g+m nh(ng lư#ng t6 năng lư#ng E = hν phát ñi t ngu+n sáng. M/t khác theo h th c tương ñ i Einstein (Anhxtanh) E = mc2 thì m t v t th0 b2t kỳ n u mang năng lư#ng E s5 có kh i lư#ng

. Như v y ánh sáng có tính ch2t h t. Ngày nay ngư$i ta th a nh n b)n

ch2t sóng – h t c a ánh sáng. T h th c Einstein và thuy t lư#ng t6 ta có: mc2 = hν

t ñó:

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

(1.5)

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 9 of 251

3.3. Tính ch#t sóng – h t c"a h t vi mô (electron, nguyên t , phân t ...) Năm 1924 De Broglie (ðơ Brơi – Pháp) trên cơ s thuy t sóng – h t c a ánh sáng ñã ñ ra thuy t sóng – h t c a v t ch2t: M i h t v t ch2t chuy0n ñ ng ñ u liên k t v!i m t sóng g i là sóng v t ch2t hay sóng liên k t, có bư!c sóng λ tính theo h th c: (1.6) m: kh i lư ng c a h t v: t c ñ chuy n ñ ng c a h t Năm 1927 Davisson và Germer ñã làm th c nghi m cho th2y hi n tư#ng nhi%u x chùm electron. Như v y b)n ch2t sóng c a electron cũng ñư#c th a nh n. Năm 1924 ngư$i ta ñã xác ñ,nh ñư#c kh i lư#ng c a electron nghĩa là th a nh n electron có b)n ch2t h t. Ví d : Electron kh i lư ng 9,1.10-28g chuy n ñ ng v i v n t c ≈ 108 cm/s s" có m t sóng liên k t v i λ tính theo bi u th c (1.6)

Như v y: electron v a có b n ch t sóng v a có b n ch t h t. ð i v!i nh(ng v t th0 vĩ mô, m có giá tr, r2t l!n so v!i h ng s h nên λ có giá tr, r2t nh3, vì v y có th0 b3 qua b)n ch2t sóng. Ví d : M t ôtô có kh i lư ng 1000 kg chuy n ñ ng v i t c ñ 72 km/h s" có m t sóng liên k t

bư c sóng này là vô cùng nh# vì v y th c t có th b# qua. 3.4. Nguyên lý b#t ñ$nh Heisenberg (Haixenbec – ð!c) 1927 ð i v!i h t vi mô không th0 xác ñ,nh chính xác ñ+ng th$i c) t c ñ và v, trí

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 10 of 251

(1.7) ∆x: ñ b t ñ nh v v trí ∆v: ñ b t ñ nh v t c ñ m: kh i lư ng h t Theo h th c này thì vi c xác ñ,nh to ñ càng chính xác bao nhiêu thì xác ñ,nh t c ñ càng kém chính xác b2y nhiêu. Ví d : N u l y ñ b t ñ nh c a phép ño v trí electron trong nguyên t ∆ x là 10–10 cm (nguyên t có ñư ng kính c$ 10 –8 cm) thì ñ b t ñ nh trong phép ño t c ñ s" là:

nghĩa là g p m t sai s x p x& b ng t c ñ c a ánh sáng. 4. KHÁI NI%M CƠ B&N V CƠ H C LƯ NG T 4.1. Hàm sóng Tr ng thái c a m t h vĩ mô s5 hoàn toàn ñư#c xác ñ,nh n u bi t qu* ñ o và t c ñ chuy0n ñ ng c a nó. Trong khi ñó ñ i v!i nh(ng h vi mô, do b)n ch2t sóng – h t và nguyên lý b2t ñ,nh, khái ni m qu* ñ o không còn ý nghĩa n(a. Trong cơ h c lư#ng t6 m4i tr ng thái c a m t h t hay h h t vi mô ñư#c mô t) b ng m t hàm xác ñ,nh g i là hàm sóng hay hàm tr ng thái ψ (x, y, z) (ñ c là: pơxi) c a các bi n s x, y, z trong to ñ Decard hay ψ (r, θ, ϕ) c a các bi n s r, θ, ϕ trong to ñ c1u. B)n thân hàm sóng ψ không có ý nghĩa v t lý gì nhưng ψ2 l i có ý nghĩa v t lý r2t quan tr ng. – ψ2 bi0u th, m t ñ xác su2t tìm th2y h t t i m t ñi0m nh2t ñ,nh trong không gian. – ψ2 dv bi0u th, xác su2t tìm th2y h t t i m t th0 tích nguyên t dv. n 1, 2 hay 3 electron cho nguyên t6 c a nguyên t có χ l!n khi ñó t o thành các ion dương và nguyên t6 nh n electron t o thành các ion âm có c2u trúc electron gi ng khí hi m. Các ion dương và ion âm hút nhau t o thành phân t6. Ví d : Na

Cl

2s2 2p6 3s1

→

Na+

3s2 3p5

Cl–

2s2 2p6

NaCl

→

3s2 3p6

Như v y b)n ch2t c a liên k t ion là l c hút tĩnh ñi n gi(a các ion trái d2u. Trong liên k t ion, hoá tr, c a nguyên t b ng s ñi n tích c a ion v!i d2u tương ng. Trong ví d trên Na có hoá tr, +1, Cl có hoá tr, –1. Liên k t ion là liên k t b n, năng lư#ng liên k t khá l!n (≈ 100Kcal/mol) L c hút tĩnh ñi n gi(a các ion không ñ,nh hư!ng, m t ion dương có tác d ng hút nhi u ion âm và ngư#c l i vì v y ngư$i ta nói liên k t ion không có ñ,nh hư!ng và không bão hoà. Nh(ng h#p ch2t ion thư$ng d ng tinh th0 b n v(ng. 2.2. Liên k t c ng hoá tr$ Lewis (Liuyt – Mĩ) 1916 Thuy t liên k t ion không gi)i thích ñư#c s hình thành phân t6 ví d H2, O2 (∆ χ = 0) hay HCl, H2O (∆ χ nh3). Liên k t c ng hoá tr, ñư#c hình thành gi(a các nguyên t6 c a cùng m t nguyên t (∆χ = 0) hay gi(a nguyên t6 c a các nguyên t có s chênh l ch nh3 v ñ ñi n âm (thư$ng ∆χ < 2). Trong liên k t c ng hoá tr,, các nguyên t6 b3 ra 1, 2, 3 hay 4 electron dùng chung ñ0 m4i nguyên t6 ñ t ñư#c c2u trúc 8 electron (ho/c 2e trong trư$ng h#p hydro). Ví d : H. :Ö:

.H :Ö:

→

H: H

H–H

H2

→

:Ö::Ö:

O=O

O2

N≡N

→ : Ö:

: C:

: Ö: →

:Ö:: C::Ö:

O=C=O

N2 CO2

Các electron góp chung ñư#c g i là các electron liên k t, m t c/p electron góp chung t o ra m t liên k t và cũng ñư#c bi0u di%n b ng m t g ch. Trong h#p ch2t c ng hoá tr,, hoá tr, c a nguyên t b ng s liên k t hình thành gi(a m t nguyên t6

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 39 of 251

c a nguyên t ñó v!i các nguyên t6 khác ho/c b ng s electron mà nguyên t6 ñưa ra góp chung. Ví d : Trong phân t6 CO2 hoá tr, c a O là 2 c a C là 4, trong phân t6 NH3 hoá tr, c a N là 3 c a H là 1. Ngư$i ta phân bi t hai lo i liên k t c ng hoá tr,: – Liên k t c ng hoá tr, không phân c c hay liên k t c ng hoá tr, thu1n tuý. Ví d liên k t trong các phân t6 H2, O2, N2... (∆χ = 0), liên k t C – H trong các h#p ch2t h(u cơ. Trong ñó c/p electron liên k t phân b ñ u gi(a hai nguyên t6. – Liên k t c ng hoá tr, phân c c. Ví d liên k t trong phân t6 HCl, HF liên k t O– H trong phân t6 H2O, N– H trong NH3... Trong ñó c/p electron liên k t b, l ch v phía nguyên t6 có ñ âm ñi n l!n hơn. H : Cl

H: F

H: O: H

H: N: H

Như v y m c ñ phân c c c a liên k t ph thu c vào ∆χ mà ∆χ có th0 bi n thiên t 0 ñ n 3,2. Do ñó có th0 coi liên k t c ng hoá tr, thu1n tuý và liên k t ion là hai trư$ng h#p gi!i h n c a liên k t c ng hoá tr, phân c c. D a vào ∆χ có th0 ñánh giá g1n ñúng m c ñ ion c a m t liên k t gi(a hai nguyên t . Cl – Cl c ng thu1n tuý

Na+ Cl– ion

H – Cl c ng phân c c

B NG 2.4. PH N TRĂM ð-C TÍNH C A CÁC LIÊN K T ∆χ

0

05

1,0

1,5

1,7

1,8

2,0

2,5

3,0

3,2

ð.c tính liên k t ion %

0

6

22

43

50

55

63

79

89

92

ð.c tính liên k t c$ng ht %

100

94

78

47

50

45

37

21

11

8

Qua b)ng trên ta nh n th2y khi ∆χ = 0 liên k t mang 100% ñ/c tính c ng (liên k t c ng thu1n tuý), trong khi ñó không có liên k t hoá h c nào mang 100% ñ/c tính ion. Liên k t c ng tương ñ i b n. Năng lư#ng liên k t c? hàng ch c Kcal/mol. 2.3. Liên k t cho nh)n Liên k t cho nh n còn g i là liên k t ph i có th0 xem là m t d ng ñ/c bi t c a liên k t c ng. Trong liên k t này c/p electron dùng chung ch. do m t nguyên t6 ñưa ra g i là ch2t cho, còn nguyên t6 kia có m t orbital tr ng g i là ch2t nh n. Ví d :

file://C:\Windows\Temp\rqwaltnrqx\hoa_dai_cuong.htm

29/09/2009

Hóa ñ i cương

Page 40 of 251

Như v y ñi u ki n ñ0 hình thành liên k t cho nh n là ch2t cho ph)i có ít nh2t m t ñôi electron chưa liên k t và ch2t nh n ph)i có orbital tr ng. Ngư$i ta thư$ng dùng d2u mũi tên ñ0 ch. liên k t cho nh n. Tuy nhiên trong th c t các liên k t này hoàn toàn gi ng liên k t c ng hoá tr, thông thư$ng. 2.4. Liên k t hydro Liên k t hydro ñư#c hình thành nh(ng h#p ch2t trong ñó hydro liên k t v!i nguyên t6 c a nguyên t khác có ñ âm ñi n l!n và bán kính nh3 như N, O, F. Các liên k t này b, phân c c và trên nguyên t6 H có m t ph1n ñi n tích dương. Trong khi ñó các nguyên t6 N, O, F mang m t ph1n ñi n âm và do ñó ngoài liên k t c ng hoá tr, nó còn có th0 tương tác v!i các nguyên t6 H c a phân t6 bên c nh hình thành m t liên k t y u g i là liên k t hydro. Các liên k t này thư$ng ñư#c bi0u di%n b ng nh(ng d2u ch2m. Ví d : Liên k t hydro gi(a các phân t6.

Ví d : Liên k t hydro n i phân t6: liên k t hình thành trong cùng m t phân t6.

Liên k t hydro là liên k t y u, năng lư#ng liên k t nh3 và ñ dài liên k t l!n. Tuy nhiên nó có )nh hư ng nhi u ñ n tính ch2t v t lý và hoá h c c a phân t6. Ví d : – H2O có nhi t ñ sôi cao hơn nhi u so v!i phân t6 tương t v!i nó H2S. – Các phân t6 h(u cơ mang nhóm O – H có nhi t ñ sôi cao hơn các ñ+ng phân c a chúng không ch a liên k t này: alcol so v!i ...