Hoofdstuk 3 Evolutie VAN DE MENS PDF

Preview

Summary

Evolutie van de mens biologie...

Description

HOOFDSTUK 3

EVOLUTIE VAN DE MENS a

Geef vijf overeenkomsten in gedrag of lichaamsbouw tussen mensapen zoals de chimpansee en de mens. •

naar voren gerichte ogen

•

gebruik van gereedschap

• • •

Grijphanden met losstaande duim

handen en voeten met vingers en tenen Complexe klanken voor communicatie

De overeenkomsten in gedrag en uiterlijk tussen mensen en mensapen vallen enkel te verklaren door een grote genetische verwantschap. Mensen en andere mensapen moeten dus ooit een gemeenschappelijke voorouder hebben gehad.

De grote genetische verwantschap tussen mensen en andere mensapen uit zich door de grote overeenkomsten in hun DNA-code. mensapen

chimpansee en bonobo (dwergchimpansee) gorilla orang-oetan

percentage gemeenschappelijk DNA met de mens

± 99 % ± 98 % ± 97 %

Overzicht van het percentage overeenkomend DNA tussen de mens en enkele andere mensapen

Hieruit blijkt dat de chimpansee en de bonobo onze naaste verwanten zijn en dat ze samen met de mens een gemeenschappelijke voorouder hadden. Een opmerkelijk gevolg van die sterke verwantschap is dat we een Blijkbaar worden de verschillen bepaald door Een muis lijkt minder sterk op een mens, maar toch behoren ze beide tot de klasse van de zoogdieren. Ongeveer 80 % van het DNA van een muis is identiek met menselijk DNA.

In chronologische volgorde wordt de evolutie van de mens of hominisatie gekenmerkt door: rechtop

Een volledige evolutiereeks van de verschillende mensachtigen die hebben geleefd is momenteel nog vrij hypothetisch en wordt nog fel bediscussieerd. Regelmatig ontdekt men nog nieuwe fossielen die het opstellen van de evolutionaire stamboom tot een ingewikkelde puzzel maken.

De oorsprong van de mens en mensapen Zo’n 6 miljoen jaar geleden leefde er in de wouden een aap die sterk leek op een chimpansee. Het moet een behendige klimmer geweest zijn, die ook op zijn achterpoten kon lopen. Door isolatie heeft de populatie zich zo’n 5 miljoen jaar geleden gesplitst. Een groep bleef in de wouden leven, waaruit later de chimpansees en bonobo’s evolueerden. Een andere groep raakte geïsoleerd op de savanne en leerde geleidelijk rechtop lopen. Die evolueerden later tot de moderne mens en al zijn voorouders.

© Lionel Bret / LookatSciences

3.1

= BIPEDALE voortbeweging Bij Laetoli, in Tanzania, werden de hominide volwassene en kind gevonden, bewaard in sporen vormen het vroegste

van een Deze

Een groot verschil tussen mensachtigen en andere mensapen is onze bipedale wijze van voortbewegen. Op een gegeven moment is de mens op twee benen rechtop gaan lopen. Een mogelijke hypothese waarom de eerste mensachtigen rechtop gingen lopen is dat het onze voorouders de mogelijkheid gaf om Een andere hypothese luidt dat het nodig was om voorwerpen te dragen of om in ondiepe wateren te waden op zoek naar voedsel. Feit is dat het rechtop lopen voordelen bood aan onze voorouders: het lopen op twee benen en het voor het maken van werktuigen en het dragen of verzamelen van voorwerpen. De overgang naar de bipedale houding had verschillende gevolgen voor de bouw van het skelet. 3,5 miljoen jaar oude voetafdrukken van een hominide volwassene en kind (Laetoli, in Tanzania)

3.2 Werktuigen gebruiken platte steenschilfers

vuistbijlen Homo erectus

Homo habilis

Toen hominiden rechtop begonnen te lopen, kwamen hun handen vrij voor het vervaardigen en gebruiken van werktuigen. De eerste stenen werktuigen stelden onze voorouders in staat om meer calorierijk vlees te eten. De werktuigen bestonden vooral uit simpele scherpe en platte schilfers steen, die vermoedelijk gebruikt werden als mes of schraper om huiden te snijden of dode dieren te ontleden. Nadien ontstonden meer verfijnde stenen werktuigen, zoals multifunctionele vuistbijlen.

Ardipithecus kadabba Ardipithecus ramidus

miljoen jaar geleden

6

5

4

3

2

1

0

0,2 (= heden) 0,8 0,6 0,4 0,1

• In chronologische volgorde wordt de evolutie van de mens of hominisatie gekenmerkt door: rechtop lopen, werktuigen gebruiken, de ontwikkeling van het denken en sociale intelligentie, het ontstaan van taal en cultuur. • Een toename van het ging gepaard met het beter ontwikkelen van het . Dankzij een beter langetermijngeheugen konden hominiden ontwikkelen, waardoor kennis en morele waarden beter overgedragen konden worden. Hierdoor waren moderne hominiden ook in staat om een te ontwikkelen. • Een volledige evolutiereeks van de verschillende mensachtigen die hebben geleefd is momenteel nog vrij hypothetisch en wordt nog fel bediscussieerd. Regelmatig ontdekt men nog nieuwe fossielen die het opstellen van de evolutionaire stamboom tot een ingewikkelde puzzel maken.

Australopithecus afarensis

Homo erectus

Homo neanderthalis

Homo sapiens



Mogelijke menselijke stamboom:

Nieuwsbrief Eos 22/10/09 Vrouw van de toekomst is kleiner en dikker Evolutie zou mode-ontwerpers stokken in de wielen kunnen steken. Volgens Amerikaanse wetenschappers leidt natuurlijke selectie ertoe dat . Daarnaast is de vrouw van de toekomst en beschikt ze over een gezond hart en een lage cholesterolspiegel. De onderzoekers bestudeerden de data van de zogenaamde Framingham studie, waarbij sinds 1948 de medische geschiedenis van de bewoners van het Amerikaanse stadje Framingham wordt bijgehouden. Bedoeling was te achterhalen wat onderscheidt van de rest, en of die kenmerken erfelijk zijn. Uit de gegevens over 2238 vrouwen bleek onder meer dat steviger gebouwde dames meer kinderen kregen en dat ze die eigenschappen doorgaven aan hun nageslacht. Vaak wordt aangenomen dat als gevolg van de moderne geneeskunde nog weinig grip heeft op de mens. Uit hun studie besluiten de wetenschappers dat verschillen in voortplantingssucces wél een belangrijk evolutionair mechanisme blijven. Als de trend zich bij de volgende tien generaties doorzet, zou dat er volgens de onderzoekers toe leiden dat de gemiddelde vrouw in 2409 twee centimeter kleiner en één kilogram zwaarder is.

SAMENVATTING hominisatie

argumenten in

evolutietheorieën

Darwin

Lamarck

+ moderne erfelijksleer neodarwinisme

reproductieve isolatie

mutatie

natuurlijke selectie

Het geleidelijk veranderen van een soort van generatie op generatie in de loop der tijd wordt evolutie genoemd. De evolutieleer krijgt vooral veel kritiek van het creationisme. Belangrijke natuurwetenschappelijke argumenten die evolutie aantonen, vind je in de paleontologie, anatomie, biochemie, biogeografie en biotechnologie. Zowel Lamarck als Darwin ontwikkelden hun eigen evolutietheorie. De evolutietheorie van Lamarck stelt dat het al of niet gebruiken van een bepaald orgaan ervoor zorgt dat het verder ontwikkeld wordt of juist verzwakt en verdwijnt. Bovendien is die modificatie erfelijk. De evolutietheorie van Darwin steunt vooral op het principe van de natuurlijke selectie. De theorie van Darwin in combinatie met de erfelijkheidsleer van Mendel wordt neodarwinisme genoemd. Volgens het neodarwinisme vormt de combinatie van reproductieve isolatie, mutatie en natuurlijke selectie de drijvende kracht achter evolutie en het ontstaan van nieuwe soorten. In chronologische volgorde wordt de evolutie van de mens of hominisatie gekenmerkt door: rechtop lopen, werktuigen gebruiken, de ontwikkeling van het denken en sociale intelligentie, het ontstaan van taal en cultuur. Een volledige evolutiereeks van de verschillende mensachtigen die hebben geleefd is momenteel nog vrij hypothetisch en wordt nog fel bediscussieerd. Regelmatig ontdekt men nog nieuwe fossielen die het opstellen van de evolutionaire stamboom tot een ingewikkelde puzzel maken.

Oplossing OEF Hoofdstuk 3 – Evolutie van de mens Vraag 1 Geef 2 grote voordelen die de bipedale houding bood voor de mens. Het lopen op twee benen vergt

en het

voor het maken van

werktuigen en het dragen of verzamelen van voorwerpen. Vraag 2 Wat is de juiste chronologische volgorde van hominisatie? ฀

werktuigen gebruiken, rechtop lopen, , ontwikkeling van denken en sociale intelligentie, ontstaan van taal en cultuur , werktuigen gebruiken, ontwikkeling van denken en sociale intelligentie,

฀

ontstaan van taal en cultuur ฀

rechtop lopen, ontwikkeling van denken en sociale intelligentie, werktuigen gebruiken, ontstaan van taal en cultuur

฀

ontwikkeling van denken en sociale intelligentie, rechtop lopen, ontwikkeling van denken en sociale intelligentie, ontstaan van taal en cultuur

Vraag 3 Primitieve mensen hadden ook vormen van kunst. Welke bewijzen (restanten) werden hiervan gevonden? prachtige grotschilderingen en siervoorwerpen

Vraag 4 Welk verband is er tussen een toename van het hersenvolume en de ontwikkeling van cultuur bij hominiden? Een langetermijngeheugen.

ging gepaard met het beter ontwikkelen van het een beter

konden hominiden

waardoor kennis en morele waarden beter overgedragen konden worden. Hierdoor waren moderne hominiden ook in staat om een eigen

te ontwikkelen.

,...