konflikty w zatoce perskiej PDF

Preview

Summary

Download konflikty w zatoce perskiej PDF

Description

Wywołane napięcia międzynarodowe i sytuacja w krajach, które rywalizują o kontrole i wpływy nad zatoką perską (konflikt iran vs usa czy jakiś inny i skutki tych konfliktów) Obecność wysokiej jakości ogromnych złóż ropy naftowej w całym regionie wokół Zatoki Perskiej, oraz na jej dnie powoduje wysokie zainteresowanie tym regionem na arenie międzynarodowej. Szczególnie od połowy XX wieku, kiedy popyt na ropę naftową gwałtownie wzrósł po tym, jak własne zasoby takich państw jak USA zaczęły się zmniejszać, sytuacja państw Zatoki Perskiej stała się niezwykle istotną kwestią. Wyczerpanie zasobów ropy naftowej w danym państwie groziło jego upadkiem ekonomicznym, zatem rejon ten nabrał znaczenia strategicznego dla całego świata. Tak duże zapotrzebowanie na ten surowiec doprowadziło do szybkiego wzbogacenia się tego dotąd ubogiego rejonu świata. Wojna Irańsko-Iracka (1980-1988) Pierwszym dużym konfliktem zbrojnym była wojna Irańsko-Iracka. Kraje te przez wiele lat prowadziły spór o granice, a dokładniej o irańską prowincję Ostan, będącą stykiem świata perskiego i arabskiego. Na terenie tym znajdują się bogate złoża ropy naftowej, dzięki czemu w XX wieku stał się on jednym z najlepiej rozwiniętych i najbogatszych regionów w Iranie. Na przełomie lat 50 i 60 XX wieku Irak zaczął wspierać niepodległościowe ruchy w Ostan, uznając ten region za część odebranego mu terytorium. W odpowiedzi Iran zaczął wspierać irackich Kurdów. W latach 1974-75 w Iraku doszło do likwidacji oddziałów Kurdyjskich, dzięki podpisaniu Umowy Algierskiej (6 marca 1975). Iran wycofał swoje wsparcie dla rebeliantów w zamian za zrzeczenie się przez Irak prawa do części szlaku wodnego Szatt al Arab. Ustępstwo w tej sprawie poważnie podważało pozycje Iraku oraz, co ważniejsze komplikowało transport ropy naftowej. Po Irańskiej rewolucji islamskiej w 1979 roku utworzona została Islamska Republika Iranu (IRI) . Rządzący chcieli rozszerzyć rewolucje na sąsiadujące państwo i postanowili podbudzać tamtejszych szyitów do sprzeciwu wobec rządzącej Irakiem partii BAAS. Rewolucja w Iranie doprowadziła do wyraźnego osłabienia jednej z najliczniejszych na świecie armii. W tym samym roku prezydentem Iraku został Saddam Husajn. W 1980 roku doszło do serii zamachów ze strony szyitów, w wyniku których zginęło wielu irackich polityków i urzędników. W obawie przed rewolucją, Husajn zapoczątkował przygotowania do wojny. Rozpoczął zbieranie poparcia przeciwko Irańskiemu reżimowi, co ułatwiło osadzanie w irańskim rządzie islamskich fanatyków. Wywalczył dzięki temu wsparcie finansowe i ułatwienie transportu swoich wojsk przez Arabie Saudyjską. Dodatkowo do zaatakowania Iranu był namawiany, wspierany militarnie oraz politycznie przez USA i ZSSR, dla których rozprzestrzenienie się rewolucji islamskiej było niekorzystne. Irak uderzył na Iran 22 września 1980 roku dając początek prawie 8-letniej wojnie. Husajn liczył na niemal natychmiastowy sukces i uzyskanie swobodnego dostępu do Zatoki Perskiej. Jednak napotkał on duży i niespodziewany opór ze strony Irańskiej. 20 czerwca 1982 roku Husajn wyraził chęć rozmów pokojowych z Iranem, zaproponował nawet wspólny atak na Izrael, jednak wszystkie propozycje zostały odrzucone. Pomimo

wycofania się wojsk z Iranu i wezwania do natychmiastowego zakończenia konfliktu przez ONZ 13 lipca 1982 roku Iran zaatakował Irak. Operacja ta jednak nie przyniosła oczekiwanych efektów i rozpoczęła się kilkuletnia wojna pozycyjna. W pewnym momencie Irak zaczął otrzymywać wsparcie międzynarodowe, głównie od USA, Wielkiej Brytanii, NRF, Francji, ZSRR i państw arabskich, które obawiały się zdestabilizowania sytuacji na Bliskim Wschodzie, wywołanej rozprzestrzenieniem się rewolucji islamskiej. W 1982 roku USA nawiązał z Irakiem stosunki dyplomatyczne i usunęły z listy krajów wspierających terroryzm. Aby nie stracić wsparcia w 1983 roku Irak wypędził z kraju palestyńskiego terrorystę Abdu Nidala. Wznowienie zerwanych stosunków dyplomatycznych pozwoliło Husajnowi na uzyskanie kredytów oraz pożyczek, które przeznaczał na zbrojenie. Iran natomiast wspierany był jedynie przez Koreę Północną, Syryjską Republikę Arabską, oraz w dyskretny sposób zbrojony przez USA. W 1986 roku USA sprzedało Iranowi broń obronną w zamian za uwolnienie zakładników w Bejrucie. Operacja ta była niezgodna z polityką Stanów Zjednoczonych, a także w myśl nałożonego na Iran embarga nielegalna. Była to tzw. Afera Iran-Contra. Iran finansował wojnę podniesieniem cen za ropę naftową, dopiero zwiększenie jej wydobycia przez Kuwejt i Arabie Saudyjską spowodowało spadek cen i osłabienie finansowe Teheranu. 8 stycznia 1987 roku Iran zaatakował Basarę, była to jedna z najkrwawszych bitew w całej wojnie, jednak zakończyła się ona porażką dla Irańczyków. Jednocześnie w Iranie nasilały się wystąpienia antywojenne. Kiedy w kwietniu 1988 roku Irak odbił z powrotem półwysep AlFau w Teheranie zwyciężyło przekonanie o zakończeniu wojny. Do oficjalnego zawieszenia broni doszło 10 sierpnia 1988 roku. Wojna nie przyniosła żadnej ze stron korzyści terytorialnych ani politycznych. Oba kraje poniosły ogromne straty materialne, finansowe oraz militarne. Żołnierze mieli problemy z przystosowaniem się do życia codziennego oraz znalezienia pracy. Wojna ta nie rozwiązała żadnych problemów, jednak brak zwycięzcy pozwolił zachować w miarę stabilne stosunki z Zatoce Perskiej. I wojna w Zatoce Perskiej (1990-1991) Po wojnie z Iranem Irak pogrążony był w ogromnych długach, których nie był w stanie zwrócić. Saddam Husajn podbudowany przebiegiem wojny z Iranem postanowił najechać na słabo uzbrojony Kuwejt. Jednym z głównych powodów ataku były obwite złoża ropy naftowej występujące na terenie Kuwejtu. Husajn wykorzystał takie zmiany na arenie międzynarodowej jak min. upadek ZSRR i zjednoczenie Niemiec. Wojna wybuchła 2 sierpnia 1990 roku, kiedy wojska Irackie rozpoczęły zajmowanie miasta Kuwejt, a następnego dnia dotarły pod granice Kuwejtu z Arabią Saudyjską. W ciągu 48h Kuwejt został uznany za jego 19 prowincje. Rada ONZ od razu uznała agresje za bezprawną, łamiącą prawo międzynarodowe i wydała rezolucje nakazująca wycofanie się armii irackiej. Następnie nałożyła na niego sankcje i zezwoliła państwom członkowskim na użycie siły. 7 sierpnia USA skierowało swoje wojska do Arabii Saudyjskiej by bronić jej przed ewentualnym zagrożeniem ze strony Iraku. Rada Bezpieczeństwa ONZ postawiła Irakowi ultimatum wycofania wojsk z terenu Kuwejtu do 15 stycznia 1991 roku.

Po upływie terminu ultimatum operacja „Pustynna Burza” (gdzie ok 30 państw koalicji opowiedziało się przeciwko Irakowi i poparła militarnie to przedsięwzięcie) weszła w życie 17 stycznia 1991 roku. Wtedy główną rolę w walce przeciwko Irakowi odegrało lotnictwo bombardując ich strategiczne punkty. Armia Iracka wycofując się z terenów Kuwejtu podpaliła szyby ropy naftowej doprowadzając do katastrofy ekologicznej. 28 lutego 1991 roku George H. W. Bush ogłosił zwycięstwo nad Irakiem i wyzwolenie Kuwejtu, a 3 marca Saddam Husajn oficjalnie przyjął warunki rozejmu. Wojna ta przyniosła wiele strat dla Iranu, zarówno militarnych jak i finansowych. Była przykładem pierwszego w historii „konfliktu medialnego” oraz po raz pierwszy były widoczne tak poważne skutki ekologiczne wywołane podpaleniem szybów ropy naftowej. Irak spotkał się również z wieloma sankcjami nałożonymi przez ONZ oraz został zmuszony do zniszczenia broni masowego rażenia. W międzynarodowym odczuciu atak na Kuwejt był naruszeniem porządku międzynarodowego, zgodnie uznano, że interwencja jest konieczna a jej brak oznaczałby zgodę na naruszanie porządku. Uznali Husajna za zagrożenie dla bezpieczeństwa na świecie, a reakcja na jego posunięcia ma duże znaczenie w budowie równowagi międzynarodowej po zimnej wojnie. Stwarzało to również zagrożenie dla stabilności rynku ropy oraz zabezpieczenia interesów innych państw w zatoce perskiej II wojna w Zatoce Perskiej Po ataku terrorystycznym na World Trade Center 11 września 2001 roku i wywołanej tym zamachem interwencji ONZ w Afganistanie przeciwko terrorystom uznano, że USA ma podstawy do kolejnej operacji militarnej w obszarze Zatoki Perskiej. Od 2002 roku Stany Zjednoczone jawnie deklarowały chęć obalenia Saddama Husajna, oskarżali jego rząd o powiązania z terroryzmem międzynarodowym, oraz z Al.-Kaidą, drastyczne naruszenie praw człowieka i używanie broni masowego rażenia(w tym broni biologicznej). USA miało nadzieję, że atak na Iran uspokoi sytuacje na Bliskim Wschodzie i upowszechni demokracje. Tak naprawdę w dużej mierze chodziło o złoża ropy naftowej i zabezpieczenia jej dla własnego państwa. 20 marca 2003 roku po wygaśnięciu 48 godzinnego ultimatum do poddania się Husajna i jego synów, wojska rozpoczęły bombardowanie Bagdadu. Siły koalicji składały się z wojsk Amerykańskich, Brytyjskich, Australijskich i Polskich. Oczekiwano, że inwazja zostanie przeprowadzona jak w trakcie I wojny w Zatoce Perskiej, jednak było inaczej i wojska koalicji atakowały zarówno z powietrza jak i lądu. Po ok. 3 tygodniach walk, objęto kontrole nad większością terytorium Iraku i obalono rząd Husajna. Po obaleniu rozpoczęto proces stabilizacji kraju, który nie oznaczał jednak całkowitego zawieszenia broni i nadal toczyły się tam mniejsze lub większe walki, a stan ten utrzymywał się do 2005 roku. 13 grudnia 2003 roku Saddam Husajn został aresztowany, skazany na śmierć przez powieszenie i stracony 30 grudnia 2006 roku. Po upadku rządu Husajna zapanowało bezprawie. Wojska Stanów Zjednoczonych skupiały się na obronie najważniejszych (z punktu widzenia USA) obiektów. Społeczeństwo odbierało Amerykanów w dużej mierze jako okupantów i dochodziło do ataków na ich wojska. Na sile przybrały również konflikty wewnętrzne. Wojsko nadal zostawało na terenie Iraku w celu uspokojenia i ustabilizowania sytuacji po zmianie reżimu. Zaangażowanie militarne wzrosło,

aby powstrzymać rozwój aktywności terrorystycznej. Sytuacja uspokoiła się dopiero po wyborach w 2009 roku. Wtedy też większość wojsk opuściła terytorium Iranu. Obecnie sytuacja polityczna w Zatoce Perskiej jest napięta i niestabilna. Co chwile wybuchają mniejsze lub większe konflikty. W ostatnim czasie bardzo nasilił się konflikt między USA a Iranem, gdzie dochodzi do nakładania sankcji, zestrzeliwania dronów czy tankowców. Zatoka Perska nadal jest bardzo newralgicznym punktem na arenie międzynarodowej. Oprócz ogromnie cennych dla obecnej gospodarki złóż ropy naftowej, której ograniczenie dostępu wynikającego z konfliktów politycznych może doprowadzić do załamaniu lub upadku gospodarki w danym kraju, obecnie jest to także jeden z najbardziej niebezpiecznych i aktywnych militarnie regionów świata, mogącego doprowadzić nawet do wybuchu kolejnej wojny światowej.

Żródła: https://uzbrojenie.fandom.com/pl/wiki/I_wojna_w_Zatoce_Perskiej https://uzbrojenie.fandom.com/pl/wiki/Wojna_iracko-ira%C5%84ska https://uzbrojenie.fandom.com/pl/wiki/II_wojna_w_Zatoce_Perskiej STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE, 2015 nr 3 tom 51, Marek Madej: Dlaczego Zachód idzie na wojnę? Motywy interwencji zbrojnych Zachodu po zimnej wojnie w świetle oficjalnych wystąpień zachodnich przywódców [Why is the West Going to War? The Motives behind Western Military Interventions after the Cold War in Light of Official Statements Delivered by Western Leaders], doi: 10.7366/020909613201501, s. 9-28;...