Nie-Boska komedia - krótkie opracowanie lektury szkoła średnia. lektura obowiązkowa. język polski. PDF

Preview

Summary

krótkie opracowanie lektury szkoła średnia. lektura obowiązkowa. język polski. epoka. historia literatury. matura. studia....

Description

Zygmunt Krasiński: „Nie-boska komedia”

Geneza i tytuł: Tytuł utworu nawiązuje do dzieła Dantego „Boska komedia”, lecz jest jego zaprzeczeniem. Bohater Dantego przemierza różne etapy piekieł, bohater Krasickiego, również przemierza różne etapy, lecz w sferze ludzkiego życia. Jest świadkiem „dantejskich scen”, ale nie są one powiązane z Bogiem. „Nie-Boska” ma właśnie oznaczać, że dotyczy ludzkiego życia. Przyczyną do powstania dzieła była klęska powstania listopadowego, autor chciał wyrazić swoje poglądy. Utwór również jest dramatem romantycznym, czyli zrywa z zasadą trzech jedności, fabuła jest fragmentaryczna, zakończenie jest otwarte, można odnaleźć elementy należące do różnych gatunków (przypomnienie).

Czas i miejsce akcji: •

Jak przystało na dramat romantyczny, akcja rozgrywa się w wielu miejscach, a sceny zbiorowe i monumentalne przeplatają się z intymnymi.

•

Miejsce akcji nie zostało dokładnie w dramacie określone. Rozgrywa się gdzieś poza okopami Świętej Trójcy nad Dniestrem.

•

Charakterystyczne jest ukazanie malowniczych, romantycznych krajobrazów: gór, wąwozów.

•

Wiele scen rozgrywa się nocą, co nadaje im posmaku tajemniczości.

•

Miejsce akcji jako nieokreślone i niesprecyzowane podkreśla intencję utworu: nie opowiada on o konkretnych zdarzeniach, lecz o istocie historii i roli jednostki.

•

Czas akcji podyktowany jest rozgrywającymi się zdarzeniami. I tu jednak zasady dramatu romantycznego biorą górę: wiele zdarzeń rozgrywa się jednocześnie (np. chrzest Orcia i refleksja Męża), inne są bardzo rozciągnięte w czasie (odległość czasowa między I a IV częścią).

Najważniejsze wydarzenia: •

Porzucenie rodziny przez Hrabiego dla Dziewicy.

•

Chrzest Orcia.

•

Obłęd i śmierć Marii.

•

Spotkanie Hrabiego z Pankracym.

•

Wizja Orcia.

•

Śmierć Orcia i klęska arystokratów.

Bohaterowie: Peta, mąż, Hrabia Henryk – porzuca rodzinę dla Dziewicy (uosobienie poezji). Poezja dla niego, jako bohatera romantycznego, jest czymś zgubnym. Zatraca się w niej i rezygnuje z tego, co osiągnął w życiu. Przechodzi przemianę: mąż → Hrabia, poeta → przywódca arystokratów. Na końcu popełnia samobójstwo. Ważne jest to, że bohater zrywa z typowym schematem bohatera romantycznego, ponieważ doświadczył szczęśliwej miłości (ślub, dziecko), jego negatywne poczynania nie wynikają z potrzeby ratowania ojczyzny, nie walczy o jej dobro, lecz o dobro danej grupy społecznej (arystokratów). Maria – matka Orcia, żona Henryka, która wkrótce po poślubieniu uświadomiła sobie, że nie jest kochana. Odrzucona przez męża życzy synowi, aby został poetą (bo dzięki temu, nie odrzuci go ojciec). Tragedia rodzinna przyprawia Marię o obłęd, zostaje umieszczona w szpitalu dla obłąkanych, a podczas odwiedzin męża umiera na wylew krwi do mózgu. Orcio – syn Henryka i Marii, na chrzcie otrzymał imię Jan Stanisław. Jego ojciec jest nieobecny na chrzcie syna, matka zaś życzy mu, aby został poetą i wkrótce umiera. Orcio pozostaje pod opieką ojca, jest chorowity i traci wzrok, miewa wizje i improwizuje – jest poetą prawdziwym. Pankracy – przywódca rewolucji, odbywa ważny spór z Hrabią, w ostatniej scenie dramatu ginie porażony wizją Chrystusa. •

Zjawa Dziewicy - ważną postacią dramatu jest wizja Henryka, zjawa Dziewicy, za którą ten podąża, doprowadzając rodzinę do rozpadu, a bliskich do śmierci. Okazuje się, że Dziewica była marą szatana, stworzoną, by doprowadzić Henryka do zguby.

Dwie warstwy znaczeniowe utworu: –

dramat rodzinny – mówi o problemach rodzinnych głównego bohatera

–

dramat rewolucyjny – dotyczy spostrzeżeń odnośnie tematów społecznych → połączenie wątku historycznego i metafizycznego (poezja)

Motywy: •

rewolucja

•

apokalipsa

•

rodzina

•

poezja

Poezja w utworze odgrywa bardzo ważną rolę. Dochodzi do próby podania jej definicji. W dramacie poezja ma podwójne znaczenie: 1. jest siłą fałszywą, 2. siłą prawdziwą. Tym samym występują dwa rodzaje poetów: •

Poeta przeklęty – to Hrabia Henryk. Nie postępował moralnie, poezja stała się więc jego przekleństwem.

•

Poeta błogosławiony – Orcio. Rodzi się z darem poezji, postępuje etycznie, poezja jest jego błogosławieństwem.

Problematyka utworu: •

Wymiar etyczny: problem walki dobra ze złem, dyskusja o moralnych powinnościach poety, konsekwencjach czynów niemoralnych – buntu, niesprawiedliwości, zdrady małżeńskiej.

•

Dramat rodzinny: rozdźwięk pomiędzy prozą życia a powołaniem poety.

•

Dramat o rewolucji: próba analizy zjawiska, próba definicji i wytłumaczenia dziejów za pomocą prowidencjalizmu – poglądu, zgodnie z którym o losie jednostek, społeczeństw i świata decydują wyroki Boskie, Opatrzność.

•

Temat poezji i misji poety: dzieje rodziny Hrabiego Henryka.

•

Przy rozpatrywaniu poezji jako jednego z tematów dramatu warto zauważyć dwie kategorie poetów, jakie się ujawniają w toku akcji:

•

Poeta przeklęty – to Hrabia Henryk. Nie postępował moralnie, poezja stała się więc jego przekleństwem.

•

Poeta błogosławiony – Orcio. Rodzi się z darem poezji, postępuje etycznie, poezja jest jego błogosławieństwem.

Ważne pojęcia: Historiozofia – dziedzina rozważań nad sensem historii, czynnikami przebiegu procesu dziejowego, jego celowością oraz możliwością zrozumienia. Od najdawniejszych czasów historię łączono z filozofią. Przykładem dzieła historiozoficznego może być O państwie Bożym św. Augustyna. Prowidencjalizm – idea boskiej opatrzności nad światem (łac. providentia – opatrzność). Ta idea widoczna jest w dziełach Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego, choć każdy z wieszczów pojmował ją nieco inaczej. Wszyscy oni byli jednak przekonani, że Bóg realizuje swój plan, wykorzystując do tego celu wybitne jednostki lub narody, którym powierza doniosłe historycznie misje do spełnienia. Prowidencjaliści postrzegali historię jako wynik wyroków Boskich, a nie działań ludzkich. Rozwój

świata i postęp nie dokonają się bez niszczenia starych form i, niestety, przelewu krwi – dlatego ludzie wywołują rewolucje. Frenetyzm romantyczny – sposób kreowania świata przedstawionego w utworze literackim z eksponowaniem elementów szaleństwa, okropności, okrucieństwa, zbrodni. Do romantyzmu przeniknął z tzw. powieści gotyckiej. Bohaterowie utworów, w których obecne są elementy frenetyzmu, ujawniali skłonności do ulegania ciemnym siłom, nieraz szatańskiej mocy. W takich postawach romantycy dostrzegali nieraz przejaw geniuszu, mistycznego naznaczenia, dramatycznej odmienności. Elementy frenetyzmu znajdziemy np. w opisie obozu Pankracego. Mamy tam np. makabryczny obraz ludzi tańczących wokół szubienicy oraz mieszaninę grozy i szaleństwa w śpiewach rewolucjonistów....