Onkologia - Przydatne na kolokwium zaliczające podczas sesji PDF

Preview

Summary

Przydatne na kolokwium zaliczające podczas sesji...

Description

Onkologia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

13. 14. 15. 16. 17.

18. 19. 20. 21. 22.

23. 24. 25.

26. 27. 28. 29.

30.

Nowotwór sporadyczny – mutacje nabyte (somatyczne) Markery nowotworowe Zespoły paraneoplastyczne Zmiana barwnikowa – podstawowa metoda diagnostyczna Badania przesiewowe Nowotwór złośliwy – od dobrze zróżnicowanych do niezróżnicowanych Inicjacja – pierwsza mutacja, mutagen, Promocja – proliferacja, czynniki hormonalne, dieta, chroniczne infekcje, Progresja, Inwazja Metastaza Nie ma raka bez inicjacji Nowotwory mają monoklonalne pochodzenie. Markery klonalności w białaczkach – translokacje chromosomów bcr/abl Hiperplazja  Metaplazja  Dysplazja  Anaplazja  Neoplazja (złośliwość) Chemiczne: aminy heterocykliczne, aflatoksyny, barwniki azowe, dym papierosowy Fizyczne: jonizujące, UV Mikroorganizmy onkogenne: wirusy RNA i DNA, bakterie Niestabilność genomu  gradualizm, mutagenic Big Bang, chromothripsis, modyfikacje epigenetyczne Gain of function – aktywacja onkogenów, utrata funkcji – genów supresorowych Protoonkogen – gen, którego produkt reguluje procesy komórkowe  mutacja gain of function prowadzi do niekontrolowanej aktywności, mutacje w jednym allelu są wystarczające HER2 – receptory naskórkowych czynników wzrostu o aktywności kinazy tyrozynowej, amplifikacja koreluje z przerzutowaniem, gorszym rokowaniem, odpowiedzią na leczenie Translokacja chromosomalna Chłoniak burkitta 8-14  protoonkogen c-Myc w rejon silnego promotora locus łańcucha ciężkiego Ig  ekspresja onkogenu Przewlekła białaczka szpikowa 9-22  protoonkogen fragment dołączony do innego genu – nowe białko  ABLBCR  białko fuzyjne aktywność kinazy Tyr Gen supresorowy – uszkodzenie w obu allelach, nowotwory dziedziczne, loss of function Retinoblastoma- Rb  autosomalne dominujące Hipoteza dwóch uderzeń Knudsona  pierwszy zmutowany allel jest dziedziczony, drugie uderzenie – mutacja somatyczna – utrata heterozygotyczności P53 – zespół Li – Fraumenii Terapie celowane Cel musi być mierzalny w warunkach klinicznych – oznaczalny Jego obecność koreluje ze skutecznością leczenia Drobnocząsteczkowe inhibitory kinaz, przeciwciała monoklonalne i sprzęgane z chemioterapeutykiem, modyfikowane komórki układu odpornościowego Sarcoma – pochodzenie mezenchymalne Podział nowotworów: łagodne, półzłośliwe (graniczne), złośliwe Nowotwór półzłośliwy/miejscowo złośliwy – nowotwór łagodny, daje wznowy, nie daje przerzutów  rak podstawnokomórkowy, gruczolak wielopostaciowy ślinianki, zębiakoszkliwiak, czerniak wrzecionowatokomórowy gałki ocznej Wszystkie nowotwory OUN oraz niektóre mięsaki są złośliwe klincznie  dają silne objawy Stan przednowotworowy – choroba Anaplazja – brak różnicowania  cecha złośliwości Atypia – grading Naciekanie – staging cecha T Przerzuty – staging cecha N, M Wznowa miejscowa – staging cecha R Stopień złośliwości histologicznej – Grading  zróżnicowanie i anaplazja komórkowa G1-G3 OUN G1-G4

31. 32. 33. 34. 35. 36.

37.

38.

39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52.

53. 54.

55.

Rak sutka – skala Blooma-Richardsona Raki nerki – klasyfikacja Fuhrmana Rak stercza – klasyfikacja Gleasona Staging – określenie zaawansowania procesu nowotworowego  system TNM Na podstawie cech TNM ustala się cztery stopnie zaawansowania klinicznego nowotworu, od czego uzależnione jest leczenie i rokowanie Badanie śródoperacyjne Jeżeli diagnostyka przedoperacyjna nie pozwala na ustalenie rozpoznania Guzy płuca, jajnika, tarczycy Rzadko cycka Marginesy operacyjne Czynniki predykcyjne HER-2 – rak piersi EGFR – jelita grubego CD20 – chłoniaki linii B Receptory estrogenowe i progesteronowe w raku piersi Zachorowalność Kobiety – pierś, jelito grube, płuco Mężczyźni – płuco, gruczoł krokowy, jelito grube Umieralność K – płuco, pierś, jelito grube M – płuco, jelito grube, gruczoł krokowy Nowotwór pełnoobjawowy – łatwy diagnostycznie – nieuleczalny Czerniak – ABCD Podejrzana zmiana barwnikowa  biopsja wycinająca – margines kilka mm Uporczywy kaszel  RTG AP i bok Zapalenie płuc u palacza – zdjęcie kontrolne po 6 tyg Krwioplucie  badanie kliniczne (węzły), zdjęcie RTG AP i bok, bronchoskopia Rak płuca badania na przerzuty  badanie obrazowe jamy brzusznej, scyntygrafia kości, badanie szpiku kostnego, CT mózgu Węzły chłonne wartownicze – rak piersi, czerniak złośliwy Długotrwała chrypka (ponad 3 tyg) – laryngoskopia bezpośrednia Nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych  rak endometrium trzonu macicy, mięśniaki, rozrost błony śluzowej trzonu macicy, zmiany dyshormonotyczne  badanie ginekologiczne, abrazja macicy Rak szyjki macicy – objawy dopiero w stadium zaawansowanym  krwawienia Cytodaignostyka 30-60 co 3-5 lat Nadżerka – nie zwiększa ryzyka rozwinięcia się raka!!!!!! Rak pęcherza moczowego – bezbolesny krwiomocz zawsze powinien być diagnozowany Rak gruczołu krokowego Wzrost zapadalności – większa świadomość pacjentów, powszechność badania PSA, wzrost wykrywalności Kości, jama brzuszna – przerzuty Per rectum, PSA USG brzucha i przezodbytnicze Biopsja sekstantowa pod kontrolą USG Scyntygrafia kośćca Badanie przesiewowe PSA i per rectum nie jest zalecane, ponieważ nie zmniejsza umieralności, zwiększa natomiast wykrywalność Rak żołądka  gastroskpia, badanie radiologiczne Niedopuszczalne – leczenie objawowe bez weryfikacji endoskopowej (eradykacja Helicobacter pylori i leczenie choroby wrzodowej) Guz piersi Badanie kliniczne + USG + mammografia 50-69 lat BAC (biopsja cienkoigłowa) i oligobiopsja

56. Węzły chłonne Łagodne guzy – choroba Castlemana Złośliwe – chłoniaki, białaczki Pierwotne nowotwory złośliwe – mięsak Kaposiego Przerzuty nowotworowe 57. Węzły > 1 cm, niebolesne, nie ustępujące przez więcej niż 2-3 tygodnie  histopato 58. Tarczyca USG, BACC, 59. Jądra Nowotwór młodych mężczyzn – 20-40 Nasieniaki – starsi – marker PLAP Nienasieniaki – młodzi Rąk jądra w wywiadzie i wnętrostwo USG Badanie histopato jądra usuniętego z dostępu pachwinowego Badania biochemiczne – LHD, beta-HCG, AFP  wykonać przed orchidektomią Badania obrazowe brzucha, miednicy, klatki 60. Rak jajnika Późno rozpoznawany – 70% w III i IV stadium USG przezbrzuszne, przezpochwowe Tomografia jamy brzusznej i miednicy Punkcja otrzewnej i badanie cyto płynu Stężenie markeru CA-125 Leczenie chirurgiczne – operacja z badaniem doraźnym, rak – usunięcie całego narządu rodnego, sieci większej, wyrostka robaczkowego, zaawansowane stadia – cytoredukcja Chemioterapia 61. Osłabienie – anemizacja, hiperkalcemia, gorączka, kacheksja, 62. CA125 – rak jajnika, endometrioza CA 15-3 – rak piersi Kalcytonina – rak rdzeniasty tarczycy Tyreoglobulina – rak pęcherzykowy, brodawkowaty tarczycy CA19-9 – rak trzustki, jelita grubego Beta-HCG – zaśniad, nowotwory zarodkowe jądra i jajnika CEA – rutynowo sprawdzany u chorych na raka jelita grubego LDH i beta2mikroglobulina – chłoniaki 63. Hiperkalcemia Przerzuty do kości lub wydzielaniem białka podobnego do parathormonu Nie jest związana z rakiem rdzeniastym tarczycy (zwiększone wydzielanie kalcytoniny) 64. Zespoły paraneoplastyczne Objawy systemowe, zespoły skórne, nefrologiczne, neurologiczne, endokrynne, łącznotkankowe, zaburzenia hematologiczne, zaburzenia układu krzepnięcia Zespół rakowiaka – endokrynopatie, spowodowany serotoniną i bradykininą, zespół Cushinga (ektopowe wydzielanie ACTH) – rak płuc drobnokomórkowy Rogowacenie czarne złośliwe – gruczolakoraki przewodu pokarmowego, rak żołądka, rak jest wtedy zaawansowany Pęcherzyca paraneoplastyczna – rozrosty limfoidalne  guzy Castelmana, chłoniaki nieziarnicze Rumień pełzakowaty nekrolityczny – wyspiak trzustki Zespół Bazexa – raki górnych dróg oddechowych i przełyku, zmiany rogowaciejące i łuszczycopodobne (głównie kończyny) Zespół Leser-Trelat – masywny wysiek brodawek łojotokowych, gruczolakoraki, rak piersi, dróg moczowych, płuc, przewodu, chłoniaki Zespoły endokrynne i metaboliczne – ektopowe wytwarzanie hormonów  ACTH, gonadotropina kosmówkowa, wazopresyna, parathormon, erytropoetyna, hormon wzrostu, prolaktyna

65. 66. 67. 68. 69.

70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77.

78. 79. 80. 81.

82.

83. 84. 85. 86. 87. 88. 89.

90. 91. 92.

93. 94.

Hiperkalcemia – rak płaskonabłonkowy płuc, GiS, przełyku Hipoglikemia – insulinopodobny czynnik wzrostu, międzybłoniaki, zaotrzewnowe mięsaki, wyspiaki trzustki Zespoły paranowotworowe ustępują po wyleczeniu nowotworu Gorączka niewiadomego pochodzenia  nowotwory hematologiczne, płuc, piersi, jelita grubego, nerki, wątroby Guz śródpiersia – mediastinoskopia Zespół CHEK2 Zespół MEN2A Mutacja genu RET Ryzyko zachorowania na rak rdzeniasty tarczycy i pheochromocytoma Zespół Lyncha – dziedziczny rak jelita grubego bez polipowatości Mutacje w genach MSH2, MLH1 – naprawa uszkodzonego DNA Leczenie onkologiczne – aby rozpocząć konieczne jest rozpoznanie histopatologiczne oraz ocena stopnia zaawansowania klinicznego Leczenie miejscowe procesu nowotworowego – chirurgia, radioterapia Leczenie systemowe – chemioterapia, hormonoterapia, terapia celowana Profilaktyka wtórna – dążenie do wykrycia stanu przedchorobowego Trzeciorzędowa – działania mające zapobiegać nawrotowi choroby  profilaktyka przeciwkrzepliwa u osób po zawale Celem badań przesiewowych jest zlikwidowanie lub zminimalizowanie problemu zdrowotnego w danej populacji objętej tymi badaniami. Skrining onkologiczny – diagnostyka chorób o wysokich wskaźnikach zachorowalności Musi być masowy ale obejmować tę część populacji, dla której występuje większe ryzyko zachorowania Spadek wskaźników umieralności Wykrywalność nie musi się wiązać ze spadkiem umieralności  może prowadzić do wykrywania raków subklinicznych Czułość – zdolność testu do wykrycia choroby Swoistość – zdolność testu do identyfikacji osób zdrowych Mammografia rezonansu magnetycznego – zaleca się tylko u kobiet z rodzinnym obciążeniem i gęstymi piersiami Skrining szyjki macicy – wykrywa dysplazję śródnabłonkową  metoda bardzo skuteczna Obecnie tendencja do zastępowania testem na HPV Prewencja pierwotna – szczepionki Skrining raka jelita grubego – badanie krwi utajonej w kale – niska czułość i specyficzność Kolonoskopia + histopat Badanie obrazowe CT Mammografia – 50-69 do 2 lata Kolonoskopia + badanie na krew utajoną – 50-65 co 1-2 lata Cytologia szyjka macicy – 25-65 co 3 lata Rak stercza – PSA nie jest czuły ani swoisty Podobnie nieskuteczne jest badanie per rectum i USG transretkalne Osoby z  rodzinna polipowatość gruczolakowata, dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego – Crohna Osoby z  rodzinnym występowaniem raka sutka, osoby z mutacjami w genie BRCA1/2, CHEK2  mammografia co 1-2 lata, badanie lekarskie co 6 msc  nawet od 25 rok życia T – guz pierwotny T1-T4 N – regionalne węzły chłonne N1-N3 M – przerzut odległy M0 nieobecny M1 obecny Leczenie radykalne – prowadzone z intencją wyleczenia Leczenie paliatywne – wydłużenie czasu przeżycia, poprawa jakości życia Metody leczenia nowotworów Miejscowe – chirurgia, radioterapia Systemowe – chemioterapia, hormonoterapia, immunoterapia Hormonoterapia – rak piersi, trzonu macicy, gruczołu krokowego SIADH – nadmierne wydzielanie ADH w rakach płuc (drobnokomórkowy)

95. Nie ma skriningu raka jajnika!!!!!!! 96. Badania cytologiczne – BAC, BACC (celowana), cytologia złuszczeniowa 97. Badanie histopatologiczne 98. Zmiany skóry lub błon śluzowych (zmiana niebarwnikowa) – pobrać wycinek 99. Zmiana barwnikowa – biopsja wycinająca 100. Guz płuca położony centralnie – bronchoskopia Obwodowo – BACC/TK Guz śródpiersia – mediastinoskopia 101. Teleterapia – zasadnicze metoda, w określonej odległości Brachyterapia – źródło promieniowania umieszcza się w guzie lub w bezpośedniej bliskości nowotworu 102. Owrzodzenie brodawki 2-3 tyg  wycinek 2 tyg  konsultacja dermatologiczna 103. Czynniki inicjujące bezpośrednie – chłoniaki nieziarnicze, ostra białaczka szpikowa, rak pęcherza moczowego 104. Protoonkogen – RAS, MYC, ERBB1, MDM2 Antyonkogeny – TP53, RB, BRCA1, APC  geny bramkowe, geny opiekuńcze Antyapoptyczne – BCL2  chłoniak grudkowy 105. BRCA1 – rak trzonu i szyjki macicy, raki otrzewnej, żołądka, jelita grubegp, trzustki, czerniaka 106. Rak piersi – CHEK2, ATM, PALB2, NBN 107. Zespół Lyncha I – tylko w jelicie grubym Zespół Lyncha II – jelito grube oraz gruczolakoraki innych narządów 108. FAP1 – zespół rodzinnej polipowatości gruczolakowatej 1 – germinalne mutacje w APC, autosomalnie dominująco 109. Mężczyźni – Gruczoł krokowy, płuco, jelito grube Kobiety – Pierś, jelito grube, płuco 1. Nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych – badanie ginekologiczne 2. Owrzodzenie brodawki sutkowej – rak Pageta  gdy powyżej 3 tyg mimo leczenia dermatologicznego  wycinek 3. Powiększone węzły chłonne – niezwiązane z zakażeniem  wycinek, gdy ponad 3 tyg 4. Przy zadaniu z zespołem para odp D z kalcytonina i mózgiem...