Platon dusza PDF

Preview

Summary

platon...

Description

14/15 listopad

Platon

– najwybitniejszy (427-347 p.n.e)

(Dialogi-35, Listy)

Dusza: -nieśmiertelna i wieczna: istniała przed narodzeniem i została uwięziona w ciele, które jest jej grobem -dusza to ruch zdolny siebie wprowadzić w ruch, zdolność do automotywacji -jest odpowiedzialna za to co dobre i złe, piękne i brzydkie, słuszne i niesłuszne – moralność, procesy wartościowania -zanim przyoblekła się w ciało i zamieszkała niczym „ślimak w skorupie”, przebywała w świecie idei. -zstępując w ciało, zapomina o wszystkim, czego nauczyła się w świecie idei -chcąc zdobyć wiedzę musi odtworzyć to, czego doświadczyła w świecie idei Dusza posiada 3 składniki: 1. BOSKI ROZUM (racjonalny pierwiastek duszy w głowie) 2. POPĘDLIWOŚĆ (irracjonalny, w sercu) 3. POŻĄDLIOWŚĆ (irracjonalny, poniżej przepony) (Hierarchia wartości pozostaje do dziś) „Każdy ma tę samą strukturę duszy. Różny jest wzajemny stosunek tych części do siebie” Stan idealny – harmonia wg. Platona, dusza to: 1. Rzeczywistość autonomiczna, niezależna w swym istnieniu i funkcjach ciała. 2. Rzeczywistość dynamiczna: elementy wyznaczające jej strukturę, są w stałym napięciu. Idealnym stanem jest dominacja rozumu w sensie poziomym, w pionowym-osiąganie świata idei. 3.Automotywacja oraz autoregulacja to istotne jakości duszy (perpetuum mobile) 4. Istotna funkcja duszy- aktywność poznawcza 5. Typologizacja ludzi. Dochodzenie do prawdy – rozmowa nauczyciela z uczniem (DIALEKTYKA) – otoczona pewnym błędem, z błędnych przesłanek – błędne wnioski.

Arystoteles

(446-386 p.n.e)

uczeń Platona o duszy, ojciec psychologii -pierwszy, systematyczny wykład z psychologii (precyzja) -nakreślił granice pomiędzy tzw. presystematyczną a systematyczną -krytykował niewolę dialektyczną, lepsza metoda przyrodnicza -ważne jest definiowanie (podanie przyczyny) 4 rodzaje przyczyn: 1. Sprawcza – coś jest zdolne nadać ruch 2. Materialna – coś, co może być poruszone 3. Formalna – kształt, jaki ma przyjąć 4. Celowa – cel, ku jakiemu zmierza Dusza wg. Arystotelesa: -forma życia organicznego -najdoskonalsza z form (ciało-materią, potencją) -zdolność rozumienia świata zewnętrznego i świadomość samej siebie -najbliższa połączenia się z Bogiem – forma materii nierozerwalnie z nią związana. Dusza i ciało człowieka tworzą więc swoistą całość (entelechia), a nie dwa oddzielne byty

(hylemorfizm)materia+kształt Składniki duszy ludzkiej: - dusza wegetatywna wiąże się z życiem, oddychaniem, odżywianiem i rośnięciem: stanowi formę roślin, zwierząt i ludzi (brak tu czynności psychicznej) -dusza zmysłowa czyni zdolnym do postrzegania i poruszania się, stanowi formę zwierząt i ludzi -rozum występuje wyłącznie u ludzi, dzieli się na: *rozum bierny, receptywny *rozum czynny, który nie będąc powiązany z ciałem (stanowiąc czystą formę) jest nieśmierelny. Arystoteles uważa, że: 1. Centralne pojęcie to „człowiek”, nie „dusza” 2. Dusza jako zasada życia (przedplatońskie myślenie) 3. Bardziej statyczna koncepcja duszy niż u Platona (np. będąc źródłem ruchu, sama ruchem nie jest) 4. Podkreślenie wagi ciała – ze śmiercią ciała przestaje istnieć dusza. Wyjątek: część duszy rozumnej (jako istota wieczna od rzeczy niezniszczalnej). Pozostałe części duszy nie mogą istnieć oddzielnie.

w. Tomasz z Akwinu

(1225-1274)

Zafascynowany Arystotelesem – schrystianizował koncepcję. Postulował metodę scholastyczną – rozumowanie, udowadnianie słuszności dogmatów religijnych. Trzy elementy duszy -wegetatywny, zmysłowy i racjonalny są jedną substancją a nie złożeniem -dusza ksztaltuje zrodzenie i wzrost płodu -ma w sobie wewnętrzne naturalne pragnienie wiecznego istnienia -władzą duszy jest wola (kierowanie ku dobru jest zadaniem cnót) -cnoty teologalne miłości i nadziei kierują ku dobru – Bóg. 1. Dusza jako naczelna zasada życia jest aktem ciała 2. Próba pogodzenia idei Arystotelesa z dogmatami chrześcijaństwa (dodał nieśmiertelność duszy i zmartwychwstanie po śmierci) 3. Hylemorfizm – tak, ale celem życia jest Bóg. 4. Najwyższymi władzami należącymi tylko do duszy jest rozum i wola. 5. Dusza nie jest poznawalna bezpośrednio, ale poprzez swoje przejawy, tzw. aktywność władz psychicznych.

w. Augustyn (354-430) (wyznania, dialogi filozoficzne) DUSZA: -dusze są zmienne – zmienność wrażen, emocji, sądów -jedność i niepodzielność duszy, nie oznacza, że jest monolitem -dusza ma 3 stany: rozum, wolę i pamięć To BYĆ, WIEDZIEĆ i CHCIEĆ. Mają wspólną podstawę, która jest rzeczywistością nieśmiertelną, autonomiczną, niezmienną (należącą do ciała), poznawalna przez człowieka w bezpośredni sposób. -ciało jest po to, by dusza nim rządziła, ale „człowiek to jego dusza”, o wpływie ciała na duszę- nic nie mówi -opis przeżyć i stanów psychicznych. Nr1- pamięć -Platoński świat idei zastępuje Bogiem (chrystianizacja). Człowiek nie tylko dąży do poznania Boga, ale też emocjonalnego związania z nim (pokora i uzależnienie)

Zadanie domowe: Który z myślicieli ma poglądy najbliższe moim? +2 artykułu +link +śmierc kliniczna, badania +pkt Boga Zochar i Marszal.!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

ŚWIADOMOŚĆ -podstawowy i fundamentalny stan psychiczny, w którym jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych, takich jak własne procesy myślowe, oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym i jest w stanie reagować na nie. -współczesne pojęcie świadomości: XVII i XVIII w. : KARTEZJUSZ, LOCKE, HUME, CONDILLAC -XIX i XXw. – nowe elementy, trwa proces ewolucji myśli na temat świadomości awareness – zdawanie sobie sprawy z czegoś consciousness – wgląd w siebie

ŚWIADOMOŚĆ JAKO BYT KARTEZJUSZ (francuski racjonalizm) -> psychika i ciało – byty oddzielne substancjalne -> psychika – recz myśląca, produkująca idee, czysta funkcja umysłu, bez udziału cielesnego ->myślenie bliższe pojęciu świadomości niż w znaczeniu procesów kognitywnych: to akty poznawcze, wolicjonalne, wyobraźnia, wrażliwość, namiętność i emocje (wszystko to jedna czynność-różnią się stopniem wysiłku umysłu, ilośćią energii) ->umysł produkuje świadomość, a sam jest wrodzony, bierze się sam z siebie ->poszukiwanie wiedzy o sobie – samoświadomość Wniosek : UMYSŁ = PSYCHIKA = ŚWIADOMOŚĆ = CAŁOŚĆ NIEPODZIELNA, NIEREDUKOWALNA DO BARDZIEJ PIERWOTYCH ELEMENTÓW KARTEZJUSZ – prekursor całościowej i świadomościowej koncepcji psychiki.

ŚWIADOMOŚĆ JAKO SAMOŚWIADOMOŚĆ

-LOCKE

(brytyjski empiryzm) – względna opozycja do Kartezjusza, choć używa podobnych terminów (umysł, idea, myślenie) � idee stanowią przedmiot myśli, przedmiot aktywności umysłu � idee biorą się z doświadczenia – tak powstaje wiedza. Mogą być proste i złożone. Proste idee – pojawiają się niezależnie od woli i nie można rozłożyć ich na elementy (np. wrażenia) Złożone idee – są tworem umysłu, to połączone idee proste. �Świadomość to percepcja tego, co zachodzi w umyśle percypującego = aktywność zmierzająca do zbieranie idei (myślenie, wola, wątpienie itp.) �Akt wolicjonalny + jego obserwacja = zdobycie wiedzy na ten temat �Trojakie rozumienie świadomości: 1.Świadomość zjawisk zewnętrznych, stanowiących źródło percepcji zmysłowej 2. Jako świadomość własnych stanów i aktów psychicznych (samoświadomość) 3. Jako zmysł wewnętrzny – zdobywanie wiedzy na temat samoświadomości, czyli introspekcja. Refleksja – jako zdolność umysłu do obserwcji własnej aktywności. Idee pochodzące ze zmysłów mają dodatkowo wartość poznawczą (Kartezjusz- zmysły dawały wiedzę nieprawdziwą). Umysł ma charakter twórczy.

SENSUALISTYCZNA KONCEPCJA ŚWIADOMOŚCI

Condillac (skrajny empiryzm = sensualizm) – początkiem naszej świadomości jest doświadczenie. Ale tylko zewnętrzne! -umysł ludzki jest zupełnie bierny. Nie posiada wodzących idei. Jeden zmysł wystarczy, aby rozwinęło się całe życie umysłowe. -wrażenia pozostawiają ślady – wytwarza się więc pamięć, rozpoczyna się proces porównywania starych wrażeń z nowymi � źródłem zdolności sądzenia Każda wrażenie jest pojedynczym, niesprowadzalnym do niczego sposobem orientacji w świecie. Mając 5 zmysłow – posiadamy 5 typów świadomości. Krytyka – wizja człowieka – posągu, jednostki samotnej bez idei, bez „ja”, bez innych. XVIII w. – narastała wizja człowieka jako organizmu – struktury elementów wzajemnie wpływających na siebie. Zanika przekonanie o niewyprowadzalności operacji rozumu. Z doświadczenia zmysłowego poszukuje się tych samych zasad do wyjaśnienia działania psychiki i ciała.

29.11.2020 Jest 5 praw asocjaji wh których tworzą się wiązki (na wzór Newtona) 1. Idee łączą się ze sobą na zasadzie podobieństwa 2. Na zasadzie bliskości w przestrzeni lub czasie 3. Na zasadzie przyczynowo-skutkowej 4. Jedna impresja pociąga za sobą drugą, jeśli są do siebie podobne. 5. Prawo równoległego kierunku (dot. Związku pomiędzy ideami a impresjami) Prawa te mają sens, gdy mówimy o treściach psychicznych a nie o czynnościach (np. kojarzenie treści emocji) OCENA: Hume uważał prawa za powszechne i uniwersalne. Ale nie wyjaśnił np. dokładnie wrażeń. A zatem prawa powinny być traktowane probabilistycznie a nie uniwersalnie. ZASADA KOJARZENIA – wg. Niej elementy psychiczne łączą się w złożone struktury (procesy emocjonalne, wolicjonalne, intelektualne itp.) To bierny proces. APERCEPCJA – to aktywne łączenie elementów na których skupia się nasza uwaga. Od asocjacji różni się aktywnością. WNIOSEK: to nie jest koncepcja mechanistyczna, atomistyczna czy redukcyjna. Świadomość to pewna złzóna, nieredukowalna całość. Należy badać historię kultury ludzkiej, by poznać duchowe życie człowieka.

ŚWIADOMOŚĆ JAKO STRUMIEŃ James – ojciec psychologii amerykańskiej. -pogląd przeciwny do Wundta (świat to nie compositum elementów) świadomość powinna być badana jako całość -„doświadczenie” i „świadomość” najprawdopodobniej to synonimy (ale nie wszystkie stany świadome są jednakowo jasne, wyraźne i trwałe) Wspólczesne trendy: fizycy kwantowi, neurobiolodzy i filozofowie (Penrose, Crick, Damasio, Seatle, Nagle itp.) WPŁYW NAUK PRZYRODNICZYCH NA PROGRAMY BADAWCZE PSYCHOLOGÓW -początek XIX w. – psychologia filozoficzna poddana poważnej weryfikacji empirycznej, powstaje nowa jakościowo dyscyplina p s y c h o l o g i a -przekształca się w naukę przyrodniczą uprawianą na wzór fizjologii (dysponuje danymi nt. budowy mózgu i procesów nerwowych) -Bell, XIXw. – powyższa koncepcja ułatwia odkrycie sensorycznych włókien nerwowych (afferentnych) i ruchowych (afferentnych) skoro istnieją specyficzne, niezależne od innych wrażenia – muszą istnieć zróżnicowane włókna nerwowe. -Flourens teoria antylokalizacyjna – badania kręgowców dowiodły, że kora, podkora i móżdżek spełniają różne funkcje, ale poszczególne partie mózgu funkcjonują jako nierozłączna całość. -Jackson teoria wielooziomowej organizacji mózgu – poszczególne funkcje psychiczne są regulowane na

wielu poziomach. Hierarchicznie wyższe są ośrodki skroniowo-ciemieniowe. WNIOSEK; Teorie funkcjonowania mózgu wyznaczyły kierunki eksploracji poznawczych. Psychologia zorientowana na osiągnięcia neurologii i anatomii skłania ku materializmowi. Do dzisiaj widać te wpływy. WPŁYW FIZJOLOGÓW: DYSKUSJA NT. ODRUCHÓW -Hall, eksperymenty neurofizjologiczne – teoria trójfunkcjonalnego zróżnicowania układu nerwowego: ruchy dowolne (świadome u człowieka) zależą od 1. Warunkowań psychicznych i pracy kory mózgowej 2. Czynności układu oddechowego 3. Rdzenia przedłużonego. Regulacja witalna sprowadza się do zasady łuku odruchowego (mechaniczna regulacja) – powstaje spór na temat istoty ruchu DYSKUSJA NA TEMAT TREŚCI DOZNAŃ ZMYSŁOWYCH -tradycja XVII w : materializm mechanistyczny (np. Hartley: doznania zmysłowe są przeniesieniem do mózgu właściwości pobudzenia) -Dalton (chemik): niektórzy ludzie nie są wrażliwi na czerwoną i zieloną barwę – czyli barwa nie jest właściwością bodźca, ale doznającego organu. -Muller: poznanie zmysłowe jest zależne od organizacji lub budowy narządów zmysłowych, np. inaczej spostrzgeamy wzrokiem prąd a inaczej czujemy go smakiem lub dotykiem. Teoria specyficznej „enerii zmysłowej” – spowodowała spór pomiędzy natywistami a empirystami. -Helmholtz 1. Problem wierności obrazu poznawczego wobec jego źródła (przyczyny), spostrzeżenia powstają na skutek kojarzenia wielokrotnie powtarzanych różnych doznań zmysłowych. Ale : spostrzeżenie jest symbolem obiektu, a nie odzwierciedleniem jego właściwości 2. Teoria widzenia barw: hipoteza istnienia trzech hipotetycznych substancji w narzędziu wzroku. 3. Pytanie o szybkość przewodnictwa nerwowego. 4. Hipoteza nieświadomych wnioskowań: nie wszystkie procesy mózgowe są aktualnie uświadamiane, Świadomość jest nierozłączna ze stanem czuwania. Mózg pracuje ciągle (psychologia twórczości) PSYCHOFIZYKA I FORMUŁOWANIE OGÓLNYCH PRAW -Weber: dwa obszary zainteresowań -wrażliwość zmysłowa: dwa podrażnienia skóry w punktach położonych blisko siebie, są odczuwalne jako jedno. -zdolność różnicowania takiego podrażnienia jest różna dla różnych obszarów skóry. Np. plecy a język – tu więcej zakończeń nerwowych, stąd większa wrażliwość. Pobudzenie jest opracowywane przez mózg. -intensywność podniety a siła doznania zmysłowego: eksperymentalnie określał wielkość bodźca na podstawie subiektywnych wrażeń. WNIOSEK: PRAWO WEBERA – pokazanie zależnośći zjawisk psychicznych od fizycznych. Eksperymenty uświadomiły istnienie pewnych ogólnych prawidłowości. -Fechner: to co się dzieje pomiędzy ciałem a psychiką da się opisać matematycznie.

postulat pomiaru pośredniego zjawisk psychicznych: mierząc podnietę (dany bodziec) można precyzyjnie określić w kategoriach liczbowych wielkość przeżycia. WNIOSEK: Jeśli zmianom wielkości podniet fizycznych towarzyszą zmiany wielkości doznań zmysłowych, to oba procesy dzieją się równolegle -> idea paralelizmu psychofizycznego CZAS REAKCJI ASTRONOMIA Astronomowie badali ruchy gwiazd i odkryli problem psychologiczny. Ustalali dokładny czas przejścia gwiazdy przez linię południka zerowego: czas rozpoczęcia i czas zakończenia. Okazało się, że róznica notowań tego zjawiska była niezależna od woli obserwatora i występuje pomiędzy zapismi różnych osób: odkryto różnice indywidualne w formie doznań zmysłowych. -psychologowie podjęli temat roożnic w obrębie czasu reakcji -Helmholtz: czas przewodnictwa nerwowego to około 2m/s -Hirch i Hipp: chronoskopy – pomiar czasu reakcji prostej. Inni ; pomiar CR alternatywnej, czyli wymgającej wyboru reagowania na pojawiający się bodziec. Young – fizjologiczna teoria barw Istnieją trzy barwy podstawowe: czerwona, żółta i niebieska i trzy rodzaje włókien nerwowych odpowiednio na nie wrażliwych. Pozostałe wrażenia barwne powstają wskutek mieszania się kolorów podstawowych – subiektywne doznania barwy. Cechy pozytywne (zarówno fizyczne jak i psychiczne) są dziedziczone i utrwalają się w kolejnych pokoleniach Można zatem dokonywać badań porównawczych człowieka i zwierząt, badań rozwojowych psychiki człowieka i badań porównawczych osobników przystosowanych i nieprzystosowanych (psychologia różnic indywidualnych). Organizm należy badać jako całość, bo tak przystosowuje się do środowiska. Psychika – instrumentem przystosowania. Intelekt zastępuje u człowieka instynkty typowe dla organizmów niższego poziomu rozwoju ewolucyjnego. WNIOSEK: problem dziedziczności, przekazu doświadczeń indywidualnych, psychologia ekologiczna itp. WPŁYW LEKARSKIEJ WIEDZY: -Hipokrates, Geim: pojęcie temperamentu i problem osobowości *wpływ na rozwój psychologii osobowości i klinicznej -Mesmer )fizyk i lekarz XVIII XIX) samopoczucie człowieka zależy od tego jakie fluidy kosmiczne przenikają jego ciało i oddziałowują na psychikę. Magnesem zaczął leczyć psychonerwice – efekt sugestii.

WNIOSEK OGÓLNY : W II połowie XIX w psychologia rozwijała się bardzo żywiołowo ze względu na zapotrzebowanie praktyki społecznej oraz wielu innych dziedzin nauki. -była niejednolitą dziedziną

-brakowało spójnej interpretacji zachowań ludzkich. -pod wpływem mesmeryzmu zajęto się hipnozą -Eliotson i Esdaile: operacje przeprowadzone pod gipnozą zmniejszają uczucie bólu i spadła śmiertelność WNIOSKI: -badania lekarzy przyczyniły się do rozwoju psychologii osobowości i motywacji -pojęcie świadomości – zbyt wąskie dla zrozumienia przeżyć i zachowań człowieka....