Protocol en etiquette ceremoniemeester 2022 PDF

Preview

Summary

1 Protocol en etiquetteDe leiding van de ceremonie behoort tot de taak van de uitvaartondernemer. Een ceremonie is een evenement. Bij de organisatie van evenementen dienen de protocollaire regels in acht te worden genomen. De uitvaartondernemer hanteert in zijn omgang de regels van de etiquette.Prot...

Description

1

Protocol en etiquette

De leiding van de ceremonie behoort tot de taak van de uitvaartondernemer. Een ceremonie is een evenement. Bij de organisatie van evenementen dienen de protocollaire regels in acht te worden genomen. De uitvaartondernemer hanteert in zijn omgang de regels van de etiquette. Protocol Protocol is een geheel van nationale en internationale regels, volgorden en richtlijnen die verschillende partijen hanteren om de omgang met elkaar correct te laten verlopen. Protocol is belangrijk in de omgang. Het vermijdt misverstanden die zouden kunnen ontstaan door verschil in cultuur, opvoeding, stand, studie … Wanneer beide partijen deze universele afspraken kennen en hanteren brengt dit bij tot een betere verstandhouding. Protocollaire regels komen voort uit traditie. We behandelen verder de belangrijkste protocollaire regels die een uitvaartondernemer moet kennen in zijn omgang met derden tijdens een uitvaart. Etiquette Etiquette is eerder een cultuurgebonden afsprakengeheel rond beleefdheid en omgangsvormen. In alle situaties waarin mensen met elkaar omgaan. Zo kennen we de tafeletiquette, de etiquette rond kledij, netetiquette, …

1.1

Protocol

Voor dit hoofdstuk gebruikte ik het naslagwerk ‘Het Protocol in België’, Door E. Van de Bussche, eveneens uitgegeven door UGA. Van de Bussche (2013). Het Protocol in België. Kortrijk-Heule: UGA. Het hanteren van het correcte protocol tijdens de uitvaartceremonie is vooral van belang wanneer prominenten aanwezig zijn. Protocollaire voorschriften moeten evenwel ten allen tijde gerespecteerd worden. Wanneer rouwbrieven worden opgesteld, eretekens worden geplaatst of prominenten in de kerk een plaats krijgen dan zijn deze regels van toepassing.

1

Ook de plaatsing aan tafel bij de rouwmaaltijd kan protocollair door de uitvaartondernemer geregeld worden.

1.1.1 Vlaggen, emblemen en Hymnes Bij het Belgisch protocol hoort ook de eerbewijzen aan vlaggen, emblemen en hymnen. Bij uitvaartplechtigheden van oud-strijders, burgemeesters of andere prominenten hoort de Belgische vlag aanwezig te zijn. Deze kan gedrapeerd op de kist liggen, opgesteld aan staanders of vastgehouden door aangestelden. Het Protocol vraagt dat de Belgische vlag gegroet wordt. Om een officiële vlag te groeten, houden de personen in uniform met hoofddeksel de rechterhand van het hoofddeksel aan de slaap. De burgers nemen hun hoofddeksel af (behalve de vrouwen) en nemen dezelfde houding aan op het moment dat de vlag wordt gehesen. Wanneer de vlag al is gehesen, dan buigen ze wanneer ze voorbijkomen. Applaudisseren voor een officiële vlag of een volkslied is nooit gepast. Het uitdrukken van rouw gebeurt door de vlag ‘halfstok’ te hangen. Bij het halfstok hijsen van de vlag wordt de vlag eerst in de top gehesen, waarna de vlag wordt neergelaten totdat het midden van de vlag op de helft van de gebruikelijke hoogte is. Het is belangrijk er op te letten dat de vlag in geen enkel geval - ook bij windstilte - de grond of een ander obstakel raakt. De vlag wordt binnengehaald door de vlag eerst langzaam in top te hijsen en vervolgens neer te halen.

Bij militairen en federale politie is de vlag het symbool van trouw aan de Vorst, van eenheid en van de eer aan het korps. De emblemen die oud-strijders en vaderlandslievende verenigingen meedragen hebben niet dezelfde symbolische waarde, maar verdienen evenveel respect van de burger omdat zij uitdrukking zijn van leed en offer aan het vaderland. Men ‘groet’ met een vaandel of standaard door deze te ‘neigen’. Men mag een vlag nooit laten slepen. Een vlag mag ook nooit ‘gewurgd’ worden door ze af te binden rond de mast of ze samen te binden. Voorrang van de vlaggen: Indien er meerdere vlaggen worden gehesen dan moeten zij volgende orde respecteren:

2

1. De vlag van de federale staat 2. Buitenlandse vlag 3. De vlag van de deelstaat 4. De Europese vlag 5. De provinciale vlag 6. De gemeentelijke vlag

Het bedekken van de kist met de Belgische vlag gebeurt met de zwarte kleur aan het hoofd van de kist. Tijdens de uitvoering van het nationaal volkslied (meestal bij het begin of op het einde van een ceremonie van een militair of een oud-strijder) gaat men rechtstaan en neemt men een ernstige, waardige houding aan. De houding die hier het best past is recht, handen langs het lichaam en recht vooruit kijken. Reglementering bevlagging : De data waarop de Vlaamse vlag en de andere officiële vlaggen moeten worden gehesen : a) De Vlaamse vlag: Er is slechts één officieel voorgeschreven datum namelijk 11 juli : de feestdag van de Vlaamse Gemeenschap. Op deze dag moet de vlag van de Vlaamse Gemeenschap worden gehesen aan : openbare gebouwen waar diensten van de Vlaamse regering gevestigd zijn of instellingen die ressorteren onder de Vlaamse Gemeenschap en/of het Vlaamse Gewest; openbare gebouwen waar instellingen gevestigd zijn die wegens hun activiteiten of hun organisatie beschouwd moeten worden als uitsluitend te behoren tot de Vlaamse Gemeenschap en/of het Vlaamse Gewest. Samen met de Vlaamse vlag mogen andere officiële vlaggen gehesen worden. Men moet dan wel de instructies volgen die gelden voor de voorrang (zie punten 3 en 6).

3

b) De vlag van de federale staat België Op de volgende data moet de vlag worden gehesen :

17 februari (halfstok); 1, 5, 8 mei; 6, 11 juni; 2, 21, 22 en 23 juli; 11 september; 24 oktober; 11, 15 november. Samen met de Belgische vlag mogen andere officiële vlaggen worden gehesen, waarbij rekening gehouden moet worden met de orde van voorrang c) De Europese vlag Op de volgende data moet de vlag worden gehesen : 17 februari (halfstok); 1,5, 9 mei; 6, 11 juni; 2, 21,22, 23 juli; 11 september; 24 oktober; 15 november; de dag van de Europese verkiezingen. Met uitzondering van 8 mei en 11 november (dan is alleen de Belgische federale vlag voorgeschreven) en van 9 mei en de dag van de Europese verkiezingen (dan is alleen de

4

Europese vlag voorgeschreven) zijn de data dezelfde waarop en de Belgische en de Europese vlag moeten worden gehesen. Indien mogelijk worden de Belgische, de Vlaamse en de Europese vlaggen gehesen op de data vermeld onder b) en c) waarop zowel de Belgische als de Europese vlag verplicht zijn.

Op de enkele data waarop alleen de Belgische vlag (8 mei en 11 november) verplicht is, zal ook steeds de Vlaamse vlag gehesen worden, eventueel ook de vlag van de provincie en de gemeente als er voldoende masten zijn. De Europese vlag wordt op deze data niet gehesen. Als er maar twee masten zijn, is men in de huidige stand van zaken verplicht op de voorgeschreven data de Belgische en de Europese vlaggen te hijsen. Op de data dat alleen de Europese vlag verplicht is (9 mei en de dag van de Europese verkiezingen, waarvan de datum wisselt) worden er geen andere officiële vlaggen gehesen (zie 6).

De orde van voorrang Voor de officiële vlaggen bestaat een orde van voorrang. Dat betekent dat de ene vlag voor een andere in volgorde komt indien ze samen moeten worden gehesen. Hoe die volgorde tot uiting komt, heeft te maken met het aantal beschikbare vlaggemasten en wel met het feit of het om een even (2, 4, 6, ...) of oneven (1, 3, 5, ...) aantal masten gaat. Inderdaad, afhankelijk van het aantal masten is de plaats van de vlaggen aan die masten in hun orde van voorrang verschillend. De huidige orde van voorrang is de volgende : 1. de Belgische vlag; 2. de Vlaamse vlag; 3. de Europese vlag; 4. de vlag van de provincie; 5. de vlag van de gemeente. De weerslag van die voorrang komt tot uiting aan de vlaggemasten. Het nummer van voorrang van de vlag (1, 2, 3, 4, 5, enz.) stemt overeen met hetzelfde

5

nummer van de mast. Als u de volgorde van de vlaggen moet bepalen, dan gaat u - concreet of in gedachten - met uw rug tegen het te bevlaggen gebouw staan.

Is het aantal op te hangen vlaggen oneven? Dan hangt u de eerste vlag aan de middelste vlaggenmast. Voorbeeld: 5 3 1 2 4 Is het aantal vlaggen even? Dan hangt u de eerste vlag ook in het midden, op deze manier: 642135 Als een of meer vlaggen niet worden gehesen, worden de daaropvolgende vlaggen een of meer rangen naar voren geschoven. Als bijvoorbeeld de Belgische vlag niet gehesen hoeft te worden, schuiven de Vlaamse vlag, de Europese vlag, de provincievlag en de andere vlaggen één plaats naar voren.

Uit dit overzicht blijkt dat de vlaggen in geval van een oneven aantal masten in een andere volgorde worden opgehangen dan in het geval van een even aantal masten. Ten slotte wat de voorrang in de orde van de vlaggen betreft, geldt het principe dat wanneer één of meer vlaggen niet worden gehesen de daarop volgende of meer rangen naar voren schuiven (b.v. de Belgische vlag hoeft niet te worden gehesen, dan schuiven de Europese, de provincievlag en de andere vlaggen 1 plaats naar voren). Hetzelfde geldt ook wanneer een vlag wordt tussengeschoven (b.v. de vlag van een vreemde nationale staat komt dan op nr. 2 en alle volgende vlaggen schuiven dan een plats achteruit in de orde van voorrang).

Enkele aanbevelingen * Hijsen van vlaggen op andere dan de voorgeschreven data. Op geen voorgeschreven vlaggen moeten worden gehesen, mogen wel een of meer andere vlaggen worden uitgehangen.Aan de grote administratieve gebouwen van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap moet permanent de Vlaamse vlag uithangen. Opgelet : op de andere dan de voorgeschreven dagen komt de Vlaamse vlag op de eerste plaats of wordt ze alleen gehesen. In combinatie met een andere vlag (b.v. de Europese vlag) wordt de Vlaamse vlag dus aan mast nr. 1 gehesen en de Europese vlag aan nr. 2 enz.

6

* Themavlaggen Eventueel kunnen, waar dit zinvol en mogelijk is, een of meer themavlaggen worden gehesen. Themavlaggen zijn geen officiële vlaggen, maar vlaggen die naar aanleiding van

een speciale gelegenheid (b.v. de vlag met het symbool van het vlag met het logo van Bruisend Brussel; de vlag van Antwerpen Culturele Hoofdstad 1993; de vlag met het symbool van de Vlaams-Europese 11-daagse; enz. ...). Voor het hijsen van deze zogenaamde themavlaggen worden te zijner tijd specifieke instructies gegeven. * Bevlagging naar aanleiding van buitengewone gebeurtenissen. In al deze gevallen zal de overheid ook specifieke instructies geven. Het gaat zoals huwelijk of overlijden van het staatshoofd, het officiële bezoek van buitenlandse staatshoofden, herdenkingen of andere speciale omstandigheden, tragische gebeurtenissen. Praktische raadgevingen en kwaliteitszorg Met het oog op een correcte toepassing van de reglementering, dient men zich goed te vergewissen van het aantal vlaggemasten en hun materiële toestand. In dit verband moet men nagaan op welke wijze de masten bevestigd zijn : b.v. op het dak, aan de gevel, tegen het venster of op het trottoir voor het gebouw. Werkt het mechanisme goed om de vlaggen op en neer te laten. Is het touwwerk in orde ?! Men dient ook de hoogte of lengte van de vlaggemasten te kennen met het oog op de keuze van het beste formaat van vlag dat bij die lengte of hoogte past. Wat de vlaggen zelf betreft, dient men na te gaan of men van alle voorgeschreven vlaggen ten minste drie exemplaren bezit en met de juiste heraldische kleuren of figuren (De Vlaamse, de Belgische, de Europese en eventueel de vlag van de provincie en gemeente). Als er meer dan een vlag wordt gehesen, dienen uiteraard de vlaggen hetzelfde formaat te hebben. Wanneer vlaggen uitgehangen worden, dient men erop toe te zien dat het resultaat mooi is om te zien. Dat wil zeggen dat de vlaggen ook proper moeten zijn en eventueel tijdig worden vervangen. Gezien de huidige atmosferische vervuiling bedraagt de levensduur van een vlag maximaal zes maanden als ze permanent uithangt. Ze moet, indien mogelijk, tijdig gewassen worden of vervangen. Ook moet er worden op toegezien dat zij niet rond de vlaggemast gedraaid raken. Ze moeten desnoods op en neer worden gelaten om ze los te schudden.

7

Vlaggemasten die geïsoleerd staan, zijn gemakkelijker het voorwerp van vandalisme of van diefstal. In die gevallen moeten de vlaggen 's avonds binnengehaald worden.

Algemeen overzicht van de data met toelichting, waarop de openbare gebouwen moeten worden bevlagd. De hierna volgende officiële vlaggen moeten of mogen gehesen worden binnen het Nederlandse taalgebied en binnen het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad op de data hierna vermeld. De protocollaire volgorde is als volgt : De federale vlag -F-, de Vlaamse vlag -V-, de Europese vlag -E-, de vlag van de provincie -P- en de vlag van de gemeente -G-. - 17 februari : (halfstok) ter nagedachtenis van de overleden leden van de Koninklijke Familie : F (V) E (P) (G) (*) (*) De symbolen tussen haakjes ( ) duiden de vlaggen aan die op de aangegeven data gehesen. De andere vlaggen moeten op die dagen worden gehesen, uiteraard conform de voorrang. Is er één mast dan kan natuurlijk slechts de eerste verplichte vlag worden gehesen. - 1 mei : feest van de Arbeid : F (V) E (P) (G) - 5 mei : dag van de Raad van Europa F (V) E (P) (G) - 8 mei : V-dag F (V) (P) (G) - 9 mei : dag van de Europese Gemeenschap E - 6 juni : verjaardag van Z.M. de Koning F (V) E (P) (G) - 11 juni : verjaardag van H.M. Koningin Fabiola F (V) E (P) (G) - 2 juli : huwelijksverjaardag van H.H. M.M. de Koning en de Koningin F (V) E (P) (G) - 11 juli : feest van de Vlaamse Gemeenschap (F) V (E) (P) (G) - 21, 22 en 23 juli : Nationale Feestdagen F (V) E (P) (G) - 11 september : verjaardag van H.M. Koningin Paola F (V) E (P) (G) - 24 oktober : dag van de Verenigde Naties F (V) E (P) (G)

8

- 1 november : wapenstilstand F (V) (P) (G) - 15 november : koningsdag F (V) E (P) (G) - dag van de Europese Verkiezingen E

Advies en informatie Problemen in verband met de interpretatie van de voorschriften of in verband met de technische toestand evenals vragen over de aanschaf en de formaten van de vlaggen kunnen worden gericht tot : Departement Coördinatie Administratie Kanselarij en Voorlichting Afdeling Communicatie en Ontvangst Boudewijnlaan 30, 1210 Brussel Tel. 02/507 55 69 - Fax 02/507 55 79

1.1.2 Voorrangskwesties De voorrangskwesties van officiële personaliteiten werd reeds geregeld door Napoleon in zijn ‘Décret Impérial relatif aux Cérémonies publiques, Préséances, Honneurs civils et militaires. Deze regeling werd in 1974 bij Koninklijk besluit gewijzigd Koninklijk besluit van 10 juli 1974 tot wijziging van het decreet van 24 messidor jaar XII betreffende de openbare ceremonies, de voorrang, de burgerlijke en militaire eerbewijzen, en van het reglement op de garnizoensdienst, goedgekeurd bij het koninklijk besluit van 25 augustus 1937.

9

Belangrijk om te weten bij de protocollaire volgorde is het feit dat voorrang niet overdraagbaar is, behalve die van het staatshoofd. Wanneer een persoon aangewezen is

om een prominente persoon op een officiële ceremonie te vervangen, dan mag deze niet zijn plaats innemen. De protocollaire rangorde, officieel 'de lijst van Préséance', bepaalt de volgorde waarin prominenten een plaats krijgen bij officiële plechtigheden. De Koning en de Leden van de Koninklijke Familie staan bovenaan, beginnend met de koning tot de prinsen en de prinsessen. Bij plechtigheden waar Protocol een prominente rol speelt, wordt aangeraden om zich te wenden tot de Protocoldienst van de Federale Overheid. Zij kunnen aanvullende inlichtingen geven bij speciale gevallen. Het adres is Koloniënstraat 11 – 6 de verdiep – 1000 Brussel. De ereplaatsen bij begrafenissen worden aangewezen, vertrekkende van de kist. Dus het dichts bij de kist lopen de hoogste in rang.

10

De voorrangen kunnen verschillen al naargelang de omstandigheden. 1. De persoonlijke voorrang is de bijzonderste. Ze wordt alleen verleend omwille van de functie. 2. De korpsvoorrang wordt ook verleend omwille van de functie maar alleen wanneer de verschillende gestelde lichamen zich in groep defileren. (vb Senaat, Kamer van Volksvertegenwoordigers, Magistratuur, …) Voorbeeld : Bij een uitvaartstoet met prominenten zullen de gestelde lichamen volgens de volgordelijst de stoet vormen. In de kerk echter zullen de personages hun plaats innemen volgens hun persoonlijke voorrang.

Ook op gemeentelijk niveau spelen deze regels van voorrang een belangrijke rol. Lokale overheden moeten de aanwezigheid van personages met nationale rang erkennen en ze op de plechtigheden uitnodigen en hun juiste plaats laten bekleden. Bij uitvaarten van prominente figuren komt ‘het slippen’ nog voor. Deze traditie komt voort uit het eerbetoon aan de overledene door prominenten uit zijn omgeving. Het baarkleed was een doek op de kist dat ‘geslipt’ werd door prominenten. De plaats waar het baarkleed wordt vastgehouden, heeft een protocollaire volgorde. Het slippen werd later gewoon ‘naastlopen’. Soms wordt er ook ‘geslipt’ tijdens het wandelen naar de begraafplaats. Aan de lijkwagen hangen dan 4 of 6 linten die de slippendragers volgens hun voorrang dragen.

4

2

11

3

1

6

5

4

3

2

1

Hier volgt de volledige lijst: 1. Kardinalen 2. Deken van het Diplomatiek Korps 3. Voorzitter van het Europees Parlement 4. Voorzitter van de Kamer en Voorzitter van de Senaat. 5. Voorzitter en leden van de Europese Raad (op het niveau van de Staats- en Regeringshoofden) 6. Eerste minister 7. Vice-eerste-ministers 8. Voorzitter en leden van de Raad van de Europese Unie 9. Minister van Buitenlandse Zaken, als er buitenlandse diplomaten aanwezig zijn 10. Voorzitter van de Europese Commissie, Voorzitter van de NAVO-vergadering en Secretaris-generaal van de NAVO (afwisselend op 1 september van ieder jaar) 11. Buitenlandse Ministers met portefeuille 12. Belgische Ministers met portefeuille 13. Buitenlandse Ambassadeurs geaccrediteerd in België 14. Voorzitter van het Internationaal Gerechtshof van Den Haag 15. Voorzitter van het Hof van Justitie van de Europese Unie 16. a. Voorzitters van het Grondwettelijk Hof b. Eerste Voorzitter en Procureur-generaal van het Hof van Cassatie c. Eerste Voorzitter van het Rekenhof en Eerste Voorzitter en Auditeur-generaal van de Raad van State 17. Voorzitters van het Vlaams Parlement, van het Parlement van de Franse Gemeenschap, van het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap, van het Waals Parlement en van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement 18. Ondervoorzitters en leden van de Commissie van de Europese Unie en Hoge Vertegenwoordiger van de buitenlandse politiek en de veiligheid

12

19. Minister-presidenten van de Gemeenschaps- en Gewestregeringen 20. Leden van de Gemeenschaps- en Gewestregeringen 21. Federale Staatssecretarissen + Regeringscommissarissen

22. Staatssecretarissen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 23. Belgische Ministers van Staat 24. Rechters bij het Internationaal Gerechtshof van Den Haag 25. Rechters, Advocaten-generaal en Hoofdgriffier van het Hof van Justitie van de Europese Unie 26. Permanente vertegenwoordigers bij de Europese Unie en Permanente Vertegenwoordigers bij de NAVO (afwisselend op 1 september van ieder jaar) 27. Zendingshoofden bij de Europese Unie en bij de NAVO 28. Eerste Voorzitter van het rekenhof en Eerste Voorzitter en Auditeur generaal van de Raad van State (volgens anciëniteit). 29. Voorzitter van de Hoge Raad van Justitie(4) 30. Prinsen en hertogen van het Blauwe salon (familiehoofden) 31. Leden van het Directiecomité van het Hof (5) 32. Eredame van de Koningin. Grootmeester van het Huis van Koningin Fabiola,Eredame van Koningin Fabiola 33. Voorzitter van de Europese Investeringsbank 34. Voorzitter van het Europees Economisch en Sociaal comité 35. Voorzitter van het militair Comité van de NAVO 36. Chef van de Defensie 37. Opperbevelhebbers van de Geallieerde strijdkrachten in Europa (SACEUR), in de Atlantische Oceaan (SACLANT), in het Kanaal (CINCHAN) 38. Generaals bevelhebbers van de Militaire gebieden in hun gebied en voor niet-militaire ceremonies 39. Eerste Voorz...