Przedmiot i podmiot prawa autorskiego, autorskie prawa osobiste i majątkowe PDF

Preview

Summary

Dr A. Grzesiok-Horosz...

Description

Wykład 02.03.2021 1. Utwór – pojęcie i rodzaje Utwór nowy: Jak stanowi art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994r o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przedmiotem prawa autorskiego jest utwór, czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. • Rezultat pracy człowieka • Przejaw działalności twórczej o oryginalnym charakterze • musi być ustalony 2. Przykładowy katalog utworów: • wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi • plastyczne • fotograficzne • lutnicze • wzornictwa przemysłowego • utwory architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne • utwory muzyczne i słowno-muzyczne • utwory sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne • utwory audiowizualne, w tym filmowe 3. Nie podlegają ochronie: • odkrycia, idee, procedury, metody, zasady działania oraz koncepcje matematyczne • proces twórczej pracy, metoda pozyskania utworu czy też technika twórcza oraz styl • pomysł ponieważ wyżej wymienione nie posiadają cech utworu 4. Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego: • akty normatywne lub ich urzędowe projekty • urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole • opublikowane opisy patentowe lub ochronne • proste informacje prasowe 5. Utwór zależny Przedmiotem prawa autorskiego jest także tzw. utwór zależny – powstały wskutek przeniesienia utworu pierwotnego na inny język lub medium, tj. twórcze opracowanie cudzego utworu Ograniczenia w „korzystaniu” z utworu zależnego: • rozporządzanie i korzystanie z opracowania (emisja filmu ze scenariuszem napisanym na podstawie powieści) zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego, chyba, że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły; • na egzemplarzach opracowania należy wymienić twórcę i tytuł utworu pierwotnego 6. Zbiory utworów Jak stanowi art. 3 prawa autorskiego zbiory, antologie, wybory oraz bazy danych spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów. 7. Utwór współautorski

O powstaniu utworu współautorskiego będziemy mówić gdy co najmniej dwie osoby wniosły twórczy wkład w stworzenie jednego dzieła, działając w porozumieniu co do stworzenia utworu. • POROZUMIENIE MIĘDZY AUTORAMI • WKŁADY MAJĄ CHARAKTER TWÓRCZY • WKŁADY TWORZĄ JEDNO DZIEŁO Ze względu na rodzaj wniesionego wkładu można wyróżnić tzw. • utwory współautorskie rozłączne • nierozłączne 8. Utwory połączone Osobną kategorię utworów stanowią tzw. utwory połączone, takie które powstają – zgodnie z art. 10 prawa autorskiego – jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne (samodzielne) utwory w celu wspólnego rozpowszechniania. • CO NAJMNIEJ 2 SAMODZIELNE UTWORY • POŁĄCZENIE ODRĘBNYCH UTWORÓW • W CELU WSPÓLNEGO ROZPOWSZECHNIANIA 9. Utwór zbiorowy Utwór zbiorowy to dzieło, na którego zawartość składają się utwory (materiały) przygotowane przez różnych autorów. Autorskie prawa majątkowe do całości utworu zbiorowego przysługują producentowi lub wydawcy, ale prawo do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie (np. do poszczególnych artykułów zamieszczonych w księdze) przysługuje ich twórcom. 10. Utwór pracowniczy Utwór pracowniczy jest to utwór stworzony przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Zgodnie z art. 12 prawa autorskiego, jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Zgodnie z dyspozycją art. 13 – jeżeli pracodawca nie zawiadomi twórcy w terminie 6 miesięcy od dostarczenia utworów o jego nieprzyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. 11. Twórca Twórcą jest osoba fizyczna, która wniosła twórczy wkład do utworu. Jak stanowi art. 8 ustawy o prawie autorskim, prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej. 12. Inne podmioty praw autorskich • współtwórca (art. 9 pr. Aut.) • producent lub wydawca (art. 11 pr. Aut) • pracodawca w odniesieniu do utworu pracowniczego (art 12-13 pr. Aut), prawa pracodawcy do programu komputerowego – art. 74 ust. 3 pr. Aut. • Instytucja naukowa (art. 14 pr. Aut.) • uczelnia (art. 15a pr. Aut) • następcy prawni (art. 14 i nast. Prawa autorskiego dotyczące przejścia praw autorskich, przepisy KC dotyczące dziedziczenia – art.931 KC i nast.) 11. Producent/ wydawca

Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, nie przysługują twórcom poszczególnych ich części, lecz producentowi lub wydawcy. Natomiast twórcom przysługują prawa autorskie do poszczególnych części dzieła zbiorowego, mających samodzielne znaczenie. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do tytułu. Przepisy zawierają domniemanie, że producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. 12. Instytucja naukowa Przysługuje jej zasadniczo pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu 6 miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie 2 lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany. 13. Uczelnia Przepisy prawa autorskiego przewidują, że uczelni przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu pracy dyplomowej studenta. Jeśli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej obrony, student który ją przygotował, może ją opublikować, chyba, że praca dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego. 14. Następcy prawni Przepis art. 41 stanowi, iż jeżeli ustawa nie stanowi inaczej: • autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy • nabywanie autorskich praw majątkowych może przenieść je (np. umową sprzedaży, darowizny, zamiany) na inne osoby, chyba, że umowa stanowi inaczej 15. Przedmiot ochrony autorskich praw osobistych Autorskie prawa osobiste chronią stosunek twórcy do dzieła, czyli więź emocjonalną z utworem; to prawa odnoszące się do niemajątkowej, pozamaterialnej sfery interesów twórców utworu. Zgodnie z art. 16 prawa autorskiego, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem. Cechy autorskich praw osobistych: • osobisty charakter • nieograniczoność w czasie • nieprzenoszalność 16. Prawo do autorstwa utworu Postać • negatywna, jako zakaz przywłaszczania sobie autorstwa cudzego dzieła, co oznacza żądanie twórcy, aby nikt inny nie oznaczał dzieła własnym nazwiskiem lub pseudonimem • pozytywna, polegająca na tym, by osoby trzecie uznawały autorstwo twórcy, jego „ojcostwo” dzieła (tzw. droit de la paternite) 17. Prawo do oznaczenia dzieła Autorskim prawem osobistym jest: • prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem • prawo do oznaczenia utworu pseudonimem • prawo do udostępniania utworu anonimowo Pozwala ono decydować twórcy, w jaki sposób utwór ma być rozpowszechniany.

18. Prawo integralności Zmiana treści lub form utworu • „zrywająca” więź twórcy z utworem • „osłabiająca” więź twórcy z utworem 19. Nierzetelność w wykorzystaniu utworu Fałszywe sugerowanie odbiorcy oryginalnego kształtu wykorzystywanego dzieła. 20. Prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu • decyzja o publikacji • decyzja o rozpowszechnieniu utworu 21. Prawo nadzoru Jak stanowi art. 60 korzystający z utworu jest obowiązany umożliwić twórcy przed rozpowszechnieniem utworu przeprowadzenie nadzoru autorskiego. Jeżeli wniesione w związku z nadzorem zmiany w utworze są niezbędne i wynikają z okoliczności od twórcy niezależnych, koszty ich wprowadzenia obciążają nabywcę autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcę. Brak przeprowadzenia nadzoru autorskiego w odpowiednim terminie, oznacza, że twórca wyraził zgodę na rozpowszechnianie utworu. Jeżeli ustawa lub umowa nie stanowią inaczej, za wykonanie nadzoru autorskiego nie przysługuje twórcy odrębne wynagrodzenie. Nadzór nad dziełami audiowizualnymi (art. 73 ustawy o prawie autorskim) Nadzór autorski nad utworami architektonicznymi i architektoniczno-urbanistycznymi (ustawa z dnia 7 lipca 1994r prawo budowlane) 22. Inne prawa osobiste - prawo do odstąpienia od umowy ze względu na istotne interesy twórcze autora art. 56 ustawy - prawo do wypowiedzenia umowy ze względu na istotne interesy twórcze autora, art. 56 - prawo wprowadzania zmian w utworze (art. 60 i 73) - prawo decydowania o losach oryginału dzieła plastycznego znajdującego się w miejscu publicznie dostępnym w przypadku podjęcia przez właściciela decyzji o jego zniszczeniu. W takim przypadku twórca może sprzeciwić się zniszczeniu dzieła, poprzez jego zakup. Górną granicę ceny określa w tym przypadku wartość materiałów (art. 32, ust.2) - prawo żądania od nabywcy oryginału działa udostępnienia go w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do wykonywania uprawnień autorskich (art. 52, ust.3) 23. Własnościowy model konstrukcji praw majątkowych Autorskie prawa majątkowe zostały ukształtowane na wzór prawa własności Skuteczność erga omnes 24. Art. 17 prawa autorskiego Autorskie prawa majątkowe, jak stanowi art. 17, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, dają twórcy wyłączne prawo do: • korzystania z utworu • rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji • wynagrodzenia za korzystanie z utworu 25. Pola eksploatacji utworu Artykuł 50, przykładowo – poprzez użycie zwrotu „w szczególności” – wskazuje 3 odrębne pola eksploatacji: • utrwalenie i zwielokrotnienie utworu • obrót oryginałem albo egzemplarzami, na którzy utwór utrwalono poprzez wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy

•

rozpowszechnianie utworu w inny sposób niż wprowadzenie do obrotu, może być dokonane jako publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym

26. Pola eksploatacji – znaczenie Inne niż wskazane w art. 50 pola eksploatacji Nowe pola eksploatacji Art. 41 ust. 2 ustawy o prawie autorskim stanowi, iż umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwłaszcza umowa licencyjna, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione. 27. Prawo do korzystania z utworu Wszystkie czynności faktyczne dotyczące eksploatacji utworu Art. 49 ust. 1 stanowi, iż jeżeli w umowie nie określono sposoby korzystania z utworu, powinien on być zgodny z charakterem i przeznaczeniem utworu oraz przyjętymi zwyczajami. 28. Umowy o przeniesienie praw autorskich Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności (Art. 53) Art. 65 w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przejście autorskich praw majątkowych nie powoduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu (art. 52. ust 2.) Skutek rozporządzający umowy zobowiązującej do przeniesienia praw autorskich (art. 64) 29. Prawo do wynagrodzenia Prawo do wynagrodzenia stanowi ekwiwalent rozporządzenia utworem lub jego wykorzystania na danym polu eksploatacji. Zgodnie z art. 45 prawa autorskiego, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym polu eksploatacji. 30. Rodzaje wynagrodzeń • wynagrodzenie za korzystanie z utworu (procentowo, ryczałtowe, mieszane) • konstrukcja droit de suite • opłaty odprowadzane na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania przez producentów i importerów urządzeń służących do pozyskania kopii utworów i czystych nośników służących do utrwalanie utworów • system opłat reprograficznych 31. Ograniczenia majątkowych praw autorskich • dozwolony użytek • czasowość prawa • wyczerpanie prawa 32. Domena publiczna Jak stanowi przepis art. 39 prawa autorskiego, czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów. Po upływie wskazanego wyżej okresu, autorskie prawa majątkowe wygasają, a utwory te stają się własnością publiczną. Zatem każdy twórca, wydawca czy użytkownik może – bez obawy

naruszenia majątkowych praw autorskich, bez ponoszenia opłat licencyjnych, może swobodnie korzystać z dzieł należących do tzw. domeny publicznej 33. Wyczerpanie prawa Pojęcie Przesłanki: • wprowadzenie do obrotu oryginału lub egzemplarza utworu, przez uprawnionego lub za jego zgodą; • wprowadzenie na obszarze EOG Reguła wyczerpania nie obejmuje najmu i użyczenia, co oznacza, iż w tym zakresie kontrola sposobu korzystania została pozostawiona twórcy....