Skrypt Prawa i wolności polityczne część 1 PDF

Preview

Summary

Skrypt zawierający informacje na temat praw i wolności politycznych część 1....

Description

Prawa i wolności polityczne

1. Prawa i wolności polityczne – wprowadzenie

Ze względu na kryterium sfery życia jednostki, której dotyczą prawa i wolności można podzielić je na:  prawa i wolności osobiste,  prawa i wolności polityczne,  prawa i wolności ekonomiczne, socjalne i kulturalne. Prawa i wolności polityczne to takie, które umożliwiają jednostce aktywny udział w rządzeniu państwem, w kształtowaniu jego polityki. Polski ustrojodawca zalicza do tego katalogu praw i wolności politycznych (art. 57-63 Konstytucji RP):  wolność zgromadzeń,  wolność zrzeszania się,  prawo dostępu do służby publicznej,  prawo do informacji,  prawa wyborcze,  prawo do składania petycji, wniosków i skarg.

2. Wolność zgromadzeń

Jest to jedna z podstawowych wolności politycznych, fundamentalna wolność dla społeczeństwa demokratycznego. Jak podkreśla się w literaturze przedmiotu, wolność ta „ma szczególne znaczenie w działalności politycznej nowych prądów i ruchów

politycznych, sił opozycyjnych czy mających mniejszy dostęp do środków masowego przekazu.” Zgodnie z art. 57 Konstytucji: „Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia z nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa.” Zgodnie z art. 3 ust. 1 nowo obowiązującej ustawy „zgromadzeniem jest zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażania stanowiska w sprawach publicznych.” Zgromadzenie musi cechować się następującymi elementami:  odbywać się na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób,  jego uczestników musi wiązać więź psychiczna tj. jak konstatuje TK „istnieć intelektualna relacja między uczestnikami takiego zgrupowania”. Ponadto, co stanowi jego immanentną cechę i wynika, jak już wspomniałem, z samej regulacji konstytucyjnej, musi mieć charakter pokojowy.

Za zgromadzenia nielegalne w świetle prawa polskiego można uznać:  zgromadzenia zakazane (...),  zgromadzenia rozwiązane (...),  zgromadzenia zwołane z naruszeniem ustaw szczególnych. „Zgromadzeniem spontanicznym jest zgromadzenie, które odbywa się w związku z zaistniałym nagłym i niemożliwym do wcześniejszego przewidzenia wydarzeniem związanym ze sferą publiczną, którego odbycie w innym terminie byłoby niecelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej.” Ustawodawca określa przesłanki warunkujące rozwiązanie zgromadzeń spontanicznych. Zgromadzenie takie może zostać rozwiązanie jeżeli:  jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach,  jego przebieg powoduje poważne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego,

 powoduje istotne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego na drogach publicznych,  jego przebieg narusza przepisy niniejszej ustawy albo przepisy karne,  zakłóca przebieg zgromadzenia organizowanego w trybie 'notyfikacji’ ( również zgromadzenia cyklicznego).

3. Wolność zgromadzeń – zakres podmiotowy

Zgodnie z literaturą przedmiotu oraz orzecznictwem trybunalskim koniecznym jest rozróżnienie wolności organizowania zgromadzeń (aspekt czynny) i uczestniczenia w nich (aspekt bierny). Z uwagi na to, iż organizator zgromadzenia jest zobligowany do jego notyfikacji, z reguły jest jego przewodniczącym oraz ciążą na nim ustawowo określone obowiązki związane z organizowaniem zgromadzenia, a ponadto ze względu na to, iż za niedopełnienie niektórych z tych obowiązków może zostać pociągnięty do odpowiedzialności prawnej prawodawca wprowadza dalej idące ograniczenia w zakresie organizowania zgromadzeń niż w przypadku uczestniczenia w nich. Konsekwencją rozgraniczenie dwóch ww. aspektów realizacji wolności zgromadzeń znajduje swój wyraz w orzecznictwie trybunalskim, w którym podkreśla się, iż np. anonimowy charakter realizacji wolności zgromadzeń dotyczy jedynie jego uczestników, a nie organizatora. I tak, zgodnie z art. 4 ww. ustawy „prawo organizowania zgromadzeń nie przysługuje osobom nieposiadającym pełnej zdolności do czynności prawnych.” Zatem czynny aspekt wolności zgromadzeń został w nowej ustawie unormowany w sposób odmienny od dotychczasowej regulacji. Zauważyć należy, iż prawodawca zamiast wymieniać podmioty posiadające uprawnienia do organizowania zgromadzeń, wyznaczył ten zakres ww. wolności poprzez określenie przesłanki negatywnej – nieposiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych.

Zgodnie z ustawą z dnia 21 czerwca 2002 roku o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego przez:  materiał wybuchowy (art. 3 pkt 9) należy rozumieć „substancje chemiczne stałe lub ciekłe albo mieszaniny substancji zdolne do reakcji chemicznej z wytwarzaniem gazu o takiej temperaturze i ciśnieniu z taką szybkością, że mogą powodować zniszczenia w otaczającym środowisku, a także wyroby wypełnione materiałem wybuchowym”, np. proch czarny, nitroceluloza;  wyroby pirotechniczne (art. 3 pkt 19) należy rozumieć „wyroby zawierające jeden lub kilka materiałów pirotechnicznych”, natomiast materiał pirotechniczny (art. 3 pkt 8) jest „jedną z odmian materiałów wybuchowych będącą materiałem lub mieszaniną materiałów przewidzianych do wytwarzania efektów cieplnych, świetlnych, dźwiękowych, gazu, dymu lub kombinacji tych efektów w wyniku bezdetonacyjnej, samopodtrzymującej się reakcji chemicznej, a także wyroby wypełnione materiałem pirotechnicznym”, np. tzw. fajerwerki, race, petardy.

4. Wolność zgromadzeń - postępowanie w sprawach zgromadzeń

Na wstępie omawiania tej problematyki podkreślić należy, iż nowa ustaw ‘zachowała’ mechanizm umożliwiający właściwej miejscowo radzie gminy wyznaczenie miejsc, w których organizowanie zgromadzeń nie będzie wymagać zawiadomienia – art. 5 pz. Nowo uchwalona ustaw wprowadza ponadto dwa tryby notyfikacji zgromadzeń:  podstawowy,  uproszczony. Dodać warto, iż takiego rozwiązania nie przewidywała uprzednio obowiązująca ustawa.

5. Wolność zgromadzeń – tryb podstawowy

Zgodnie z nową regulacja ustawową organizator zgromadzenia jest zobligowany do zawiadomienia właściwego organu gminy (wykonawczego tj. wójta, burmistrza, prezydenta miasta) o zamiarze zorganizowania zgromadzenia, „w taki sposób, aby wiadomość ta dotarła do organu nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia” – art. 7 ust. 1 pz. Po pierwsze, podkreślenia wymaga to, iż na organizatorze ciąży jedynie obowiązek ‘zawiadomienia’ właściwego organu gminy, a nie uzyskania ‘zezwolenia’ od tego organu na organizację zgromadzenia publicznego. Stąd też organ gminy, jeśli nie zachodzi żadna z negatywnych, ustawowo określonych (art. 14 pz) przesłanek korzystania z ww. konstytucyjnej wolności, nie wydaje decyzji administracyjnej, a organizator po spełnieniu powyższego wymogu może zorganizować odpowiednie zgromadzenie. Jeśli natomiast prawodawca przewidywałby tryb ‘zezwolenia’ to korzystanie z wolności zgromadzeń wymagałoby aktywnej roli organu władzy publicznej. Zawiadomienie o zamiarze zorganizowania zgromadzenia organizator dostarcza do właściwego organu gminy (organu wykonawczego tj. odpowiednio wójta, burmistrza, prezydenta miasta) w jednej z następujących form – postaci pisemnej, za pomocą faksu, ustnie do protokołu lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej – art. 9.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pz w zawiadomieniu podaje się: a. „imię i nazwisko organizatora zgromadzenia, jego numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej i numer telefonu umożliwiające kontakt z nim, a w przypadku gdy organizatorem zgromadzenia jest osoba prawna lub inna organizacja – jej nazwę i adres siedziby oraz imię i nazwisko osoby wnoszącej zawiadomienie w imieniu organizatora zgromadzenia, jej numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej i numer telefonu umożliwiające kontakt z tą osobą; b. imię i nazwisko przewodniczącego zgromadzenia, jego numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej i numer telefonu umożliwiające kontakt z nim;

c. cel zgromadzenia, w tym wskazanie spraw publicznych, których ma dotyczyć zgromadzenie; d. datę, godzinę i miejsce rozpoczęcia zgromadzenia, przewidywany czas trwania, przewidywaną liczbę uczestników oraz ewentualną trasę przejścia ze wskazaniem miejsca zakończenia zgromadzenia; e. informację o środkach służących zapewnieniu pokojowego przebiegu zgromadzenia, o ile organizator zgromadzenia je zaplanował.” Ponadto do zawiadomienia organizator dołącza (art. 10 ust. 2 pz):  pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego zgromadzenia w przypadku jego wyznaczenia,  zdjęcie organizatora zgromadzenia albo przewodniczącego zgromadzenia w przypadku jego wyznaczenia....