Pytania z geografii ekonomicznej PDF

Preview

Summary

Pytania na egzamin...

Description

Potencjalne pytania z geografii ekonomicznej (zaliczenie) 1. Na czym polega glokalizacja? Glokalizacja- lokalne przestrzenie upodabniają się do siebie i czym bardziej ten proces upodabniania się zachodzi tym bardziej chcą mieć coś swojego lokalnego, np. oscypek. - wyeksponowanie lokalności w warunkach globalizacji -produkty lokalne zostają lokalne ale są interesujące dla konsumentów na całym świecie - sposób w jaki globalizacja modyfikuje lokalność. 2. Jakie cechy czynnika ludzkiego powinniśmy brać pod uwagę ? o Liczba ludności o Rozmieszczenie ludności (z uzasadnieniem dlaczego akurat tam) o Cechy producentów i konsumentów o Kapitał intelektualny o Struktura demograficzna (płeć, wiek, (przed/po)produkcyjność, wykształcenie o Dynamika (rodzimy się -> żyjemy -> umieramy; przyrost naturalny i różnica pomiędzy stopą zgonów a urodzeń) o Mobilność (migracje) o Ruchliwość pionowa (edukacja-> z niższych warstw do niższych) o Poziom urbanizacji (miasto/ wieś) 3. Dlaczego teoria przejścia geograficznego jest nazywana teorią nożyc demograficznych? Nożyce demograficzne- określają dynamikę przyrostu naturalnego; kształtuje ją zarówno liczba urodzeń, jak i liczba zgonów. Stopa urodzeń > stopa zgonów 4. Kiedy powinna być tworzona infrastruktura względem działalności gospodarczej? Pierwsze tworzymy infrastrukturę dopiero następnie całą resztę 5. Kto tworzy infrastrukturę? Infrastrukturę tworzy państwo. [Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy paliwo) o Dochodowa o Krajobrazotwórcza o Społeczna = daje ludziom pracę, kulturowa -> kultywowanie tradycji 14. Od czego zależy rolnictwo? o Klimat o Gleba o Hydrologia (woda) o Lokalizacja o Prawo malejących przychodów o Struktura agrarna (wielkość gospodarstw rolnych) o Kapitał jakim się dysponuje o Postęp technologiczny o Organizacja produkcji i otoczenia (agrobiznes) 15. Na czym polegała zielona rewolucja? Zielona rewolucja- niezwykle szybki przyrost plonów pszenicy w latach 60. XX w., który w decydującym stopniu ograniczył groźbę głodu na subkontynencie indyjskim oraz w międzyzwrotnikowych i podzwrotnikowych regionach Azji, Afryki i Ameryki Południowej. Zielona rewolucja polegała na upowszechnieniu w uprawie nowych wysokoplennych odmian pszenicy, ryżu, kukurydzy oraz zastosowaniu zmienionych technologii upraw (zwiększenie zużycia nawozów sztucznych, pestycydów, nawadnianie gruntów, intensywna agrotechnika). 16. Na czym polega dezagraryzacja rolnictwa? Dezagraryzacja- malejąca rola rolnictwa w krajach o różnym poziomie rozwoju. proces zmniejszania znaczenia ekonomicznego rolnictwa i produkcji rolnej w gospodarce narodowej. W odniesieniu do czynnika ziemi oznacza ogólny spadek powierzchni i udziału ziemi uprawnej Zmniejszanie znaczenia rolnictwa jako miejsca zatrudnienia i źródła pozyskiwania dochodów przez mieszkańców wsi. 17. Na czym polega teoria Thunena? Teoria Thunena (Teoria stref rolniczych) – model przedstawiający rozmieszczenie różnych rodzajów produkcji rolnej wokół jednego centralnie zorganizowanego rynku zbytu jakim

jest miasto. Na rozpatrywanym obszarze znajdują się 4 koncentrycznie położone w stosunku do miast pierścienie: i. rolnictwo intensywne z ogrodnictwem (zabiegi agrotechniczne i poprawa jakości gleb -> uprawa warzyw, produkcja mleka, gospodarka leśna (drewno na opał), rekreacja) ii. rolnictwo ekstensywne z podpierścieniami zbożowo-ziemniaczanymi i zbożowohandlowymi -> produkcja handlowa i uprawa zbóż na potrzeby własne.

18. Na czym polega dyfuzja innowacji? Dyfuzja innowacji - proces zachodzący z chwilą wypuszczenia produktu na rynek. Dyfuzja jest rozpowszechnieniem informacji o produkcie lub technologii na rynku, po jego zastosowaniu. -Jest procesem rozprzestrzeniania się, upowszechniania innowacji w firmie i gospodarce, występującym wówczas, gdy po pierwszym udanym zastosowaniu nowego rozwiązania technicznego lub organizacyjnego następuje jej przyswojenie przez inne przedsiębiorstwa. 19. Jaka jest rola przemysłu w gospodarce? Przemysł- dział nierolniczej produkcji materialnej, w którym wydobywanie naturalnych zasobów oraz ich przetwarzanie w dobra zaspakajające potrzeby ludzi jest prowadzone w dużych rozmiarach, przy zastosowaniu podziału pracy i użycia maszyn. 20. Jakie są funkcje przemysłu? o Zatrudnieniowa (dochodowa) (1.źródło dochodów dla pracowników. 2.dla gospodarki krajowej – PKB) o Krajobrazotwórcza->forma tych obiektów jest charakterystyczna dla technik i technologii jakimi przemysł aktualnie się posługuje, ->formy koncentracji przemysłu= przemysł skupia się w pewnych miejscach o Produkcyjna -> dobra konsumpcyjne (ubrania, zeszyty, itp.) ->dobra przemysłowe (urządzenia dla przemysłu) o Cywilizacyjna (społeczna) –> rytm pracy przemysłowej, kreowana przez organizacje pracy w przemyśle o Innowacyjna ->głównie wynalazki 21. Dlaczego przemysł się rozwija? Industrializacja przemysłu- proces rozwoju gospodarczego kraju polegający na zwiększeniu udziału przemysłu w gospodarce narodowe.Rośnie udział w tworzeniu PKB i rośnie zatrudnienie w przemyśle. Rozwój przemysłu jest procesem zachodzącym w różnym natężeniu w czasie i przestrzeni. Jego warunkiem wyjściowym jest istnienie dostępnego kapitału. Przemysł rozwija się tam, gdzie inwestycje w ten rodzaj działalności przynoszą korzyści ekonomiczne w postaci obniżki kosztów produkcji lub/i

uzyskiwania wysokich przychodów ze sprzedaży produktów przemysłowych. Bradzo wazny jest przy tym dostęp do rynku międzynarodowego. Rozwój przemysłu może także wywołać chęć uzyskania możliwie wysokich przychodów ze sprzedaży.

22. Na czym polega proces dezindustrializacji? Dezindustrializacja- proces w wyniku, którego gospodarki przekształcają się z systemów opartych na przemyśle w systemy opierające się na usługach. - regres przemysłu; zmniejszenie znaczenia udziałów przemysłu. Maleje udział przemysłu w PKB i maleje liczba zatrudnieni w przemyśle ->rośnie zatrudnienie w usługach (popyt na usługi). 23. Z czego wynika postępujący proces serwicyzacji gospodarki? Serwicyzacja gospodarki- zwiększająca się rola usług (większe zatrudnienie w tym sektorze). Przemiany te mogą być rezultatem oddziaływania wielu różnorodnych czynników ekonomicznych. Trend rosnącej roli usług w sferze produkcji, zatrudnienia i konsumpcji wiąże się ze zmianami ilościowymi w zakresie produkcji oraz poziomu przeciętnego dochodu, czyli wzrostem gospodarczym, jak i ze zmianami o charakterze społecznym, w tym wykształcaniem się nowego wzorca postaw i nowego rodzaju potrzeb. 24. Klasyczne pojęcie teorii lokalizacji przemysłu. Klasyczne ujęcie teorii lokalizacji przemysłu oparte jest na minimalizacji kosztów produkcji. Dotyczy gospodarki wolnokonkurencyjnej, w której w warunkach przestrzeni izotropowej (identyczne co do walorów lokalizacji i jednakowo dostępne we wszystkich kierunkach) poszukujemy lokalizacji dla pojedynczego zakładu przemysłowego. To samo dotyczy cen. W takich warunkach jedynie koszt transportu stanowi ważny element wpływający na opłacalność inwestycji. [teoria lokalizacji Webera] 25. Neoklasyczny nurt teorii lokalizacji przemysłu. W neoklasycznym ujęciu teorii lokalizacji przemysłu poszukuje się lokalizacji przenoszącej maksymalizację ceny produktu. Historyczne uzasadniony przejściem z gospodarki wolnokonkurencyjnej do kapitalizmu monopolistycznego, dlatego jego przedstawiciele abstrahują od przestrzennej zmienności kosztów, koncentrując uwagę na warunku zbytu (cena, popyt). Cena zmienia się wraz z lokalizacją pod wpływem zmiany chłonności rynku i możliwości jego rozszerzania. Lokalizacja przedsiębiorstwa powinna umożliwić producentowi opanowanie jak największej przestrzeni rynkowej, a także przodująca pozycje wśród konkurentów działających na tym samym rynku. 26. Współczesny nurt teorii lokalizacji przemysłu. We współczesnym ujęciu nurtu teorii lokalizacji przemysłu uwzględnia się zmienność kosztów jak i cen, a optymalizacja wyboru lokalizacji dotyczy poszukiwań największego zysku. Proces wyboru lokalizacji nie jest już utożsamiany z poszukiwaniem miejsca spełniającego jedynie określone kryteria ekonomiczne w postaci minimalizacji kosztów, maksymalizacji przychodów lub zysku. 27. Mierniki podziału rozwoju przemysłu w różnych krajach. o Innowacje o % czynnik osób zawodowo pracujących w przemyśle o Wyroby reprezentanty ->produkty, które sa charakterystyczne dla przemysłu na danym etapie (nowoczesne, powszechnie stosowane, nie surowcowe itp.) 28. Falowa koncepcja zmian struktury przemysłu

Kondratiew wykazał, że w procesach gospodarczych występują regularności, które przybierają formę cyklu trwającego 50 lat. Z czego każdy taki cykl posiadał „cztery pory roku” czyli wiosna (odradzanie się gospodarki), lato (gwałtowny wzrost gospodarki), jesień (spowolnienie gospodarcze) i zima (depresja gospodarcza). 29. Przesłanki i konsekwencje dezindustrializacji/industrializacji/reindustrializacji przemysłu. Industrializacja- uprzemysłowienie, typowa dla krajów rozwijających się; rosnące znaczenie przemysłu, co widoczne jest w większej dynamice wzrostu liczby pracujących w przemyśle w porównaniu z innymi sektorami gospodarki. Przekłada się to na wzrost jego udziału w zatrudnieniu ludności oraz w tworzeniu PKB. Przyczyniła się do rozwoju miast i propagowania nowych, opłacalnych kierunków produkcji. W byłych krajach socjalistycznych industrializacja spełniała ważne funkcje polityczne ->tworzyła klasę społeczna (robotnicza). Industrializacja ma również swoje negatywne skutki, jednym z nich była nadmierna eksploatacja zasobów mineralnych, nie zawsze opartą na rachunku ekonomicznym, oraz wysokie koszty w powiązaniu z cenami regulowanymi, które prowadziły do wysokich dotacji przeznaczonych na górnictwo węgla kamiennego, np. w Polsce. Opierano również przemysł na tradycyjnych dziedzinach o niskim stopniu przetworzenia, co dot. przemysłu ciężkiego i lekkiego. Kolejnym negatywnym skutkiem jest jednostronny rozwój gospodarki niektórych ośrodków przemysłowych, który po zmianie ustroju wywołał wysokie bezrobocie strukturalne. Dezindustrializacja- powolny proces; początkowo wywołany spowolniony wzrostem miejsc pracy w przemyśle w porównaniu z ich przyrostem w usługach. Jego skutkiem jest malejący udział przemysłu w strukturze gospodarki. Z czasem dochodzi do zmniejszania się liczby miejsc pracy w wielkościach absolutnych. Zjawisko to wiąże się z liczbymi konfliktami przestrzennymi, związanymi z regresem starych regionów przemysłowych, zdominowanych przez tradycyjne dziedziny przemysłu. W wyniku upadku lub ograniczeniu produkcji wielkich przedsiębiorstw o małej elastyczności, następuje spadek zatrudnienia w przemyśle. Reindustrializacja- jakościowe zmiany w przemyśle, które prowadzą do ponownego wzrostu znaczenia tego działu w gospodarce państw i regionów. Reindustrializacja jest uzasadniona wtedy kiedy rozwijający się na nowo przemysł opiera się na przełomowych wynalazkach rewolucjonizujących całą gospodarkę, daje impuls rozwojowy, np. coraz większe znaczenie wiedzy jako czynnika produkcji zamiast tradycyjnych czynników (surowce, energia, kapitał). Domena państw przechodzących ten etap są zaawansowane technologie. 30. Twarde i miękkie czynniki lokalizacji przemysłu. Podział ten opiera się zróżnicowaniu stopnia mierzalności poszczególnych czynników. TWARDE- możliwe do wyrażenia w sposób ilościowy, np. bliskość dostawców, instytuty badawcze, rynek zbytu w regionie, podaż powierzchni produkcyjnych (np.biurowych), podatki, zachęty, subwencje, itp. MIĘKKIE- trudne do zmierzenia, np. mentalność ludzi, klimat społeczny, gospodarczy wizerunek miejsca lokalizacji, możliwości spędzenia wolnego czasu, atrakcyjność miasta, oferta kulinarna, itp. 31. Funkcje społeczno-gospodarcze przemysłu. o Produkcja dóbr inwestycyjnych o Źródło innowacji o Cywilizacyjna 32. Migracje przemysłu a globalizacja. Z krajów wysoko rozwiniętych  słabo rozwiniętych (mniejsze nakłady finansowe) Słabo rozwinięte wysoko/średnio rozwinięte (nowe technologie) 33. Behawioralna koncepcja lokalizacji przemysłu. Koncepcja behawioralna- podstawą są czynniki pozaekonomiczne; główny nacisk kładzie się nie na poszukiwanie metod optymalizacji wyboru lokalizacji, lecz na zrozumienie mechanizmu

podejmowania tych decyzji w praktyce gospodarczej. Dlatego procedura wyboru lokalizacji powinna polegać na wskazaniu lokalizacji zadawalającej, a nie optymalnej, co wynika z faktu, że decyzje lokalizacyjne mają długookresowe konsekwencje. 34. Strukturalna koncepcja lokalizacji przemysłu.

Koncepcja strukturalna- podczas zachodzących zmian faz rozwoju gospodarki występują pewne ramy organizacyjne i technologiczne, determinujące funkcjonowanie przedsiębiorstw przemysłowych wśród innych uczestników życia społeczno-gospodarczego, co znajduje odzwierciedlenie w ich decyzjach lokalizacyjnych (ekonomiczne aspekty podejmowania decyzji lokalizacyjnych ->wpływ licznych powiązań na wybór lokalizacji) 35. Jak są rozmieszczone jednostki osadnicze? Jednostki miejskie dzielimy na wiejskie i miejskie. 36. Jak zdefiniować jednostkę osadniczą wiejską/miejską? Wieś: o Produkcja rolna, las, ryby, o Mała gęstość zaludnienia, o Lokalna społeczność jest bardzo czuła na punkcie zachowania społeczności (powinna być spójna-mieszkańcy bardzo to kontrolują), o Rozłóg pól uprawnych. Miasto: o Przeważające usługi i przemysł, o Duża gęstość zaludnienia, o Infrastruktura (wysokie budynki, itp.), o Ludzie są anonimowi (społeczność nie kontroluje ludzi), o Ma określoną liczbę mieszkańców, o Jednostka osadnicza na mocy prawa jest uznawana za miasto. 37. Glokalizacja w kontekście systemu osadniczego. Współczesne jednostki osadnicze uzależnione są od lokalnej specyfiki (miejsca, najbliższego otoczenia) i od tego co się dzieje na świecie. Wchodzą w układ powiązań politycznych i ekonomicznych na skale globalną (zewnętrzne powiązania). 38. Na czym polega Teoria Bazy Ekonomicznej Miasta? Teoria Bazy Ekonomicznej Miasta- polega na analizie ról i funkcji jednostek; zachowuje proporcje pomiędzy działalnością zewnętrzną i wewnętrzną. Analizuje strukturę miast, konkurencyjność oraz atrakcyjność lokalizacji. 39. Na czym polega ekologia miast? Gospodarstwa domowe o podobnych cechach mają tendencje do skupiania się w jednym miejscu (getta). Jest to albo decyzja administracyjna albo rodzinna. Ma społeczny charakter i formułuje się same (pochodzenie, zawód, narodowość,itp.). 40. Wymień bariery rozwoju miast. o Strukturalny charakter, o Technologiczny, o Społeczny, o Ekonomiczny,

o Przyrodniczy, o Infrastrukturalny....