PZPR a „Solidarność" 1980–1981. Tajne dokumenty Biura Politycznego, wstęp Tomasz Kozłowski, Warszawa 2013 PDF

Preview

Summary

PZPR a 1980–1981 1 TAJNE DOKUMENTY....indd 1 12/30/13 1:20:47 PM 2 TAJNE DOKUMENTY....indd 2 12/30/13 1:20:47 PM Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu PZPR a 1980–1981 Tajne dokumenty Biura Politycznego WSTĘP Tomasz Kozłowski Warszawa 2013 3 TAJNE DOKUMENTY...

Description

PZPR a

1980–1981

1

TAJNE DOKUMENTY....indd 1

12/30/13 1:20:47 PM

2

TAJNE DOKUMENTY....indd 2

12/30/13 1:20:47 PM

Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

PZPR a

1980–1981 Tajne dokumenty Biura Politycznego

WSTĘP

Tomasz Kozłowski

Warszawa 2013 3

TAJNE DOKUMENTY....indd 3

12/30/13 1:20:47 PM

Projekt okładki Sylwia Szafrańska Redaktor prowadzący Piotr Chojnacki Korekta Anna Kaniewska Indeks Łukasz Rybak Skład i łamanie Krzysztof Siwiec Druk i oprawa Instytut Technologii Eksploatacji ul. K. Pułaskiego 6/10 26-600 Radom Wydanie pierwsze ukazało się nakładem wydawnictwa Aneks w Londynie w 1992 r. Wydanie drugie rozszerzone ISBN 978-83-7629-593-0 by Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2013 Zapraszamy na naszą stronę internetową www.ipn.gov.pl oraz do księgarni internetowej www.ipn.poczytaj.pl

4

TAJNE DOKUMENTY....indd 4

12/30/13 1:20:48 PM

SPIS TREŚCI Nina Smolar – Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Tomasz Kozłowski – PZPR a „Solidarność” 1980–1981 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1980 Nr 1 Protokół nr 8 z posiedzenia BP KC PZPR 3 czerwca 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . . 53 Notatka w sprawie aktualnej oceny warunków realizacji Narodowego Planu Społeczno-Gospodarczego na rok 1980 i wniosków wynikających z tej oceny . . 55 Nr 2 Protokół nr 9 z posiedzenia BP KC PZPR 17 czerwca 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . 62 Nr 3 Protokół nr 10 z posiedzenia BP KC PZPR 1 lipca 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Nr 4 Protokół nr 11 z posiedzenia BP KC PZPR 11 lipca 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Nr 5 Protokół nr 12 z posiedzenia BP KC PZPR 15 lipca 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . . 73 Nr 6 Protokół nr 13 z posiedzenia BP KC PZPR 18 lipca 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . . 76 Nr 7 Protokół nr 14 z posiedzenia BP KC PZPR wspólnie z Prezydium NK ZSL 23 lipca 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Nr 8 Protokół nr 15 z posiedzenia BP KC PZPR 5 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . 80 Nr 9 Protokół nr 16 z posiedzenia BP KC PZPR 14 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . . . 83 Nr 10 Protokół nr 17 z posiedzenia BP KC PZPR 15 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . . 87 Nr 11 Protokół nr 18 z posiedzenia BP KC PZPR 16 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . . 92 Nr 12 Protokół nr 19 z posiedzenia BP KC PZPR 18 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . . 95 Nr 13 Protokół nr 20 z posiedzenia BP KC PZPR 20 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 100 Nr 14 Protokół nr 21 z posiedzenia BP KC PZPR 21 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 106 Nr 15 Protokół nr 22 z posiedzenia BP KC PZPR 22 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 112 Nr 16 Protokół nr 23 z posiedzenia BP KC PZPR 23 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 119 Nr 17 Protokół nr 24 z posiedzenia BP KC PZPR 24 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 127 Nr 18 Protokół nr 25 z posiedzenia BP KC PZPR 26 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 131 Nr 19 Protokół nr 26 z posiedzenia BP KC PZPR 27 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 146 Nr 20 Protokół nr 27 z posiedzenia BP KC PZPR 28 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 152 List prezydenta Francji do E. Gierka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Nr 21 Protokół nr 28 z posiedzenia BP KC PZPR 29 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 157 Nr 22 Protokół nr 29 z posiedzenia BP KC PZPR 30 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 163 Nr 23 Protokół nr 30 z posiedzenia BP KC PZPR 5 września 1980 r. . . . . . . . . . . . 165 Nr 24 Protokół nr 11 z posiedzenia Sekretariatu KC PZPR 6 września 1980 r. . . . . 167 Nr 25 Protokół nr 31 z posiedzenia BP KC PZPR 11 września 1980 r. . . . . . . . . . . 170 Nr 26 Protokół nr 32 z posiedzenia BP KC PZPR 17 września 1980 r. . . . . . . . . . . 173 5

TAJNE DOKUMENTY....indd 5

12/30/13 1:20:48 PM

Nr 27 Protokół nr 33 z posiedzenia BP KC PZPR 22 września 1980 r. . . . . . . . . . . 177 Nr 28 Protokół nr 33a z posiedzenia BP KC PZPR 23 września 1980 r. . . . . . . . . . 180 Nr 29 Protokół nr 34 z posiedzenia BP KC PZPR 29 września 1980 r. . . . . . . . . . . 191 Nr 30 Protokół nr 35 z posiedzenia BP KC PZPR 2 października 1980 r. . . . . . . . . 195 Nr 31 Protokół nr 36 z posiedzenia BP KC PZPR 7 października 1980 r. . . . . . . . . 197 Nr 32 Protokół nr 37 z posiedzenia BP KC PZPR 14 października 1980 r. . . . . . . . 200 Nr 33 Protokół nr 38 z posiedzenia BP KC PZPR 17 października 1980 r. . . . . . . . 212 Nr 34 Protokół nr 39 z posiedzenia BP KC PZPR 21 października 1980 r. . . . . . . . 217 Nr 35 Protokół nr 40 z posiedzenia BP KC PZPR 28 października 1980 r. . . . . . . . 229 Nr 36 Protokół nr 41 z posiedzenia BP KC PZPR 29 października 1980 r. . . . . . . . 236 Nr 37 Protokół nr 42 z posiedzenia BP KC PZPR 31 października 1980 r. . . . . . . . 238 Nr 38 Protokół nr 43 z posiedzenia BP KC PZPR 4 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . . 242 Nr 39 Protokół nr 44 z posiedzenia BP KC PZPR 7 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . . 249 Nr 40 Protokół nr 45 z posiedzenia BP KC PZPR 8 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . . 252 Nr 41 Protokół nr 46 z posiedzenia BP KC PZPR 11 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . 258 Nr 42 Protokół nr 47 z posiedzenia BP KC PZPR 13 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . 266 Nr 43 Protokół nr 48 z posiedzenia BP KC PZPR 18 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . 277 Nr 44 Protokół nr 49 z posiedzenia BP KC PZPR wspólnie z Prezydium NK ZSL – 19 XI 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 Nr 45 Protokół nr 50 z posiedzenia BP KC PZPR 24 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . 292 Nr 46 Protokół nr 51 z posiedzenia BP KC PZPR 28 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . 299 Nr 47 Protokół nr 52 z posiedzenia BP KC PZPR 30 listopada 1980 r. . . . . . . . . . . 306 Nr 48 Protokół nr 53 z posiedzenia BP KC PZPR 6 grudnia 1980 r. . . . . . . . . . . . . 309 Nr 49 Protokół nr 54 z posiedzenia BP KC PZPR 9 grudnia 1980 r. . . . . . . . . . . . . 313 Nr 50 Protokół nr 55 z posiedzenia BP KC PZPR 13 grudnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 321 Nr 51 Protokół nr 56 z posiedzenia BP KC PZPR 16 grudnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 323 Nr 52 Protokół nr 57 z posiedzenia BP KC PZPR 23 grudnia 1980 r. . . . . . . . . . . . 336 1981 Nr 53 Protokół nr 58 z posiedzenia BP KC PZPR 6 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . . 353 Nr 54 Protokół nr 59 z posiedzenia BP KC PZPR 8 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . . 359 Nr 55 Protokół nr 60 z posiedzenia BP KC PZPR wspólnie z Prezydium NK ZSL – 9 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 Nr 56 Protokół nr 61 z posiedzenia BP KC PZPR 13 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . 367 Nr 57 Protokół nr 62 z posiedzenia BP KC PZPR 17 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . 377 Nr 58 Protokół nr 63 z posiedzenia BP KC PZPR 21 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . 382 Nr 59 Protokół nr 64 z posiedzenia BP KC PZPR 24 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . 391 Nr 60 Protokół nr 65 z posiedzenia BP KC PZPR 26 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . 394 Nr 61 Protokół nr 66 z posiedzenia BP KC PZPR 29 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . 405 Nr 62 Protokół nr 67 z posiedzenia BP KC PZPR 31 stycznia 1981 r. . . . . . . . . . . . 410 Nr 63 Protokół nr 68 z posiedzenia BP KC PZPR 3 lutego 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 413 Nr 64 Protokół nr 69 z posiedzenia BP KC PZPR 6 lutego 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 421 Nr 65 Protokół nr 70 z posiedzenia BP KC PZPR 7 lutego 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 424 Nr 66 Protokół nr 71 z posiedzenia BP KC PZPR 8 lutego 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 432 6

TAJNE DOKUMENTY....indd 6

12/30/13 1:20:48 PM

Nr 67 Protokół nr 72 z posiedzenia BP KC PZPR 9 lutego 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 434 Nr 68 Protokół nr 73 z posiedzenia BP KC PZPR 10 lutego 1981 r. . . . . . . . . . . . . 436 Nr 69 Protokół nr 74 z posiedzenia BP KC PZPR 18 lutego 1981 r. . . . . . . . . . . . . 438 Nr 70 Protokół nr 75 z posiedzenia BP KC PZPR 27 lutego 1981 r. . . . . . . . . . . . . 442 Nr 71 Protokół nr 76 z posiedzenia BP KC PZPR 5 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 445 Nr 72 Protokół nr 77 z posiedzenia BP KC PZPR 10 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 451 Nr 73 Protokół nr 78 z posiedzenia BP KC PZPR 17 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 456 Nr 74 Protokół nr 79 z posiedzenia BP KC PZPR 21 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 464 Nr 75 Protokół nr 80 z posiedzenia BP KC PZPR 22 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 472 Nr 76 Protokół nr 81 z posiedzenia BP KC PZPR 24 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 476 Nr 77 Protokół nr 82 z posiedzenia BP KC PZPR 25 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 485 Nr 78 Protokół nr 83 z posiedzenia BP KC PZPR 27 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 492 Informacja o przebiegu strajku ostrzegawczego 27 marca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495 Nr 79 Protokół nr 84 z posiedzenia BP KC PZPR 28 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 501 Nr 80 Protokół nr 85 z posiedzenia BP KC PZPR 31 marca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 503 Nr 81 Protokół nr 86 z posiedzenia BP KC PZPR 7 kwietnia 1981 r. . . . . . . . . . . . 512 Nr 82 Protokół nr 87 z posiedzenia BP KC PZPR 14 kwietnia 1981 r. . . . . . . . . . . 516 Nr 83 Protokół nr 88 z posiedzenia BP KC PZPR 22 kwietnia 1981 r. . . . . . . . . . . 525 Nr 84 Protokół nr 89 z posiedzenia BP KC PZPR 23 kwietnia 1981 r. . . . . . . . . . . 529 Nr 85 Protokół nr 90 z posiedzenia BP KC PZPR 4 maja 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . 532 Nr 86 Protokół nr 91 z posiedzenia BP KC PZPR 8 maja 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . 539 Nr 87 Protokół nr 92 z posiedzenia BP KC PZPR 12 maja 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 544 Nr 88 Protokół nr 93 z posiedzenia BP KC PZPR 19 maja 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 554 Nr 89 Protokół nr 94 z posiedzenia BP KC PZPR 21 maja 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 564 Nr 90 Protokół nr 95 z posiedzenia BP KC PZPR 26 maja 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 568 Nr 91 Protokół nr 96 z posiedzenia BP KC PZPR 2 czerwca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 575 Nr 92 Protokół nr 97 z posiedzenia BP KC PZPR 6 czerwca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 590 List KC KPZR do KC PZPR z 5 czerwca 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599 Nr 93 Protokół nr 98 z posiedzenia BP KC PZPR 7 czerwca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 603 Nr 94 Protokół nr 99 z posiedzenia BP KC PZPR 10 czerwca 1981 r. . . . . . . . . . . 607 Nr 95 Protokół nr 100 z posiedzenia BP KC PZPR 18 czerwca 1981 r. . . . . . . . . . 612 Nr 96 Protokół nr 101 z posiedzenia BP KC PZPR 30 czerwca 1981 r. . . . . . . . . . . 620 Nr 97 Protokół nr 102 z posiedzenia BP KC PZPR 7 lipca 1981 r. . . . . . . . . . . . . . 625 Nr 98 Protokół nr 103 z posiedzenia BP KC PZPR 13 lipca 1981 r. . . . . . . . . . . . . 630 Nr 99 Protokół nr 1 z posiedzenia BP KC PZPR 25 lipca 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . 631 Nr 100 Protokół nr 2 z posiedzenia BP KC PZPR 1 sierpnia 1981 r. . . . . . . . . . . . . 634 Nr 101 Protokół nr 3 z posiedzenia BP KC PZPR 18 sierpnia 1981 r. . . . . . . . . . . . 644 Nr 102 Protokół nr 4 z posiedzenia BP KC PZPR 27 sierpnia 1981 r. . . . . . . . . . . . 656 Nr 103 Protokół nr 5 z posiedzenia BP KC PZPR 31 sierpnia 1981 r. . . . . . . . . . . . 664 Nr 104 Protokół nr 6 z posiedzenia BP KC PZPR 8 września 1981 r. . . . . . . . . . . . 670 Nr 105 Protokół nr 7 z posiedzenia BP KC PZPR 15 września 1981 r. . . . . . . . . . . 684 Nr 106 Protokół nr 8 z posiedzenia BP KC PZPR 29 września 1981 r. . . . . . . . . . . 704 Nr 107 Protokół nr 9 z posiedzenia BP KC PZPR 6 października 1981 r. . . . . . . . . 715 Nr 108 Protokół nr 10 z posiedzenia BP KC PZPR 15 października 1981 r. . . . . . . 722 Nr 109 Protokół nr 11 z posiedzenia BP KC PZPR 16 października 1981 r. . . . . . . 729 7

TAJNE DOKUMENTY....indd 7

12/30/13 1:20:48 PM

Nr 110 Protokół nr 12 z posiedzenia BP KC PZPR 26 października 1981 r. . . . . . . 739 Nr 111 Protokół nr 13 z posiedzenia BP KC PZPR 28 października 1981 r. . . . . . . 748 Nr 112 Protokół nr 14 z posiedzenia BP KC PZPR 10 listopada 1981 r. . . . . . . . . . 750 Nr 113 Protokół nr 15 z posiedzenia BP KC PZPR 20 listopada 1981 r. . . . . . . . . . 762 Nr 114 Protokół nr 16 z posiedzenia BP KC PZPR 27 listopada 1981 r. . . . . . . . . . 771 Nr 115 Protokół nr 17 z posiedzenia BP KC PZPR wspólnie z Prezydium NK ZSL – 1 XII 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 774 Nr 116 Protokół nr 18 z posiedzenia BP KC PZPR 5 grudnia 1981 r. . . . . . . . . . . . 782 Nr 117 Protokół nr 19 z posiedzenia BP KC PZPR 13 grudnia 1981 r. . . . . . . . . . . 800 Nr 118 Protokół nr 20 z posiedzenia BP KC PZPR 22 grudnia 1981 r. . . . . . . . . . . 814 Informacja o sytuacji w partii w warunkach stanu wojennego. . . . . . . . . . . . . . . . . . 830 Zadania instancji i organizacji partyjnych w warunkach stanu wojennego. . . . . . . . . 834 Kalendarium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 840 Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 895 Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 899

8

TAJNE DOKUMENTY....indd 8

12/30/13 1:20:48 PM

PRZEDMOWA Wydawnictwo Aneks powstało w Uppsali w Szwecji w 1973 r. wraz z ukazaniem się pierwszego numeru kwartalnika politycznego „Aneks”. Kwartalnik i książki miały z założenia twórców stanowić aneks do ocenzurowanej myśli w Polsce. Linię redakcyjną wyznaczało przekonanie, że „nie może być nowoczesnej świadomości politycznej, nie może być racjonalnej postawy wobec najważniejszych spraw kraju i emigracji bez poznania poglądów, ocen, analiz i programów z różnych tradycji i odmiennych ideologii się wywodzących” (ze wstępu do pierwszego numeru kwartalnika). Wydawnictwo publikowało przede wszystkim współczesną literaturę polską i  pozycje dotyczące historii najnowszej, ogłaszając również wiele prac z zakresu polityki, ekonomii, socjologii i filozofii. Autorami książek Aneksu byli m.in. Timothy Garton Ash, Stanisław Barańczak, Kazimierz Brandys, Włodzimierz Brus, Zbigniew Brzeziński, Norman Davies, Andrzej Friszke, Jakub Karpiński, Krystyna Kersten, Leszek Kołakowski, Tadeusz Konwicki, Jerzy Kropiwnicki, Jacek Kuroń, Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, Czesław Miłosz, Andrzej Paczkowski, Małgorzata Szejnert i Piotr Wierzbicki oraz I sekretarze KC i członkowie najwyższych władz PZPR (bez ich wiedzy i zgody). Aneks był pierwszą oficyną, która ogłosiła dwa tomy materiałów o cenzurze – Czarną księgę cenzury PRL – oraz sześć tomów tajnych dokumentów Biura Politycznego i Sekretariatu KC PZPR, dotyczących lat 1956–1989: Grudzień 1970, PZPR a „Solidarność” 1980–1981, Państwo–Kościół 1980–1989, Ostatni rok władzy 1988–1989, Państwo– –Kościół 1960–1980 oraz PRL–ZSRR 1956–1970. Ostatnią książką Wydawnictwa Aneks, które zamknęło się w 1999 r., był tom Wejdą, nie wejdą. Polska 1980–1982: wewnętrzny kryzys, międzynarodowe uwarunkowania, który jest zapisem konferencji w Jachrance. Uczestniczyli w niej m.in.: dowódca i szef sztabu Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego, trzej kolejni I sekretarze KC PZPR, doradca prezydenta Jimmy’ego Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego, członkowie wydziału ds. Związku Radzieckiego i  Europy Wschodniej Rady Bezpieczeństwa Narodowego USA za czasów prezydenta Cartera i  Reagana, szef wywiadu wojskowego Stanów Zjednoczonych oraz liczna grupa czołowych działaczy „Solidarności” z Tadeuszem Mazowieckim na czele. Niniejsza książka przedstawia rozwój wydarzeń od powstania NSZZ „Solidarność” do wprowadzenia stanu wojennego od strony partyjno-rządowej, pokazuje kulisy podejmowanych decyzji oraz działań, stopniowe przygotowania do zduszenia dążeń wolnościowych społeczeństwa. Dzięki temu stanowi niezbędne uzupełnienie licznych publikacji o strajkach 1980 r., sierpniowych rokowaniach i „Solidarności” w latach 1980–1981. 9

TAJNE DOKUMENTY....indd 9

12/30/13 1:20:48 PM

Lektura dokumentów daje czasami wrażenie, jakby przywódcy i PZPR, i „Solidarności” przebywali w  różnych krajach, w  innej rzeczywistości, bez minimalnej nawet wiedzy o sobie nawzajem. Obie strony konfliktu – „Solidarność” i partia – postrzegają siebie jako karne, scentralizowane organizacje, których członkowie bez sprzeciwu czy wahania wypełniają polecenia swoich władz, czy to będzie Biuro Polityczne KC PZPR, czy Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ „Solidarność”. Członkowie Biura Politycznego – jak można przeczytać w  dokumentach – często z podziwem mówili o sprawnym przepływie informacji z KKP do dołów związkowych, godnej pozazdroszczenia dyscyplinie organizacyjnej. A przecież wiele relacji czołowych działaczy „Solidarności”, wspomnienia Lecha Wałęsy i innych świadczą o wysiłkach, mających ograniczyć anarchizujące działania organizacji regionalnych czy powstrzymać lokalne strajki rewindykacyjne. Podobnie różne były reakcje na posunięcia przeciwnika – to, co wydawało się wygraniem batalii przez jedną ze stron konfliktu, przez nią samą traktowane było jako klęska. Na przykład tzw. porozumienie warszawskie zawarte po zajściach w Bydgoszczy zostało przez „Solidarność” ocenione jako największa porażka i zwycięstwo partii, która postawiła na swoim i obiecała jedynie spełnić żądania związku w nieokreślonej przyszłości. Tymczasem, jak wynika z dokumentów, porozumienie z NSZZ „Solidarność”, podpisane przez Mieczysława F. Rakowskiego bez zgody BP i premiera gen. Wojciecha Jaruzelskiego, wywołało oburzenie i ostry sprzeciw członków kierownictwa PZPR, gdyż torowało drogę do rejestracji „Solidarności” wiejskiej, co dla nich było niedopuszczalne. Masowość „Solidarności” przerażała władze partyjne i  państwowe. Kierownictwo PZPR marzyło „choćby o małym triumfie”. Partia starała się pozyskać aprobatę i zwolenników wśród różnych grup społecznych, jak młodzież czy kobiety, ale bez sukcesu. W oczach władz „Solidarność” krzepła, wysuwała coraz to nowe żądania, których spełnienie – choćby częściowe – wymuszała strajkami, a tymczasem warunki gospodarcze i polityczne w Polsce pogarszały się, za co społeczeństwo obarczało odpowiedzialnością PZPR. W  dodatku władze państwowe i  partyjne musiały ciągle odpierać ataki Moskwy oraz innych państw obozu socjalistycznego i uspokajać, że same poradzą sobie z „siłami antysocjalistycznymi” w Polsce, gdyż – jak powiedział gen. Mieczysław Moczar na jednym z posiedzeń BP – „polską minę muszą rozminować polscy minerzy”. Lektura dokumentów pokazuje czytelnikowi bezradność władz PZPR i państwa wobec sytuacji w Polsce. Widać rozpaczliwe wysiłki partii, by utrzymać się przy władzy. Nic więc dziwnego, że gen. Jaruzelski tak skomentował ukazanie się niniejszego tomu: „Tym powinna zająć się prokuratura”. W tomie oprócz dokumentów Biura Politycznego PZPR zamieszczono kalendarium wydarzeń od maja 1980 do stycznia 1981 r. Kalendarium podaje znaczące wydarzenia w kraju oraz za granicą, odnoszące się do sytuacji Polsce, ułatwiając lekturę i zrozumienie kontekstu samych dokumentów. Ingerencje w tekst przytaczanych protokołów ograniczone zostały do poprawy błędów ortograficznych, interpunkcji i  oczywistych pomyłek maszynowych. Wszystkie przypisy pochodzą od wydawcy. Nina Smolar 10

TAJNE DOKUMENTY....indd 10

12/30/13 1:20:48 PM

Tomasz Kozłowski

PZPR A „SOLIDARNOŚĆ” 1980–1981 Lata 1980–1981 w  historii Polski zapisały się wyjątkowo. Narodziny Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” dały początek nowemu ruchowi, który walczył o upodmiotowienie społeczeństwa, wolność i godne warunki życia. Z punktu widzenia władz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej był to okres permanentnego kryzysu oraz dekompozycji st...