Środowisko geograficzne Dalekiego Wschodu PDF

Preview

Summary

ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE DALEKIEGO WSCHODU Wprowadzenie Tektonika Klimat Sytuacja polityczna na Dalekim Wschodzie Japonia Korea Tajwan (Republika Chińska) Chiny Azja Centralna Kontynentalna Azja Południowo-Wschodnia (Półwysep Indochiński) Wietnam Laos Kambodża (Królestwo Kambodży) Królestwo Tajlandii...

Description

ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE DALEKIEGO WSCHODU Wprowadzenie Tektonika Klimat Sytuacja polityczna na Dalekim Wschodzie Japonia Korea Tajwan (Republika Chińska) Chiny Azja Centralna Kontynentalna Azja Południowo-Wschodnia (Półwysep Indochiński) Wietnam Laos Kambodża (Królestwo Kambodży) Królestwo Tajlandii Wyspiarska Azja Południowo-Wschodnia Cieśnina Malakka Singapur Malezja Sułtanat Brunei Indonezja Subkontynent Indii Indie Bangladesz Nepal Bhutan Turystyka

Wprowadzenie ● ● ● ● ● ● ●

Mapa (fizyczna, polityczna) - model, schemat. Cele: maksymalnie wierne odwzorowanie rzeczywistości. Świadomość uogólnień. Daleki Wschód (określenie - konwencja, etnocentryzm) - od Indii na wschód, Azja Południowa, na północy do granicy z Rosją. “Geografia wyobrażona” - m.in. znaczenie polityczne. Republika Chińska (Tajwan) - pretensje do terenów ChRL, Indii, Mongolii, Japonii... Np. Wyspy Senkaku teren sporny Japonii, Tajwanu i ChRL. Chiny - 5 kierunków świata (północ, południe, wschód, zachód, środek). Stolica - centrum świata. Symboliczna obecność “geografii” ○ Znak rodła - bieg Wisły z zaznaczonym miastem Kraków.

○ Herb Słowacji - góry Tatra, Fatra i Matra. ○ Flaga Cypru - mapa.

○ Dawna flaga Kambodży - z mapą (obecna przedstawia Angkor Wat). ○ Birma - mapa elementem godła. ○ Dosłowność i symbolika - godło Nepalu, Kirgistanu.

Tektonika ● ● ●

●

● ● ●

Azja - liczne trzęsienia ziemi (np. Chiny: 1976 r. - nieoficjalnie 650 tysięcy ofiar; Sumatra, Japonia). Tsunami - fala wywołana trzęsieniem ziemi. Wulkany ○ Wulkany oceaniczne - lawa płynna, rzadka. ○ Wulkany kontynentalne - gęsta lawa, zatykająca wulkan - potężne eksplozje o charakterze globalnym (np. Krakatau). ○ Np. Indonezja - Ijen, Filipiny - Pinatubo, Merapi. ○ Pył wulkaniczny - użyźnia gleby. Płyty tektoniczne ○ Położenie Azji - na styku płyt eurazjatyckiej, pacyficznej, indyjskiej, filipińskiej, australijskiej. ○ Kraje na styku płyt pacyficznej i eurazjatyckiej: Japonia, Tajwan, Filipiny. ○ Kraj na styku płyt sundajskiej i australijskiej: Indonezja ○ Płyta pacyficzna - ruch ku płn.-zach. ○ Płyta indyjska - ruch ku płn.-wsch. ○ Wypiętrzanie gór - na styku płyt tektonicznych ■ Powstanie Himalajów - zderzenie płyty indyjskiej z eurazjatycką. Pierwszy sejsmograf: Zhang Heng (78-139), prawdopodobnie rodzaj wahadła pionowego. Gorące źródła. Himalaje => cień opadowy w Azji Centralnej.

Klimat ● ●

● ● ● ● ● ●

●

Równoleżnikowy układ stref. Klimat funkcją: ○ nasłonecznienia, ○ temperatury, ○ opadów i ich zróżnicowania (=> monsuny, pory sucha i deszczowa), ○ wysokości nad poziomem morza, ○ ukształtowania terenu (=> przede wszystkim góry - np. cienie opadowe). Obszar chłodny: mniej pada, mniej paruje. Obszar ciepły: więcej pada, więcej paruje. Wyżyna Tybetańska i Himalaje - wyspa klimatyczna (znaczenie: przede wszystkim wysokość nad poziomem morza). Himalaje - wyraźna granica zlewni oceanów. Chiny Południowe - duże opady (bliskość oceanu). Wiatry znad Oceanu Indyjskiego niosą deszcz nad Płw. Indyjski, Tajlandię (też monsun). Korea - nietypowe dla klimatu morskiego duże różnice rocznych temperatur, opadów (efekt monsunów). Klimat monsunowy, ustawienie po osi monsunów. Roślinność naturalna (potencjalna) ○ Step, step wysokogórski (dużo bardziej na południe niż zwykły pas stepów) ■ Od Niziny Mandżurskiej do Węgier - pas stepów Eurazji - duży ruch ludów nomadycznych. Imperium Mongolskie, Hunowie, Madziarzy, Turcy. ○ Las mieszany strefy umiarkowanej. ○ Lasy wiecznozielone - pokrywały większość gór. Specyficzny podtyp: lasy bambusowe (niewielki podszyt). Pustynie ○ Zagrożenie pustynnieniem: klimat suchy, niewiele roślinności, stepy, cienka warstwa gleby.

●

●

● ● ● ●

○ Odporność i produktywność gleb - Chiny Płn.: gleby lessowe - wydajne, lecz mało odporne. ○ Próby zatrzymania pustynnienia - Wielki Zielony Mur Chiński (sadzenie ogromnych pasów roślinności krzewiastej i drzewiastej). ○ Wielki zespół zimnych pustyń Azji Centralnej ■ Gobi: 1600x800 km, do 1500 m n.p.m., w większości pustynia kamienista. ■ Takla-makan - pustynia piaszczysta. Klimat Indii ○ Monsun z SW na NE (omija Pakistan => Wielka Pustynia Indyjska). ○ Klimat ciepły. Wyraźne wahania roczne opadów. ○ Wzdłuż wybrzeży: dwa ciągi gór: Ghaty Wschodnie i Zachodnie. Wewnątrz Płw. Indyjskiego sucho sawanny. ○ Roślinność naturalna ■ Wzdłuż Himalajów lasy wysokogórskie. ■ Namorzyny - wąski pas roślinności wzdłuż wybrzeży, na terenach zalewowych, w słonej wodzie. Wylęgarnia ryb (ważne źródło białka dla ludności lokalnej). Strefa buforowa w przypadku cyklonów, tsunami... Niszczone ze względu na rozwój transportu, turystyki. ■ Suche lasy wiecznie zielone. ■ Wilgotne lasy wiecznie zielone (szybko rosną, duże opady: wymywanie gleb). Cyklony ○ Trzy główne obszary powstawania cyklonów na świecie ■ płd. Atlantyk, ■ zach. Pacyfik => Filipiny, Azja Płw.-Wsch., ■ zach. wybrzeże USA. ○ Występują też w Zatoce Bengalskiej. ○ Poważne zagrożenie - uderza w obszary silnie zaludnione (np. Bangladesz - kraj nizinny). Sumaryczne zagrożenia klimatyczne - m.in. Filipiny, Jawa, wybrzeże Wietnamu, delta Mekongu. Wietnam - cyklony, susze. Jawa - powodzie, susze. Delta Mekongu - podnoszenie się oceanów (woda słona niszczy uprawy).

Sytuacja polityczna na Dalekim Wschodzie ● ●

Duże ruchy granic. Kwestie potencjalnie konfliktogenne ○ Wyspy Kurylskie - Japonia i Rosja ■ 1855 - granica między wyspami Iturup i Urup. ■ 1875 - granica przy Kamczatce. ■ 1945 - granica przy Hokkaido. ■ Wody terytorialne - znaczenie ekonomiczne (złoża mineralne, połowy - zasobne łowiska), kwestie prestiżowe, podział po II wojnie światowej. ■ Raczej nie ma realnego zagrożenia. ○ Wyspy Diaoyutai/Senkaku - ChRL, Japonia, Republika Chińska (Tajwan) ■ Efektywna kontrola: Japonia. ■ Znaczenie - kwestie połowowe, potencjalnie: ropa, głównie prestiż. ■ Dotąd brak zbrojnych incydentów. ■ Ostatnio wzrost napięć. ■ Obszar potencjalnie niebezpieczny. ■ Japończycy dzierżawili część wysp Amerykanom (ćwiczenia bombowe). ○ Granica chińsko-rosyjska ■ Grania obarczona historycznie.

● ● ● ● ●

■ Duże obszary utracone przez Chiny na rzecz Rosji w czasie wojen opiumowych (np. Kraj Przymorski). ■ Postępująca kolonizacja (napływ ludności) chińska w dalekowschodniej Rosji, dzierżawa ziemi, uprawa roli. ■ Obecnie brak bezpośrednich konfliktów. ■ Państwo buforowe między Chinami a Rosją: Mongolia (ekonomiczna półkolonia, pod bardzo silnym wpływem Chin, bez większego potencjału ekonomicznego). ○ Morze Południowo-Chińskie ■ Obecność ropy i gazu. ■ Jedna z najważniejszych dróg morskich świata. ■ Dwie grupy wysp - pretensje państw ● Wyspy Paracelskie - ChRL, Wietnam, Tajwan. ● Wyspy Spratly - ChRL, Tajwan, Wietnam, Filipiny, Malezja, Brunei. Obszar konfliktogenny - poważne interesy ekonomiczne. ○ Sporne tereny: Indie - Chiny ■ Arunachal Pradesh (terytorium Indii) - pretensje Chin. Płd. Tybet. ■ Aksai Chin (terytorium Chin) - pretensje Indii. Przy skonfliktowanym terenie Kaszmiru. ○ Tybet - strefa buforowa oddzielająca Chiny od Indii. ○ Sporne tereny: Indie - Pakistan: Dżammu i Kaszmir ■ Tereny pochodne rozpadu brytyjskiego Radżu. ■ Podział: hinduistyczne Indie, muzułmański Pakistan. Większość Kaszmiru, który miał być przyłączony do Indii, jest muzułmańska. ■ Stałe działania wojenne. ■ Strategiczne położenie (droga Chiny-Pakistan, państwa przychylnie nastawione). ■ Skomplikowany układ sojuszy. ○ Konflikt chińsko-chiński: ChRL - Tajwan. ○ Kwestia koreańska. Indie - spoistość wzmacnia położenie geograficzne, osłabia niespójność etniczna. Pakistan - niespójny etnicznie ○ Pasztuni - główna grupa etniczna, silnie muzułmańska. Afganistan - niespójny etnicznie - liczne grupy etniczne. Posiada wąski obszar sięgający Chin - wynik podziału postkolonialnego (strefa buforowa rosyjsko-brytyjska). Indochiny (Płw. Indochiński, Malajski i okolice) - silne zmiany granic, podział terenów francuskich, państwa Syjamu, terenów brytyjskich (Birma). Malezja, Brunei, Indonezja, Timor Wschodni - pozostałości po imperiach kolonialnych. Brak uzasadnienia fizycznogeograficznego granic ○ Brunei - małe państewko sąsiadujące z Malezją. ○ Indonezja - największy archipelag świata. Dominacja islamu. Najbardziej nienaturalna granica: z Papuą Nową Gwineą. ○ Timor Wschodni - najnowsze państwo na Dalekim Wschodnie. Zajmuje pół wyspy Timor (dawna kolonia portugalska). Kraj katolicki.

Japonia ● ● ● ● ●

Japonia, Korea, Tajwan - liczne cechy wspólne - gospodarcze, demograficzne, fizycznogeograficzne (Korea Płd. - prawie jak wyspa - izolacja Korei Płn.). Duża liczba ludności, duża gęstość zaludnienia na ograniczonych terenach ( starzenie się społeczeństwa. Długowieczne społeczeństwo. Od dłuższego czasu stagnacja gospodarcza. Urbanizacja ○ 50% urbanizacji po II wojnie światowej. ○ 72% - 1950-70. ○ 78% - 2003. ○ 86% - 2010. ○ Zanikanie miejscowości poniżej 10 tys. ○ “Eksplozja” miast średnich i dużych. ○ Fenomen miast japońskich - sprawne funkcjonowanie, organizacja mimo dużej liczby mieszkańców. Przyczyny: wzrost gospodarczy, dyscyplina społeczna. Dynamika migracji - zwiększanie populacji wielkich miast (głównie z terenów płn., górskich). Najważniejsze obszary miejskie ○ Konurbacja Tōkyō. ○ Konurbacja Kōbe. Ōsaka - jeden z największych portów świata - zabudowa na sztucznych wyspach (np. lotnisko) - bardzo wysokie koszty, niebezpieczeństwo upłynnienia gruntu, zwł. w wyniku trzęsień ziemi. “Gęstość ekonomiczna” - głównie miasta. Przemysł Hi-tech - nieco mniej zależny od linii komunikacyjnych (większa wartość towarów - np. komputery). Tōkyō - przykład wielkiego miasta ○ Wzrost z 860 tys. (1872) do 13 186 tys. (2011). ○ ○ ○ ○ ○

●

●

● ● ● ●

● ●

● ● ● ●

31 mln ludzi w metropolii. Centrum życia kraju vs peryferie. Największa miejska ekonomia świata. Jedno z trzech centrów ekonomii świata (wraz z Londynem i Nowym Jorkiem). ■ 51 z 500 największych firm (2008). ■ 68 z 500 w Japonii (2011). Wyzwania ○ Pomieścić, wyżywić, napoić, przetransportować... ○ Tōkyō: 40 mln pasażerów dziennie, 14,5 mld rocznie. ○ Średnio 315 l/os./dzień - do 90% wykorzystania źródeł (Tōkyō). ○ Energia: Japonia - 1050 mln kWh (Polska - 150 mld kWh). ○ Trzęsienia ziemi - zagrożenie dla komunikacji. ○ Zależność od importu ■ Ropa ~50% energii. ■ Uran ~26% energii (2010). ■ Hydro ~8%. ■ Gaz: 116 mld m3 - nr 1 na świecie. ■ Węgiel: 175 mld ton - nr 2. ■ Ropa: 181 mld ton - nr 3. ■ Japończyk zużywa ponad 2 razy tyle prądu, co Polak. ○ Możliwość izolacji od importu, eksportu - zagrożenie państw wyspiarskich. Dwa systemy prądu: 50 Hz i 60 Hz. Skutki klimatyczne miast - fale upałów (np. 2004). Miasta - odpowiedniki terenów skalnych - powstawanie wysp ciepła, kominów cieplnych; lokalny mikroklimat. Komunikacja ○ Szybkie koleje - Shinkansen. ○ Szybki, sprawny transport. ○ Wzdłuż głównej linii Shinkansenu - 70% ludności - łączy główne miasta. ○ Tunele podwodne, mosty. ○ ○ ○ ○

●

● ● ●

Korea ●

●

● ●

●

Rzeki ○ Yalu (2/3 granicy chińsko-koreańskiej - od ok. 800 lat; elektrownie wodne). ○ Tumen (część granicy chińsko-koreańskiej i rosyjsko-koreańskiej [kilkanaście km odgraniczających Chiny od Morza Japońskiego]). ○ Han, Nakdong - ośrodki rolniczne, kiedyś - transport. Strategiczne porty ○ Chiny: Dalian (Morze Żółte; kiedyś Port Arthur; port ciepłowodny). ○ Korea Płd.: Inchon (obsługuje metropolię seulską); Busan (Cieśnina Koreańska). ○ Korea Płn.: strefa gospodarcza Rason (Rajin/Sŏnbong; ostatni niezamarzający port na płn.). ○ Rosja: Władywostok (główny port pacyficzny Rosji; koniec kolei transsyberyjskiej; port zamarzający). Granica z Mandżurią - góry. Istniały państwa zajmujące tereny po obu stronach gór, jednak później raczej izolacja. Półwysep Koreański ○ Od 1953 - podział na płn. i płd. ○ Wzdłuż półwyspu - góry, tworzące duży masyw na płn. Korea Południowa ○ 99,7 tys. km².

●

●

● ● ● ● ● ● ●

○ 48,8 mln ludności. ○ 16,6% ziemi uprawnej. ○ 459,5 mld kWh energii. ○ 1550 mld USD GDP. ○ 29,5 mln telefonów, 316 tys. ISP. ○ Duża gęstość zaludnienia. Korea Północna ○ 120,5 tys. km². ○ 24,6 mln ludności. ○ 22% ziemi uprawnej. ○ 20,5 mld kWh energii. ○ 40 mld USD GDP. ○ 1,2 mln telefonów, 8 ISP. ○ Znaczna część: góry. ○ Więcej złóż naturalnych niż płd. Granica - najbardziej strzeżona granica świata ○ Kilkanaście km szerokości. ○ 250 km długości. ○ Strefa zdemilitaryzowana (=> dzika przyroda). ○ Po obu stronach - potężne umocnienia, wojska: ■ Płn.: 1 082 000 (4. na świecie) [2002]. ■ Płd.: 727 000 [2002]. ■ Płn.: 31,3% PKB na armię [2002]. ■ Płd.: 2,8 % PKB na armię [2002]. ■ Płn.: 5,1 mld USD. ■ Płd.: 12,8 mld USD. Korea Płd. - 30% elektr. z atomu; 4 elektrownie. Korea Płn. - brak komercyjnych. Zagrożenie dla Seulu - położenia prawie na granicy. Raczej nie szykuje się wojna. Korea Płn. - coraz bardziej uzależniona od Chin. Korea nie jest obszarem specjalnie sejsmicznym. Korea Płd. - ekonomiczna wyspa. Korea Płd. ○ Strefy przemysłowe ■ Seul - 10 mln mieszkańców. ■ Busan-Ulsan - 4+1 mln ■ Gwangju - 1,4 mln. ○ Cechy charakterystyczne ■ Wysoka urbanizacja i koncentracja przemysłu (czebole - wszechstronne przedsiębiorstwa). ■ Niewielkie zasoby naturalne (węgiel, wolfram, miedź, molibden). ○ Transport - łatwa komunikacja (utrudnieniem góry) ■ Morski. ■ Drogowy. ■ Kolejowy: szybkie koleje. Główna oś: Seul - Busan - Ulsan.

Tajwan (Republika Chińska) ● ● ●

Kraj wyspiarski. 32 260 km² (~ wielkość Małopolski). Ciepły klimat.

● ● ●

● ● ● ●

●

2/3 - góry (do prawie 4 tys. m). Większość ludności na zachodnim wybrzeżu. Porty ○ Kaohsiung (na płd.). ○ Chilung (na płn.). ○ Połączone szybką koleją (~1,5 h z jednego krańca kraju na drugi). Cieśnina Tajwańska - kluczowe 150 km - za daleko by podbić, za blisko by się uniezależnić. 24% orne (1% uprawa cały rok), 55% lasy, 15% inne (w tym 5% pastwiska). 23 mln ludzi na 1/3 terytorium. Od 3 do 23 mln w 100 lat. Trójkąt Jakota - Japonia, Korea Płd., Tajwan. ○ Rozwinięta ekonomia. ○ Eksport do rozwiniętych krajów zachodnich. W środku jednej z największych światowych linii oceanicznych.

Chiny ● ● ●

●

● ● ● ● ●

● ● ●

Wizja świata: Chiny w centrum świata. Długo rozwój w izolacji. Uwarunkowanie geograficzne ○ Kraj rolniczy. ○ Górzyste - wielkie zróżnicowanie pionowe ■ niewielki areał uprawy, ■ utrudnienia w transporcie. ○ Klimat ■ Subarktyczny do tropikalnego, ■ wilgotny, ■ monsunowy. ○ Rzeki Chin właściwych (układ równoleżnikowy, z zach. na wsch.) ■ Rzeka Żółta - Huang He (główny dopływ: Wei). ■ Huai. ■ Jangcy (największa). ■ Xi (zachodnia) . ■ Komunikacja wsch.-zach.; brak komunikacji płn.-płd. (konstruowano kanały). Jangcy dzieli Chiny na północne i południowe ○ Północne - dużo ziemi uprawnej, sucho, chłodno. Niedobór wody. ○ Południowe - mało ziemi uprawnej, wilgotno, ciepło. Nadmiar wody. Wyżyna lessowa w Chinach - największy obszar lessowy świata. Huang He wypłukuje wyżynę lessową (stąd jej żółty kolor). Z osadów powstała Nizina Północno-Chińska (miejsce powstania cywilizacji chińskiej). Zmiany biegu Huang He - ogromna skala zmian (rozpiętość do 800 km międy ujściami). Wypłyca się i wylewa. Próby regulacji: wały. Korytarz Gansu - droga do Azji Centralnej z Chin (część szlaku jedwabnego). Wzdłuż gór Tian Shan - oazy. Monsun - sezonowe układy wiatry, wynikające z różnicy ciśnień między Azją a Pacyfikiem ○ Lato: wilgotne, ciepłe wiatry z płd.-wsch. => powodzie. ○ Zima: suche, zimne wiatry z płn.-zach. => susze. ○ 3/4 opadów rocznych - 4 miesiące roku. 380 mm opadów - umowna granica, za którą nie jest możliwa uprawa. Granica cywilizacyjna: kultura agrarna - kultura nomadów. Chiny wewnętrzne - tradycyjny obszar kultury chińskiej. Tajfuny (płd.-wsch. Chiny) - głównym zagrożeniem deszcz.

● ● ●

●

● ● ●

Pacyficzny pierścień ognia - zjawiska sejsmiczne. Gorące źródła. Kategorie kontynentalne: Chiny - nieco mniejsze od Europy. Podział ○ Chiny właściwe - części nizinne, obszar ciepły, wilgotny, gęsto zaludniony. ○ Góry - Xizang (Tybet). ○ Pustynie - Xinjiang. Transport ○ Chiny wschodnie - rozbudowany transport. ○ Przez Xinjiang - kolej, rurociągi. Dawny szlak jedwabny. ○ Przez Mongolię - kolej transmongolska. ○ Znaczenie dla transportu zagranicznego oraz wewnętrznego (pojedyncza linia komunikacyjna zagrożenie). ○ Duża rola transportu wodnego ■ 110 000 km dróg wodnych. ■ Historycznie: kluczowa rola (głównie Chiny płd.). ■ Najważniejsza: Jangcy (statki oceaniczne docierają do Chongqing, granic Syczuanu). ■ Delta Rzeki Perłowej - Shenzhen, ośrodek gospodarczy wokół Kantonu. ■ Na płn. Rzeka Żółta nie jest istotną drogą transportową (za dużo mułu, mielizn). Źródło wody, ale nie transport. ■ Historycznie istotny: Wielki Kanał (obecnie zamulony). Gdy powstał - jedyna droga płn.-płd. Plany wykorzystania do przenoszenia wody na płn. ○ 100+ tys. km kolei. ○ 3,5 mln km dróg asfaltowych + 650 tys. km dróg bitych ■ w tym 85 tys. km autostrad. ○ 38 tys. km gazociągów. ○ 24 tys. km ropociągów. ○ Bardzo szybki rozwój kolei i autostrad od lat 90tych. ○ Jedna z gł. inwestycji - linia kolejowa do Kazachstanu, do Wietnamu (kiedyś nie kompletna). ○ Droga kolejowa Qinghai - Tybet ■ Najbardziej zaawansowana technologicznie na świecie. ■ 2000 km, 5000 m n.p.m. (najwyżej położona kolej świata). ■ Znaczna część na wiecznej zmarzlinie (estakady - zaizolowanie od gruntu). ■ Oskarżenia Zachodu - kolej w celu wynarodowienia Tybetańczyków. ■ Znaczenie - eksploatacja złóż z Tybetu; kwestia militarna (w kierunku granicy z Indiami); gdyby udało się przebić Himalaje byłoby połączenie z Indiami; popis siły technologicznej, finansowej (polityka prestiżu). ■ Rozmiar inwestycji wskazuje na nadmiar gotówki Chin. W obliczu kryzysu globalnego (problem z eksportem) ogromne inwestycje. ○ Most w zatoce Hangzhou - 36 km. W Chinach co roku ma miejsce ogromna migracja ludności: robotnicy, przenoszący się wraz z inwestycjami (“pływająca populacja”) - przed Nowym Rokiem 100-200 mln ludzi przemieszcza się po kraju. Najbardziej rozwinięte prowincje wschodnie, nadmorskie. Rozbudowa sieci komunikacyjnej - próba zrównoważenia gospodarczego. Zanieczyszczenie środowiska ○ Zanieczyszczenia powietrza. ○ Zanieczyszczenia wód. ○ Użycie nawozów: 2001-2011 - wzrost ■ Użycia nawozów: 38%, do 57 mln ton. ■ Plonów: 15%.

●

●

● ●

■ 35% nawozów jest absorbowana przez ziemię. ■ 65% spływa do rzek. ■ 8% ziem skażonych metalami ciężkimi. ○ Zwiększające się problemy z żywnością. ○ Tama Trzech Przełomów - największa tama świata, największa elektrownia wodna świata. Woda zamiast się natleniać przy szybkim biegu stoi w 100 km jeziorze. ○ Obecnie zwiększa się świadomość Chińczyków, ruchy proekologiczne (oddolne). Np. rozsyłanie w Pekinie amerykańskich informacji o zanieczyszczeniu powietrza. Zasoby ○ Większość zasobów obecna (choćby w niewielkiej ilości). ○ Metale ziem rzadkich - duże znaczenie przy produkcji sprzętu elektronicznego; używa się ich niewiele, ale jest na nie duży popyt przez rzadkie występowanie. ○ Niemalże monopol Chin: “wąskie gardło” elektroniki. Niskie ceny (np. przez ignorowanie kwestii środowiska). ○ Konieczność przerabiania ogromnych ilości rudy => zanieczyszczenia. ○ Wahania dostaw - ochrona środowiska czy rynku (zwiększenie cen zasobów może wynikać z wdrażania ochrony środowiska, ale również z kwestii politycznych). Nowa rola północnego-wschodu: energia i żywność ○ Nizina Mandżurska - produkcja żywności (proso, pszenica). Gleby zagrożone przez przemysł (wydobycie węgla, żelaza; pola naftowe). Obszary te obecnie zsinizowane, ale historycznie niechińskie. Większość energii z węgla (Chiny w tym aspekcie samowystarczalne; eksporter). Transport kolejowy. Gazociągi, rurociągi ○ Głównie wzdłuż dawnych szlaków handlowych (np. szlak jedwabny). ○ Projekt: nowa “droga birmańska” (gazociąg przez Birmę; Birma coraz bardziej zależna od Chin) duże skrócenie drogi morskiej, ale trudny teren (góry). ○ Gazociągi zachód-wschód - dostęp do złóż Xinjiangu. ○ Najdłużs...