Schema politiek cultureel sociaal economisch PDF

Preview

Summary

Samenvatting...

Description

Tijd

Gallo – Romeinse cultuur e 2 eeuw v.Chr. – 2e eeuw

Politiek

Economi e (maatscha ppelijk, bestuurlij k, ook sociaal)

 

Geldeconomie Geschreven recht en literatuur in volkslatijn

  

Stadscultuur Eerste christelijke aanwezigheid Latijnse schriftcultuur

Karolingische periode

5e eeuw – midden 8e eeuw

midden 8e eeuw – 9e eeuw

  

Clovis laat zich dopen Salische wet Hofmeiers

   

Dorpen en hoeven Clanstructuur en personaliteitsbeginsel Salische wet Geldeconomie verzwakt, grond wordt waardemeter o Feodaliteit Sociale structuur o Adel: Gallo-Romeins en Germaans/Frankische families o Vrije lieden o Horigen Muntslag en belastingen Stedelijke infrastructuur in de civitates Missionarissen als stichters in abdijen o Regel van Benedictus Basilica (recht) Tekstgenres in het Latijn (bv. heiligenlevens)



Sociaal culturee l

Merovingische periode

    

   

 





Karel de Grote wilt herstel WestRomeinse-Rijk Salische opvolgingswet Gevolg: onze gewesten verdeeld over Franse en Duitse rijk Landbouweconomie o Feodaliteit o Hbo-stelsel Verwevenheid vorst en kerk o Theocratisch ideaal Unificatie (alles in één-vorm) o Salische wet o Regel van Benedictus o Vulgaat o Hofschool en kloosterscholen met 1 onderwijsprogramma o Karolingische minuskel Cultuurproductie o christendom o antieke cultuur Hofscholen en kloosterscholen 1



Doopvonten   

 

Ijzeren eeuw 10e eeuw

Tijd Politiek

Periode van de landsheerlijkheden 11e – 13e eeuw



Verbrokkeling K. rijk



Landsheerlijkheid

als cultuurcentra Boekcultuur voor scholen en abdijen Vernieuwende architectuur Teksten o Einhard o Alcuinus Boek o Godescalc-evangelistarium Gebouw o Palts (Aken) o Tekstgenre: Karelepiek  Roelandslied  Karel ende Elegast

De waanzinnig veertiende eeuw 14e eeuw 

Hongersnood 2

 



Gewesten in twee rijken Vlaanderen: eerste landsheerlijkheid o.l.v. Boudewijn de Ijzeren Duitse rijk: Ottonen



  



Economi emaatsch appelijk,

bestuurli jk, ook sociaal)

Graafschap Vlaanderen o Kroon-Vlaanderen o Rijks-Vlaanderen Oude Lotharingen: het Duitse Rijk Schaalvergroting Beeld in de kijker: Jan I van Brabant o Slag bij Woeringen o Genealogie Figuur in beeld: Godfried van Bouillon

Demografie, landbouw en ontginning  Demografische groei  Drieslagstelsel  Nieuwe werktuigen  Horige: kolonist, dorp  Evolutie cultuurlandschap  Handel in landbouwproductie  Ontstaan markten en steden Stad, handel en nijverheid  Steden o Romeinse oorsprong o Marktplaatsen o Stichtingen door landsheren  Sociale griepen in de stad

Pestepidemie o Flagellanten o Zondebok-mechanisme: Joden  Honderdjarige oorlog o Politieke factor o Economische factor o Slag bij Sluis o Slag bij Anzicourt RELIGIE  Kerk in crisis o Westers Schisma o Concilie van Konstanz  Wankelende dynastieën o Vlaanderen (Franse rijk)  Graaf Gwijde van Dampierre  Brugse Metten  Guldensporenslag  Lodewijk van Male  Jacob van Artevelde  Gentse opstand 

o Brabant (Duitse rijk)  Charter van Kortenberg  Blijde Inkomst o Holland (Duitse rijk)  Handelsnatie 3

Sociaal culturee l



o Patriciaat o Handelaars o Ambachtslieden  Stad in de kijker: Brugge Figuur in beeld: KERK, RELIGIE EN CULTUUR  Kerk (instituut) Hroswitha van o Gregoriaanse hervorming Gandersheim o Investituurstrijd, concordaat van Worms  Kanunniken  Ontstaan kapittelkerken o Seculiere clerus o gebouw in beeld: gotische kapittelkerk  Religie o Monnikenwezen  Norbertijnen Monnikenwezen  Zwart  Cisterciënzers  Wit  Ridderorden  Bedelorden  Franciscanen of minderbroeders  Bruin  Dominicanen of predikheren  Zwart-wit o Imitatio Christi









Afstemmingsverbanden

Tekst in de kijker o Gionvanni Boccaccio  Il Decamerone o Jan van Boendale  Lekenspiegel Boek in de kijker o Hendrik Conscience  De Leeuw van Vlaanderen Burgerlijke cultuur o Stedelijke architectuur  Schepenhuizen  Belforten o Stedelijke literatuur  Jan van Boendale  Jan van Ruusbroec  Bijbelvertaler van 1360  Christine de Pizan

4

Kataren, Begijnen, Begarden Kerkelijke herbewapingsprogramma  Ketterverbrandingen o Demonische God: paus en kerk o Sacramlenten en Clerus zijn overbodig o Eerste voorzichtige vertalingen van Bijbel naar volkstaal Cultuur o Gotische bouwstijl o Rijnen Maaslandse edelsmeedkunst o Opkomst van literatuur in de volkstaal  Volkstaal en vrijdenken  Heiligenlevens, historiografie  



Eeuw van de Bourgondiërs 14e – 15e eeuw

Tijd Politiek



Vorstelijke strategieen voor expansie o Extern: relatie met andere gewesten o Intern relatie met steden in hun gewest

Eeuw van de Habsburgers 15e – 16e eeuw 

Dynastie van Habsburg in de Nederlanden o Marie van Bourgondie o Maximiliaan van Oostenrijk 5

 



Economie (maatschap pelijk,

Bourgondisch evenwicht: Filips de Goede o Lage Landen één groot grondgebied! Consolidatie door centralisatiepolitiek o Personele unie door Filips de Goede: 4 strategieen  Uniformisering van de bestaande gewestelijke bestuursraden  Creatie van bovengewestelijke, gespecialiseerde bestuursinstellingen  Grote Raad  Staten-Generaal  Uniforme Bourgondische muntslag  De Vlaamse groot  De vierlander  Onderdrukking van lokale weerstanden tegen integratie  Brugse opstand  Slag bij Gavere (Gent)  Luikse opstand



Oorlog en verlies o Slag bij Nancy  Zorgt voor dood Karel V o Groot Privilege o Vrede van Atrecht 

o Filips de Schone o Karel V Opstand o Belangrijke termen  Filips II  Margareta van Parma  Willem van Oranje  Beeldenstorm  Fernando Alvarez (hertog van Alva)  Raad van Beroerten – Bloedraad  Tachtigjarige oorlog  Staatsgebied  Spaanse furie  Pacificatie van Gent  Alexander Farnese  Unie van Atrecht  Unie van Utrecht  Apologie of verdedigingsrede van Willem van Oranje  Plakkaat van Verlatinghe  Republiek der Verenigde Nederlanden  Val van Antwerpen  Amsterdam en Leiden  Sluiting van de Schelde 1587 Centralisatiestreven en weerstanden o Van personele unie naar eenheidsstaat  Kreits / kringen 6

Vrede van Kamerijk Regio als 1 groot geheel zien Verschillende namen voor de Lage Landen o Uitbouw van centrale instellingen  Eenheid brengen in het grondgebied  Een naam voor het geheel  Uitbouw centrale instellingen  Raad van State  geheime Raad  Raad voor Financiën  Uniformisering van de wetgeving  Centraal communicatiebeleid  Plakkaten

bestuurlij k, ook sociaal)

  



o Weerstanden  Belastingsproblematiek  Stedelijke opstanden n.a.v. beden  Gentse stroppendragers Economische groei o Gouden eeuw van Antwerpen!  Brabantse jaarmarkten met vrijhandelsregime  Antwerpse nieuwe beurs  Kantoor van Duitse Hanze gaat naar Antwerpen  Grootste stad van de Nederlanden met meer dan 100000 inwoners 7

Sociaal cultureel

RELIGIE: kerkelijk religieus levenskader  Religie als kern van het sociale en culturele leven o Orde van het Gulden Vlies o Broederschappen o Ziekenzorg o Armentafels o Kunst voor adel en burgerij  Moderne Devotie (beweging)  In de kijker / in beeld o Figuur  Lodewijk van Gruuthuuse  Thomas a Kempis  Alijt Bake o Boektypen  Bourgondisch Getijdenboek  Devoot Rapiarium o Druk  Spiegel van de bekering van zondaars o Tekst  Sonder smette, saliche roze CULTUUR: verbeelding aan de macht  Bourgondische librije  Schilderkunst: de Vlaamse Primitieven o Namen  Jan Van Eyck  Rogier van der Weyden

 Antwerpen = handelsmetropool CULTUUR van de renaissance  Bloeiende stedelijke cultuur o Laatgotiek: kathedraal Antwerpen o Bouwkunst: renaissancestijl  Kenmerken  Gebouwen  Stadhuis Antwerpen o Stedelijke feestcultuur  Stadsfestival Brussel met sneeuwpoppenwedstrijd  Landjuweel van de rederijkerskamers in Antwerpen  Anna Bijns  Het Antwerps liedboek o Boekdrukkunst  Spiegel van de bekeerde zondaars  Delfste Bijbel  Christoffel Plantijn  Drukkerij in Antwerpen  Biblia Polyglotte of Biblia Regia  Index Librorum prohibitorum  = Index  = lijst van verboden boeken o Humanisme  Erasmus  Lof de zotheid 8

  

 Dirk Bouts  Hugo van der Goes  Hans Memling  Jeroen Bosch  Marinus van Reymersdale o Kenmerken  Portret  Paneelschilderkunst  Olieverf  Muziek: de Vlaamse polyfonisten o Josquin de Prez o Johannes Ockeghem o Guillaume Dufay o Gilles Binchois o Orlandus LAassus Architectuur: de Brabantse gotiek Massaspektakels stadsfeestcultuur Literatuur in de stad o Broederschappen o Rederijkerskamers o Suster Bertken

Nieuwe Testament vertaald in Latijn, Grieks en Nederlands  Collegium Trilingue  Ortelius  Mercator  Vesalius  Dodoen o Schilderkunst  Landschap, genretafereel, religieuze taferelen en portretten  Pieter Bruegel  Winterlandschap met schaatsers en vogelknip  Boerenbruiloft  De val van Icarus Reformatie o Martin Luther  Reformatie: protestantisme o Vergelijking protestantisme en katholicisme  Protestantisme: Luther  Katholicisme:  Karel V en Habsburgse rijk  Paus Adrianus VI o Contrareformatie o Inquisitie: protestantse ketters opsporen  In de Nederlanden 



9

Sociale tweedeling o Protestantisme o Katholicisme Tekst in de kijker (politiek getint) o Tekstgenre: strijdliteratuur – geuzenliederen o Bv.: Het Wilhelmus  Nederlandse volkslied  Symboliseert tweestrijd Willem v.O.  Enerzijds: trouw zijn aan Spaanse koning  Anderzijds: trouw zijn aan Nederlandse volk 



10

De Republiek Nederlanden

der

Zeven

Verenigde Republiek der Nederlanden

Vorming van een nieuwe staat e

Tijd 

Econo mie



(maatsc

De vorming van een nieuwe staat (1588-1625) o De bestuursvorm vd Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden  Republiek  Statenbond: 7 zelfstandige gewesten  Verenigde Nederlanden of Belgi Foederati  Overleg- en compromiscultuur: persuasie  2 belangrijke figuren  Johan van Oldenbarnevelt  Maurits van Nassau o Tussen oorlog en vrede  Verdrag van Munster  Slag bij Nieuwpoort  Twaalfjarig Bestand Hollandse welvaart en expansie o Algemeen over Holland (en Amsterdam) o Sluiting van de Schelde door de Republiek

Verenigde

Hollands gouden eeuw

e

(1588-1780) 16 – 18 eeuw

Politiek

Zeven

(1625-1648) 17e eeuw



Algemeen o Frederik Hendrik o Twee pijlers 11

o VOC o WIC o Driehoekshandel

happelijk

, bestuurl ijk, ook sociaal)

Sociaal culture el





Relaties kerk en staat o Vergelijking  Centrale calvinistische standpunt  Alternatieve verkiezingsleer Tekstgenre in de kijker o Nieuw literair genre: het reisverhaal

   



Christendom Antieke cultuur Rene Descartes Eerste- en tweedegeneratie-migranten uit het Zuiden  van den Vondel  Hals  Elsebier  Stevin

Cultuur o Bouwkunst  Verdrag van Munster  Stadhuis op de Dam (Amsterdam)  Renaissancestijl o Intellectuele cultuur en filosofie  Hugo de Groot  Baruch de Spinoza  Anna Maria van Schurman o Literatuur  Moralistisch  Emblematiek  Auteurs  Cats  Bredero  Hooft  Huygens  Vondel  De Statenbijbel 12

o Schilderkunst  De Hollandse school  Kenmerken  Moralistisch  Religieuze thema’s  Genretafereel  Landschap  Portretkunst  Groepsportretten  Bijbelse taferelen  Expressie  Emotionaliteit  Schilders  Frans Hals  Rembrandt van Rijn  Johannes Vermeer

De Republiek Nederlanden

der

Zeven

Verenigde

Spaanse en Oostenrijkse Nederlanden

Tweede helft van de 17e eeuw Tijd

(1648-1702) - 17e eeuw

(1585-1780) 13

Politiek





Willem II en de Europese machtsverhoudingen o Vrede van Munster o Positie van  Habsburg  Frankrijk  Engeland o Eerste stadhouderloze tijdperk De Hollandse regenten en de Ware Vrijheid o Raadspensionaris: Johan de Witt  Heerschappij van de regenten of Ware Vrijheid  Akte van Seclusie o Godsdienst en politiek  Raadspensionaris  Nadere Reformatie (willen terug stadhouderschap) o Republiek: handelsoorlogen tegen Engeland, en conflicten met Frankrijk  Engeland  Acte van Navigatie  Eerste Engelse oorlog  Frankrijk  Frankrijk valt Zuiderlijke Nederlanden binnen  Rampjaar  Gevolg:  Johan de Witt moet aftreden  Willem III volgt op



De definitieve scheiding (1585–1648) o Kortstondige onafhankelijkheid  1598: Akte van Afstand  1599: Isabella trouwt met Albrecht van Oostenrijk  1609 - 1621: Albrecht sluit Twaalfjarig bestand met Noordelijke Nederlanden o Versterking van het absolutisme  1616: Afschaffing van de Akte van Afstand.  1621: Dood van Albrecht.  Isabella wordt gedegradeerd tot landvoogdes.  1633: Dood van Isabella.  1634: Ontbinding van de StatenGeneraal.  1648: Vrede van Münster

14



Economi e

De Republiek onder stadhouder Willem III o 1685  Frankrijk:  Lodewijk XIV  Edict van Nantes  Vluchtelingenstroom van Franse protestanten naar Nederland  Engeland:  Jacobus II  Katholiek  Tolerantie-edict o 1688: Glorious Revolution.  Willem III -> koning van Engeland.  Declaration of Rights.  Willem III dood: Tweede stadhouderloze tijdperk  Regenten regeren  Plooierijen 

Economie en maatschappij o Antwerpen wordt weer belangrijk!



De Contrareformatie of de ‘katholieke reformatie’. o Concilie van Trente o Vurigste ijveraars → De jezuïeten. o Opkomst van het Jansenisme De triomf van het katholicisme in de letteren en de kunsten

(maatschappel ijk, bestuurlijk, ook sociaal)

Sociaal culturee l



15

o Wetenschappelijke tekststudie  De Bollandisten  Justus Lipsius o Bouwkunst  Basiliek van Scherpenheuvel  Carolus Borromeuskerk o Schilderkunst  Barokstijl  Schilders in de kijker:  Pieter Paul Rubens  Antoon van Dyck  Jacob Jordaens  Michaelina de Wautier o Literatuur  Adriaan Poirters  Maria Petyt o Barokmuziek

16...