Van ambacht komt goed werk PDF

Preview

Summary

Download Van ambacht komt goed werk PDF

Description

Marit Liekens

Ritme in kunst en leven Sam Dillemans is van mening dat kunst met ambacht gemaakt, altijd een goed schilderij oplevert. Hiermee bedoelt hij dat hij altijd streeft om tot een betere uitkomst te komen. Maar hiervoor moeten we eerst begrijpen wat Sam met ‘goed werk’ betekent. Dillemans vermeldt in zijn interview vaak ‘goede’ en ‘slechte’ kunst. Hij vermeld tegen het einde ook wat hij onder deze termen verstaat. ‘Kunst is vrij, maar wat slecht is, is slecht’ horen we hem zeggen. Hiermee bedoelt hij dat kunst een ruime term is en dat veel dingen kunst kunnen worden genoemd. Je moet er niet te veel mee gaan spelen want er zijn wel grenzen tot wanneer iets gewoon niet meer als kunst kan worden gezien. Dillemans verstaat onder goede kunst dat je content moet zijn van een goed werk, maar belangrijker, er ook content van moet blijven. Ook bedoelt hij hiermee dat het werk plastisch overeind moet blijven. Dit betekent dat het los moet staan van tijd en ruimte en dus zou het niet mogen uitmaken in welke tentoonstellingsruimte het getoond wordt of in welke eeuw, mensen zouden het altijd moeten appreciëren.

Afb 1, Bron: Sam Dillemans-humo. (2013). [Foto]. Geraadpleegd van https://www.humo.be/nieuws/sam-dillemans~b4cb6f15/ Je ziet het thema ambacht duidelijk in zijn werk terug keren. Hij vermeld in het interview van ‘kunst is lang’ dat hij op een bepaald moment een naaktmodel inhuurde voor een lange tijd. Hier maakte hij elke nacht voor weken aan een stuk portretten van. Tegen het einde van die periode kon hij bijna volledig in het donker werken en kende hij elke vierkante centimeter van het menselijke lichaam uit zijn hoofd. Hij doet dit met bijna elk thema dat hij schildert. Bij de foto hierboven zie je zijn studies over het menselijk gelaat. Hier zie je dit kenmerk ook duidelijk voorbijkomen. Bron: Bruys, E. (Mister Motley). (2017 26 maart) kunst is lang-Sam Dillemans (youtube). Geraadpleegd van https//https://www.youtube.com/watch?v=snHl78LiupI Er zijn een aantal thema’s waarop we verder kunnen ingaan. Het concreetste is zijn vast tijdsschema en ritme. Dit wordt vermeld in het interview bij zijn vaste werkuren ‘s nachts en de werk volgorde die hij dan volgt. Dillemans zegt dat hij wel van humor en het luchtige van het leven houdt, maar dat hij wanneer hij schildert heel serieus is. Hij heeft een vast ritme van schilderen, hij werkt van 10 ‘s avonds tot 5 uur ‘s ochtends en houd zich hieraan. Ook begint hij aan het begin van de avond met de onafgewerkte schilderijen af te werken en bij te sturen. Later in de nacht begint hij aan nieuwe schilderijen. Voor hij gaat slapen, hoe moe hij dan ook mag zijn, dwingt hij zichzelf er toch nog toe om één idee op papier te zetten. Dit is waar we de discipline en ambacht zien doorkomen maar zeker ook ritme. Je kunt ritme op twee manieren opvatten. Ten eerste hoe het hierboven wordt vermeld; een tijdschema waar je je aan houdt in het dagelijkse leven en ten tweede als terugkomende kenmerken in kunst. Dit zie je ook bij Dilleman’s werk. Zo werkt hij dus

altijd op dezelfde manier. Hij laat altijd wit doorkomen in zijn werk. Zijn verklaring hiervoor is dat het schilderij dan opener en groter zou lijken. Maar Dillemans houdt zich niet altijd aan deze vaste structuren. Dit laat hij zien in een van zijn schilderijen tijdens het interview. Hij laat een van zijn werken zien en zegt dat hij in plaats van de benadrukking van het jukbeen langs onder te schilderen, het langs boven heeft gedaan. De reden hiervoor is dat het tegenovergestelde doen van wat je wilt bereiken een uniek resultaat kan opleveren. Dit soort ritme zie je nog vaak terug in zijn werk. Net zoals Dillemans een eigen ritme heeft, Hebben de meeste kunstenaars dit zeker ook. Ritme in kunst is dus ook op te vatten als een eigen stijl. Aan de hand daarvan zal ik dus niet alleen uitleg geven over kustenaars die een vast tijdsschema hebben. Ik zal ook verder ingaan op stijlen en ritmes in de schilderkunst zelf.

Bron: Wikipedia-bijdragers. (2020, 23 maart). Ritme. Geraadpleegd op 31 maart 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Ritme

Felix De Boeck De eerste kunstenaar die ik heb gekozen is Felix de Boeck. Hij komt overeen met Sam dillemans omdat hij ook met een vast tijdsschema werkte. De Boeck is geboren op twaalf januari 1898 en stierf op achttien januari 1995. Hij studeerde aan het college in Ukkel waar hij afstudeerde met het diploma primus hoogste onderscheiding. Hij had een vast tijdschema voor zijn hele leven. Dit hield in dat hij van maandag tot zaterdag op het veld werkte en zondag een hele dag vrijhield om te schilderen. De reden hiervoor is dat hij van schilderen niet zijn broodwinning wilde maken. De dagen op het veld hielpen hem om met goede ideeën te komen die hij dan zondag meteen op het doek kon zetten en zo geen tijd moest verspillen nadenkend over een onderwerp. Afb. 2

De tweede reden voor zijn werk op het veld is omdat hij onafhankelijk wou zijn van zijn kunstwerken en andere musea. Felix de Boeck wilde niks te maken hebben met de commerciële wereld die sterk was aan het opkomen in de jaren twintig. Dit is een apart kenmerk omdat hij juist bij een van de belangrijkste grondvesters van die wereld hoorde. De Boeck is vooral bekend geworden met portretten die volledig waren opgebouwd uit cirkels en later ook met abstracte landschappen en geometrische thema’s. Hij wordt gezien als een van de Vlaamse pioniers van de moderne schilderkunst. De deeltijdse schilder maakt zoals elke kunstenaar een evolutie door die je duidelijk ziet in zijn werk. Toen hij achttien was voegde hij zich bij de schildervereniging in Brussel ‘doe rustig voort’. Hier volgde hij schilderlessen. Na vier jaar had hij reeds vier stijlkenmerken geschilderd namelijk, neo-impressionisme, Goghiaanse periode, fauvisme en futurisme.

Bron afb 2: De Boeck, F.B. Zelfgave [schilderij]. Geraadpleegd van http://www.artnet.com/artists/f%C3%A9lix-de-boeck/zelfgave-fgKJX8u-3N_G2nfzMavVGA2

Afb. 4

Na drie jaar bestuderen van deze stijlen maakt hij vooral geometrische maskers. Een jaar hierna is hij geëvolueerd naar het maken van abstracte landschappen (zie afb. 3). Hier zie je een duidelijke evolutie in diepte. Afbeelding twee is zeer tweedimensionaal tegen over afbeelding drie, Felix de Boeck creëert dit diepte zicht met behulp van kleurschakeringen. Ook al lijken dit op het eerste gezicht gewoon figuren, toch zie je er zonder echt te moeten proberen makkelijk een zonsondergang in. Hoe hij dit ons doet waarnemen? Door jaren studie en van het teken naar de waarheid. uiteindelijk is het mogelijk om over Afb. 3 te kunnen stappen naar het abstracte zonder connectie met de realiteit te verliezen. Bij een zonsondergang is de lucht boven de zon anders gekleurd dan onder de zon. De zon werpt ook een reflectie op het water. De schilder weet dit af te beelden met één simpel kruisteken in het midden, heir na voegt hij aan elk vak een verschillende kleurschakering toe. Hierdoor creëert hij op een simpele maar toch geniale manier diepte.

Bron afb 3: Van De Boeck F.V.B. Masker [schilderij]. Geraadpleegd van https://okv.be/OKV-

artikel/felixart-museum-avant-garde-felix-de-boeck-hedendaagse-kunst Bron afb 4: Van de Boeck F.V.B. Felix De Boeck: Vaste collectie [schilderij]. Geraadpleegd van

https://www.wattedoen.be/felix-de-boeck-de-vaste-493015.shtml In de jaren die hier op volgen houdt hij zich vooral bezig met het ontwerpen van landschappen en geïdealiseerde portretten. In deze evolutie zie je duidelijk dat de kunstenaar een soort ritme in zijn werken is gaan gebruiken. Hoewel de thema’s en achterliggende boodschappen veranderen door de jaren heen zie je altijd een aantal vaste kenmerken terugkeren. Het hoofdkenmerk is duidelijk geometrie. De Boeck gebruikt in elk van zijn werken wel minstens één geometrisch figuur. Zijn tweede kenmerk is centraalcompositie. Bij het bestuderen van zijn kunst wordt onze blik nauwelijks niet naar het midden van de opstelling getrokken. Dit is een prachtig voorbeeld van een centraalcompositie. De kunstenaar werkt vervolgens ook altijd met zachte natuurlijke kleuren. Deze verwijzen naar het aardse maar ook zeker het hemelse. Dit kenmerk kent zijn ontstaan door een moeilijke periode waar Felix de Boeck is doorgegaan van 1959 tot 1963. In deze periode stierven namelijk zijn ouders en zijn eerstgeboren kind. Hierdoor ging hij zoals veel mensen in die tijd meer op god vertrouwen en meer steunen op het christendom. Bron: (info cultuur). (2016 20 januari) 100% CULTUUR: Felix De Boeck (youtube). Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=TDbBjYm5XiE Zoals je duidelijk ziet is Felix de Boeck zeer makkelijk te vergelijken met Sam dillemans. Hun ritme van kunst en manier van leven synkroniseert. Maar hoe verder ik in mijn eerst gekozen kunstenaar ga kijken, hoe meer vergelijkingen ik tussen de twee schilders ontdek. Dit kwam het meest naar voor bij de bekende uitspraken van De Boeck; "Kleur is een gave van de natuur. Ik ken vooraf het resultaat. Ik kan dat blindelings en heb zelfs geen palet meer nodig. Je kan dat vergelijken met een toondichter, die schrijft ook muziek!" Dit komt overeen met een zekere uitspraak die Dillemans in het interview heeft gedaan. Hij vermelde dat hij een goed oog heeft en vanaf het begin al kan zien wat een goed of een slecht werk is of zal worden. Gesproken over blindelings, Sam Dillemans werkt ook aan zijn studies in het bijna volledig donker zonder zelf zijn doek of palet te zien

Een volgende uitspraak vond ik zeker ook toepasselijk; "Ik zou één thema in het oneindige kunnen hernemen in een wisselend spel van kleuren en gevoelsinhoud. Mijn schilderijen zijn mijn dagboek en aan de kleur van wat er op de ezel staat, herken je direct in welke gemoedstoestand ik ben." De vergelijking die ik hier tussen de twee kunstenaars zit hem in het vermelden van het dagboek en iets in het oneindige kunnen herhalen. Dillemans legt uit dat ook hij een thema in het oneindige zou kunnen herhalen, dit zien we ook duidelijk in zijn studies en wanneer hij talloze keren herhaalt dat van ambacht goed werk komt en dat je alleen een goed resultaat kunt behalen door enorm veel te oefenen. Het dagboek vergelijk ik dan weer met het fragment wanneer de interviewer hem vraag naar op vakantie gaan. Hierop antwoord hij dat hij dat niet nodig heeft omdat hij overal al is geweest met te schilderen. Als er bijvoorbeeld een plaats is waar hij echt graag heen wil, schildert hij die zodanig vaak dat het voor Dillemans lijkt alsof hij er reeds is geweest. Dit is dus ook een soort van dagboek of reisverslag aan de hand van schilderijen.

Bron: Wikipedia-bijdragers. (2019, 4 december). Felix De Boeck. Geraadpleegd op 31 maart 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Felix_De_Boeck Sam Dillemnans en Felix De Boeck komen zoals gedemonstreerd dus in veel vlakken overeen maar het opvallendste vlak zal toch hun zin voor ritme zijn. Over ritme gesproken dit kan ook geïnterpreteerd worden als een soort van ritueel. Als je hier verder in gaat kijken passen zelfs de bekendste kunstenaars dit toe. Andy Warhol en Picaso zijn er daar twee van.

Francis bacon Afb 5, Bron: Francis Bacon: A Brush with violence. (2017). [screenshot].

Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=MgrO5za0lSY&t=3910s De tweede kunstenaar die ik heb gekozen om te bespreken is Francis Bacon. Francis Bacon was een kunstenaar, geboren in Dublin in 1909 en gestorven in 1992 op drieëntachtigjarige leeftijd. De kunstenaar is opgegroeid op een stal voor racepaarden. Op zijn twaalf jaar ontdekte hij dat hij homoseksueel was en had een aantal affaires met de jongens op de stal. Zijn ouders verhuisde vaak tussen Engeland en Ierland. Op zijn zeventien werd Bacon het huis uit geschopt door zijn vader. Bacon zijn relatie met zijn vader is altijd moeilijk geweest, dit zien we geportretteerd in zijn schilderijen. Francis begon pas rond zijn vroege twintig met schilderen maar vooraf leek het alsof hij altijd maar opwerkte naar de start van zijn schilderscarrière. Dit zien we vooraf in zijn schilderjaren wanneer hij deel was van een heel belangrijke decoratie wereld in Parijs, dit wordt nog zelden vermeld later in zijn leven. bron: Wikipedia contributors. (2020, 23 maart). Francis Bacon (artist). Geraadpleegd op 31

maart 2020, van https://en.wikipedia.org/wiki/Francis_Bacon_%28artist%29 Francis Bacon was een kunstenaar met veel problemen en veel passie, maar ondanks deze kenmerken zien we toch een vast dagelijks ritueel in zijn leven ontstaan. De schilder had veel slechte gewoontes maar toch kwam schilderen altijd eerst. Hij stond op bij het eerste morgenlicht om dan een aantal uur aan zijn schilderijen te werken. Rond de middag ronde hij zijn schilderactiviteiten voor die dag af en ging rijk lunchen bij een restaurant, meestal in het gezelschap van kennissen. Hierna hing hij wat rond in een aantal bars en wanneer de avond er aan kwam at hij opnieuw een rijke maaltijd in een

restaurant. Na zijn avondmaal ging hij nog naar verschillende nachtclubs en casino’s en in de vroege uurtjes at hij nog eens een maaltijd in een bistro om hierna nog wat gezelschap bij hem thuis uit te nodigen voor een andere fles wijn. Dit ritueel ontstond hoogstwaarschijnlijk om willen van Francis bacon ’s insomnia. De schilder slikte pillen om in slaap te vallen maar zelfs met deze medicijnen was het voor hem maar mogelijk om een aantal uren per nacht te slapen. Bron: Currey, M. (2013). Daily Rituals. New York, Verenigde Staten: Macmillan Publishers. Deze gewoontes lijken misschien niet het gezondste voor iemand die Bacon‘s redenen erachter niet zou kennen. De kunstenaar hield ervan om met een kater te werken omdat zijn brein dan barstte van energie vermeldde hij in een interview. De reden achter de casino’s was dat hij samen met zijn kindertijd nani zelf vaak gokavonden organiseerde om geld binnen te halen. Zijn vrienden vermelde in een interview dat het net lijkt alsof hij gokt als hij is aan het schilderen, elke penseelstreek lijkt een gok. Je weet nooit wat er op het doek gaat verschijnen, zelfs Francis bacon wist dit niet. Hij zegt op een bepaald moment dat hij bezig was met een gorilla in een graanveld, dan een vogel. En hieruit ontstond een van zijn bekendste schilderijen; “Man’s umbrella”

afb 6, Bron: Bacon, F. B. (2009). Men’s umbrella [Schilderij]. Geraadpleegd van

http://www.artsjournal.com/artopia/2009/05/francis_bacon_at_the_metropoli.html Bron: Wikipedia contributors. (2020, 23 maart). Francis Bacon (artist). Geraadpleegd op 31

maart 2020, van https://en.wikipedia.org/wiki/Francis_Bacon_%28artist%29 Bacon's dieet lijkt misschien niet gezond maar toch kon zijn lichaam dit makkelijk verdragen tot in zijn latere jaren. En zoals hier boven geschreven was elk deel van zijn dagelijkse routine een essentieel onderdeel van zijn werkproces. Hoewel deze routine het effectiefste was volgens de schilder, was het voor hem nog altijd moeilijk om zijn werken op tijd af te krijgen voor de volgende tentoonstelling. Dit kwam omdat hij van tijd tot tijd zijn werken liet vernietigen. In de vroege jaren van de schilder gooide hij deze gewoon bij het afval maar naarmate hij bekender werd begonnen mensen zelfs door zijn afval te gaan dus als oplossing belde hij zijn buurman, Barry Joule. Die steeds met een stanley mes de aangewezen schilderijen in repen sneed en ze in een vuilniszak stopten. Vervolgens reed hij er mee naar de afvalverbrander en gaf de werknemer een aantal pond om het voor zijn ogen te zien verbranden om er zeker van te zijn dat er geen sporen achter bleven. Waarom dat Bacon zo graag van zijn schilderijen af wou als ze slecht waren is een raadsel. We weten wel dat hij streefde de beste van de beste te zijn en heel zijn carrière bezig was met op de ladder van bekendheid te klimmen. Hierdoor kon hij er niet tegen slechte werken te maken. Net zo als dillemans was voor hem wat slecht is ook echt slecht maar anders dan er over te schilderden vernietigde Bacon zijn werken volledig.

Afb 7, Bron: Francis Bacon: A Brush with Violence. (2017). [screenshot]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=MgrO5za0lSY&t=3910s Beide kunstenaars hebben dus duidelijk een vast ritme in hun leven, maar wat is het vaste ritme in het werk van Francis Bacon? Dit verschild en veranderd doorheen zijn leven. Hij begint zijn eerste schilderjaren met het maken van duistere en legubere werken. Er wordt gelooft dat dit door zijn redelijk traumatische kindertijd was. Zijn vader liet hem slagen met zwepen door de stalhulpen. En hij werd door het zelfde familielid het huis uit gezet toen hij slechts zeventien was. Bacon verwerkt deze ervaringen duidelijk in zijn werken. Later in zijn carrière schilderde de artiest meer personen maar met een verdraaide donkere kant. Maar je kon in de geschilderde figuur altijd een specifiek persoon ontdekken; Peter Lacy.

Afb 8, Bron: Bacon, F. B. (1962). Three studies for a crucifixion 2 [Schilderij]. Geraadpleegd van https://www.giantbomb.com/forums/off-topic-31/your-favouriteworks-of-modern-art-506226/ Lacy was een ex spidfire vliegenier. Hoewel het Francis Bacon ’s eerste serieuze relatie was, was de situatie niet ideaal. De schilder was smoorverliefd op Lacy en vond hem heel charmant. Ondanks deze eigenschappen werd er gezegd dat Lacy heel sadistisch was. De reden hiertoe was omdat hij breinschade had opgelopen tijdens de oorlog. Door deze negatieve karaktereigenschap zou je denken dat de relatie al vlug gedaan was maar toch was dit iet zo. Francis Bacon was soort van verslaafd aan geweld en vroeg zelfs talloze keren aan Lacy om hem in elkaar te slaan. Er was zelfs een tijd waar Peter Lacy zijn geliefde door een glazen ruit op de tweede verdieping gooide. Francis Bacon heeft toen ook deels deze slechte keuze gemaakt omdat rond die tijd zijn nani was gestorven. Hij was heel gehecht aan haar en ze stuurde zowat het leven van de artist. De relatie viel uiteindelijk uit elkaar omdat Bacon vond dat hij naar een hoger niveau kon klimmen en zo liet hij deze tijd achter zich. Maar Peter viel in stukken uiteen eenmaal alleen achter gelaten. Toen Bacon hiervan hoorde werd hij zo verteerd door schuldgevoelens dat zijn schilderijen van duister naar bloederig gaan. In 1991 zien we dit duidelijk gedemonstreerd als hij de drie studies van een kruisiging presenteert. Dit is niet zo zeer duister als het bloederig is. Hij zegt zelf dat het middelste paneel een figuur dat in stukken geschoten is moet voorstellen. Dit waren een van de donkerste tijden voor hem. Niet lang hierna pleegde Peter Lacy zelfmoord. Het schilderij dat hij voor de begrafenis van Lacy maakte was een dieptepunt in zijn leven maar ook een hoogtepunt in zijn carrière. Het schilderij was zo doorbrengt van duistere fantasieën en bijna liefde als je het zo mag noemen. Hierna brak er een nieuw tijdperk aan voor de schilder. Hij ging van duistere opstellingen naar een iets neutralere vorm van portretteren. Hiermee ging hij nog een lange tijd door. Hij startte doorheen zijn leven nog een aantal relaties die je altijd ziet terug keren in zijn werk maar geen was zo intens als die van Peter Lacy. Die tijd had hij achter zich gelaten.

Zijn portretten bleven grotendeels hetzelfde maar ze werden wel rustiger naar het einde van zijn leven toe. Ook al lekte de vorm van zijn geliefde toen nogal is uit op de vloer, toch leek het nog steeds teder. Zijn laatste jaren Besteedde hij aan de weinige landschappen te schilderen. Je kunt Francis Bacon's leven zien als een dalende grafiek in maten van intensiteit. Hij begint zijn eerste schilderjaren met het uiten van al zijn kindertijd trauma's en daarna het portretteren van zijn slechte relatie maar hierna wordt zijn leven rustiger en rustiger en dit zie je zeker ook terug keren in zijn werk. Hieruit kunnen we concluderen dat het ritme in Francis Bacon’ s schilderijen altijd vrij duister en vertrokken is maar ook in zekere maten teder. Het Hoofdkenmerk van zijn werk is heel sterke emoties.

Afb 9, Bron: Francis Bacon: A Brush with violence. (2017b). [screenshot]. Geraadpleegd van

https://www.youtube.com/watch?v=MgrO5za0lSY&t=3910s Bron: Yu W. (2017 4 februari) Francis bacon: A Bru...