Wartości uniwersalne w prawie PDF

Preview

Summary

Download Wartości uniwersalne w prawie PDF

Description

Aksjologia i metaaksjologia.

Aksjologia = axia +lagos (gr.) Nauka o wartościach Aksjologia w szerokim senie obejmuje: Aksjologię i metaaksjologię Aksjologia pyta: Co jest dobrem/ wartością? Co jest dobre/ wartościowe? Aksjologia prawa: Jakie wartości są uznawane / zakładane w systemie prawa? Metaaksjologia pyta Dlaczego coś jest dobrem/ wartością? Dlaczego coś jest dobre/ wartościowe? Jak dobro jest ugruntowane/ Jakie wartości są ugruntowane? Czym są wartością? Metaaksjologia prawa Jakie rozstrzygnięcia dotyczące ugruntowania wartości są uznane/ zakładane w systemie prawa? Trzy koncepcje wartości: 1) Wartość jako obowiązująca treść - sama rzeczywistość nie ma walorów normatywnych, walorów takich nabywa dzięki „oderwanym od bytu” wartością, wartości są czymś dzięki czemu stany rzeczy stają się wartościowe 2) Wartość jako dobro - Platon (dobro udziela się ze swej natury), Arystoteles (dobro jako cel wszelkiego dążenia) DOBRO = CEL DZIAŁANIA (dobro jest to, czego wszystko pożąda) 3) Wartości jako cnoty - zespół cnót jako jakości bytu . . . Cnota: virtus, dzielność, sprawność moralna, dobry nawyk (trwała dyspozycja do dobrego działania) Cnota - „trwała dyspozycja Sprawiedliwość jako cnota - sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą, przyznającą każdemu należne mu prawo Gdzie poszukiwać wartości w systemie prawa?

-

w preambule Konstytucji w treści Konstytucji Konwencja wiedeńska o prawie traktatów Powszechna deklaracja praw człowieka - art. 1 Traktacie o UE - art. 2, 6 ust.3 Karta Praw Podstawowych UE

Wartości prawne

- kategoria węższa niż ogólna kategoria wartości - Wartości przeniesione z zewnątrz (z innych sfer) do systemu prawa, konkretyzujące w imię dobra wspólnego abstrakcyjne wartości ogólne, a przez to odgrywające szczególnych podstawowych zasad prawnych

- Przynależą do wspólnej sfery prawa i moralności - Teoria związana z teorią praw człowieka (teorią praw podstawowych) oraz z teorią zasad -

praw (zasad konstytucyjnych) Oznacza to, że poddajemy analizie cele jakie są stawiane systemowi prawa Czyli utożsamiamy wartości z celami

- Wartości prawa mają wymiar aksjologiczny - formułują powinność nie tyle określonego zachowania, lecz realizowania danych wartości

- Należy rozróżniać między zasadami (normy- zasady) a regułami prawa (normy- reguły) Ronald Dworkin - ogólne standardy dzielą się na zasady i wytyczne polityk prawa. Zasady mają charakter prawny, są normami, które mają być przestrzegane. Wytyczne polityk prawa to rodzaj normy wyznaczające cele do osiągnięcia. Wartości, które należy uwzględnić w zbiegu z innymi wartościami. Konieczne jest poszukiwanie równowagi między wartościami. Robert Alexy (rozwinięcie teorii Dworkina) - podział na reguły i zasady. Reguły to proste normy które poddają się subsumpcji. Zasady w toku stosowania wymagają optymalizacji, tj. wyważania. Zasady = prawa podstawowe. Norma konstytucyjna wyraża zarazem regułę jak i zasadę. Odnosi się do praw człowieka. Godność osoby ludzkiej Jako jedyny przykład prawa podstawowego, który nie może podlegać wyważeniu (optymalizacji), rozumianemu jako dopuszczalność ograniczenia przez inne wartości i zasady. Ujęcie platońskie

Prawda, dobro i piękno - podstawowe doskonałości. Cele, do których zmierza działanie trzech podstawowych części duszy (trzy części państwa):

- część rozumna -> prawda -> rządzący - część wolitywna -> dobro -> obrońcy

Ujęcie arystotelesowskie Tradycja średniowieczna Prawda, dobro, piękno - tzw. Transcemdtalia, czyli właściwości każdego bytu. Prawda - byt w relacji do intelektu, poznania Dobro - byt w relacji do woli, chcenia Piękno Tradycja średniowieczna Cele - wartości uznane za trzy podstawowe cele duchowej: Nauka dąży do prawdy Moralność dąży do dobra Sztuka dąży do piękna Zabrakło w Konstytucji RP (podobie jak w tradycji platońskiej i arystotelesowskiej) czwartej wartości (świętość) Sprawiedliwość jest uznawana przede wszystkim za zasadniczą doskonałość człowieka, za jedno najznamienitszą dzielność - cnotę. Sprawiedliwość jest zwieńczeniem wszystkich innych doskonałości (dzielności-cnót) Obok mądrości, męstwa i umiarkowania jedna z czterech cnót kardynalnych (najważniejsza). Sprawiedliwość jako przymiot człowieka pozwala rozwijać koncepcje sprawiedliwości działania, a także sprawiedliwości państwa i prawa. Znaczenie sprawiedliwości Kolejność wyliczenia wartości w preambule można interpretować na dwa sposoby: a) prawda przed sprawiedliwością wskazuje na obiektywne ugruntowanie porządku i działania i woli b) „Jak prawda…” J. Rawls, Nie można bowiem prawa w ogóle…” G.Radbruch

Uniwersalność wartości konstytucyjnych

Wyróżnienie przez ustrojodawc ę czterech warto ści z punktu widzenia porządku konstytucyjnego oraz uznanie ich uniwersalności wskazuje na obiektywność. Oznacza to że wartości wskazane w preambule Konstytucji RP uznane są za coś zastanego. Uniwersalność =/= samoistność Uniwersalność =/= autoteliczność (samo w sobie) Autoteliczność - wartości wymagają realizacji dla nich samych. Jedyna wartość autoteliczna to godność. Co należy rozumieć pod pojęciem godności? „Postępuj tak..” - I.Kant Zakaz czysto instrumentalnego (przedmiotowego) traktowania człowieka Nakaz traktowania każdego jako cel sam w sobie. Immanuel Kant - „To, co ma godność, nie ma ceny, jest niezastępowalne” „W państwie celów wszystko ma jakąś cenę albo godność”. Typy godności - zdjęcie Godność osobowa:

- ustawa zasadnicza RFN (1949), art.1 ust 1 - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka art. 1 Godność osobowa Cechy godności osobowej jako fundamentalnej wartości konstytucyjnej:

- Przyrodzona - Niezbywalna (niekiedy termin „wrodzona = przyrodzona + niezbywalna) - Nienaruszalna (nie może naruszona być w żaden sposób, nie wolno poświęcać dla niej uzyskania innych dóbr / wartości)

-

Równa (niezależna od zmiennych cech) Powszechna (przysługuje wszystkim ludziom) Źródlem wolności i praw człowieka i obywatela Bezpośrednim standardem (art. 22, art. 23 ust.3 Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i publicznych art. 10 ust 1)

Godność osobista czyli dobre imię albo cześć. Jest zależna od działań innych podmiotów wobec podmiotu godności osobistej. „inni mogą naruszyć moją godność osobistą”. Konstytucja art. 47. Źródłem godności osobistej jest godność osoby ludzkiej.

Godność osobista (art. 23 KC, art. 212, 216 KK) Godność narodu/ państwa (art. 130 K, art. 133, 137 KK) Godność urzędu (art. 178 ust. 2, 205 ust 3 K) Godność publiczna (art. 33 ust. 2 K) Godność stanu/ zawodu/ roli społecznej (Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej..)...