Werkbladen Mythologische woordenschat versie Klascement PDF

Preview

Summary

Samenvatting...

Description

Nederlands Woorden en uitdrukkingen uit de mythologie 4 ASO – Leerkracht: Naam: Klas:

Datum:

Heel wat Nederlandse uitdrukkingen vinden hun oorsprong in de Bijbel en de klassieke oudheid. Ze zijn meestal afkomstig uit een Griekse mythe. Een mythe is een oud verhaal dat verklaart hoe de eigenlijke wereld is ontstaan. De gelijkenis met het boek Genesis uit de Bijbel is meteen duidelijk, ook dat vertelt immers het scheppingsverhaal. Daarnaast vertellen mythes ook hoe de wereldordening in elkaar zit, hoe onze samenleving daarin past enz. Kortom, mythes zijn verhalen van goden en mensen. Voor ons, Europeanen, zijn de Griekse, Romeinse, Egyptische, Germaanse en Keltische mythologieën de belangrijkste. Hun verhalenschat verrijkte onze Nederlandse taal met heel wat woorden en uitdrukkingen. 1) Oefening: prenten – uitdrukkingen/termen – verklaringen - Zoek de juiste mythologische uitdrukking/term bij elke prent. Bij elk ervan is als hint een kernwoord gegeven. Als dat woord vet gedrukt is, komt het letterlijk in de uitdrukking voor. - Zoek op uit welke mythe deze uitdrukking/term afkomstig is. - Verklaar de betekenis van de uitdrukking of term. OPGELET: de prenten zelf zijn wegens auteursrecht hier verwijderd. Enkel de kernwoorden zijn hier gegeven. Je moet zelf de prenten zoeken en toevoegen 1. stal

3.

5.

2. arbeid

vat

4. rijk

doos

6. zwaard

1

7.

feniks

8.

9. knappe jongen Nr.

Mythologische uitdrukking term

Vrouwelijke ruiter

10. eigenliefde herkomst

betekenis

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2

2) Oefening: nomen est omen Heel wat winkels en merken vinden voor hun naam inspiratie in de Griekse of Romeinse godenwereld. Ga na waarom de naamkeuze past bij deze winkels of producten. OPGELET: De foto’s van de voorwerpen of merklogo’s zijn verwijderd wegens auteursrecht. Ik som enkel de verwijzingen ernaar op zodat je zelf de foto’s kan terugvinden. 1 Afrodite (bruidswinkel2 Venus (Gilette)

µ

3 HelioSunsation 4 Bacchus (bier) 5 Neptunus (vishandel) 6 Midas (banden) 7. Pandora (juwelen) 8 een sirene 9 Chronos Racing 10 een panfluit 11 Odisee Hogeschool

Noteer je antwoorden van oefening 2 hier: Foto 1

Verklaring naam - foto

2

3

4

5

6

3

7

8

9

10

11

3) Oefening kruiswoordpuzzel Maak de online puzzel ivm mythologische figuren en uitdrukkingen. Oplossingen vind je daar eveneens. https://puzzel.org/nl/crossword/play?p=-M6VyPePUEH6SL5U8jgN 4) Oefening: goden en zo Combineer bij elke uit leg de naam van de juiste mythologische naam of het begrip (kader) en leid daarna het Nederlandse woord of uitdrukking af die erbij past. Pyrrus - Morpheus - Mecenas - de twistappel - Stentor - Chaos - Venus - Lesbos - Mars de Stoïcijnen - Pan - Arachne - Croesus -Draco - de Titanen – Atlas - Tantalus – Gordius – Achilles – Oedipus – de Muzen – Hermafroditus – het Orakel van Delphi – het paard van Troje - Eros & Psyche – nectar & ambozijn - Bacchus 1. De zoon van Hermes en Aphrodite. Hij werd tweeslachtig doordat hij de liefde bedreef met een waternimf, zij drukte hem zo stevig tegen zich aan dat hun lichamen versmolten. 2. …..was iemand die in contact stond met de goden van de Grieken en kon worden geraadpleegd, waarna hij/zij de "wil van de goden" doorgaf. 3. De Griekse godinnen van de kunsten en wetenschap. Er waren er negen van, voor elke discipline een, hun vader was oppergod Zeus. Zij werden ter inspiratie opgeroepen bij het creëren van een werk. 4. Hij vermoordde zijn vader zodat hij met zijn moeder kon trouwen. Een ongezonde seksuele relatie dus. 5. Deze Griekse held die onsterfelijk was. Hij had echter één zwakke plek: zijn hiel. Hij werd dan ook gedood doordat er een pijl in zijn hiel werd geschoten. 6. Hij had het perfecte leven, maar dat is natuurlijk saai. Hij wou de goden testen en schotelde hen zijn eigen zoon Pals eten voor. Hij werd gestraft door hem in de Onderwereld tot aan zijn kin in het water te zetten. Zodra hij probeerde te drinken, zakte het water echter weg. Boven zijn hoofd hing

4

het heerlijkste fruit, dat hij echter nooit te pakken kreeg omdat het wegwaaide zodra hij zijn hand uitstak 7. Hij voerde strenge wetten in en zelfs op kleine misdaden kon de doodstraf staan. Hij maakte bijvoorbeeld ook het onderscheid tussen moord met voorbedachten rade, doodslag en per ongeluk doden. 8. Hij trok naar Italië om het Romeinse Rijk te veroveren. Hij won uiteindelijk de oorlog, maar verloor daarbij zoveel manschappen dat het eigenlijk geen echte overwinning was. 9. Zij was de jongste dochter van de godin van de Liefde, Aphrodite en de knappe Adonis. Zij stond symbool voor de ziel. Haar geliefde Hij was de zoon van Aphrodite en Ares en met pijl en boog schoothij op mensen zodat deze op slag verliefd werden. Zelfs de goden waren niet veilig voor hem. Hij staat symbool voor aantrekkingskracht, passie, seksuele begeerte. 10. Dit is in de Griekse mythologie het Niets waaruit de eerste goden ontstonden. 11. Hij staat symbool voor de dromen. Hij was de dienaar en zoon van Hypnos, de god van de slaap. 12. Dit verhaal vertelt hoe belegerende Grieken erin slaagden om Troje binnen te dringen door zich te verstoppen in een reusachtig houten paard, dat door de nietsvermoedende inwoners van Troje binnen de stadsmuren werd gehaald.

13. Een begunstiger van wetenschappers en kunstenaars, zo geheten naar de Romeinse adviseur van keizer Augustus. 14.Deze reuzen bonden de strijd aan met de goden van de Olympus. 15. Dit was een kunstig aangelegde knoop aan de wagen van de koning, die niemand kon losmaken. Alexander de Grote hakte de knop met zijn zwaard los. 16. Woord afgeleid van de Romeinse oorlogsgod. 17. Eris, de godin van de ruzie wierp een appel onder de gasten die op de bruiloft van Peleus en Thetis aanwezig waren. Ze had op de appel geschreven: "voor de schoonste". De godinnen Hera, Pallas Athena en Aphrodite maakten aanspraak op deze titel. Er brak een ruzie, een twist, uit tussen de drie godinnen. De onmogelijke taak om tussen hen te kiezen werd toegewezen aan Paris. Hera beloofde hem macht als hij voor haar koos, Athena beloofde hem wijsheid en Aphrodite beloofde hem de mooiste vrouw ter wereld. Paris oordeelde daarop dat Aphrodite de schoonste was. De schaking van de mooiste vrouw, Helena, door Paris, leidde vervolgens tot de Trojaanse Oorlog.

18. Hij was de heraut van de Grieken voor Troje, wiens stem boven de 50 man uitklonk, aldus Homeros. 19. Romeinse godin van de liefde en schoonheid. Deze ziekten werden naar haar vernoemd, ze worden opgelopen door op een onverantwoorde manier met de liefde bezig te zijn, onveilig te vrijen. 20. Dit meisje kon buitengewoon goed spinnen en weven. Haar werken waren fabelachtig van schoonheid en alle mensen bewonderden haar werken.. Het leek erop dat ze les had gehad van de godin Athena maar het meisje zelf

5

ontkende dit. Athene vermomde zich daarop als oude vrouw en adviseerde het meisje om Athena om vergeving te smeken voor haar trotse woorden. Dit weigerde ze echter. Athene werd woedend daagde het meisje, nu in haar eigen gedaante, uit om het in een weefwedstrijd tegen haar op te nemen. Het meisje maakte een volmaakt mooi weefsel, hetgeen grote woede bij Athene wekte. De godin trok daarop dat werkstuk aan flarden. Het meisje was daardoor zo geschokt dat ze zich verhing om aan de straf te ontkomen. Maar Athene wekte haar uit medelijden weer tot leven en veranderde haar in de spin, die altijd aan een draad zou bungelen, maar die wel altijd kunstig zou blijven weven. 21. Stoa of het stoïcisme is een filosofische stroming die rond 300 v.Chr. begon in Griekenland. Zij stelden zich als doel om zonder te klagen, met kalmte te berusten in hun lot.

22. Hij was de zeer rijke koning van Libië. 23. Deze herdersgod joeg met zijn bokkenpoten, horens en sikje alle Galliërs bij de tempel van Delphi de schrik op het lijf. Maar ook de herders met hun kuddes in de bossen in de streek. Het woord betekent plotseling opkomende angst, veroorzaakt door een verontrustend gevaar. 24. Grieks eiland waar in de 7de eeuw voor Christus de dichteres Sappho woonde, bekend om haar liefdesgedichten en haar vele vriendinnen. 25. Het voedsel en de drank van de goden. Beide zijn gemaakt van honing. De kracht om onsterfelijkheid te geven wordt afgeleid uit de helende en zuiverende werking van honing. 26. Hij draagt volgens de legende het hemelgewelf op zijn schouders en wordt in verband gebracht met een bepaald gebergte.

27. God van d wijn en de drank. Van zijn naam werd een woord afgeleid dat zuippartij, drinkgelag betekent.

5) Nog enkele Bijbelse en Germaanse woorden en uitdrukkingen. Zoals je op het eerste blad kon lezen bevat onze Nederlandse woordenschat ook heel wat verwijzingen naar de Bijbel en de Germaanse woordenschat. Dat is niet zo verwonderlijk: Nederlands is nl. een Germaanse taal en bovendien heeft het christendom hier eeuwenlang een prominente plaats ingenomen, waarbij de Bijbel centraal stond. a) Welk begrip kan je van deze Bijbelse figuren afleiden? 1. Volgens de overlevering zou in de keel van Adam een stukje van de verboden vrucht zijn blijven steken. Vandaar de naam voor het vooruitstekend stukje in de keel van een man. 2. Hij was de jongste zoon van Jacob in de Bijbel. Hij was een troetelkind. Vandaar de betekenis van de uitdrukking; de jongste telg en het troetelkind zijn in het gezin.

6

3. Een aantal engelen wilden even machtig zijn als God. Dat wou God niet en dus verstootte hij deze opstandelingen uit hemel. In de hel begonnen ze een nieuw rijk met de duivel als heerser. Tot op vandaag verbinden we de hel met vuur, de naam van de leider betekent zwavelstokje.

4. Deze apostel was degene die Jezus verraadde. Zijn naam is synoniem geworden van een verraderlijk mens, een valsaard, pestkop, een treiteraar. De uitdrukking betekent dan ook iemand plagen of treiteren. 5. Hij was de stamvader van de Hebreeërs. De joden zeggen aan Jezus: ‘Gij zijt nog geen vijftig jaar en gij hebt Abraham al gezien.’ Vandaar de uitdrukking: vijftig jaar geworden zijn.

6) Dagen van de week – namen van planeten Wij hebben de namen voor de dagen van de week, net als die voor de maanden, ontleend aan de Germanen en de Romeinen. De Romeinen hadden van de Grieken het gebruik overgenomen om de dagen te noemen naar hemellichamen: de zon, de maan en vijf planeten. Deze planeten waren op hun beurt genoemd naar goden: Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, en Neptunus. De Germanen hebben vier van die godennamen 'vertaald' naar hun eigen goden: Thingsus, Wodan, Donar en Freya.  

zondag: een vertaling van het Latijnse dies solis ('dag van de zon'). maandag: een vertaling van het Latijnse dies lunae ('dag van de maan').



dinsdag: waarschijnlijk genoemd naar een verder onbekende, Germaanse god Thingsus, de god van de volksvergadering. Een andere mogelijkheid is een verband met ding in de betekenis 'vastgestelde tijd voor de rechtszitting'. Mogelijk werd er in vroeger tijden op dinsdag rechtgesproken. In het Latijn heette de dinsdag dies Martis: de dag van Mars, de oorlogsgod. ( Frans: martedi) woensdag: genoemd naar Wodan, de Germaanse oppergod. donderdag: genoemd naar de Germaanse god Donar (Thor), de god van de donder. Donar werd vereenzelvigd met de Romeinse god van het onweer, Jupiter. Vandaar ook dat de dies Iovis ('de dag van Jupiter') door de Germanen naar Donar werd vernoemd. vrijdag: genoemd naar Freya, de Germaanse godin van de vruchtbaarheid, de liefde en de wellust. Haar Romeinse tegenhanger was Venus, naar wie deze dag bij de Romeinen vernoemd was (dies Veneris). zaterdag: een vertaling van het Latijnse dies Saturni: dag van Saturnus, de god van de landbouw. Zater is een verbastering van Saturnus.

 





7) Creatief met de theorie (taak) 7

Zoek een afbeelding van een mythologische figuur (god, godin) of een verhaal uit de mythologie. Boots die prent (schilderij, afbeelding, foto) zelf zo getrouw mogelijk na en maak er een foto van. Dus je moet zelf in dit ‘tableau vivant’ te zien zijn, maar je mag een beroep doen op figuranten. (Of zelfs op je oude knuffeldieren als je geen andere personen om medewerking kan vragen.) Haal alles uit de kast (letterlijk)! Denk aan mimiek, gestiek, compositiedramatisering. Je ‘tableau vivant’ moet echt het origineel zeer goed benaderen. Natuurlijk mag dat met een knipoog. Plak beide prenten (de originele voorstelling) en jouw versie op een takenblad. Je wordt beoordeeld op originaliteit en de treffende gelijkenis. Hier vind je voorbeelden van creatieve Russen die in quarantainetijd bekende schilderijen nabootsen. Het kan je inspireren. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/14/rusland-schilderijen/ Pinterest: https://nl.pinterest.com/news_hub/5098109841159798446/? utm_campaign=REALTIME_USER_ACTION_PIN_RECS&utm_medium=2902&utm_source=67&e_t=reiZyVRCd%3A76 Portretten: https://nl.metrotime.be/2019/01/05/must-read/in-beeld-russen-bootsen-feilloos-beroemde-schilderijen-na/

OPGELET: de voorbeelden van dergelijke ‘nabootsingen’ zijn verwijderd wegens auteursrechten maar met de links vind je ze zelf snel terug.

Meer oefenen op woorden en uitdrukkingen: https://quizlet.com/31064300/woordenschat-en-uitdrukkingen-uit-de-griekse-mythologie-flashcards/ https://nederlandsvierdes.wordpress.com/2017/01/13/oefeningen-mythologie/ Hulp en correctiesleutel: https://issuu.com/dominiqueervinck/docs/uitdrukkingen

Bronnen https://nederlandsvierdes.wordpress.com/2017/01/13/oefeningen-mythologie/ https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/14/rusland-schilderijen/

https://issuu.com/dominiqueervinck/docs/uitdrukkingen https://www.klascement.net/downloadbaar-lesmateriaal/52465/mythen-gezegden/?previous

8

9...