Wykład 3 - błony komórkowe PDF

Preview

Summary

a. Struktura błony komórkowej,
b. Chemiczne składniki błony,
c. Płynność błony komórkowej....

Description

BŁONY KOMÓRKOWE

.

a. Struktura błony komórkowej,

b. Chemiczne składniki błony, BŁONA KOMÓRKOWA (plazmalemma) - otacza zarówno komórkę roślinną jak i zwierzęcą. Pod względem chemicznym sklada się z fosfolipidów i białek. Waznym skladnikiem blon jest takze cholesterol (5-25% skladu lipidów blonowych), zwiększający stabilność błon. 1. ROLA: ❖ oddzielenie wnętrza komórki od środowiska ❖ oddzielanie w komórkach kompartymentów (przedzialów) o róznej koncentracji róznych substancji (enzymów, jonów, substratów), ❖ pośredniczenie w transporcie biernym i czynnym ❖ wytwarzanie potencjału elektrochemicznego - róznej koncentracji jonów, ❖ zapewnienie ciąglości przebiegu procesów (np. lańcuch transportu elektronów w mitochondriach i chloroplastach) 2.

SKŁAD:

FOSFOLIPIDY ❖ Charakter amfipatyczny (amfilowy) ❖ Każda cząsteczka fosfolipidu zawiera hydrofobowy „ogon", złożony z dwóch łańcuchów kwasu tłuszczowego, oraz hydrofilową „głowę", gdzie znajduje się fosforan. ❖ Przemieszanie się: dyfuzja boczna i ruchy „flip- flop” GLIKOLIPIDY cząsteczki lipidów połączone z łańcuchami polisacharydowymi, zlokalizowane w zewnętrznej warstwie błony ❖ utrzymują asymetryczność błony komórkowej ❖ oddzielają komórki od środowiska i stabilizują błonę komórkową ❖ są receptorami dla niektórych hormonów peptydowych i toksyn bakteryjnych ❖ dzięki specyficznej kombinacji topograficznej reszt cukrowych w błonach erytrocytów określają grupy krwi (ABO). STEROIDY ❖ zbudowane są ze sztywnego poczwórnego pierścienia węglowego z bocznymi podstawnikami ❖ w komórkach zwierzęcych głównym sterolem (steroidem) jest cholesterol, zaś u roślin występują fitosterole: sitosterol, kamposterol i stigmosterol. ❖ w błonie lokalizują się pomiędzy łańcuchami węglowodorowymi fosfolipidów

❖ podstawowy czynnik regulujący przep. bl. kom. ❖ Gr. hydrofobowa: zapobiega przejściu fazowemu dużych obszarów błony, Utrzymuje wew. cz. bl. w stanie płynnym ❖ Gr. polarne: uszczelniają, usztywniają i stabilizują zew. krawędzie 2--warstwy lipidowej, zapobiegając niekontrolowanej migracji małych cząstek rozpuszczalnych w wodzie pomiędzy cząsteczkami fosfolipidów

BIAŁKA BŁONOWE: POWIERZCHNIOWE - dają się łatwo usunąć z błony wodą, roztworami soli lub czynników chelatujących, nie niszcząc dwuwarstwy lipidowej INTEGRALNE - można je wyizolować z błony do roztworu wodnego jedynie w postaci kompleksów z detergentem niszczącym uporządkowanie dwuwarstwy lipidowej

FUNKCJE BIAŁEK BŁONOWYCH Białka transportujące – tworzenie kanałów i pomp, transport kontrolowany (np. pompa sodowa, aktywnie wypompowuje z komórki jony sodu i wprowadza do niej jony potasu). Białka wiążące – utrzymywanie łączności pomiędzy komórkami lub z cytoszkieletem (np. integryny wiążące elementy wewnątrzkomórkowe filamenty aktyny z białkami substancji zewnątrzkomórkowej). Białka receptorowe – przekazywanie informacji ze środowiska zewnętrznego do komórki, związanie cząsteczki sygnałowej indukuje zmiany w aktywności komórkowej (np. receptor płytkopochodnego czynnika wzrostu, który wytwarza wewnątrzkomórkowe sygnały powodujące wzrost i podział komórki). Białka enzymatyczne – enzymy, których miejsca katalityczne znajdują się po jednej ze stron błony bądź w jej wnętrzu (np. cyklaza adenylanowa katalizuje wytwarzanie wewnątrzkomórkowego cAMP, będącego wewnątrzkomórkowym przekaźnikiem)

BIAŁKA TRANSPORTUJĄCE: Wyróżnia się 2 główne klasy: KANAŁOWE - tworzą kanały w 2--warstwie, przez które mogą być transportowane: - określone jony nieorganiczne - prawie wszystkie malutkie i niosące od. ładunek cząst. substancji organicznych Są one bramkowane bodźcami: - napięciem (zmiana potencjału błonowego) - ligandem - naprężeniem (mechaniczna stymulacja) = mechanoreceptory NOŚNIKOWE -- wiążą transportowane cząsteczki -- zmieniają swoją strukturę przestrzenną na taką, która umożliwi przemieszczenie się cząstek przez błonę -- uwalniają je -- powracają do struktury wyjściowej. Przepuszczają jedynie cząsteczki pasujące do miejsca wiążącego na białku nośnika; działają z dużą swoistością.

c. Płynność błony komórkowej. plynność blony - przez ciągle przemieszczanie się fosfolipidów. Plynność kontrolują cząsteczki cholesterolu znajdujące się między lipidami. Im więcej cholesterolu, tym mniej plynna jest błona. d. Właściwości błony plynność blony - przez ciągle przemieszczanie się fosfolipidów. Plynność kontrolują cząsteczki cholesterolu znajdujące się między lipidami. Im więcej cholesterolu, tym mniej plynna jest błona. asymetria blony - kazda blona ma swoisty sklad lipidowo--bialkowy warstwa zewnętrzna: fosfatydylocholina, sfingomielina, lecytyna, glikolipidy; wewnętrzna: fosfatydyloseryna, fosfatydyloetanoloamina) selektywna pólprzepuszczalność - przez blonę mogą swobodnie przenikać tylko małe i niepolarne cząsteczki - O2, CO2, N2, natomiast male polarne - woda, glicerol, przenikają w ograniczonym stopniu. dynamiczność...