05 plotyn i jego filozofia PDF

Preview

Summary

historia idei...

Description

Plotyn i jego filozofia Osoba filozofa i jego dorobek Plotyn (203-269) okazał się twórcą ostatniego z wielkich systemów filozoficznych starożytności, który określany jest mianem neoplatonizmu. Opracowawszy ów system podczas pobytu w Aleksandrii filozof przeniósł się następnie do Rzymu. Plotyn w swej filozofii inspirował się przed wszystkim dorobkiem Platona. Zajmował się ponadto życiem wewnętrznym. Można wyróżnić trzy okresy w rozwoju Plotyna. W pierwszym był wyznawcą Platona i rozwijał naukę jego o duszy i jej oczyszczeniu. W drugim przeszedł od specjalnych zagadnień do poszukiwania ogólnej teorii bytu i zarazem od cudzego do własnego poglądu na świat, od platonizmu do neoplatonizmu. W trzecim okresie starzejący się Plotyn przerwał abstrakcyjne dociekania i skupił się na sprawach bardziej aktualnych, przeważnie etycznoreligijnych. Stworzył utopię społeczno polityczną, wysuwając zamiar zbudowania miasta filozofów, jakie miało przyjąć nazwę "Platonofolis". Pisał nader niesystematycznie. Po sobie pozostawił zbiór 54 rozpraw. Jego biograf, Porfiusz, dokonał uporządkowania całego dzieła, układając je w sześć części po dziewięć każda. Ponieważ jedna dziewiątka (czy "dziewiętnica") to "enneada", dzieło Plotyna określamy powszechnie mianem "Ennead". Porfiriusz uporządkował rozprawy Plotyna w następujący sposób: I enneada gromadzi rozprawy poświęcone problematyce etycznej II enneada zawierała rozprawy z zakresu fizyki III enneada to rozprawy z zakresu kosmologii IV enneada to rozprawy na temat duszy V enneada gromadzi plotyńskie teksty na temat rozumu VI enneada zawiera rozważania poświęcone najwyższym kategoriom, (dobro, byt). Najbardziej znanymi pośród nich są rozprawy noszące tytuły "O szczęściu" oraz "O pięknie". Poglady Filozoficzne Plotyna Filozofię Plotyna, z uwagi na inspiracje, określić można mianem neoplatonizmu. Ich punktem wyjścia jest diagnoza antynomii bytu. Plotyn, konstatując w obrębie bytu przeciwieństwa, za cel postawił sobie pokazanie jego jedności. Skonstruował zatem system monistyczny. Dokonując reinterpretacji pojęcia "byt", Plotyn wykazywał, że istoty bytu nie stanowi niezmienność, ale wprost przeciwnie - stawanie się. Nie ma wielu bytów, natomiast istnieje byt jeden, który podlega rozwojowi. Rozwijający się byt przybiera różnorakie postaci. Naturalna zatem własność bytu to ekspansja. Byt zarazem trwa, jak i emanuje (niejako produkuje) z siebie nowe postaci bytu. Byt ma zatem swoistą naturę światła. Tak jak istotę

światła stanowi promieniowanie, tak też z bytu wyłaniają się kolejne postaci, niczym płomienie. Są to - posługując się terminologią wprowadzona przez filozofa - kolejne emanacje bytu. W tym kontekście zresztą omawiane poglądy filozoficzne określić możemy mianem emanacyjnych.

1. system emanacyjny. Punktem wyjścia Plotyna, jak i całej epoki, był dualizm, odczucie olbrzymich przeciwieństw tkwiących w bycie. Celem, przeciwnie, było wykazanie jedności bytu, zbudowanie monistycznego systemu. Środkiem, jaki Plotyn zastosował dla osiągnięcia tego celu, było genetyczne ujęcie bytu: postacie bytu, jakkolwiek różne, są etapami jednego i tego samego rozwoju; świat realny jest wprawdzie zasadniczo różny od idealnego, a świat ziemski od boskiego, ale jeden pochodzi od drugiego. Nie ma wielu bytów, lecz jest jeden byt, rozwijający się i przybierający różnorodne postacie. Naturalną własnością bytu była bowiem, według Plotyna, ekspansja. Dzięki niej wyłaniają się z bytu coraz nowe jego postaci. W jakim porządku dokonywa się emanacja? Plotyn zakładał, że postacie bytu są więcej lub mniej doskonałe. Im byt jest doskonalszy, tym ma większą moc twórczą; a twór jest zawsze mniej doskonały od twórcy. Każda postać bytu pochodzi tedy od innej, która jest odeń doskonalsza. Porządek powstawania bytu jest więc porządkiem zmniejszającej się doskonałości, stanowi szereg o obniżającym się poziomie. Szereg ten zaczyna się od bytu najdoskonalszego i trwa, dopóki zmniejszająca się stopniowo doskonałość i moc twórcza nie wyczerpie się. Pierwotna postać bytu, który posiada zdolności do emanacji to Absolut, czyli innymi słowy Czysta Jednia. Ów Absolut to zarazem szczyt dobra, prawdy oraz piękna. Możemy utożsamić go - z pewnymi co prawda zastrzeżeniami - z religijnym pojęciem Boga. Nie jest on zarazem jednak myślą, nie jest też wolą. Plotyn twierdził, iż Absolut jest niepoznawalny. Tej postaci bytu nie sposób pojąć myślą. Z owego Absolutu następuje emanacja innych postaci bytu. Poszczególne, kolejne z nich charakteryzuje coraz mniejsza doskonałość, zaś coraz większa zależność. Te kolejne postaci to - w świetle terminologii filozofii neoplatońskiej - hipostazy bytu. Plotyn wyróżnił trzy kolejne hipostazy, którymi są 1) duch, 2) dusza, 3) materia.

1) Hipostaza ducha może być pojmowana w kategoriach platońskich idei. 2) Hipostaza duszy to świat psychiczny (Plotyn i jego kontynuatorzy mówili o "duszy świata") 3) Materia to najniższa postać bytu, w przypadku której siła twórcza Absolutu znajduje się u kresu. Jest to zarazem kres całego procesu emanacji. Plotyn do swego systemu włączył także poglądy dotyczące estetyki. Wiązały się one zresztą w prosty sposób z neoplatońską metafizyką. Sztuka to według Plotyna jedna z dróg, na których następuje ponowne zbliżenie do Absolutu.

Sceptycy sceptici – wątpiący, rozważający Określenie zwolenników szkoły filozoficznej w I i II wieku naszej ery, gdy działali tacy jej przedstawiciele jak Ainezydemos z Knossos, Agryppa i Sekstus Empiryk. Sceptycy, rozwijająca się przez pięć wieków grecka szkoła filozoficzna zapoczątkowana przez Pirrona (ok. 365-275 p.n.e.) Sceptycy uważali wyznawanie postawy sceptycznej za warunek szczęścia - w tym sensie sceptycyzm jako kierunek filozoficzny skoncentrowany na etyce nie wyróżnia się spomiędzy innych szkół filozoficznych hellenizmu. Jak twierdził Sekstus Empiryk, "celem sceptyka jest niezakłócony spokój wobec przypuszczeń, a wobec rzeczy mu narzuconych umiarkowane ich doznawanie". Gwarantuje taki stan ducha połączenie powstrzymywania się od sądów (epoche) i spokój duszy (ataraksja). Dogmatyczna wiara powoduje zamęt i obawę, podczas gdy w rzeczywistości nie możemy twierdzić że dysponujemy pewną wiedzą o naturze rzeczy, wszystkie sądy na ten temat są równosilne (izostenia). Każdemu twierdzeniu można przeciwstawić odmienne - równie prawdziwe. Sceptycy przedstawili argumenty (tzw. tropy) przeciwko różnym rodzajom poznania ludzkiego. Twierdzili, że niemożliwe jest poznanie uzyskiwane dzięki pojęciom, ponieważ poznając pojęcie, poznajemy cały gatunek, a nie to, co istnieje konkretnie (nic nie umożliwia poznania stołu "jako takiego", bo takiego "ogólnego" stołu po prostu nie ma). Agryppa sformułował dowody (tropy) na niemożność poprawnej dedukcji: 1) istnieje zawsze rozbieżność poglądów. 2) dowodzenie jest nieskończone. 3) posługujemy się zawsze nie dowiedzionymi przesłankami. 4) musimy się oprzeć na względnych postrzeżeniach. 5) wpadamy w błędne koło w dowodzeniu. Szkoła, krytykując tradycyjne pojęcia teologii, teorii bytu, teorii poznania i etyki, przyczyniła się do tego, że jej oponenci musieli brać pod uwagę stawiane im przez sceptyków zarzuty i tym samym doskonalić własne poglądy.

Pirroniści rozumieli, że do życia niezbędne jest posiadanie pewnych mniemań i zasad. Uważali jednak, że wystarczy kierować się rozsądnym prawdopodobieństwem. Zaczęli zatem rozróżniać sądy prawdopodobne, sądy niezaprzeczone i sądy sprawdzone, które można głosić. W ten sposób sceptycyzm grecki w późniejszej postaci stał się filozofią zdrowego rozsądku. Ważne były dla nich ćwiczenia duchowe, zwane z języka greckiego askesis, określane współcześnie jako "asceza pirrońska", polegające na wdrążaniu w życie obojętności. Argumenty wysuwane przez sceptyków, zwłaszcza późniejszych, podchwycone zostały przez pisarzy chrześcijańskich, którzy wykorzystywali je do zwalczania wrogich sobie szkół filozoficznych. sceptycyzm jest przede wszystkim krytyką. nie ma innej wiedzy prócz wiedzy sprzeciwiania się"

posługują się rozumem, aby badać i roztrząsać, nie aby stanowić i rozstrzygać. [o sceptykach] Oprócz wymienionych głównymi przedstawicielami szkoły byli: Tymon z Fliuntu, Arkesilaos z Pitane i Karneades z Kyreny. Sceptykiem był także Cyceron. Sceptycy uważali, że nie można dociec prawdy o żadnej rzeczy, należy więc powstrzymać się od wydawania jakichkolwiek sądów o rzeczywistości - taka postawa daje spokój prowadzący do szczęścia.

Sceptycyzm, niekoniecznie w sceptyckiej czy akademickiej postaci, wielokrotnie odżywał w historii filozofii. Znanymi sceptykami byli Michel de Montaigne w dobie Renesansu i David Hume żyjący w okresie Oświecenia. Ten trwający wieki nurt filozofii nosi nazwę sceptycyzmu filozoficznego. Współczesny sceptycyzm filozoficzny nie ma jednak wiele wspólnego ze sceptycyzmem starożytnym i nowożytnym, jest bardziej stanowiskiem epistemologicznym niż szkołą filozoficzną....