40Zarządzanie finansowe w przedsiębiorstwie PDF

Preview

Summary

Aleksandra Kowalczyk...

Description

Zarządzanie finansowe w przedsiębiorstwie 5.3. Zarządzanie zapasami Podstawową funkcją zapasów w przedsiębiorstwie jest zabezpieczenie ciągłości procesów gospodarczych. Zmniejszają one wrażliwość firmy na zakłócenia w procesie dostaw (opóźnienia dostaw) i inne nieprzewidywane, niekorzystne zdarzenia.

Zapasy zwiększają elastyczność przedsiębiorstwa względem klientów. Pozwalają bowiem na realizację zamówień w odpowiedniej ilości i w odpowiednim czasie, zgodnie z oczekiwaniami odbiorców.

Równocześnie w warunkach wysokiej inflacji pozwalają na uzyskanie dodatkowych korzyści związanych ze wzrostem cen zaopatrzeniowych. Tym korzystnym zjawiskom związanym z utrzymywaniem zapasów w przedsiębiorstwie towarzyszą określone koszty. Przedsiębiorstwo musi posiadać odpowiednie powierzchnie magazynowe, zatrudniać dodatkowych pracowników, ubezpieczać zapasy przed niekorzystnymi skutkami zdarzeń losowych, a przede wszystkim pozyskać dodatkowy kapitał niezbędny do sfinansowania zapasów. Koszty posiadania zapasów rosną w miarę wzrostu ich poziomu. Składają się na nie: a) koszty magazynowania związane z utrzymaniem powierzchni magazynowych (koszty amortyzacji, koszty utrzymania odpowiedniej temperatury, koszty konserwacji i remontów, podatek od nieruchomości magazynowych), zatrudnieniem robotników magazynowych (koszty wynagrodzeń i świadczeń na rzecz pracowników), zapewnieniem wymaganych warunków przechowywania zapasów, b) koszty ubezpieczenia zapasów magazynowych, 155 c) koszty ryzyka związane z możliwością powstania straty podczas przechowywania (np. zepsucie, utraty wartości użytkowej na skutek zmiany mody, itp.), d) koszty zamrożenia kapitału obrotowego, związane z jego wyłączeniem z innych potencjalnych zastosowań.

Kształtując poziom zapasów w firmie nie można ignorować skutków finansowych, które są z nimi związane. Jednostronne spojrzenie na zapasy (jedynie przez pryzmat ciągłości procesów gospodarczych) mogłoby doprowadzić w krótkim czasie do katastrofy finansowej przedsiębiorstwa. W zależności od rodzaju prowadzonej działalności w przedsiębiorstwach występują różne rodzaje zapasów. W firmach produkcyjnych są to na ogół zapasy materiałów i surowców (zapasy

przedprodukcyjne, gromadzone prze uruchomieniem procesów wytwórczych), zapasy wyrobów niezakończonych (zapasy produkcyjne, które tworzą produkty znajdujące się w procesie przetwarzania) i zapasy produktów gotowych (zapasy handlowe przeznaczone do sprzedaży, oczekujące w magazynie na klientów). W firmach usługowych występują na ogół tylko zapasy materiałowe, natomiast w firmach handlowych zapasy materiałowe i zapasy towarów. Zarządzanie zapasami musi być oparte na rachunku ekonomicznym, uwzględniającym korzyści i koszty posiadania zapasów. Te ostatnie rosną w miarę zwiększania stanu zapasów. Wzrost zapasów materiałowych i towarów powoduje zwiększenie jednorazowych zamówień i zmniejszenie częstotliwości dostaw. Oznacza to spadek kosztów związanych z pozyskiwaniem materiałów, surowców i towarów. Zamawiając większe partie materiałów czy towarów nabywca może uzyskać dodatkowe opusty cenowe, lepsze warunki płatności (np. dłuższe terminy zapłaty), ma większe możliwości wyboru tańszych środków transportowych. Ponadto spadają koszty manipulacyjne związane z samym procesem zamawiania i uzgadniania dostaw, takie jak koszty składania zamówień, przyjęcia materiałów lub towarów do magazynu, koszty prowadzenia ksiąg rachunkowych i ewidencjonowania dostaw, itp.. Równocześnie maleją prawdopodobne straty z tytułu ewentualnych przestojów produkcyjnych lub utraty klientów spowodowane brakami materiałów lub towarów. Oznacza to, że w miarę wzrostu wielkości zamówienia, koszty jego realizacji przypadające na jednostkę zapasu są niższe. Całkowite koszty zapasów materiałów i towarów składają się zatem z kosztów posiadania zapasów (Kpz) i kosztów realizacji zamówienia (Krz). Zarówno w jednej jak i w drugiej grupie kosztów występują pozycje zależne i niezależne od wielkości jednorazowej dostawy (jednorazowego zamówienia). Na przykład koszty utrzymania powierzchni magazynowej (amortyzacja, podatek od nieruchomości, itp.) mają charakter kosztów stałych niezależnych od wielkości dostaw. Z kolei koszty kapitałowe, ubezpieczenia zapasów, itp. rosną w miarę wzrostu ich poziomu.

W grupie kosztów realizacji zamówienia stały 156 charakter (niezależny od wielkości jednorazowego zamówienia) mają koszty manipulacyjne. Zarządzanie zapasami materiałów i towarów polega na takim ukształtowaniu ich poziomu, by łączne koszty utrzymywania zapasów (Kuz) (koszty posiadania zapasów i koszty realizacji zamówienia) były jak najniższe. = + →min Kuz K pz Krz

Cel ten osiąga się w wyniku optymalizacji wielkości jednorazowych dostaw (zamówień). Wielkość tę można obliczyć korzystając z następującego wzoru: juz rz k Q k Dopt ⋅ ⋅ = 2 gdzie: Dopt - optymalna wielkość dostawy materiałów lub towarów w jednostkach naturalnych, Q - wielkość zapotrzebowania na materiały lub towary w okresie w jednostkach naturalnych, krz - koszty realizacji jednorazowej dostawy, kjuz - koszty utrzymania jednostki zapasu w magazynie.

Powyższy wzór oparty jest na upraszczających założeniach dotyczących: równomierności zużycia zapasów w czasie, brak ograniczeń w wyborze terminu dostawy, sposobu finansowania zakupów, w zakresie powierzchni magazynowej, stałości kosztów realizacji jednorazowej dostawy, brak opustów cenowych, zmienności kosztów posiadania zapasów, itp. Z matematycznego punktu widzenia istnieje możliwość urealnienia powyższych założeń, z tym tylko, że formuła obliczeniowa ulegnie znacznemu skomplikowaniu, a otrzymany wynik na ogół nie różni się znacząco od tego, który otrzymujemy w oparciu o formułę uproszczoną. Znając optymalną wielkość dostawy można obliczyć optymalną liczbę dostaw (nopt) oraz optymalną częstotliwość dostaw (Copt), przez którą rozumie się liczbę dni dzielącą dwie kolejne dostawy. opt opt D Q n = ; opt opt n T C = lub T Q D C opt opt = ⋅ gdzie: T - długość analizowanego okresu w dniach.

Przykład 4.1. Przedsiębiorstwo wytwarza rocznie 1000 t. wyrobów metalowych, do produkcji których zużywa 1100 t. stali. Określić optymalną wielkość dostawy stali, optymalną liczbę dostaw w roku i częstotliwość dostaw w dniach roboczych, jeżeli koszt jednej dostawy wynosi 1500 zł, zaś koszt utrzymania zapasu 1 t. stali szacuje się na 72 zł. Rok liczy 252 dni robocze....