Biblia - informacje zebrane PDF

Preview

Summary

Bardzo fajnie i ciekawe notatki z historii literatury polskiej!...

Description

qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcv TRADYCJE ANTYCZNE I BIBLIJNE BIBLIA bnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwe rtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopa sdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuio pasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghj klzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiop asdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty Autor: Małgorzata Grzelewska Materiały częściowo brane od Flere Za wszelkie usterki autor nie odpowiada

TRADYCJE ANTYCZNE I BIBLIJNE ks. prof. dr hab. Marek Starowieyski WYKŁAD 1. 19.02.2008 1. BIBLIA (nazwa) l.mn.od bibljon (księga)=> Byblon (miasto fenickie) Świderkówna- księgi, księgozbiór. Zbiór utworów starego i nowego testamentu. Zawiera wszystkie gatunki literackie: -poemat -dialog filozoficzny -aforyzm -pieśń -hymn -psalm -przypowieść -list łac. testament=> hebr. Berit (przymierze- układ wiążący dla dwóch stron) 2. PISMO ŚWIĘTE Biblie katolickie Biblie niekatolickie

STARY TESTAMENT- chrześcijański i żydowski Nowy Testament - chrześcijański

3. STARY TESTAMENT Pięcioksiąg Mojżesza – Tora Księgi historyczne Księgi dydaktyczno-poetyckie Księgi prorockie 4. ŻYDOWSKIE PISMO ŚWIĘTE: PRAWO-TORA PROROCY a. Te księgi, które my nazywamy historycznymi b. Prorocy drudzy Pisma Księgi dydaktyczne : św. Jana, Jakuba, Piotra W piśmie protestanckim jest tylko 39 ksiąg 5. SEPTUAGINTA -przekład na język grecki III-II wiek p.n.e,70 mędrców tłumaczyło ją przez 70 dni. Bardzo ważny dokument . Odrzucony przez Żydów. Liczyła 47 ksiąg. Została przyjęta przez chrześcijan na Soborze Trydenckim(1545-1563) 6. KSIĘGI DEUTEROKANONICZNE Przez pierwsze wieki chrześcijaństwa istniały obok siebie dwa kanony ksiąg Starego Testamentu: pierwszy - ścisły kanon faryzejski, którego akceptację przez judaizm podkreślili rabini pod koniec I wieku, oraz drugi kanon "aleksandryjski" Septuaginty, szerszy o siedem ksiąg. Księgi deuterokanoniczne są to właśnie księgi "drugiego kanonu" (1 i 2 Mch, Mdr, Syr, Tb, Jdt, Ba oraz fragmenty Księgi Daniela: 3,24-90 i rozdziały 13 - 14 i greckie fragmenty księgi Estery). Od początków chrześcijaństwa wszczynano też regularnie spory o kanon ksiąg natchnionych

2

- co zmuszało Kościół do orzeczeń w tej materii. Księgi deuterokanoniczne to księgi Pisma Świętego, które nie zachowały się w języku hebrajskim i zostały wykluczone z kanonu hebrajskiego przez rabinistycznych uczonych zebranych w latach 90-95 w Jamni (Yavne) - w trosce o ortodoksję judaizmu, zagrożonego (jak mogło się wydawać...) m.in. szybkim rozwojem chrześcijaństwa, używającego Septuaginty z równi ze ścisłym kanonem faryzejskim. Z wyjątkiem księgi Syracha powstawały one w języku hebrajskim lub aramejskim, jednak oryginalne wersje językowe zaginęły i dzisiaj dysponujemy tylko ich greckimi przekładami z okresu między III a I wiekiem p.n.e. (Septuaginta). Ponieważ w II i III wieku doszło do kilku polemik związanych z używanym kanonem Starego Testamentu, orzeczono w IV wieku równoprawność ksiąg pierwszego i drugiego kanonu ("protokanonicznych" i "deuterokanonicznych" - synod w Hipponie, 3 sobór w Kartaginie). Do bardziej kategorycznych orzeczeń w sprawie kanonu doszło w XVI wieku podczas Soboru Trydenckiego w reakcji na Reformację, która przyjęła kanon hebrajski (choć - niekonsekwentnie - kolejność ksiąg taką, jak w Septuagincie; jest więc w protestanckich edycjach Biblii o siedem ksiąg mniej: nie 46, lecz tylko 39). Zostają przyjęte przez Lutra. Odrzucił tylko te, które mają niepewne pochodzenie. 7. I/II w.- ewangelie listy pawłowe. Uważane są za księgi, które są odpowiednikami ksiąg starego testamentu. 8. WYDANIA PISM ŚWIĘTYCH: Wydania naukowe: Biblia Tysiąclecia, 3 tomowa Biblia Poznańska, Tysiąclecia z większym komentarzem – Jerozolimska, Warszawsko-Praska, protestanckie- bible society. Tłumaczenia artystyczne(tylko poszczególne księgi) Psałterz: Staff, Kochanowski, Karpiński Roman Brandsteater Miłosz- niektóre Witwicki 9. Biblia jest zbiorem wielu ksiąg. Dlatego też napisana jest w wielu językach: Stary testament – hebrajski - aramejski – tym językiem mówił Jezus - grecki Nowy testament- grecki Ewangelia św. Mateusza- napisana po aramejsku, ale zagubiona. Hebrajski- jest to język semicki. Dwie warstwy- górna i dolna. Język hebrajski był niezwokalizowany- same spółgłoski. W IX w. masoreci, zwokalizowali pismo święte Grecki- pisano pismem ciągłym. Rozdzielono słowa, wprowadzono interpunkcję. Napisane są wszystkie Majuskułą. Później wprowadzono kursywę (pismo biegnące). W IX w. wprowadzono minuskułe (małe i duże litery) . Papirus- był pierwszym materiałem. Egipt miał monopol na papirusy -pergaminowe kodeksy 10. CHRONOLOGIA UTWORÓW STAREGO I NOWEGO TESTAMENTU I w. p.n.e. - Księga mądrości XX/XIX w. –Abraham – najstarsza postać 19.18 w. – Patriarchowie – Księga Rodzaju

3

13/14 w –wyjście Mojżesza z Egiptu 13 w.- wyjście do Ziemi Obiecanej 11 w. p.n.e. - monarchia izraelska 10 w. Salomon – świątynia IX- Salomon dzieli królestwo na część północną- 720 r. Upadek tej części; południowa 589 – upadek 589- wielka niewola babilońska 400- wyzwolenie Żydów. Równocześnie powstaje diaspora V w. - odbudowa świątyni II w. - hellenizacja państwa Żydów, narzucenie obyczajów greckich 63- Pompejusz wkracza do Jerozolimy powstaje intertestamentalna hierarchia, która zawiera apokryfy 47 r. – wielka wspólnota Qumran i znalezienie najstarszych zwoi m.in. kodeks Izajasza!!! W okolicznych jaskiniach znaleziono w latach 1947-1956 liczne rękopisy z tego okresu, zwane od nazwy osady rękopisami z Qumran. Inicjatorem badania i publikowania zwojów był francuski archeolog i biblista, dominikanin Roland de Vaux. NOWY TESTAMENT 33 - ukrzyżowanie Chrystusa 36 - śmierć św. Szczepana 50 - Sobór Jerozolimski 45-67 - podróże św. Pawła 66-67 - śmierć św. Piotra i Pawła 67 - wybuch wojny żydowskiej 70 - zburzenie Jerozolimy 100 - śmierć ostatniego apostoła 120 – najstarszy fragment papirusu zawierający ewangelię  WYKŁAD 3. 26.02.08 KSIĘGI MOJŻESZOWE: Genesis Rdz Exodus Wj Leviticus Kpł Numeri Lb Deuteronomium Pwp Ostateczna redakcja Ksiąg Mojżeszowych nastąpiła w związku z wygnaniem babilońskim. Mają one kilka idei wiodący: 1. Naród wybrany- ród Abrahama zostaje specjalnie wybrany przez Boga Ziemia Obiecana- ziemia ta jest ich ziemią świętą. 2. PRZYMIERZE – Stare przymierze ( Stary Testament) oraz przymierze Boga z Noem, Abrahamem, Mojżeszem. 3. PRAWO- cała rzeczywistość - przykazania Boże

4

- przykazania dotyczące życia religijnego - prawo dotyczące życia małżeńskiego Prawo może być albo kazuistyczne albo nakazujące Deuteronomium- kodeks świętości. Miłość Boga i człowieka 4. IDEA WYJŚCIA KSIĘGA RODZAJU 1. Pierwsza część to 11 rozdziałów . Jest to tekst teologiczny. Przedstawione są podstawowe idee monoteistyczne 2. Część druga to rozdziały od 12. Przedstawia ona pierwotną historie. Archaiczna historia narodu historycznego. 3. Opis powstania świata jest HYMNEM. O wyraźniej budowie stroficznej. „i upłynął poranek i dzień trzeci”- refren 4. idea przewodnia: „na początku Bóg stworzył niebo i ziemię”-> akt stworzenia. Wszystko co istnieje jest dziełem Boga. 5. Dwa obrazy stworzenia człowieka. człowiek ma władze nad światem. Jest obrazem Boga, nosi go w sobie. Stworzył mężczyznę i kobietę, którzy mają być płodni i mają zaludnić ziemię. Bóg wziął proch z ziemi i tak stworzył człowieka. Dlatego też składamy się z prochu i ziemi - element materialny i element życia. Z Adama stworzył kobietę. 6. pochodzenie zła. Bardzo mocno podkreślone jest , że zło zostało powołane przez Boga malus (łac.) oznacza albo zło albo jabłko. 7. wypędzenie rodziców 8. Stopniowo następuje pewna degradacja świata 9. Po potopie następuje przymierze Boga z Noem. Znak przymierza; tęcza. 10. Wieża Babel: Opis degradacji ludzi, którzy chcą dostać się do Boga. Jest to wielka wieża, która chce zbliżyć ludzi do Boga. Jest to zarówno próba wyjaśnienia, że jest wiele języków. Babel oznacza poplątany.

HISTORYCZNE DZIEJE POSZCZEGÓLNYCH LUDZI 1. 2. 3. 4.

Abraham Izaak Jakub Józef i jego bracia

PATRIARCHOWIE

1. ABRAHAM- Uważany za ojca narodu żydowskiego. Powołany z ziemi pogańskiej (Mezopotamia) i na przejście do ziemi obiecanej. Dostaje od Boga ziemie Jordanu. 2. Lot- bratanek Abrahama. 3. Abraham, Sara, Lot. Miała miejsce wyprawa przeciwko Lotowi. Była to wyprawa królów. Abraham ze swoimi 318 poddanymi uwalnia Lota.

5

4. Zawarcie przymierza z Bogiem na zasadzie paktu. Bóg obiecał mu liczne potomstwo. Znakiem przymierza jest obrzezanie. 5. Gdy Abraham i jego małżonka Sara byli już starzy przyszli do niego ludzie, których nakarmił i napoił. Oni za to powiedzieli mu, że Sara porodzi syna. Narodził się Izaak. Jednak Abraham miał syna z niewolnicą, która to za dokuczanie Sarze zostaje wygnana. Bóg żąda od Abrahama złożenia Izaaka w ofierze. Jednak przed samym aktem zbrodni sam zapobiega temu. Abraham przed śmiercią wysyła sługę, aby przywiózł dla Izaaka żonę. Żoną Izaaka staje się Rebeka. BIBLIJNE PARY: Abraham – Sara Izaak – Rebeka 6. Rebeka rodzi dwóch synów bliźniaków Jakuba i Ezawa. Ezaw jest synem pierworodnym On staje się panem rodu Abrahamów. Jednak Rebeka wolała Jakuba i oszukała Abrahama i to on dostaje pierworodne błogosławieństwo od ojca i staje się panem klanu, a nie Ezaw.

WYKŁAD 5. 4.03.08 1. IZZAK  Rebeka rodzi bliźniaków: Jakuba i Łzawa (pierworodny)  Ezaw sprzedał swój tytuł pierworodztwa za miskę soczewicy  Matka faworyzuje Jakuba i gdy Izaak umiera i chce pobłogosławić Ezawa, matka wysyła gdzieś syna, a Jakub przebiera się i dostaje błogosławieństwo  Rozpoczyna się walka braci, Jakub ucieka, zarabia na swoją żonę, wraca z dwiema. 2. JAKUB  Wracają z żoną, Jakub ma wizję i widzi drabinę prowadzącą do nieba  Druga ciekawa scena: walka Jakuba z aniołem, nie wiadomo jak rozwiązać metaforę. 3.              

Józef Był wizjonerem Opowiedział braciom, że widział jak mu się kłaniali Narasta konflikt Józef zostaje wysłany do braci, którzy paśli owce, bracia go biją i wrzucają do studni. Ostatecznie sprzedają go kupcom za 30 srebrników Zostaje zawieziony do Egiptu i sprzedany do niewoli. Zdobywa coraz lepsze funkcje na służbie u Putyfara Zakochuje się nim żona Putyfara, on ucieka. Faraon ma sny, których nikt nie rozumie Józef te sny wyjaśnia, faraon go mianuje nadzorcą dóbr Romans grecko- żydowski-> „ Józej i Asenet ” (apokryf) Józef w Egipcie żeni się z Asenet Gdy nadchodzą lata chude, Jakub wysyła synów po zboże do Egiptu Przy drugim pobycie braci, Józef daje się im rozpoznać („Jam jest Józef wasz brat”)

6

Bracia osiedlają się w Egipcie, jest to odbicie rzeczywistej inwazji ludów pustyni na Egipt  Józef umiera i każe, by jego ciało pogrzebano w Ziemi Obiecanej.



4. MOJŻESZ                       

Opowiadają o nim 3 dalsze księgi Mówimy o religii mojżeszowej i Pięcioksięgu Mojżesza Przychodzi nowy faraon, który nienawidzi Żydów Wszystkie dzieci płci męskiej mają zostać zabite Matka Mojżesza plecie koszyk z papirusu i wysyła w nim Mojżesza Nilem Odnajduje go jedna z nałożnic faraona i Mojżesz wychowuje się na dworze. Mojżesz ucieka z Egiptu, bo zabił Egipcjanina Żeni się po przekroczeniu Morza Czerwonego z kobietą z rodziny pasterskiej Motyw płonącego krzaka, Jahwe każe Mojżeszowi wyprowadzić lud z Egiptu Mojżesz nie umiał przemawiać, jąkał się, więc miał mu towarzyszyć jego brat Aaron Mojżesz żąda od faraona, by wypuścił lud żydowski Bóg zsyła plagi egipskie, ostatnia plaga to śmierć pierworodnych synów, aniołniszczyciel ominie domy pomazane krwią baranka Faraon zezwala na wyjście, żydzi wyruszają Nie idą najprostszą drogą; faraon się rozmyśla i wyrusza z siłami, by wrócić Żydów Następuje dramatyczne przejście przez Morze Czerwone, a raczej jego odnogę, która zostaje osuszona przez wiatr od pustyni Wydanie jest wspomniane podczas święta Paschy Rozpoczyna się wędrówka przez pustynię Dochodzą do świętej góry, Mojżesz na nią wstępuje i otrzymuje od Boga 10 przykazań i prawo Dalsza wędrówka tęsknota za Egiptem Gdy Mojżesz odchodzi na górę Synaj Aaron każe odlać złotego cielca Mojżesz schodzi z góry, rozbija tablicę i każe zniszczyć cielca Gdy ludzie nie mają czego pić, Mojżesz uderza laską w ziemię i wytryskuje źródło Gdy nie mają jedzenia, z nieba spada manna WYKŁAD 7 HISTORIA NARODU WYBRANEGO 11.03.08      

Jordan granicą Ziemi Obiecanej, Żydzi przekraczają go z Jozuem Zdobycie Jerycha: zwiadowcy udają się do miasta i trafiają do domu publicznego, ratuje ich od mieszkańców Rahab w zamian za ocalenie jej domu, mury Jerycha rozpadają się dzięki graniu trąb (tak naprawdę miasto nawiedziło trzęsienie ziemi) Podczaj walki z pewnymi plemionami, Jozue kazał słońcu stanąć Następuje zdobycie ziemi przez Jozuego Jozue dzieli ziemię na 12 plemion (tworzyło je 12 synów Jakuba) Wiadomości historyczne o dziejach Izraela czerpiemy z: o historii prorockich (prorocy starsi: Ks. Jozuego, Ks. Sędziów I i II, Ks. Samuela I i II Ks. Królewskie) o Księgi te pokazują rozwój monarchii i jej upadek, aż do upadku Izraela, historię słów Pańskich, historię kultu i Arki Przymierza oraz świątyni

7





o Dwie Ks. Kronik: zaliczane do zwojów, skupiają się na dynastii Dawida, dziejach państwa Judy, w 2 nast. księgach hist. odbudowanie świątyni Ks. Sędziów o Jozue umiera, 12 plemion zostaje rozrzuconych pośród różnych narodów o Wielkie odstępstwo od wiary w jednego Boga o Przychodzą nieszczęścia o Bóg powołuje sędziego (lub sędzinę), który staje a czele narodu i go wyzwala o Okres ten trwa około 150 lat o Deborah, Barak, Gedeon, Jefte (ofiarowuje Bogu córkę, bo obiecał, że ofiaruje to, co pierwsze zobaczy po powrocie do domu), Samson i Dalila wydobywa siły Samsona , która jest przyrzeczenie Bogu, że nie zetnie włosów, ścinają mu włosy i oślepiają go; potem zabija całą starszyznę filistyńską. o Ks. Sędziów pokazuje ewaluowanie ku idei królestwa Ks. Ruth o Historia wiernej synowej, która pozostaje ze swoją teściową do końca o Ruth jest w genealogii Jezusa

Ks. Królewskie o Mają one 4 wielkich bohaterów: Samuela, Saula, Dawida i Salomona 1) Samuel: a. Najpierw służył w świątyni, potem został sędzią b. To on wyświęcił pierwszego króla-Saula 2) Saul a. Powołany przez Boga b. Saul stoi wobec ogromnej potęgi Filistynów c. Saul najpierw wygrywa , ale gdy odwraca się od swego powołania, zaczynają się niepowodzenia d. walka Filistyna Goliata z Dawidem e. Dawid pierwszym strzałem z procy zabija Goliata f. W Saulu budzi się zazdrość g. przykład doskonałej przyjaźni Dawida i Jonatana, syna Saula h. Następuje wojna totalna z Filistynami, Saul przegrywa i. Saul udaje się do wróżki, aby przywołała ducha Samuela j. Saul słyszy, że jest niewinny, idzie więc walczyć i ginie wraz z Jonatanem 3) Dawid a. Zostaje królem b. Umacnia państwo Izrael c. Musi znaleźć stolicę, Jerozolima jest jednak nie do zdobycia d. Zdobywa ją Dawid e. Dawid pragnie zbudować świątynie, ale głos proroka Natana mówi, że jest człowiekiem krwawych rąk i jego syn zbuduje świątynię; z rodu Dawida ma też zrodzić się Mesjasz (babką Dawida była Ruth) f. Pretendentem do tronu był Absalom, który zbuntował się przeciwko ojcu g. Absalom ginie w walce z wojskami ojca 

8

4) Salomon a. Zostaje namaszczony dzięki prorokowi b. rozpoczyna budowę świątyni c. wybitny intelektualista, bardzo mądry d. sąd salomonowy e. przybywa do niego królowa Saby f. królowa słuchała Salomona, ze związku narodził się syn Melonik(?) g. królowa wraca z synem do Etiopii h. syn gdy dorasta, wyrusza do Jerozolimy, wtedy ginie Arka Przymierza i. Salomon wprowadza kultury obce do Jerozolimy j. Gdy Salomon umiera, pojawia się problem bo został tylko bezczelny syn Roboam k. Następuje podział Izraela na dwa królestwa: 1) królestwo płd. Judy z Jerozolimą 2)królestwo płn. Z Samarią l. Historia paralelna obu państw m. Pojawiają się dwaj wielcy prorocy: Eliasz i jego uczeń Elizeusz n. Eliasz zostaje zabrany na rydwanie do nieba o. Elizeusz też walczył z kultem bogów pogańskich p. państwa walczą między sobą q. w 722 zostaje zniszczona Samaria i państwo północy r. państwo południowe idzie ku klęsce s. 586 r. p.n.e. kończy się królestwom upada świątynia - Żydzi wywiezieni do Babilonu

WYKŁAD 9    

Wygnanie Heliodora z świątyni- Rafael Po upadku Jerozolimy skończyły się dwie rzeczy: świątynia i Królestwo. Abidzi – ważna rola w przekazywaniu tradycji ustnej w starożytnych kulturach Pięcioksiąg został ostatecznie zrealizowany podczas niewoli babilońskiej bo wtedy była potrzebna księga

Ezechiel - Życie i nauczanie: Prorok Ezechiel pochodził najprawdopodobniej z rodziny kapłańskiej i sam był kapłanem. Data i miejsce urodzenia nie są znane. Mieszkał w Jerozolimie lub w jej okolicach, a więc prawdopodobnie w młodości spotykał proroka Jeremiasza lub przynajmniej znał jego naukę. Wprawdzie w swojej księdze nigdzie nie wspomina Jeremiasza, ale niektóre rysy jego nauczania wykazują wpływ proroka z Anatot, a poprzez niego wpływ Ozeasza. Ezechiel był osobą zaangażowaną w sprawy polityczne i religijne Izraela, o czym może świadczyć fakt, iż w 597 p.n.e. został uprowadzony wraz z dworem króla Jojakima do Babilonii, gdzie osiadł w Tell-Abib. Data i miejsce jego śmierci nie są znane. Ok. 592 r. p.n.e. został powołany na proroka i swój urząd sprawował do ok. 570 r. p.n.e. Ezechiel, jak i jego poprzednicy prorocy, śledził wydarzenia polityczne. Odnotowuje to w swym dziele: ze sceny politycznej ustąpiła Asyria (Ez 32,22 n.), a Palestyna znalazła się w strefie wpływów Babilonii i Egiptu. Królestwo Judy, zagrożone przez Babilończyków szukało bezskutecznie pomocy u Egipcjan (Ez 17, 1 nn.; 30,20 nn.). W tym czasie, czyli w pierwszym okresie działalności (aż do 598 r.), prorok krytykował i piętnował wady ziomków i

9

zapowiadał kary Boże aż do zniszczenia Królestwa Judzkiego włącznie. Na wygnaniu pocieszał i zapowiadał odrodzenie Izraela (Ez 34-37), a także mówił o nadejściu nowej rzeczywistości w czasach eschatologicznych (Ez 38-48). Posiadał wiedzę z zakresu historii i zagadnień społeczno-politycznych. Odnotował ruchy wojsk Nabuchodonozora (Ez 21,23 nn.). Wiedział również o wrogim nastawieniu i postępowaniu narodów ościennych, Ammonitów (Ez 25,2 nn.) i Edomitów (Ez 25, 12 nn.) Śledził na bieżąco wydarzenia zachodzące w ojczyźnie. Obok tej wiedzy o charakterze historycznym, stykamy się u niego ze znajomością tradycji o charakterze mitologicznym czy baśniowym (Ez 16,1 nn.; 28,11 nn.; 31,1 nn.) Wykorzystanie tego materiału i połączenie go z innymi elementami przepowiadania są charakterystyczne dla Ezechiela i świadczą o jego wielkiej sile twórczej. Znał także przekazy dotyczące tradycji historio-zbawczej i sakralno-prawnej. Największy wpływ wywarł na jego myśl i nauczanie pobyt na wygnaniu. Przywiązany całym sercem i umysłem do tradycji narodowych i rodzinnych, myślał i pisał o swojej ojczyźnie. Wywodząc się z rodziny kapłańskiej, Ezechiel z wielką czcią odnosił się do kultu świątynnego, którego niestety nie mógł sprawować na obczyźnie. Uważał się za stróża Izraela i duszpasterza, którego posługiwanie i cierpienie miały być znakiem dla Izraelitów. Jego idee wywarły wpływ na hagiografów Starego i Nowego Testamentu oraz na wspólnotę z Qumran. Uważa się go za ojca judaizmu, bo Żydzi przejęli wiele z jego idei, np. troskę o kult świątyni i Tory, o świętość itp. Księga Ezechiela powstała już po przesiedleniu. Została napisana w języku hebrajskim, głównie prozą. Odróżnia ją od innych ksiąg prorockich Starego Testamentu logiczny i chronologiczny układ treści. Mimo iż prorok nie mógł służyć w świątyni z powodu niewoli, Księga Ezechiela ma bardzo kapłański charakter - znajdują się w niej liczne widzenia i proroctwa związane z samą świątynią. Prorok piętnuje w księdze niewierność Izraela i zapowia...