CERVONE, PERVIN - OSOBOWOŚĆ: TEORIA I BADANIA. ROZDZIAŁ 1 PDF

Preview

Summary

Download CERVONE, PERVIN - OSOBOWOŚĆ: TEORIA I BADANIA. ROZDZIAŁ 1 PDF

Description

CERVONE, PERVIN - OSOBOWOŚĆ: TEORIA I BADANIA. ROZDZIAŁ 1 5 celów do zrealizowania przez teoretyka osobowości: 1) Obserwacja spełniająca kryteria naukowości - badania na dużej, wewnętrznie zróżnicowane populacji - obiektywizm (eliminacja przeświadczeń i stereotypów); jasna instrukcja, aby inny badacz w taki sam sposób mógł przeprowadzić badanie - specyfi czne narzędzia - metodologia badań osobowości 2) Teoria - usystematyzowana Psycholog musi odnieść nawzajem do siebie swe poglądy w sposób logiczny i spójny. 3) Teoria - sprawdzalna „Dowiedź tego!”. Psycholog osobowości musi formułować takie teoretyczne poglądy, które mogą być sprawdzone dzięki obiektywnym naukowym danym. 4) Teoria - o szerokim zakresie obowiązywalności Psychologowie osobowości muszą myśleć o wszystkich cechach ludzkiej osobowości, a nie w sposób selektywny jak to zazwyczaj robią ludzie. Teoria osobowości powinna uwzględniać wszystkie znaczące aspekty ludzi. 5) Zastosowania: od teorii do praktyki Przekład teoretycznych poglądów na skuteczne zastosowania Psychologia osobowości podejmuje trzy sprawy, które trudno pogodzić ze sobą: - to, co wspólne wszystkim ludziom - uniwersalne właściwości natury ludzkiej - zróżnicowane indywidualnie - jak ludzie różnią się między sobą - jednostkową niepowtarzalność - jak wyjaśnić ją w sposób naukowy Osobowość odnosi się do cech psychologicznych, które przyczyniają się do [względnie] trwałych i wyróżniających daną jednostkę wzorców odczuwania, myślenia i zachowania. TEORIA OSOBOWOŚCI - PYTANIA NA TEMAT LUDZI: CO? JAK? DLACZEGO? CO? Właściwości danej osoby i organizacja ich wzajemnych relacji. JAK? Determinanty osobowo ś ci danej osoby np czynniki genetyczne, ś rodowisko, doświadczenia itd. DLACZEGO? Przyczyny zachowania jednostki i racje stojące za tym zachowaniem (motywacja) ODPOWIEDZI NA PYTANIA DOTYCZĄCE LUDZI, SPEŁNIAJĄCE KRYTERIUM NAUKOWOŚCI: ROZUMIENIE STRUKTUR, DYNAMIKI, ROZWOJU I ZMIANY BĘDACEJ EFEKTEM TERAPII By odpowiedzieć na pytania co, jak i dlaczego?, psychologowie osobowości podejmują zwykle cztery różne zaganiana: • Struktury osobowości - podstawowych jednostek czy elementów strukturalnych osobowości - jednostki analizy - cecha, typ, system - hierarchia - cechy niższego rzędu są formą ujawniania się właściwości rzędy wyższego np bycie punktualnym stanowi pewną formę bycia sumiennym • Dynamiki osobowości - dynamicznych aspektów osobowości, w tym motywacji, emocji i działania

• Wzrastania i rozwoju - jak rozwijamy się, stając się niepowtarzalną osobą, jaką jest każdy z nas - natura, geny, temperament, ewolucja, mózg po narodzeniu nie jest tabula rasa, - determinanty środowiskowe - kultura, klasa społeczna, rodzina, rówieśnicy • Zaburzeń i zmiany zachowania - jak ludzie się zmieniają i dlaczego niekiedy stawiają opór zmianom lub nie mogą się zmienić Filozoficzne ujecie osoby - człowiek jako racjonalny wykonawca działań - człowiek jako zwierzę - metafora komputerowa/roboty Wewnętrzne i zewnętrzne determinanty zachowania Freud vs Skinner Freud: jesteśmy kontrolowani przez wewnętrzne siły (procesy nieświadome) Skinner: „to nie człowiek oddziałuje na świat, lecz świat na człowieka” (czynniki środowiskowe) Sytuacyjna i czasowa spójność zachowania „Żaden z teoretyków osobowości nie uważa, że można położyć się spać jako ekstrawertyk i obudzić na drugi dzień rano jako introwertyk” Jedność przeżywania i działania oraz obraz siebie Nasze psychologiczne przeżycia odznacza się, na ogół, zintegrowaniem i koherencją. Psychika jako złożony system. Jego części są połączone ze sobą, a wzorce tego wzajemnego połączenia umożliwiają funkcjonowanie z łożonego z wielu rozmaitych części systemu w sposób uporządkowany i koherentny. Zmieniające się stany świadomości i pojęcie nieświadomości Mimo iż liczne fragmenty życia odgrywają się poza świadomością, występuje również zjawisko świadomej autorefleksji np przy podejmowaniu ważnych życiowych decyzji. Wpływ przeszłości, teraźniejszości i przyszłości na zachowanie Najważniejsza do zrozumienia zachowania jest teraźniejszość, jednak może ona wynikać z przeszłych lub przyszłych zdarzeń. FUNKCJE TEORII OSOBOWOŚCI A. Porządkowanie istniejących informacji B. Generowanie nowego poznania spraw ważnych (wiedzy) C. Ustalanie zakresu dalszych badań TEORIE OSOBOWOŚCI 1) Teoria psychodynamiczna (psychoanaliza) - Zygmunt Freud - siły psychiczne ukierunkowane są na zaspokojenie podstawowych potrzeb organizmu - konflikt pragnienia biologiczne - ograniczenia spoleczne - psychika traktowana jest jako twór złożony z systemów pełniących różne funkcje - ogromne znaczenie procesów nieświadomych

2) Teorie fenomenologiczne - skupiają się na świadomym doświadczaniu przez ludzi świata, który ich otacza - oprócz motywów biologicznych występują „wyższe” motywy, obejmujące motywację rozwoju osobistego i samospełnienia - „wyższe” motywy > zwierzęce popędy - większy nacisk na „ja” oraz na jego zrozumienie i koherencję 3) Podejście cechowe - rzetelne narzędzia pomiaru zróżnicowania indywidualnego - wskazanie najważniejszych fragmentów tego zróżnicowania 4) Biologiczne podstawy osobowości - genetyczna baza cech osobowości - odkrycie struktur mózgu odpowiedzialnych za różnice indywidualne 5) Behawioryzm - zachowanie to wynik uczenia się - system kar i nagród - zmiany w stylu zachowania - ostateczną przyczyną zachowania jest środowisko 6) Teoria konstruktów osobistych - subiektywne poglądy lub konstrukty wykorzystywane przez ludzi służą do interpretowania środowiska - różna interpretacja świata różnych ludzi 7) Teoria społeczno-poznawcza - jej zwolennicy badają osobowość analizując procesy myślowe - bada szczegółowo układy społeczne, w których ludzie nabywają wiedzę, umiejętności i przekonania - wzajemne interakcje ludzi i środowiska - samoregulacja...