Emotions. Ένας κόσμος συναισθημάτων PDF

Preview

Summary

εmotions ένας κόσμος συναισθημάτων εmotions ένας κόσμος συναισθημάτων H έκθεση αποτελεί πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση και συνδιοργανώνεται με το Μουσείο της Ακρόπολης. Η έκθεση εmotions, ένας κόσμος συναισθημάτων αποτελεί πρωτοβουλία του Iδρύματος Ωνάση και συνδιοργανώνεται με το Μουσείο της Ακρόπ...

Description

Επιμέλεια τόμου:

εmotions ένας κόσμος συναισθημάτων

Άγγελος Χανιώτης Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών Institute for Advanced Study, Princeton

Επιμέλεια: Άγγελος Χανιώτης, Νικόλαος Καλτσάς, Ιωάννης Μυλωνόπουλος Κείμενα: Μιμίκα Γιαννοπούλου, Ανθή Δίπλα, Νικόλαος Καλτσάς, David Konstan, Joseph E. LeDoux, Ιωάννης Μυλωνόπουλος, Barbara H. Rosenwein. Άγγελος Χανιώτης

Νικόλαος Καλτσάς Επίτιμος Διευθυντής Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

H έκθεση αποτελεί πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση και συνδιοργανώνεται με το Μουσείο της Ακρόπολης.

εmotions ένας κόσμος συναισθημάτων

Ιωάννης Μυλωνόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης, Αρχιτεκτονικής και Αρχαιολογίας Columbia University, Νew Υork

Τα συναισθήματα διαπερνούν κάθε όψη της ζωής μας. Συνδέονται με τη μνήμη, την προσοχή, τη νόηση και τη λήψη αποφάσεων και καθορίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις, την προσωπική ζωή, τη δημόσια σφαίρα και τη θρησκευτική λατρεία. Τα συναισθήματα είχαν καίρια σημασία και στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, καθώς οι Έλληνες διανοούμενοι ήταν οι πρώτοι στον δυτικό κόσμο που διαμόρφωσαν θεωρίες για τα συναισθήματα.

εmotions

ένας κόσμος συναισθημάτων

O κατάλογος “εmotions ένας κόσμος συναισθημάτων” εξοικειώνει τον αναγνώστη με τα συναισθήματα στην αρχαία Ελλάδα, πανταχού παρόντα στον πολιτισμό και στην καθημερινή ζωή, ενώ αναδεικνύει τη σημασία τους για την κατανόηση της ελληνικής τέχνης, λογοτεχνίας, ιστορίας, πολιτικής ζωής, κοινωνίας και θρησκείας. Αποκαλύπτει πώς βιώνονται, εκφράζονται και γεννιούνται τα συναισθήματα, πώς ελέγχονται ή μας υποδουλώνουν, πώς χειραγωγούνται ή αξιολογούνται. Ελπίζουμε πως αυτός ο κατάλογος θα πυροδοτήσει σκέψεις για τη σημασία των συναισθημάτων στον κόσμο μας και θα καταδείξει γιατί η μελέτη των συναισθημάτων στην Κλασική Αρχαιότητα μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα το σύγχρονο κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Ο κατάλογος συνοδεύει την ομώνυμη έκθεση στο Μουσείο της Ακρόπολης και είναι επανέκδοση στα ελληνικά του καταλόγου που εκδόθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης “A World of Emotions: Ancient Greece, 700 B.C.-200 A.D.” που πραγματοποιήθηκε στο Onassis Cultural Center στη Νέα Υόρκη.

εmotions

ένας κόσμος συναισθημάτων

H έκθεση αποτελεί πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση και συνδιοργανώνεται με το Μουσείο της Ακρόπολης.

Η έκθεση εmotions, ένας κόσμος συναισθημάτων αποτελεί πρωτοβουλία του Iδρύματος Ωνάση και συνδιοργανώνεται με το Μουσείο της Ακρόπολης. Η εν λόγω έκθεση, με τον τίτλο A World of Emotions: Ancient Greece, 700 B.C.-200 A.D., παρουσιάστηκε στο Onassis Cultural Center στη Νέα Υόρκη από τις 9 Μαρτίου μέχρι τις 24 Ιουνίου 2017. O παρών κατάλογος εmotions, ένας κόσμος συναισθημάτων αποτελεί έκδοση στα ελληνικά του καταλόγου που εκδόθηκε στα πλαίσια της έκθεσης με τον τίτλο A World of Emotions: Ancient Greece, 700 B.C.-200 A.D., που πραγματοποιήθηκε στο Onassis Cultural Center στη Νέα Υόρκη και συνοδεύει την ομώνυμη έκθεση στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Επιμέλεια Έκθεσης

Έκθεση στη Νέα Υόρκη

Μουσείο Ακρόπολης

Ομάδα Ιδρύματος Ωνάση

Επιμέλεια Καταλόγου

Ιδέα και Διεύθυνση

Γενικός Συντονισμός Δημήτριος Παντερμαλής

Χάρης Γκίζας Προϊστάμενος Οικονομικών Υπηρεσιών

Αμάλια Κοσμετάτου

Επιστημονική Επιμέλεια Άγγελος Χανιώτης Νικόλαος Καλτσάς Ιωάννης Μυλωνόπουλος

Δημήτρης Δρίβας Υπεύθυνος Επικοινωνίας Ιδρύματος Ωνάση

Άγγελος Χανιώτης Νικόλαος Καλτσάς Ιωάννης Μυλωνόπουλος

Αρχιτεκτονική Μελέτη Ελένη Σπάρτση Ομάδα Εργασίας Δημήτριος Παντερμαλής Σταματία Ελευθεράτου Νίκη Δόλλη Δημήτρης Μαραζιώτης Κώστας Βασιλειάδης Δανάη Ζαούση Υποστήριξη Ιωάννα Μπουγάτσου Άννα Βλαχάκη Ειρήνη Καρρά Λυδία Αντωνία Τρακατέλλη Ανάρτηση-στήριξη εκθεμάτων Δημήτρης Μαραζιώτης Κώστας Βασιλειάδης Μαρία Γαβρινιώτη Δημήτρης Κιλκής Δημήτρης Μαγκαφάς Βασιλική Ραχιώτη Ιωάννα Φαρμάκη Video Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης Κατασκευές – φωτισμοί – γραφιστικά Δημήτρης Μαρκάκος Μεταφορές Αρχαιοτήτων MΟVE ART A.E.

Αλέξανδρος Μωρέλλας Υπεύθυνος Τύπου Ιδρύματος Ωνάση Αφροδίτη Παναγιωτάκου Διευθύντρια Πολιτισμού Ιδρύματος Ωνάση Χαρά Σύρου Συντονίστρια Έργου Έφη Τσιότσιου Εκτελεστική Διευθύντρια Γραφείου Αθηνών ΑΡΙΟΝΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε., Αντιπροσώπου του Ιδρύματος Ωνάση στην Ελλάδα

Συντονισμός εργασιών Frédérique Baltzinger Μεταφράσεις Αγγελική Κοσμοπούλου (κείμενα R. Casagrande-Kim, D. Konstan, J. LeDoux, B. Rosenwein) Τυπογραφική Επιμέλεια Αγγελική Κοσμοπούλου Σχεδιασμός Λευτέρης Ακρίβος Βeetroot Σχεδιασμός εξωφύλου Φλωρέττα Μανδηλαρά

Frédérique Baltzinger Συντονίστρια Έργου

Φωτογραφίες Ορέστης Κουράκης Κώστας Ξενικάκης

Κανέλλα Ψυχογυιού Στέλεχος Τμήματος Επικοινωνίας

Διαχωρισμοί και Εκτύπωση Color Νetwork Μον. Ε.Π.Ε.

Επιμελητές Άγγελος Χανιώτης Νικόλαος Καλτσάς Ιωάννης Μυλωνόπουλος Διαχείριση Έκθεσης Roberta Casagrande-Kim Επιστημονικοί Βοηθοί Roberta Casagrande-Kim Μιμίκα Γιαννοπούλου Σχεδιασμός Έκθεσης Daniel Kershaw Γραφιστικός Σχεδιασμός Sophia Geronimus Σχεδιασμός Φώτων David Clinard Προθήκες Contour Woodworks

Κατάλογος Έκθεσης Επιμέλεια Άγγελος Χανιώτης Νικόλαος Καλτσάς Ιωάννης Μυλωνόπουλος Διαχείριση Έργου Roberta Casagrande-Kim Τυπογραφική Επιμέλεια Mary Cason Μετάφραση Valerie Nunn Σχεδιασμός Sophia Geronimus Φωτογράφοι Ορέστης Κουράκης Κώστας Ξενικάκης

Έκδοση της ΑΡΙΟΝΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. αντιπροσώπου στην Ελλάδα του Ιδρύματος Ωνάση Η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου με ή χωρίς αμοιβή με οποιονδήποτε τρόπο τμηματικά ή περιληπτικά, η αποθήκευσή του σε βάση δεδομένων, η αναμετάδοσή του σε ηλεκτρονική ή οιαδήποτε άλλη μορφή χωρίς γραπτή άδεια της ΑΡΙΟΝΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. © 2017 ΑΡΙΟΝΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. αντιπροσώπου στην Ελλάδα του Ιδρύματος Ωνάση ISBN: 978-960-99774-6-3 www.onassis.org Εκτυπώθηκε στην Ελλάδα.

Παραχωρήσεις Μουσείων ΕΛΛΑΔΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

ΒΑΤΙΚΑΝΟ Città del Vaticano, Musei Vaticani ΓΑΛΛΙΑ



Αθήνα, Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμεικού



Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο



Αθήνα, Επιγραφικό και Νομισματικό Μουσείο



Αθήνα, Μουσείο Ακρόπολης



Αθήνα, Μουσείο Αρχαίας Αγοράς



Αχαρναί, Αρχαιολογική Συλλογή, Εφορεία Ανατολικής Αττικής

Μόναχο, Staatliche Antikensammlungen



Βέροια, Αρχαιολογικό Μουσείο

Μόναχο, Glyptothek



Βραυρώνα, Αρχαιολογικό Μουσείο



Δήλος, Αρχαιολογικό Μουσείο



Ηράκλειο, Αρχαιολογικό Μουσείο



Βασιλεία, Antikenmuseum und



Ιωάννινα, Αρχαιολογικό Μουσείο



Sammlung Ludwig



Λάρισα, Διαχρονικό Μουσείο



Μαραθώνας, Αρχαιολογικό Μουσείο



Πέλλα, Αρχαιολογικό Μουσείο



Πειραιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο



Σάμος, Αρχαιολογικό Μουσείο Πυθαγορείου



Σάμος, Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέος



Θήρα, Αρχαιολογικό Μουσείο



Θεσσαλονίκη, Αρχαιολογικό Μουσείο



Θήβα, Αρχαιολογικό Μουσείο

Παρίσι, Musée du Louvre, Τμήμα Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων ΓΕΡΜΑΝΙΑ

ΕΛΒΕΤΙΑ

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

Λονδίνο, Τhe British Museum

ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ Νέα Υόρκη, The Metropolitan Museum of Art ΙΤΑΛΙΑ

Αθήνα, Ίδρυμα Νικολάου Π. Γουλανδρή



Νάπολη, Museo Archeologico Nazionale

— Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Ρώμη, Roma Capitale Ρώμη, Centrale Montemartini

Θεσσαλονίκη, Συλλογή Γεωργίου Τσολοζίδη

Ρώμη, Musei Capitolini

Συνεργαζόμενοι Συγγραφείς Χριστίνα Αβρονιδάκη (ΧA), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυξένη Αδάμ-Βελένη (ΠA), Διευθύντρια, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Τριανταφυλλιά Κατούλα (TK), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων Σταματία Κατσανδρή (ΣTK), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής

Δημήτριος Παντερμαλής (ΔΠ), Πρόεδρος, Μουσείο Ακρόπολης Ζώζη Παπαδοπούλου (ZΠ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Κατερίνα Πέτρου (KΠ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής

Άννα Αλεξανδροπούλου (AA), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων

Αριάδνη Κλονιζάκη (AKΛ), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Έλενα Βλαχογιάννη (EΒ), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

David Konstan, Καθηγητής Κλασικών Σπουδών, New York University

Barbara Rosenwein, Καθηγήτρια Ιστορίας, Πρόεδρος Τμήματος, Loyola University Chicago

Roberta Casagrande-Kim (RCK), Assistant Manager of Exhibitions and Publications, Onassis Foundation USA

Αγγελική Κουκουβού (AKO), Αρχαιολόγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Μαρία Σάλτα (MΣ), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Μαρία Κουτσουμπού (MK), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων

Κλεάνθης Σιδηρόπουλος (ΚΣ), Αρχαιολόγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου

Ευάγγελος Κρουστάλης (EK), Αρχαιολόγος, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Βασιλική Σκαράκη (ΒΣ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής

Μαρία Κυρίμη (MKY), Αρχαιολόγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου

Αλεξάνδρα Συρογιάννη (AΣ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων

Μιμίκα Γιαννοπούλου, Αρχαιολόγος, Ερευνήτρια, Πανεπιστήμιο Κρήτης Ιωάννης Γραικός (IΓ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας Ιωάννα Δημάκη (IΔ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων

Joseph LeDoux, Henry and Lucy Moses Professor of Science, New York University

Δημήτρης Σφακιανάκης (ΔΣ), Αρχαιολόγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου

Ανθή Δίπλα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Open University of Cyprus

Ευριδίκη Λέκα (EΛ), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Μάγια Ευσταθίου (ME), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων

Μαρία Λιάσκα (MΛ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών

Ηλέκτρα Ζωγράφου (ΗZ), Αρχαιολόγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Δέδες Λιώνης (ΔΛ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής

Δέσποινα Ιγνατιάδου (ΔI), Προϊσταμένη Τμήματος Συλλογής Γλυπτών, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Σοφία Μιχαλοπούλου (ΣΜΙ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων

Γεώργιος Καββαδίας (ΓKΒ), Προϊστάμενος Τμήματος Συλλογών Αγγείων και Έργων Μικροτεχνίας και Μεταλλοτεχνίας, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Σοφία Μοσχονησιώτη (ΣΜ), Τμήμα Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων, Αρχαιογνωστικής Έρευνας και Μουσείων, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών

Άγγελος Χανιώτης, Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών, Institute for Advanced Study, Princeton

Γεώργιος Κακαβάς (ΓK), Διευθυντής, Επιγραφικό και Νομισματικό Μουσείο

Καλλιόπη Μπαϊράμη (KΜπ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Δωδεκανήσου

Αλεξάνδρα Χαραμή (AΧ), Διευθύντρια, Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας

Νικόλαος Καλτσάς (NK), Επίτιμος Διευθυντής, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ελένη Σ. Μπάνου (EΣΜπ), Διευθύντρια, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών

Ειρήνη Χαριτάκη (ΕιΧ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής

Ανδρομάχη Καπετανοπούλου (AKA), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων

Λεωνίδας Μπουρνιάς (ΛΜπ), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών

Π. Ι. Χατζιδάκης (ΠΙΧ), Διευθυντής, Εφορεία Αρχαιοτήτων Σάμου-Ικαρίας

Ιωάννης Μυλωνόπουλος (IM), Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης, Αρχιτεκτονικής και Αρχαιολογίας, Columbia University, Νέα Υόρκη

Αλεξάνδρα Χατζηπαναγιώτου (AΧ), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Σοφία Καραπάνου (ΣK), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας Ιουλία K. Κατσαδήμα (IKK), Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων

Νομική Παλαιοκρασσά (NΠ), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Γιώργος Τασούλας (ΓT), Επιμελητής Αρχαιοτήτων, Ίδρυμα Νικολάου Π. Γουλανδρή—Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Κλειώ Τζανάκη (KT), Αρχαιολόγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου Ελισάβετ Μπεττίνα Τσιγαρίδα (EΜT), Διευθύντρια, Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας Χρυσάνθη Τσούλη (ΧT), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Μαρία Χιδίρογλου (ΜΧ), Αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Στέλλα Χρυσουλάκη (ΣΧ), Διευθύντρια, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων

Περιεχόμενα 8  Χαιρετισμός

Λυδία Κονιόρδου, Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού 10

Πρόλογος Δρ Αντώνης Παπαδημητρίου, Πρόεδρος Ιδρύματος Ωνάση

12  Εισαγωγή

Άγγελος Χανιώτης, Νικόλαος Καλτσάς, Ιωάννης Μυλωνόπουλος, Επιμελητές Έκθεσης 15

Ευχαριστίες Δημήτριος Παντερμαλής, Πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης

Κείμενα

Κατάλογος

16

Ένας κόσμος συναισθημάτων – Γιατί μάς αφορά;

26 Λήμματα 1– 16



Άγγελος Χανιώτης

Ένας κόσμος συναισθημάτων

38 Aρχαίες αντιλήψεις για τα συναισθήματα



David Konstan

50 Αισθήματα: Τι είναι και πώς τα δημιουργεί ο εγκέφαλος;



Joseph E. LeDoux

62 Η ιστορία των συναισθημάτων και τα συναισθήματα στην ιστορία: Το αμφίσημο χαμόγελο

Barbara H. Rosenwein

72

Η απεικόνιση συναισθημάτων στην αρχαία ελληνική τέχνη



Ιωάννης Μυλωνόπουλος

100 Πάθος

Νικόλαος Καλτσάς

132 Το ιδιωτικό πρόσωπο των συναισθημάτων: Εικονογραφικές μαρτυρίες

Ανθή Δίπλα

162

Το δημόσιο πρόσωπο των συναισθημάτων



Άγγελος Χανιώτης

192  Συναισθήματα σε ιερούς χώρους



Ελπίδα, φόβος, ευγνωμοσύνη – τα θεμέλια της ευσέβειας



Άγγελος Χανιώτης

216

Συναισθηματικές αντιδράσεις στον θάνατο και στο επέκεινα



Μιμίκα Γιαννοπούλου

240

Bιβλιογραφία

255

Δικαιώματα Φωτογραφιών

86 Λήμματα 17 – 29

Η απεικόνιση των συναισθημάτων 112 Λήμματα 30 – 54

Η δύναμη των συναισθημάτων 150 Λήμματα 55 – 73

Το ιδιωτικό πρόσωπο των συναισθημάτων 176 Λήμματα 74 – 96

Το δημόσιο πρόσωπο των συναισθημάτων 204 Λήμματα 97 – 108

Συναισθήματα σε ιερούς χώρους

230 Λήμματα 109 – 121

Θάνατος και συναισθήματα...