Finaal thesis Nigesty Sampie/ MVO en Finaciele prestaties PDF

Preview

Summary

Dit onderzoek gaat over de relatie tussen MVO en de financiele prestaties. het is namelijk een onderzoek voor de thesis...

Description

Anton de Kom Universiteit van Suriname Faculteit der Maatschappij Wetenschappen

De relatie tussen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en het succes van ondernemingen

Thesis ter verkrijging van de graad van Bachelor of Science in de bedrijfskunde

Auteur: Sampi Nigesty Studentnummer: 12BK1021 Begeleider: Dhr. L. Jack MBa Paramaribo, december 2015

Voorwoord Ter verkrijging van de graad ‘bachelor of science’ in de Bedrijfskunde, dient er een business thesis geschreven te worden. Het voortraject hiervan hield in dat ik opzoek moest gaan naar een thesisonderwerp. Het onderwerp waarvoor ik heb gekozen is: “De relatie tussen het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen(MVO) en het succes van ondernemingen”. Het schrijven van deze thesis is een leerrijke ervaring geweest en heeft mij instaat gesteld om: 1. Een beter begrip te verwerven over het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. 2. De relatie tussen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en het succes van ondernemingen te begrijpen. Zonder de hulp van vele mensen had ik deze thesis nooit tot een goed einde kunnen brengen. Daarom wil ik bedanken allen die mij op welke wijze dan ook de nodige ondersteuning hebben gegeven. Een speciale dank gaat uit naar mijn faculteit begeleider, dhr. Leeroy Jack. Ook de Here God daar boven ben ik bijzonder dankbaar voor Zijn kracht, wijsheid en kennis. Tenslotte bedank ik mijn familie voor haar steun en eindeloos begrip. Ik hoop dat u net zo trots bent op het eindresultaat als ik!

Paramaribo, augustus 2015 Sampi Nigesty

2

Inhoudsopgave Voorwoord...................................................................................................................................................2 Samenvatting...............................................................................................................................................4 1. Inleiding..................................................................................................................................................5 1.1 Doelstelling en Probleemstelling.......................................................................................................6 1.2 Methode van onderzoek.....................................................................................................................6 1.3 Wetenschappelijke en maatschappelijke relevantie............................................................................7 1.4 Opbouw van de thesis........................................................................................................................7 2. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in het algemeen..................................................................8 2.1 Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO): nader uitgelegd................................................8 2.2 De “Triple Bottom line”...................................................................................................................11 2.3 MVO als onderdeel van een strategie..............................................................................................13 2.4 Voordelen van MVO........................................................................................................................15 3. De relatie met financiële en niet-financiële prestaties............................................................................18 3.1 Mogelijke relaties............................................................................................................................18 3.2 Negatieve relaties............................................................................................................................21 3.3 Mogelijkheden tot waardecreatie door MVO...................................................................................22 3.4 Immateriële waardecreatie door MVO.............................................................................................23 3.5 Boekhoudkundige waardecreatie door MVO...................................................................................25 3.5.1 Omzet.......................................................................................................................................26 3.5.2 Kosten.......................................................................................................................................26 4. De relatie met financiële en niet financiële prestaties binnen Surinaamse Brouwerij N.V....................30 4.1 De Surinaamse Brouwerij N.V........................................................................................................30 4.2 Toepassing van MVO binnen de onderneming................................................................................31 4.3 Immateriële waardecreatie door MVO.............................................................................................36 4.4 Boekhoudkundige waardecreatie door MVO...................................................................................38 Conclusie en aanbevelingen......................................................................................................................41 Referentie Lijst..........................................................................................................................................48

Bijlagen

3

Samenvatting Sinds het bestaan van MVO wordt het steeds gezien als een kostenpost van een onderneming. Steeds stelt men dezelfde vraag: wat heeft de onderneming aan MVO? Een duidelijke omschrijving van hoe MVO kan bijdragen aan ondernemingswinst, kan enorme doorbraak met zich brengen waarbij aanhangers en tegenstanders van het begrip eensgezind worden over MVO. Een onderzoek naar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) van een aantal wetenschappers (Jeurissen, Pater & Cappon, 2006), heeft uitgewezen dat de belangstelling voor de relatie tussen MVO en financiële bedrijfsprestaties steeds toeneemt. Het begrijpen van deze relatie is belangrijk voor ondernemingen om vervolgens de samenhang tussen MVO en succes van ondernemingen te kunnen inzien. Om een betere beeld rond het begrip MVO te kunnen scheppen, is er gekozen voor een onderneming in het Surinaamse bedrijfsleven, met name Surinaamse Brouwerij N.V. Naast de informatie verkregen vanuit literatuur studie, heeft informatie verkregen van dit bedrijf ook geholpen om zowel het theoretische als praktische rond MVO te kunnen belichten. Ondanks Maatschappelijk verantwoord ondernemen geen eenduidige definitie kent, is er getracht één definitie te hanteren die het best aansluit op de Triple bottom line ook wel Triple P genoemd, bestaande uit: People (sociale aspect), Planet (ecologische aspect, milieu) en Profit (economisch aspect). Het presteren op deze drie aspecten leidt tot duurzaam ondernemen. MVO dient opgenomen te worden in de strategie van de organisatie. Deze strategie fungeert als een leidraad om de MVO-activiteiten te stroomlijnen tot expliciet geformuleerde sociale, maatschappelijke en bedrijfsmatige doelstellingen. Tal van onderzoekers beweren dat er een positieve relatie is tussen MVO en de financiële en niet financiële prestaties van ondernemingen. Het onderzoek verricht binnen Surinaamse Brouwerij N.V heeft uitgewezen dat MVO sterk plaats vindt binnen dit bedrijf. De Brouwerij kent ook enige positieve relatie tussen MVO en niet-financiële prestatie. De relatie tussen MVO en financiële prestatie is vooral binnen dit bedrijf te zien aan de besparingen. Het is belangrijk dat ondernemingen erachter komen dat MVO veel mogelijkheden tot waardecreatie biedt. Ook al zijn de boekhoudkundige niet direct zichtbaar, denk dan maar aan de immateriële waardecreatie door MVO. In feite zijn het de immateriële waardecreatie die vervolgens indirect de boekhoudkundige waardecreatie creëert. 4

1. Inleiding Uit een onderzoek naar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) van een aantal wetenschappers (Jeurissen, Pater & Cappon, 2006), blijkt dat er een steeds groeiende belangstelling bestaat voor de relatie tussen MVO en financiële bedrijfsprestaties. Belangrijk is dat de samenhang die er bestaat tussen deze twee weergegeven moet worden en wel in twee opzichten. Aan de ene kant vloeien er nieuwe mogelijkheden uit voor optimalisatie binnen ondernemingen: MVO kan voor verbetering zorgen bij de rendabiliteit van een bedrijf. Aan de ander kant biedt het steun aan het MVO, onder het motto ‘wie goed doet, goed ontmoet’. De onderneming is bezig met activiteiten ontplooien binnen de samenleving die bestaat uit groepen belanghebbenden zoals klanten, werknemers, aandeelhouders, leveranciers en de maatschappij als geheel. Deze verwachten allemaal wat van de onderneming, gelet op de manier hoe de onderneming zich gedraagt. Dit alles kan voor heel wat problemen zorgen, namelijk conflicten door de verwachtingen van verschillende belangengroepen. Goed om kunnen gaan met opeenhoping van relaties met belanghebbenden, is voor een groot deel bepalend voor maatschappelijke verantwoordelijkheid van een onderneming. Immers, bedrijven die de verwachtingen van de verschillende publieksgroepen als onbelangrijk beschouwen, worden ook als maatschappelijk onverantwoord bezig zijn beschouwd [CITATION Jeu06 \l 1033 ]. Wetenschappers hebben niet dezelfde mening over het effect van MVO op financiële prestaties. Het verband dat MVO heeft met financiële prestaties wordt vaker als een negatief verband beoordeeld. De MVO-activiteiten worden gerekend tot activiteiten die alleen maar hoge kosten met zich meebrengen en de winst terneer druk. Bovendien zou MVO de strategische bewegingsvrijheid van een onderneming beperken, omdat het voor belemmering zorgt zodat de onderneming niet in bepaalde producten of regio’s kan investeren. (Salzmann, Ionescu-Somers & Steger, 2005). Echter heeft MVO en financiële prestaties juist een positief verband in de ogen van anderen. Door maatschappelijk verantwoord te ondernemen maken ondernemingen juist kans op een betere concurrentiepositie op verschillende markten. Dit leidt dan tot betere financiële bedrijfsresultaten. De ‘slack resources theory’ (McGuire et al., 1988) stelt dat bedrijven juist MVO activiteiten ontplooien wanneer ze goede financiële resultaten hebben. 5

Tenslotte kan er gezegd worden dat er nog geen duidelijk verband is tussen maatschappelijke en financiële prestaties. Een onderneming kan zowel te veel als te weinig aan MVO doen. Om te bepalen wat de meest gunstige positie is, moet aan het management van de onderneming overgelaten worden om dit te uit te vinden. (Graafland, 2002), McWilliams & Siegel, 2001). Hoe deze relatie in elkaar zit bij de productie ondernemingen in Suriname, komt aan de orde in de thesis. De overheid heeft een belangrijke rol op het terrein van wetgeving. Wetgeving op het gebied van milieu en arbeid ontbreekt of is verouderd. Hierdoor formuleren bedrijven die aan de slag gaan met MVO een eigen aanpak. Alhoewel er in rapporten, beleidsdocumenten, richtlijnen, raamwerken en projectplannen van de overheid en nationale organisaties, enorm wat informatie beschikbaar is over MVO en MVO-thema’s ontbreekt een overkoepelend MVO-beleid in Suriname. In de MVO Country Scan Suriname is er geconstateerd dat er op dit moment grote behoefte is aan een nationaal MVO-beleid. De overheid, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven samen zijn verantwoordelijk voor de opzet en uitwerking van dit beleid. Ook kwam naar voren dat er een nationale definitie van MVO ontbreekt waardoor het begrip niet eenduidig wordt gehanteerd. De definitie van MVO welke gehanteerd is bij dit onderzoek is die van de SER (Sociaal Economische Raad) namelijk: “het bewust richten van de ondernemingsactiviteiten op waardecreatie op langere termijn in drie dimensies: niet alleen in financieel-economische grootheden, zoals winstgevendheid en beurswaarde, maar ook in ecologische en sociale zin, met andere woorden respect voor het natuurlijk evenwicht en gevoel voor medeleden van de samenleving.” Deze definitie zegt kort en bondig alles wat achter het MVO gedachte ligt, terwijl in elke van de andere definities, beschreven in hoodstuk twee, er steeds een aspect van MVO mist. In deze thesis wordt de theorie van John Elkington, met name de Triple Bottom Line, gehanteerd. Ook de ‘slack resources theory’ (McGuire et al., 1988) is aangehaald in deze thesis.

1.2 Methode van onderzoek Deze thesis is een beschrijvend–literatuuronderzoek. Door middel van literatuurstudie en veldonderzoek binnen Surinaamse Brouwerij N.V. zal inzicht verkregen worden in de theorie rond Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen algemeen en binnen het bedrijfsleven. Hierbij is 6

er gebruik gemaakt van de beschikbare literatuur, internet en artikelen. Tevens zullen alle relevante begrippen en theorieën, die inzicht verschaffen betreffende MVO, bestudeerd worden. Het onderzoek zal gedurende een periode van drie maanden plaatsvinden en wel van oktober 2015 tot en met januari 2016, en het is afgebakend tot één productiebedrijf in Suriname, namelijk Surinaamse Brouwerij N.V.

1.1 Doelstelling en Probleemstelling Het uiteindelijke doel dat met dit onderzoek bereikt moet worden, is het verkrijgen van inzicht in maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen het bedrijfsleven, om zodoende de waardecreatie voor de ondernemingen die maatschappelijk verantwoord handelen te belichten. De probleemstelling die hieruit kan worden afgeleid luidt als volgt: “Is er een samenhang tussen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en het succes van ondernemingen?” Ten einde de probleemstelling te beantwoorden, worden de volgende deelvragen geformuleerd: 1. Wat is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen? 2. Wat zijn de voor- en nadelen van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen? 3. Hoe staat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in relatie tot financiële en niet financiële prestaties van één van de productie ondernemingen in Suriname?

1.3 Wetenschappelijke en maatschappelijke relevantie Sinds het begrip bestaat, wordt MVO steeds gezien als een kostenpost van een onderneming. Steeds stelt men dezelfde vraag: wat heeft de onderneming aan MVO? Als er dan bewezen wordt hoe MVO kan bijdragen aan ondernemingswinst, kunnen de aanhangers en tegenstanders van het begrip eensgezind zijn over MVO. Immers, als MVO naast de kosten ook winst oplevert, bestaat er mogelijkheid dat tal van ondernemingen erin gaan investeren. (Tijdschrift voor Economie en Management Vol. LI, 2, 2006). Deze thesis biedt meer inzicht over het begrip MVO aan de overheid en bedrijven met name het financiële aspect. In deze thesis zal er worden getracht in

7

kaart te brengen hoe MVO in het Surinaamse bedrijfsleven mogelijke bijdragen kan leveren op de waardecreatie van de onderneming. Voor ondernemingen die nog met de vraag zitten als Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen loont of niet, biedt dit onderzoek nog meer uitkomst.

1.4 Opbouw van de thesis In hoofdstuk één wordt het onderwerp ingeleid. In Hoofdstuk twee wordt MVO in het algemeen besproken, waarbij de voordelen en de ontwikkeling van MVO beschreven worden. Hoofdstuk drie geeft de relatie tussen het maatschappelijk verantwoord handelen en financiële en niet financiële prestaties van ondernemingen weer. Hier wordt er gekeken naar de mogelijkheden tot waardecreatie, zowel immateriële als boekhoudkundig. Vervolgens wordt er in hoofdstuk vier de relatie tussen het maatschappelijk verantwoord handelen en financiële en niet financiële prestaties van binnen de Surinaamse Brouwerij N.V. beschreven. Eveneens wordt aandacht besteed aan de toepassing van MVO in dit bedrijf. Het geheel wordt afgesloten met conclusies en aanbevelingen.

8

2. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in het algemeen In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op wat MVO inhoudt. Te beginnen met een nader uitleg over de totstandkoming van MVO, gevolgd door MVO als onderdeel van een strategie en tot slot de voordelen van MVO.

2.1 Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO): nader uitgelegd In 1987 introduceerde de Verenigde Naties de term duurzame ontwikkeling. Deze term probeert een evenwicht te vinden tussen de ecologische, sociale en economische belangen. Duurzaam ondernemen is erop gericht om in de behoeften van huidige directe en indirecte stakeholders te voorzien, rekening houdend dat het vermogen van toekomstige generatie stakeholders om in eigen behoeften te voorzien in gedrang wordt gebracht. Duurzaamheid wordt bereikt als er tegelijkertijd naar alle drie dimensies wordt gekeken[ CITATION Dyl02 \l 1033 ]. De term duurzaamheid die nog niet eens uitgekristalliseerd was, werd al gauw bestookt met een nieuwe term: maatschappelijk verantwoord ondernemen of kortweg MVO. In feite is er niet zo een groot verschil tussen beide. Terwijl duurzaamheid vooral betrekking had op milieuaspecten, is de grondslag voor MVO breder en meer zakelijk. Het fenomeen MVO is door de jaren heen een belangrijk onderdeel geworden in de bedrijfsvoering. Ondernemingen zijn zich steeds meer bewust over de noodzaak om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Sinds het bestaan van het begrip ondernemen is de bedoeling het streven om winst te behalen (profit), wat ook een algemene regel is in de economie. De ondernemer en zijn onderneming die werkelijk zelfstandig bestaan, vormen ook een deel van het maatschappelijk en economisch verkeer. Met de dag wordt het steeds duidelijker dat die ondernemer en zijn onderneming niet langer alleen gericht zijn op het behalen van winst. Juist hun deelname leidt ertoe dat zij omgevingsverantwoord moeten opereren. Zij dienen rekening te houden met mensen binnen en buiten de onderneming (people) tevens de invloed van de ontplooide activiteiten op het milieu (planet) [ CITATION Rus12 \l 1033 ]. Uit onderzoek naar strategieën voor maatschappelijk ondernemen [ CITATION Gra12 \l 1033 ] kwam naar voren dat ondernemen in al zijn aspecten als een maatschappelijk activiteit 9

wordt gezien, welke in het scheppen van waarde bestaat. Het gaat dan niet alleen om de economische waarde van de onderneming, zoals die onder andere tot uitdrukking komt in de winstgevendheid van de onderneming. Ook de sociale en ecologische waarden die de onderneming voortbrengt in de vorm van het effect van het ondernemingshandelen op de sociale en ecologische verhoudingen moet onder de aandacht gebracht worden. Dit wordt ook uitgedrukt met de gedachte van de ‘triple p bottom line’. Volgens de Sociaal Economische Raad afgekort, SER (2000) is MVO niet alleen het leveren van inhoudelijke prestaties op het gebied van people, planet en profit, maar ook een proces, waarbij een onderneming in dialoog treedt met de stakeholders, teneinde in te kunnen spelen op gerechtvaardigde vragen die bij die stakeholders spelen. MVO moet verankerd zijn in de alle bedrijfsprocessen. Bij elke beslissing moet namelijk een afweging gemaakt worden tussen de verschillende belangen van de stakeholders [ CITATION Mol12 \l 1033 ]. Uit een artikel van [ CITATION Mei15 \l 1033 ] blijkt dat bedrijven die maatschappelijk verantwoord bezig zijn ervan uit gaan dat MVO (onder meer) goed is voor hun onderneming. In het artikel geeft Meijers aan dat voor een succesvolle MVO rekening gehouden moet worden dat MVO niet ten koste is van de productie. Het MVO-initiatief moet oprecht zijn. Bedrijven zouden niet aan MVO moeten doen om publiciteit te genereren of een beter imago na te streven, maar om oprecht iets goeds te doen. Aanduidingen welke ook gebruikt worden voor MVO zijn “ triple P”: People, Planet, Profit of te wel de “Triple Bottom line” [ CITATION Eij10 \l 1033 ]. Definities van maatschappelijk verantwoord ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen kent geen eenduidige definitie. In de literatuur worden verschillende definities van MVO gehanteerd. Velen, waaronder organisaties, instituties, partijen en mensen hebben hun eigen definities, opvattingen en meningen van wat MVO betekent. In zowel de zakelijke als de academische wereld is er onduidelijkheid over de wijze waarop MVO moet worden gedefinieerd, zegt Alexander Dahlsrud (2006). Het probleem is veeleer dat er een overvloed aan definities is, waardoor specifieke belangen vaak voorkeur hebben en daarmee voorkomt ...