Geografia regionalna- wykłady PDF

Preview

Summary

Testowo wklejam, zobaczę ile dajecie...

Description

Problem badawczy – regiony fizyczno-geograficzne świata jako jednostki przestrzeni geograficznej- podstawy typologii, struktura wewnętrzna, aktualny stan, potencjalne środowisko egzystencji człowieka, przemiany naturalne i antropologiczne Typologia branżowa- opiera się wyłącznie w oparciu o jeden element Typologia kompleksowa -budowa geologiczna i rzeźba terenu, pokrycie terenu Struktura wewnętrzna – jednostki przestrzenne niższego rzędu Potencjalne środowisko człowieka – zasoby przyrodnicze, które mogą być wykorzystywane przez człowieka *SŁOWA KLUCZOWE* 1. przestrzeń geograficzna – ocena jakościowa i ilościowa 2. region geograficzny – jednostka przestrzenna geograficzna wydzielona w oparciu o przyjęte kryteria 3. georóżnorodność – rozpoznanie regionu geograficznego w zakresie przyrody nieożywionej oraz przedstawienie do … 4. bioróżnorodność - rozpoznanie elementów przyrody ożywionej – roślinności, zwierząt oraz przedstawienie do ochrony i zachowania elementów o charakterze wyjątkowym i niepowtarzalnym 5. zasoby przyrodnicze – obejmują środowisko geograficzne regionu; budowa geologiczna i związane z nią gleby, typy klimatu, wody powierzchniowe, wody podziemne oraz mineralne, flora, fauna, obiekty antropogeniczne, które powinny być odpowiednio wykorzystane 6. indywidualność geograficzna – obejmuje rozpoznanie i wskazanie elementów odrębnych od sąsiednich regionów 7. geozagrożenia –określenie typów zagrożeń dla regionu geograficznego określanego jego położeniem geograficznym. 8. ochrona środowiska – 9. zrównoważony rozwój – rozwój przy zachowaniu zrównoważenia w środowisku przyrodniczym Indywidualność geograficzna regionów świata:     

Położenie geograficzne Środowisko fizyczno-geograficzne Zasoby przyrodnicze Geo i bioróżnorodność Przemiany środowiska geograficznego naturalne i antropogeniczne

*podział regionalny świata* Mapy fizyczne świata- różnicowanie przestrzeni geograficznej 



W przestrzeni geograficznej zachodzi ciągły w czasie zróżnicowany przestrzennie proces współoddziaływania między elementami i czynnikami strefowymi i astrefowymi Efektem zachodzącego procesu współoddziaływań w przestrzeni geograficznych są regiony fizyczno-geograficznej świata

Proces współoddziaływań miedzy czynnikami strefowymi i astrefowymi jest procesem ciągłym. Przerwać jedynie mogą procesy o charakterze katastrofalnym. Jednocześnie ciągły proces- różnicowanie powierzchni Ziemi na regiony fizyczno-geograficzne. Podział powierzchni Ziemi na poziomy hipsometryczne:        

Góry Wyżyny Niziny Szelfy Stoki kontynentalne Baseny oceaniczne Rowy Grzbiety oceaniczne

Krzywa hipsograficzna świata- stosunek procentowego udziału poszczególnych pięter hipsometrycznych w odniesieniu do powierzchni całej kuli ziemskiej     

Góry 8848-1000 Równina kontynentalna 1000- -200 (30%) Stok cokołu kontynentalnego -200 - -3000 Równiny podmorskie, dna oceanów -3000 - -6000 (56%) Rowy oceaniczne -6000 - - 11022

Średnia wysokość lądu: 875 m n.p.m. Średnia głębokość oceanu -3700coś

Rozmieszczenie kontynentów, oceanów *mapa rzeźby, tektoniki, stref klimatycznych, gleby, strefy roślinne świata*

Biorąc pod uwagę powierzchnię przyjmujemy, że lądy na półkuli N zajmują 39,4% a na S 18,7%, zauważamy więc asymetrię, nierównomierne rozmieszczenie. Efektem tego jest niepełny rozwój wielkich stref krajobrazowych na półkuli S Podział oceanu światowego Jest kwestią umowy. Granice stanowią brzegi kontynentów oraz południki przylądkówpołudniowego na Tasmanii, Agulhas w Afryce i Horn w Am S oraz koło podbiegunowe N i S Morza świata- części oceanu światowego, których typ uzależniony jest od kontaktu z lądem lub wyspami. Wydzielamy:    

Wewnętrzne (otoczone ze wszystkich stron lądem, kontakt przez cieśniny z OS) (Bałtyk, Białe) Półzamknięte (częściowo ograniczone kontynentem, oddzielone od OS łańcuchem wysp) (Beringa, północne, ochockie, żółte, japońskie) Otwarte (części oceanu światowego które mają szeroki kontakt z OS położone wzdłuż brzegów kontynentów) (Barentsa, karskie, łapkiewych, koralowe) Między wyspowe

Formy dna morskiego- wydzielamy ze względu na krzywą hipsograficzną świata   





Szelf (część platformy kontynentalnej o minimalnym nachyleniu i sięgający do 200 m poniżej poziom, otaczający pasem kontynent) Stok kontynentalny (o dużym nachyleniu, często podcięty głębokimi dolinami podwodnymi o charakterze kanionu) Baseny oceaniczne (równiny podmorskie/ rozległe, płaskie równiny podmorskie które zajmują 73% powierzchni morskiej) Rowy oceaniczne (o głębokości poniżej 6k metrów o wąskim przebiegu, płaskim dnie, mają charakter zapadliskowy) współczesne geosynkliny- potencjalne obszary przyrostu masy kontynentalnej Grzbiety śródoceaniczne (wzniesienia podwodne rozdzielające poszczególne baseny oceaniczne; grzbiet środkowo atlantycki od Islandii do 75 stopnia S, liczne szczyty tworzą wyspy (Azory itd.))

Małe formy dna morskiego 

Wyspy podwodne o mogą mieć dwojaką morfologię- ścięte o powierzchni szczytowej ściętej (kiedyś osiągnęły poziom OS o gujoty- wyspy podwodne które nigdy nie osiągnęły poziomu OS

*cyrkulacja wód powierzchniowych(prądy morskie z podziałem na zimne i ciepłe i nazwy*

Wyspy: (uzupełnić nazewnictwem)

 

kontynentalne- zanurzone części platformy kontynentalnej (wyspy brytyjskie) oceaniczne o wulkaniczne o koralowe

Granice między kontynentami Charakter strefowy- wygasają pewne cechy i przechodzi do innego Między Europą a Azją, Paj Choj, Ural Polarny, Ural, Mugudżary, rzeka Emba

Jednostki morfologiczne w powierzchni Ziemi w obrębie kontynentów Wydzielamy niziny, wyżyny i góry. Indywidualność geograficzna ww. może być podstawą podziału regionalnego świata (w oparciu o 1 element- branżowy). 





Niziny- obszary rozciągające się na wysokości od 0 do 300m n.p.m., obszary nizinne zajmują od 1/3 ogólnej powierzchni wszystkich kontynentów. Biorąc pod uwagę położenie nizin na kontynencie możemy wydzielić nadbrzeżne i kontynentalne, zajmujące zwykle wewnętrzne części kontynentów. Uszczegółowieniem regionu nizinnego jest podział na niziny płaskie, faliste (deniwelacje do 30m) oraz pagórkowate (deniwelacja do 60m). Kolejnym jest podział ze względu na genezę: pochodzenia morskiego (część nadbrzeżna i wypełnione osadami morskimi), aluwialne (jedne z ważniejszych nizin na świecie), pochodzenia eolicznego, pochodzenia glacjalnego (wysoczyzny morenowe, morena denna), pochodzenia fluwioglacjalnego (rozległe równiny sandrowe). Wyżyny- obszary słabo rozczłonkowane, przeważnie równinne o wysokości ponad 300m o budowie wewnętrznej płytowej, monoklinalnej i fałdowej. Obszar wyżynny mogą stanowić niewysoko wyniesione obszary płytowe, obszary które mają w swojej wewnętrznej strukturze fałdy, które zostały zdenudowane oraz wyżyny o rzeźbie krawędziowej (wyżyna Brazylijska) w której progi predysponowane są odpornością skał. Obszary wyżynne mogą mieć zróżnicowaną wysokość, położenie, budowę, wiek oraz różny stopień przekształcenia przez człowieka. Ze względu na morfologię wyróżniamy: wyżyny otoczone ze wszystkich stron nizinami (np. śląsko-bawarska), wyżyny stanowiące podłoże gór (np. szwajcarsko-bawarska), wyżyny stanowiące dno wysoko położonych kotłów. *Wyżyny Kastylijskie, Bawarska, basen paryski, czeskomorawska, śląsko-małopolska, lubelska, podolska, skandynawska* *regiony wyżynne na terenie____. Azja: arabska, małej Azji, irańska, dekanu, tybetańska, tarynu, dżungarska, gobi, lessowa, syczuańska, środkowosyberyjska. Am N: labladorska i wielka równina, am S brazylisja, patagonia. Góry-

_______________________________________________________________________ Jednostki strukturalne świata rozpatrywane w skali globalnej możemy ująć: podstawową częścią kontynenty jest platforma kontynentalna; dzieli się na obszary wyniesione (tarcze; zbudowane ze skał krystalicznych wieku prekambryjskiego) i obszary obniżone w zasięgu których fundament platformy pokrywają młodsze serie osadowe- paleozoiku…mezozoiku itd. Tarcze pokrywają się z obszarami wyżynnymi. Płyty stanowią obniżoną część platformy w zasięgu których fundament pokrywają utwory osadowe wieku… Obszary płyt pokrywają się na kontynentach z nizinami.   

Nazwy tarcz: np. bałtycka (skandynawska), zachodnioaustralijska (pokrywa się z wyżyną zachaust) Płyty: np. wschodnioeuropejska (nizina wschodnioeuropejska), Pasma górskie: (przypisać sobie) o Wieku kaledońskiego o Hercyńskie; wielkie góry wododziałowe o Alpejskie

Na wybrzeżu platformy zawsze rozwija się geosynklina (przyrost masy kontynentalnej) Trzeciorzędowe niziny akumulacyjne (najmłodsze jednostki, prawie na każdym kontynencie) Strefy klimatyczne świata: podział Keppena, (jeszcze znać temp min i max, wartości opadów, kiedy pora sucha, kiedy mokra) Gleby, strefy roślinne (podstawowe formacje) Góry- Wysokie wzniesienia wytworzone przez ruchy górotwórcze. Reprezentowane sa w postaci spiętrzenia mas skalnych w postaci fałdów (fałdowe) i płaszczowin względnie są efektem pionowego przemieszczenia mas skalnych (zrębowe) Obszary górskie dzielą się wg. Wysokości: niskie (do 500m), średnie (do 1500m), wysokie (pow 1500m) Podział ze względu na wiek: kaledońskie, hercyńskie, alpejskie Struktura gór fałdowych z powiązaniem z typem skał decyduje o wydzielonych regionach fizyczno-geograficznych Budowa geologiczna i rzeźba decydują o regionach

Miejsce regionalnej geografii fizycznej świata w rozwoju historycznym nauk geograficznych Kierunek opisowy miał duże znaczenie dla geografii regionalnej. Ekspedycje, wojny po podboje- tak zbierano informacje o poszczególnych częściach świata. Pozytywną stroną było

zebranie bogatej dokumentacji o różnych stronach świata. Jednak brak ujednoliconej metody i brak podejścia naukowego. Kierunek systematyzujący; jego podstawą było porządkowanie zebranej dokumentacji o poszczególnych częściach świata. Jednym z kryterium był podział na regiony fizycznogeograficzne. Kierunek teoretyczno-wyjaśniający- jego zadaniem było opracowanie teorii wyodrębniających się dyscyplin geograficznych. Najważniejszą była geografia regionalna. W okresie międzywojennym w naukach geograficznych powstaje kierunek geografii porównawczej którego twórcą był niemiecki geograf Ritter. Wtedy geografia porównawcza zajmowała się metodą porównawczą- porównywanie elementów, regionów, procesów. Na tej podstawie formułowali prawidłowości. Wtedy powstaje regionalna geografia porównawcza. Możemy stwierdzić, że geografia regionalna coraz bardziej doskonaliła się przedmiotowo. Kierunek krajobrazowy- wprowadzony do nauk geograficznych przez Hettnera a w Polsce jego popularyzatorem był prof. Stanisław Pawłowski. Nadał odrębność, indywidualność naukową.

Krajobraz- pod względem fizjonomicznym: określenie typu krajobrazu w oparciu o jego wygląd. Jest to wstępny etap opisu krajobrazu. W geografii nie może decydować o jego typie. Genetycznym: określenie typu krajobrazu w oparciu o dokładne rozpoznanie poszczególnych jego elementów, budowy, genezy. Części powierzchni Ziemi posiadające naturalne granice różniące się jakościowo od innych, posiadające wewnętrzną całość elementów, obiektów i zjawisk określamy jako krajobraz. Analiza definicji: jednoznaczność poszczególnych wyrażeń słownych w definicji oraz stwierdzenie czy definicja realizuje funkcje czasu, przestrzeni i czy uwzględnia człowieka. Progi przyrodnicze- określone uwarunkowania środowiska fizyczno-geograficznego, które ograniczają lub uniemożliwiają łączenie części lub całego środowiska do użytkowania przez człowieka. Krajobraz możemy uznać za jednostkę przestrzenną traktowaną jako system. Krajobraz jako jednostka przestrzenna jest synonimem geosystemu, geoekosystemu, regionu fizyczno-geograficznego. Kierunek antropogeograficzny- w Polsce Pawłowski. Podaje wzorce opisu, miejsca i działalności człowieka w regionie geograficznym. Nie zajmuje się wyłącznie człowiekiem ale zależnościami między przyrodą a człowiekiem na zasadzie sprężeń zwrotnych.

Czwarty wykład

Regiony fizyczno-geograficzne to wypadkowa czynników strefowych i astrefowych (np. rzeźba) Kierunek ekologiczny: ziemię należy traktować jako siedzibę człowieka. Oznacza to, ze badania fizyczne regionu geograficznego powinniśmy przeprowadzać z punktu widzenia obecności i potrzeb człowieka Współczesny opis regionu geograficznego musi uwzględniać kierunek ekologiczny Kierunek regionalny: rozwinął się najpierw jako podejście regionalne w naukach geograficznych, doprowadził do powstania geografii regionalnej. Geografia regionalna w okresie przedwojennych oraz współcześnie na zachodzie Europy jest najważniejszą dziedziną. W rozwoju historycznym nauk geograficznych podejście regionalne było powszechnie stosowane. Bardzo dużym postępem było wprowadzenie regionalnej geografii porównawczej a metodę porównawczą przyjęto jako podstawową metodę opisu regionu geograficznego. Koncepcja geografii regionalnej znacznie rozszerzyła, wzbogaciła się w ramach kierunku krajobrazowego. Po przyjęciu odpowiednich założeń możemy stwierdzić, że region fizycznogeograficzny jest synonimem krajobrazu jako jednostki przestrzennej. Duze znaczenie miał kierunek ekologiczny, który zwrócił uwagę na zrównoważony rozwój regionu. Kierunek antropogeograficzny zwrócił uwagę na uwzględnienie badań działalności człowieka w regionie geograficznym. Geografia regionalna jako samodzielna dyscyplina rozwinęła się w ramach kierunku regionalnego. W aktualnym podziale nauk geograficznych, geografię regionalną traktujemy jako samodzielną dyscyplinę naukową o charakterze interdyscyplinarnym. Biorąc pod uwagę przedmiotowość geo regionalnej wydzielamy regionalną geografię fizyczną, która jest dyscypliną fizyczno-geograficzną. Oraz wydzielamy regionalną geografię ekonomiczną, która należy do geografii społeczno-ekonomicznej. Ocena krytyczna geo regionalnej w Polsce:       

geo reg ma ograniczony zasób bibliografii zbyt trudny jest dostęp do materiałów dokumentacyjnych utrudnione są bezpośrednie badania terenowe słabo zindywidualizowany przedmiot badań zbyt mało własnych kompleksowych metod badawczych w zbyt małym stopniu eksponuje przydatność wyników badań dla celów praktycznych mały zasób teorii naukowej nisko poziom jest efektem uwarunkowań rozwoju historycznego geografii. Ma dobre podstawy dalszego rozwoju i należy do najważniejszych dyscyplin nauk geograficznych.

Definicja geografii wg. Leszczyckiego, miejsce geografii regionalnej. Geografia jest nauką o zróżnicowaniu przestrzennym struktur fizyczno-geograficznych i społeczno-ekonomicznogeograficznych i ich wzajemnych powiązaniach. -zrożnicowanie-> ujmuje funkcję czasu jak i przestrzeni, -struktura->najważniejsze wyrażenie słowne w tej definicji; jest jednostką

przestrzeni geograficznej, -powiązania-> oznacza określenie jakościowe i ilościowe związku zależności współoddziaływań między składowymi struktury. Czy definicja jest wiarygodna? (czas, przestrzeń i człowiek). Przedmiot badań geografii regionalnej określony jest w definicji w wyrażenie słownym „struktura”. Kierunki integracyjne i dezintegracyjne w naukach geograficznych i ich znaczenie dla geografii regionalnej. Jest ciągła tendencja zarówno rozwoju integracyjnego jak i dezintegracyjnego. Dezintegracja w rozwoju geografii oznacza różnicowanie przedmiotu badań geografii na różne dyscypliny analityczne (geomorfologia, hydroligia itd.). Integracja oznacza stosowanie studiów kompleksowych, integracyjnych, które słuzą rozwojowi nauk syntetyzujących. Możemy stwierdzić, że kierunek integracyjny sprzyja rozwojowi geografii regionalnej. Funkcje nauk geograficznych i ich realizacja w geografii regionalnej- wymogiem metodoligicznym dyscyplin geograficznych jest realizacja funkcji; ogólne i szczegółowe. Te oznaczają organizację geografii w systemie nauki. Funkcja merytoryczna stawia wymóg wypracowania teorii przez geografię regionalną. Funkcja dydaktyczna oznacza wykorzytstanie treści geografii regionalnej w nauczaniu szkolnym i akademickim. Edukacyjna, czyli wykorzystanie treści dla edukacji społeczeństwa. Funkcja aplikacyjnawykorzystanie teorii geografii dla konkretnych rozwiązań praktycznych. Funkcje szczegółowe łączą teorię z praktyką, więcej uściślają nam indywidualnośc geografii: teoretyczno-wyjaśniająca(naukowe wyjaśnienei sebranej dokumentacji o regionie geograficznym w powiązaniu z formułowaniem prawidłowości i tworzeniu teorii naukowej), informacyjną(wykorzystanie wyników badań zarówno dla celów teoretycznych, praktycznych, edukacyjnych), diagnostyczną(określenie aktualnego stanu regionu geograficznego(w odniesieniu do zasobów przyrodniczych) przedstawienie kierunków zagrożeń i form ochrony)), prognostyczna (Przedstawianie prognoz rozwoju regionu geograficznego w oparciu o przyjęte modele), planistyczno-decyzyjną(polega na przedstawieniu różnych scenariuszy rozwoju regionu geo jako podstawy decyzji planistycznej). Poprzez realizację funkcji szczegółowych może stać się dyscypliną o dużym zastosowaniu praktycznycznym. Współczesne cechy rozwoju nauk geograficznych i ich realizacja w geografii regionalnej. Nauki geograficzne w swoim postępowaniu badawczym stosują podejście chronologiczne, historyczne. Geografia regionalna stosuje to poprzez opis ewolucji regionu geograficznego. chorologiczne – powinny zajmować się układami, jednostkami przestrzeni geograficznejrealizuje poprzez badanie regionu porównawcza- podstawowa metoda badań regionalnych. Zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym. Podział przestrzeni geograficznej przestrzenneasdfghyujiop[ohxcfghjuiop[[hvvbnjk Typologia regionów fizyczno-geograficznych- podział

na

jednostki

Podział świata na regiony geograficzne zgodnie z przyjętą typologią Teorię naukowąRozszerzać swoją bibliografię (piśmiennictwo naukowe) Praktyka Geografia regionalna na obecnym etapie rozwoju ma szanse realizacji wszystkich podstawowych cech rozwoju wszystkich podstawowych cech nauk geograficznych.

Makowski 2004/2018. Geografia fizyczna świata. PWN. Przeglądowy atlas świata. Mydel, Groch

Ameryka Południowa Powierzchnia 17,8 mln km² Linia brzegowa słabo rozwinięta, 28700km, znaczny stopień zwartości lądu; odległość od morza średnia 590 km, maksymalna 1600km. Morze Karaibskie; zatoka wenezuelska, brzeg urozmaicają rzeki, na południu też zatoki- san matias, san jorge, dalej cieśnina Magellana Wyspy: Galapagos, Margarita, Trynidad, Marajo, Falklandy, Ziemia Ognista, Archipelag Patagoński; Chiloe, Wellington, Paracas Prądy morskie: peruwiański, falklandzki, dryf wiatrów zachodnich, prąd równikowy wsteczny, prąd gujański, prąd karaibski Na płycie południowoamerykańskiej. Sąsiaduje z płytą nazca, kokosową, karaibską, afrykańska, scotia, antarktyczną. Zachodnie wybrzeże jest aktywne, granica kontynenty łączy się z granicą płyty. Struktura tektoniczna: obiekt utworzony przez procesy tektoniczne, stanowi element budowy tektonicznej odznaczający się pewnym stopniem jednolitości wewnętrznej i odrębnością, a przynajmniej oddzieleniem, od otoczenia. Jednostki geologiczne:

Jednostki geologiczne: 

Tarcze





Platformy: podłoże krystaliczne i pokrywa platformowa o Stare, prekambryjskie o Młode, paleozoiczne Pasma górskie

Platforma prekambryjska:           

Tarcza gujańska Wyniesienie środkowobrazylijskie (inna nazwa na tarczę) Tarcza wschodniobrazylijska Struktury pampaskie Obniżenie amazonki Niecka paraiba Niecka panamy Niecka sao Francisco Zapadlisko la platy Zapadlisko orinoko Andy- równolegle biegnące pasma górskie (kordyliery), mamy zapadliska śródgórskie, przed górami zapadlisko Orinoko)

Sejsmika i wulkanizm: Nevado del Ruiz, Cotopaxi, Sangay, Misti, Llullaillaco, Ojos de Salado, Villarraica (poszukać jeszcze sobie) Ukształtowanie, budowa geologiczna: Średnia wysokość: 650 m n.p.m. Aconcagua, Andy Południowe, 6959 m n.p.m. Depresja Gran Bajo de Saj Julia, Patagonia, 105 p.p.m. Obszary górskie: prawie 8% powierzchni (powyżej 2000m n.p.m.), system górski andów9000 km Wyżyny erozyjno-denudacyjne, c...